Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nedir? Nelere Bakılır?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması Türkiye’de 1980’li yıllardan itibaren kamu görevine girişte gizlilik dereceli birimlerde ve kanunda sayılan kurum ve kuruluşlarda çalışacak memurlar hakkında yapılmaya başlanmıştır. 2016 yılında OHAL ilanının ardından, kamu görevine atanacak personelin devlete sadakat yükümlülüğüne uygun davranıp davranmayacağının tespitinde önemli bir güvenlik politikası haline gelmiştir. Bu süreçten sonra kamuya alımların tamamında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmaya başlanmıştır. Devlet memurluğuna girişte özel şartlar ve koşullar aranmaktadır. Memur olmak için birçok farklı meslek türü ve iş kolu bulunmaktadır. Bu meslek kolları içerisinde yer alan bazı bölümlere girebilmek için başvuru yapan adayların güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda da olumlu sonuçlanması gereklidir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılan meslekler ise farklılık gösterebilmektedir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında;

• Kişinin adli sicil kaydının,

• Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının,

• Kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının,

• Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların,

• Hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının,

• Görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin,

• Yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin,

• Terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilip araştırılır.

Kamu hizmetine yeni girecek olan bireyler; “Güvenlik soruşturması nedir, Güvenlik soruşturmasında nelere bakılır 2025, Güvenlik soruşturması internet geçmişi önemli midir,  güvenlik soruşturması nasıl yapılır, güvenlik soruşturması ne kadar sürer, Güvenlik soruşturmasında nelere bakılır, Güvenlik soruşturması ne kadar sürer, Güvenlik soruşturması sorgu” konusunu inceliyor. Kamuda çalışacak kişilerin göreve alınmasında herhangi bir sakınca olup olmadığının belirlendiği bir süreç olarak açıklanan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması titizlikle yürütülür. Bu yazımızda tüm soruların vereceğimiz. 2025 yılında kamu kurum ve kuruluşlarında çalışmak isteyen tüm vatandaşlar için bu uygulama gerçekleşmektedir.  gibi tüm sorulara bu makalemizde cevap bulacaksınız.

Güvenlik Soruşturmam Olumsuz Geldi Ne Yapmalıyım?

• Güvenlik araştırmanız olumsuz geldiği takdirde kurum tarafından size yazılı tebligat yapılır, Sms ile telefonunuza bildirilir veya Cimer’den mail gelir. Bu şekilde okulla veya kurumla ilişiğiniz kesilir.

• Güvenlik soruşturmanızın hangi sebepten olumsuz sonuçlandığı bilgisi size verilmez. Cimer üzerinden yapacağınız başvuruda sadece güvenlik soruşturmanızın olumsuz olduğu bilgisi verilir. İçeriği hakkında bilgi verilmez. Bu bilgi gizlilik derecesine haiz bir bilgi olup Bilgi Edinme Kanunu kapsamında değildir.

• Güvenlik soruşturması olumsuz çıkanlar İdare Mahkemesine 60 gün içerisinde Yürütme Durdurma (YD) talepli iptal davası açmalıdır. 60 günlük süre hak düşürücü süre olup geçirilmesi durumunda dava açma hakkınız son bulacaktır. Bu süre işlemin size tebliği (Sms, Cimer veya eve yapılan tebliğat) ile başlar.

• Bu süre hak düşürücü süre olup dava açmadığınız takdirde dava açma hakkınızı kaybedersiniz.

• Bir defa güvenlik soruşturmanız olumsuz olduğu takdirde ileride başvuracağınız tüm kurumlarda güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmanız olumsuz gelecek, memur olmanız engellenecektir.

• Polis Okulu Öğrencileri (POMEM/PMYO/Polis Akademisi), Uzman Çavuş, Subay/Astsubay Öğrencileri (Milli Savunma Üniversitesi), Öğretmen, Doktor, Zabıt Katibi, Taşeron işçiler ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre alım yapılan tüm kadrolarda güvenlik araştırması ve arşiv araştırması yapılır. Güvenlik soruşturması bekleyenler tebliğ belgesi kendilerine ulaşmadan veya Cimer üzerinden bilgilendirilmediği sürece dava açamazlar.

• Kadim Hukuk ve Danışmanlık; güvenlik soruşturmanızın hangi sebepten olumsuz olduğu tespitinin sağlanması, İdare Mahkemesinde görülecek davanızın en kısa sürede ve  olumlu şekilde sonuçlanması için hukuki faaliyet göstermektedir. Kadim Hukuk ve Danışmanlık kazandığı bir çok dava ile müvekkillerinin mesleğe ve okula dönmelerini sağlamış olup bu alanda emsal kararların alınmasını sağlamıştır.

• Sıkça karşılaştığımız otel kayıtlar güvenlik soruşturmasını etkiler mi sorusunun cevabı aslında ahlak ve adaba aykırı davranış içerisinde değerlendirilebiliyor. Güvenlik soruşturmasında ahlaki durum nedir şeklinde bir sorunun cevabında kişinin sosyal çevresi, ailesi ve ilişkileri irdelenmekte. Bu araştırma neticesinde bir zafiyet bulunduğu takdir de güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanmaktadır.

• Güvenlik araştırması yönetmelik gereği 60 iş günü içerisinde tamamlanması gerekmektedir. Fakat Emniyet Genel Müdürlüğü, Mit ve ilgili Kurumların yoğunluğu, kurumlar arası irtibatsızlık sebebiyle maalesef bu sürenin uzamasına neden olmaktadır. Güvenlik soruşturmanız yasal süresi içerisinde tamamlanmadığı takdirde kuruma dilekçe ile başvurarak güvenlik soruşturmanızın tamamlanmasını talep edebilirsiniz.

• DMK’nın 48. maddesi Anayasa Mahkemesi tarafından 2020 yılında iptal edilmiştir.  Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı neticesinde güvenlik soruşturması kaldırılmıştır. Anayasa Mahkemesinin iptal kararında temel gerekçe olarak iptal edilen kanunlarda kişisel verilerin korunmasına ilişkin hakların ve kişisel verilerin güvenliğini temin edecek güvencelerin yeterli şekilde düzenlenmemesi yer almıştır. Anayasa Mahkemesine göre araştırma konusu bilgi ve belgelerin neler olduğu, kim tarafından yapılacağı, ne kadar süreyle saklanacağı, silinip silinmeyeceğine dair usul ve esaslar ile bireyleri keyfiliğe karşı koruyacak önlemlerin mevcut kanuni çerçevede yeterli düzeyde düzenlenmediği hususlarına değinilmiştir. Bu kapsamda yeni kanun çalışmalarına başlanmış ve 2021 Nisan ayında 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu kabul edilmiştir.

• 7315 sayılı yeni kanun 16 maddeden oluşmaktadır. Kanun uyarınca arşiv araştırması, memuriyet ve kamu görevine atamaların tamamında yapılacaktır. 657 sayılı kanun uyarınca yapılacak atamalar da bu kapsamdadır. Güvenlik ve arşiv araştırması birlikte yapılacak kurum ve görevler ise kanunda tek tek sayılmıştır.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nedir?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, bir kişi hakkında bir kurum veya makamın talebi üzerine yapılır. Güvenlik araştırması yapılırken, arşivlerdeki kayıtlardan, adli sicilden ve soruşturmayı yapan görevlinin, hakkında bilgi istenilen kişinin yaşamını sürdürdüğü çevrede yapacağı araştırmadan yararlanılır. Bu araştırmalar neticesinde bir rapor düzenleyip ilgili kuruluşa veya makama sunulur. Değerlendirme komisyonu bu rapor doğrultusunda bir karar verir. Nihai kararı en sonunda atamaya yetkili amir karar verir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılırken uygulanacak usul Yönetmelik’in 12’nci maddesinde düzenlenmiştir. Soruşturmanın usulüne ilişkin idareye geniş bir alan bırakılmıştır. Yönetmelik’in 12’nci maddesinin (e) bendine göre, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının nasıl ve ne şekilde yapılacağı, soruşturma ve araştırma yapmaya yetkili makamların görev talimatları ile belirlenir. Bu hüküm doğrudan idare tarafından belirlenmesine imkan sağ­lamaktadır.

• Güvenlik Soruşturması Nedir?

Kişinin adli sicil kaydının, kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların ve kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının ve mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir. Buna göre güvenlik araştırmasının üç aşamalıdır. Bunlar:

• Arşiv araştırması
• GBT araştırması
• Yerinden araştırmasıdır.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması prosedürü Devlet Memurları Kanunu ve kurumların kendi iç düzenlemeleri sonucunda kişilerin görevlerine başlamalarından önce haklarında uygulanan bir soruşturmadır. Bu soruşturma sonucunda kişilerin haklarında adli veya idari bir tahkikat olup olmadığı, adli sicil kayıtlarının olup olmadığı ile yakın çevrelerindeki insanların (anne, baba, kardeş, teyze, amca vs.) devam etmekte olan adli bir soruşturma ya da kovuşturmalarının olup olmadığı hakkında kuruma bilgi verilir.

• Arşiv Araştırması Nedir?

Kişinin adli sicil kaydının, kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların ve kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının mevcut kayıtlardan tespit edilmesidir.

• GBT Araştırması Nedir?

Açılımı “Genel Bilgi Toplama”dır. Genel bilgi toplama (GBT) işlemi; kolluk makamlarının hakkında yakalama kararı bulunan kişilerin, kayıtlarının tutularak yakalanmasını sağlamak amacıyla yürütülen sistemdir.

• Değerlendirme Komisyonu Nedir?

Güvenlik araştırması sonucunda elde edilen kişisel verilerin göreve atanma yönünden değerlendirildiği komisyona denir. Diğer bir tanımla ; güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması sonucunda elde edilen kişisel verilerin göreve atanma yönünden değerlendirildiği komisyona denir. Değerlendirme komisyon başkan dahil en az beş kişiden ve tek sayıda olacak şekilde oluşturulur.

• İstihbari Faaliyet Nedir?

İlgili kişi hakkında istihbarat üniteleri tarafından çeşitli kaynak ve araçlardan derlenen haber ve bilgilerin işlenmesi suretiyle veri elde etme faaliyeti,

• Üst Kademe Kamu Yöneticisi Nedir?

3 sayılı Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile üst kademe kamu yöneticisi olarak belirlenen kişiyi ifade eder.

Güvenlik Soruşturması Kim Tarafından Yapılır?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması 3 birim tarafından yapılır. Bunlar;

• Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı,
• Emniyet Genel Müdürlüğü,
• Mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılır.

Kamu hizmetine girecek kişiler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması ile ilgili kanuni düzenleme 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu’ndan yer almaktadır. Uygulamaya ilişkin esas ve usullerin nasıl olacağı ile ilgili ikincil bir mevzuatın hala düzenlenmediği, bu durumun uygulamada standardı sağlamaktan uzaklaşarak objektif kriterlerden ziyade sübjektif kriterlerin öncelik kazanmasına sebep olabilir. Bu nedenle bir an önce yönetmelik çıkarılmalıdır.

7315 Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu Neleri Düzenledi?

7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu toplam 16 maddeden oluşuyor. Kanunun bazı maddeleri ayrıntılı bir şekilde düzenlememiş; bazıları ise Cumhurbaşkanı tarafından yürürlüğe konan bir yönetmelik ile düzenlenmesini öngörmüştür (m. 12). Örneğin Kanun’a göre, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapacak birimler, önceki düzenlemelere paralel bir şekilde, MİT Başkanlığı, EGM ve mahalli mülki idare amirleridir (m. 6/1). Ancak bunların hangi birimler için yetkili olduğu Cumhurbaşkanlığınca hazırlanacak yönetmelikte belirlenecektir (m. 12).

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu:

• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının uygulanması esnasında kullanılacak verilerin belirlenmesi,
• İlk defa veya yeniden kamu görevine atanacaklar hakkında arşiv araştırması uygulanması,
• Gizlilik dereceli birimler, Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik, istihbarat teşkilatlarında görev yapacak kamu personeline, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel ile üst düzey kamu yöneticilerine yönelik olarak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının birlikte uygulanması,
• Arşiv araştırması uygulamasında ilgili kişinin adli sicil kaydının aranıp aranmadığının, kişiye yönelik tahditlerin, kesinleşmiş mahkeme kararlarının ve kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış kovuşturma, soruşturma süreçleri ile kişi hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının incelenmesi,
• Güvenlik soruşturması uygulamasında; arşiv araştırmasındaki bilgilere ek olarak kolluk kuvvetlerinde ve istihbarat birimlerinde bulunan verilerin incelenmesi, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişkilerinin incelenmesi, terör örgütleri ve suç örgütleri ile eylem birliği, irtibat ve iltisakının incelenmesi,
• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını uygulayacak birimlerin Milli İstihbarat Teşkilatı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mülki idare amirlikleri olarak belirlenmesi,
• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sırasında elde edilen kişisel bilgilerin basın ve yayın kuruluşları veya diğer iletişim kanalları ile paylaşılmamasına yönelik tedbirlerin alınması,
• Elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi amacıyla 5 kişiden az olmamak şartıyla değerlendirme komisyonu kurulması,
• Mahkemeler tarafından istem olduğunda elde edilen bilgilerin Değerlendirme Komisyonundan alınması,
• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapan birimlerin kişisel verilerin korunmasına yönelik tedbirleri alması,
• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucu elde edilen bilgi ve verilerin her durumda 2 yılın sonunda silinmesi,
• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını uygulayan ya da değerlendirenler tarafından kişisel verilerle ilgili suç işlenmesi halinde uygulanacak cezai yaptırımların belirlenmesi,

Hususları detaylı olarak düzenlenmiştir.

7315 Güvenlik Soruşturması Kanunu İçeriği

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması, 7315 Sayılı Kanun’da detaylı olarak düzenlenmiştir. 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu 16 maddeden oluşuyor. 7315 Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu, aşağıdaki hususları düzenlemektedir:

• Kanunun amaç ve kapsamı
• Hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacakları
• Arşiv araştırması
• Güvenlik soruşturması
• Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapacak birimleri
• Değerlendirme Komisyonu
• Kişisel verilerin korunmasına ilişkin temel ilkeler
• Kişisel veri güvenliği ve gizlilik
• Kişisel verilerin silinmesi ve yok edilmesi
• Cezai hükümler

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmelik (Karar Sayısı: 5649)

Anayasa Mahkemesinin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kanunu iptal kararı sonrası kişisel verilerin korunması hassasiyeti göz önüne alınarak yeniden düzenlenen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması işlemleri, 7315 sayılı Kanun 17 Nisan 2021 tarihinde yayımlanarak uygulamaya girmişti. 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanun 12. maddesi uyarınca Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak birimler ve değerlendirme komisyonlarının çalışma usul ve esasları ile uygulamaya ilişkin diğer hususları içeren, “Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmelik” 3 Haziran 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Yönetmelik kapsamında;

• Bilmesi gereken: Gizlilik dereceli bilgi ve belgeleri ancak görevinden dolayı öğrenen, onu inceleyen, uygulayan ve korumaktan sorumlu bulunanları,
• Değerlendirme komisyonu: Güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması sonucunda elde edilen kişisel verilerin göreve atanma yönünden değerlendirildiği komisyonu,
• İstihbari faaliyet: İlgili kişi hakkında istihbarat üniteleri tarafından çeşitli kaynak ve araçlardan derlenen haber ve bilgilerin işlenmesi suretiyle veri elde etme faaliyeti,
• Kişisel veri: Kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgiyi,
• Kurum ve kuruluş: Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmasını talep eden kamu kurum ve kuruluşları ile milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis ve hizmetleri yerine getiren diğer kurum ve kuruluşu,
• Olgusal veri: Yürütülecek görevin gerektirdiği niteliklerle ilgisi bulunan, yorum içermeyen, somut veya gözlemlenebilir ya da doğrulanabilir vakıalara dayanan veriyi,
• Üst kademe kamu yöneticisi: 3 sayılı Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile üst kademe kamu yöneticisi olarak belirlenen kişiyi ifade eder.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında; kamu idarelerinde 25/4/2022 tarihli ve 5529 sayılı Cumhurbaşkanı Karan ile yürürlüğe konulan Gizlilik Dereceli Belgelerde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre “çok gizli” ve “gizli” gizlilik dereceli bilgi ve belgeleri oluşturan ve saklayan birim ve kısımlar, gizlilik dereceli birim olarak belirlenmiştir. İdareler buna gizlilik dereceli birim ve kısımlarını belirleyerek Cumhurbaşkanlığına bildirecektir. Cumhurbaşkanlığınca yapılacak değerlendirme sonrası gizlilik dereceli sınıfa uygun birimler, İçişleri Bakanlığına, MİT ve Emniyet Genel Müdürlüğüne iletilecektir.

Ayrıca, gizlilik dereceli birim ve kısmı olmasa dahi tüm kamu kurum ve kuruluşlarının; teftiş ve denetim birimleri, personel birimleri, bilgi işlem birimleri ve özel kalem müdürlükleri gizlilik dereceli birimlerden sayılmıştır. Bu birimlerde istihdam edilecek personele güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yaptırılacaktır.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kimlere Yapılır?

Arşiv araştırması, ilk defa veya yeniden memuriyete veya kamu görevine atanacak herkes hakkında yapılır. Güvenlik soruşturması ise sadece alttaki kurumlara yapılır:

• Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler.
• Milli Savunma Bakanlığı
• Milli Savunma Bakanlığı nam ve hesabına Bakanlıkça belirlenen eğitim kurumları ile Milli Savunma Üniversitesine bağlı fakülte, yüksekokul, meslek yüksekokulu ve enstitülerde eğitim görecekler öğrenciler.
• Genelkurmay Başkanlığı
• Jandarma Genel Komutanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı nam ve hesabına eğitim-öğrenim görecekler
• Emniyet Genel Müdürlüğü
• Polis Akademisi ve buna bağlı eğitim-öğretim veren POMEM, PMYO ve PAEM öğrencileri.
• Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı nam ve hesabına eğitim-öğrenim görecekler ve Sahil Güvenlik Akademisi öğrencileri.
• İstihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli
• Hakim ve savcı adaylığına atanacaklar ile hakimlik ve savcılık mesleğine kabul edilecekler ve hakim ve savcı sınıfı dışında kalan adli ve idari yargıda çalıştırılacak tüm personel
• Kaymakam adaylığına atanacaklar
• Dışişleri Bakanlığında aday meslek memurluğu ile aday konsolosluk ve ihtisas memurluğuna atanacaklar ile doğrudan yurtdışı teşkilatında istihdam edilecek
• Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel
• Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler
• Üst kademe kamu yöneticileri
• Özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler.
• Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis, hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler hakkında

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılır. Yani hem güvenlik soruşturması hem de arşiv araştırması yapılır. Arşiv araştırması ise 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu 3. Maddesi uyarınca  statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk defa veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacak herkese yapılır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48’inci maddesinde memurluğa girişte genel ve özel şartlar düzenlenmiştir. Genel şartlar vatandaşlık, yaş, öğrenim, mahkumiyet, askerlik ve sağlık şartlarıdır. Genel şartlara 3.10.2016 tarihli 676 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesi’nin (OHAL KHK) 74’üncü maddesi ile “güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak” şartı eklenmiştir. Özel şartlar ise kurumların özel kanun ve mevzuatlarında aranan şartlardır. Özel şartlar görevin gereği olarak konulan şartlardır. Özel şartlar görevin gerektirdiği niteliklere göre değişmektedir.

Güvenlik Araştırmasında Ailenin Etkisi:

Arşiv Araştırmasında Nelere Bakılır?

7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanun’da arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması kapsamında toplanacak veriler tek tek düzenlenmiştir. Güvenlik soruşturması kapsamında toplanan verirlerin bir çoğu husus kişisel veri niteliğindedir. Arşiv araştırmasına konu verilerin neler olduğu kanunda somut bir şekilde sıralanmışken; güvenlik soruşturmaları kapsamında toplanacak kişisel verilerin hangi konulara ilişkin olabileceği düzenlenmiş; fakat bu verilerin neler olabileceği somut olaya göre güvenlik soruşturması yapan personelin takdirine bırakılmıştır. Ancak Kanun bu verilerin “yorum içermeyen olgusal veriler” olması gerektiğini özel olarak belirtmiştir. (7/2. madde) 7315 sayılı Kanunu’nun 4’üncü maddesine göre arşiv araştırmasında:

• Kişinin adli sicil kaydı,
• Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı,
• Kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığı,
• Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları,
• CMK m. 171/5 ve m. 231/13 kapsamında alınan kararlar, (Kamu davasının açılmasının ertelenmesi ve HAGB kararları)
• Kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olgular,
• Kişi hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezasının olup olmadığıdır.

Arşiv araştırması mevcut kayıtlar üzerinden yapılır. Bu yönüyle arşiv araştırması güvenlik soruşturmalarına kıyasla daha somut ve en azından belirlenebilir bir içeriğe sahiptir. Arşiv araştırmasında mevcut kayıtlar incelenerek veriler objektif bir şekilde toplanacak ve değerlendirme komisyonuna sunulacaktır.

Güvenlik Soruşturmasında Nelere Bakılır?

Güvenlik soruşturması, gizlilik dereceli birimlerde çalışacaklar ile kanunda sayılan kurumlarda çalışan kamu görevlileri hakkında yapılır (m. 3/2). Güvenlik soruşturması, arşiv araştırmasını da kapsamaktadır. Yani üstte sayılan hususlara ek olarak aşağıdaki hususlar araştırılır.

• Kişinin görevinin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde bulunan olgusal verileri: Bu madde kapsamında güvenlik soruşturmasında, kolluk veya istihbarat ünitelerindeki her türlü veriye değil; görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili verilere ulaşılabilecek ve bu veriler de olgusal olacaktır. Madde gerekçesinde olgusal veriyle kastedilenin “verilerin yorum içermeyen, somut, gözlenebilir vakıalara” dayanması olduğu belirtilmiştir. Bu düzenleme Danıştay kararlarıyla da uyumludur. Zira Danıştay’ın yerleşik içtihatlarına göre somut olmayan nitelikteki istihbarat verilerine dayanan olumsuz güvenlik soruşturması kararları idari işlemin sebep unsuru yönünden hukuka aykırıdır ve iptale tabidir. Bu düzenlemedeki tehlike; kolluk veya istihbarat kayıtlarında bulunan ve esasında suç teşkil etmeyen birtakım istihbari bilgilerin kişi hakkında bir profil oluşturulması ve kişinin dönemin siyasi konjonktürü itibariyle “sakıncalı” olarak değerlendirmesidir. Kişinin sadece bir gösteri yürüyüşünde yer alması, otel kayıtları, dernek kaydı veya belli bir kişi lehine sosyal medya hesabında yaptığı paylaşım sebebiyle anarşist ya da terör örgütü sempatizanı olduğu şeklinde bir sonuca ulaşılması da yine mümkündür.

• Kişinin yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiği: 4045 sayılı Kanun dönemindeki Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nde benzer bir şekilde yer alan düzenlemeye göre bu durumun nasıl araştırılacağı belirsizdir. Kişinin yabancılarla ilişkisi tespit edilirse ilişkinin mahiyetinin anlaşılması gerekmektedir ki bu halde iletişimin denetlenmesi yoluna gidilmesi gerekmektedir. Bununla beraber MİT, polis veya jandarma tarafından süregelen bir araştırma veya takip varsa; ancak söz konusu takip suç niteliğine ulaşıp adli makamlara intikal etmediyse, bu hususun güvenlik soruşturmasında kullanılması mümkündür.

• Kişinin terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığı: Güvenlik soruşturması yapılmasının başlıca amacı haline gelen bu  husus,  4045  sayılı Kanun dönemindeki Yönetmelikte daha geniş ve muğlak bir şekilde düzenlenmişti. Terör veya suç örgütlerine “üyelik, mensubiyet ve iltisak”ın tespitine ilişkin uygulamada birçok sorun ortaya çıkmaktaydı. Yeni kanunla bu husus çok daha yalın bir şekilde ifade edilmiş olmakla birlikte kavramların içeriği halen net değildir.

7315 sayılı Kanun kişinin terör veya suç örgütleriyle “eylem birliği”, “irtibat” ve “iltisak” içinde olup olmadığının araştırılmasını öngörmüştür. İrtibat ve iltisak birbirine oldukça yakın anlamdadır. Ceza  hukuku açısından suç örgütü veya terör örgütüne üyelik veya mensubiyet kavramları karşılıklarını Türk Ceza Kanunu ile Terörle Mücadele Kanunu’nda bulmaktadır. Terörle Mücadele Kanunu’na göre, suç işlemese bile kanun kapsamına giren terör örgütlerine mensup olmak suçtur. Bu suçlardan dolayı mahkum olan kişiler zaten DMK gereği affa uğramış olsalar bile devlet memuru olamazlar (m. 48/1, A, 5)73. “İltisak” ve “irtibat” ise ceza kanunlarında suç olarak düzenlenmemiştir. Yukarıdaki düzenleme ceza hukukundaki suç tanımından daha geniştir.

Kişinin terör örgütüyle iltisakının olup olmadığının belirlenmesinde, kişi hakkında kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı olmaksızın çeşitli ölçütlere göre bir çıkarım yapılmaktadır. Bu çıkarımda kişinin belli tarihler arasında belli bankalarda parasının bulunup bulunmadığı, okuduğu okullar, katıldığı toplantılar, konakladığı yerler, aile üyelerinin bazı faaliyetleri ile kişi hakkında varsa yapılan adli işlemler ve ceza muhakemesine ilişkin kararlar da dikkate alınmaktadır. Özellikle de kişi hakkında mahkumiyet kararıyla sonuçlandırılmamış ceza soruşturma ve kovuşturmalarının kişinin terör örgütleriyle iltisaklı ve irtibatlı olarak nitelendirilmesinde önemli bir kriter olarak kullanılması suçsuzluk karinesi ile lekelenmeme hakkının ihlali sonucunu doğurabilmektedir.

Güvenlik Soruşturması Sonucuna Kim Karar Verir?

7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunda yer alan düzenlemeye göre emniyet ve istihbarat birimlerinden gelen bilgiler üzerine güvenlik soruşturmasının olumlu veya olumsuz sonuçlandığına kamu kurumlarında oluşturulan değerlendirme komisyonları karara verir. Değerlendirme Komisyonu; yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla kurulur. Değerlendirme Komisyonu;

• Cumhurbaşkanlığında İdari İşler Başkanının görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin,
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığında genel sekreter yardımcısının,
• Bakanlıklarda bakan yardımcısının,
• Diğer kamu kurum ve kuruluşlarında en üst yöneticinin görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin,
• Üniversitelerde rektör yardımcısının,
• Valiliklerde vali yardımcısının başkanlığında, teftiş/denetim, personel ve hukuk birimleri ile uygun görülecek diğer birimlerden birer üyenin katılımıyla başkan dahil en az beş kişiden ve tek sayıda olacak şekilde oluşturulur.

Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis ve hizmetlerde istihdam edilecekler hakkındaki değerlendirme, ilgili bakanlık ya da kamu kurumları bünyesindeki Değerlendirme Komisyonunca yapılır.

Memuriyet veya kamu görevlerine uygunluğunun değerlendirilmesini sağlayacak yorum içermeyen olgusal veriler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerce ilgili kurum ve kuruluş bünyesinde kurulan Değerlendirme Komisyonuna iletilir. Değerlendirme Komisyonu bu bilgiler kapsamında değerlendirme yapar. Değerlendirme Komisyonu kendisine iletilen verilere ilişkin nesnel ve gerekçeli değerlendirmelerini yazılı olarak atamaya yetkili amire sunar. Mahkemeler tarafından istenildiğinde bu bilgiler sunulur.

Güvenlik Soruşturmasına Etki Etmemesi Gereken Durumlar

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yönetmeliğinde kişi hakkında hangi hususların araştırılacağı yazmaktadır. Fakat araştırmayı yapan kurumlar ilgili maddelerin dışına çıkarak hukuka aykırı uygulamalar içine girmektedir. Tarafımızca açılan ve kazanılan güvenlik araştırması iptal davalarından yola çıkarak bunları şöyle sıralayabiliriz;

• Kişinin içinde bulunduğu durum gözetilmeden salt anne, baba ve kardeş hakkında adli veya idari işlem olması nedeniyle güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanması,
• Kişinin 1. derece yakınları haricinde kan ve kayın hısımlarının araştırılması,
• Kişi hakkında adi suçlardan HAGB (Hükmün Açıklamasının Geriye Bırakılması) kararının verilmiş olması,
• Kişi hakkında takipsizlik veya beraat kararı verilmiş olması,
• Kişinin boşanmış olması veya boşanma davasının sürmesi,
• Kişi hakkında icra takibinin olması,
• 18 yaş altı suçlardan dolayı mahkum olması,
• Okul, yurt, dershane ve pansiyon nedeniyle güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlansı,
• Kişinin ceza dosyasında tanık veya müşteki (Mağdur) olması,
• İstihbari bilginin olması

Bu nedenlerden biri ile güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanan adayların 60 gün içinde yürütme durdurma istemli iptal davası açması gereklidir.

7315 Sayılı Kanun Kapsamında Hangi Bilgilere Erişilir?

7315 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin ikinci fıkrasının (ç) bendi ise şu şekildedir: “Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin onüçüncü fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların.” Bu hükümler kapsamında arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması yapmaya yetkili kişilerin yerinde inceleme dışında şu kayıtlara ulaşma yetkisi vardır:

• Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları arşivlerinden ve elektronik bilgi işlem merkezlerindeki bilgi ve belgeler,
• Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları (beraat, mahkûmiyet, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın reddi, davanın düşmesi gibi),
• Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararları (TCK m. 171/5)
• Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları (TCK 231/13)
• Kişi hakkında sonuçlanmış veya devam eden soruşturma ve kovuşturmalar kapsamındaki olgular (çeşitli bilgi ve belgeler)

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması 2025

Kamu görevlileri, kamu hizmetini icra ederken Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmak ve Devletin menfaatlerini korumakla yükümlüdür. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına aykırı olan, ülkenin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan, Türkiye Cumhuriyetinin güvenliğini tehlikeye düşüren herhangi bir faaliyette bulunamazlar. Bu nitelikte faaliyet gösteren herhangi bir harekete, gruplaşmaya, teşekküle veya örgütsel yapıya katılamazlar, bunlara yardım edemezler.

Devlet memurları, herhangi bir kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar. Kamu görevlileri, resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını hizmet içindeki ve dışındaki davranışlarıyla göstermek zorundadırlar. Yönetici kadro ve pozisyonundaki kamu görevlileri amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun ve diğer mevzuatla belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli ve sorumludurlar. Astlarına hakkaniyet ve eşitlik içinde davranma yükümlülükleri vardır. Bu hususlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda açıkça düzenlenmiştir.

Güvenlik Soruşturması Kalktı mı?

Güvenlik Soruşturması kalktı mı 2020 tarafımıza en çok yöneltilen sorulardan bir tanesidir. Anayasa Mahkemesi Güvenlik Soruşturması ile ilgili bazı maddeler iptal etmiştir. Şöyle ki; memur alımlarında güvenlik ve arşiv araştırması yapılmasını belirten 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48-A/8. Maddesini iptal edilmiş ve bu karar 29/11/2019 tarihli ve 30963 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Anayasa Mahkemesi aynı zamanda 4045 sayılı Kanun ve  399 sayılı KHK kapsamında sözleşmeli personel alımlarında aranan güvenlik soruşturması kriterini de kaldırmıştır.

Fakat 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu 07.04.2021 tarihinde TBMM’de kabul edilerek, 17 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 7315 sayılı yeni kanun ile temel olarak, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek verilerin kullanılmasına ilişkin temel ilkeler, kimler hakkında yapılacağı, araştırma konusu edilecek bilgi ve belgelerin neler olduğu, bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağı, hangi mercilerin soruşturma ve araştırma yapacağı, değerlendirme komisyonu, veri güvenliği ile verilerin saklanma ve silinme süreleri düzenlenmektedir. Araştırma kapsamında ulaşılan kişisel verilerin kullanımı, korunması, saklanması, silinmesi, güvenliği için gerekli tedbirler düzenlenmiş, aykırılık durumunda cezai hükümleri düzenlemiştir.

Güvenlik Soruşturması Sorgulama

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yönetmeliği 13. maddesi uyarınca yapılan araştırma gizlidir ve sonucu bilmesi gerekenler dışında başkasına açıklanamaz. Bu sebeple güvenlik araştırması sonucu sadece kişiye tebliğ edilir. Güvenlik soruşturması e-Devlet üzerinden sorgulanamaz. Bu hususa dikkat edilmelidir. Fakat neden olumsuz olduğu noktasında her hangi bir bilgilendirme yapılmaz. İçerik sadece idari dava açıldığında İdare Mahkemesi tarafından öğrenilebilir.

Güvenlik araştırması kapsamında yapılacak araştırmada, mevcut kayıtlar­dan ve yerinde inceleme ile yapılacaktır. Yerinde inceleme kişinin ikamet ettiği ve nüfusa kayıtlı olduğu illerde yapılacaktır. Bu inceleme, soruşturma kapsamında görevli personelin kişisel kanaatine ve kişinin yaşadığı yerin ahlak normlarına göre yapılır. Görevli personelin kişinin yaşadığı çevresinden, mahallesinden, komşularından aldığı duyumların raporlaştırılması yerinden incelemedir.

Arşiv araştırması ile kamu kurum ve kuruluşlarında devlet güvenliğine, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatleri ilgilendiren bilgi ve belgelerin bulunduğu birimlerde “sakıncalı” kişilerin göreve gelmesini engellemektir. Güvenlik araştırması sonucu sorgulama yapabilmek için E-devlet veya benzer bir sorgu sistemi yoktur. Güvenlik araştırması biten adaya başvurduğu kurum tebligat gönderir. İkinci ihtimal ise CİMER üzerinden veya kuruma dilekçe ile başvurarak güvenlik araştırması sorgulamanızı yapabilirsiniz.

Yani E-devlet üzerinden güvenlik araştırmanızın durumunu öğrenebileceğiniz bir alan yoktur. Güvenlik soruşturması sorgulama ekranı hiç bir bakanlığın internet sisteminde bulunmamaktadır. Sadece kişiye tebliğat, Cimer veya SMS ile bildirilir. Bilgi Edinme Kanunu kapsamında Cimer üzerinden yaptığınız başvuru neticesinde de sadece güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlandığına dair bilgi verilir. Hiç bir şekilde içeriği hakkında bilgi verilmez. İdare Mahkemesi nezdinde açılacak iptal davasında, Emniyet, Jandarma ve MİT güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasına neden olan bilgiyi mahkeme ile paylaşmak zorundadır. Evrakların gizli olması mahkeme ile paylaşılmasına engel değildir. Nitekim uygulamada ilgili kurumlar İdare Mahkemesi’ne tüm bilgi ve belgeleri göndermektedir.

Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer?

Yönetmeliğin 12. maddesi uyarınca; “Taleplerinin ilgili makama ulaşmasından itibaren arşiv araştırması sonuçları en geç 30 iş günü, güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 iş günü içinde cevaplandırılır.” Fakat burada dikkat edilmesi gereken husus ilgili makamları cevaplama süresidir. Yani güvenlik soruşturmasının ne kadar sürede bitirileceği değildir. Bu nedenle çoğu zaman güvenlik araştırması 6 aydan fazla sürmektedir. Bu şekilde aday öğrenci ve memurlar mağdur edilmektedir. Aynı şekilde yönetmeliğin 12. maddesi uyarınca belirtilen süreler iş günüdür. Yani resmi tatiller, haftasonu tatilleri bu süreye dahil değildir. Yani 30 günlük süre 40-50 güne, 60 günlük süre ise 80-100 güne kadar uzayabilmektedir.

Güvenlik soruşturması uzayanlar bu nedenle olumsuzluğa kapılmamalıdır. Çünkü bir çok aday güvenlik araştırması uzadığı gerekçesiyle olumsuz geleceğini düşünmektedir. Güvenlik soruşturmanızın uzaması olumsuz sonuçlandığı anlamına gelmez. Şayet çok fazla uzadıysa kuruma dilekçe ile başvurabilirsiniz. Bazı durumlar da güvenlik araştırması tamamlansa bile tebligat ile ilgili aksaklıklardan kişinin güvenlik araştırması sonucundan haberi olmamaktadır.

Son olarak Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, üniversite ve diğer yükseköğretim kurumları bünyesine alınacak kamu personeli için yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında MİT, Emniyet Genel Müdürlüğü veya ilgili kurumlardan belge talep edilmektedir. Bu belgeler doğrultusunda güvenlik araştırması hakkında karar verilir. Bu kurumların cevap vermesi bazen uzamaktadır.

Memurlukta Güvenlik Soruşturması

Kamuda milli güvenlik ve kamu düzeni açısından önemli görevlere atanacak personel hakkında arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması yapılmasının kapsamı, 2016 yılında olağanüstü hal ilanının ardından genişletilmiş; kamu görevine atanacak herkes için güvenlik soruşturmaları yapılmaya başlanmıştır. Ayrıca 2018 yılında 4045 sayılı Kanun’a getirilen yeni bir düzenlemeyle güvenlik soruşturması yapan makamların idarenin elindeki her türlü bilgi ve belge ile ceza muhakemesi kararlarına konu olgulara ulaşmasına da izin verilmiştir.

Fakat Anayasa Mahkemesi, bu düzenlemeleri güvenlik soruşturmalarının dayanağı olan 4045 sayılı Kanun’da kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı açısından, idarenin keyfiliğini önleyecek yeterli içerik ve düzenlemenin bulunmaması nedeniyle Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmiştir. 2021 Nisan ayında yürürlüğe giren 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu, kişisel verilerin korunmasına yönelik çeşitli düzenlemeler içermekle beraber bunların idarenin keyfiliğini önleyecek yeterli açıklık ve ayrıntıda olup olmadığı tartışmalıdır.

Bu kanuni düzenleme ile memurlukta güvenlik soruşturması hususu netleşmiştir. Kamuya girecek tüm kişiler hakkında arşiv araştırması yapılması zorunlu hale gelmiştir. Güvenlik soruşturması ise kanunda sayılan sınırlı sayıda meslek için getirilmiştir. Fakat Kanun’da arşiv araştırması objektif bir usul olarak öngörülmüş olsa da Kanun’un kesinleşmiş mahkeme kararları dışında HAGB ve hükmün ertelenmesi kararları ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olgulara ulaşabilmesi ve bunların değerlendirmeye alınması önemli bir belirsizlik oluşturmaktadır. Bu düzenleme gereği fiil veya suçlar arasında bir ayrım yapılmaksızın, kişi hakkında yapılan her türlü ihbar ve şikâyet kişinin hukuki durumunu olumsuz etkileyebilecektir.

Yeni Güvenlik Soruşturması

Kamuda milli güvenlik ve kamu düzeni açısından önemli görevlere atanacak personel hakkında arşiv araştırması ve güvenlik soruşturmasının kapsamı, 2016 yılında olağanüstü hal ilanının ardından genişletilmiştir. Kamu görevine atanacak tüm adaylar için güvenlik soruşturmaları yapılmaya başlanmıştır. Ayrıca 2018 yılında 4045 sayılı Kanun’a getirilen yeni bir düzenlemeyle güvenlik araştırması yapan makamların idarenin elindeki her türlü bilgi ve belge ile ceza muhakemesi kararlarına konu olgulara ulaşmasına da izin verilmiştir.

Fakat Anayasa Mahkemesi, bu düzenlemeleri güvenlik soruşturmalarının dayanağı olan 4045 sayılı Kanun’da kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı açısından, idarenin keyfiliğini önleyecek yeterli içerik ve ayrıntı bulunmaması nedeniyle Anayasa’ya aykırı bularak iptal etmiştir. 2021 Nisan ayında yürürlüğe giren 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu ile kişisel verilerin korunmasına yönelik çeşitli düzenlemeler, idarenin keyfiliğini önlemek ve yapılacak araştırmanın kapsamını belirleyici düzenlemeler getirilmiştir.

Hakim ve Savcılıkta Güvenlik Soruşturması Nasıl Yapılır?

Hakimlik sınavını geçtikten ve mülakat sürecine adım attıktan sonra çok sorulan bir soru da güvenlik soruşturması konusudur. Güvenlik soruşturması, kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesini sağlamaktadır.

Güvenlik soruşturmaları, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılmaktadır.

• İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığı´ndaki bilgi kayıtları ,
• Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü´ndeki adli sicil kaydı,
• Talepleri üzerine, güvenlik soruşturmasını yapacak makamlar ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilgili birimlerine verilmektedir.

Hakimlik sınavı sonrasında adayların güvenlik araştırmasında,

• Kişinin içinde bulunduğu ortam dikkate alınarak, kişinin kayıtlı ikamet adresi ile fiilen ikamet ettiği adres esas alınmak suretiyle, Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği,
• Genel kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat birimlerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı,
• Adli sicil kaydının ve hakkında arama kaydı veya herhangi bir tahdidin olup olmadığı,
• Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakının bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı,
• Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı,
• Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesinin iç yüzü ve nedeni, araştırılmaktadır.

Güvenlik Soruşturması Elenme Nedenleri ve Emsal Kararlar

Aşağıda belirtilen emsal kararlar Milli Savunma Bakanlığına, Emniyet Genel Müdürlüğü’ne, Sağlık Bakanlığı’na Milli Eğitim Bakanlığı’na ve Diyanet İşleri Başkanlığı’na karşı güvenlik araştırması olumsuz gelen adaylar için açılmış ve kazanılmıştır. Avukat Umur Yıldırım tarafından yürütülen bu davalar lehe sonuçlanmıştır. Güvenlik soruşturması olumsuz çıkanlar bu emsal kararlardan yararlanabilir. Güvenlik araştırması hangi durumlarda olumsuz çıkar 2019 ve 2020 yılları için bank asya, istihbari bilgi, aile bireyleri sabıka kaybı, kendisine ait sabıka kaydı, okul, yurt ve dershane kaydı gibi bir çok neden sayılabilir. Güvenlik araştırması aile bireylerini de kapsar. Bu sebeple aile bireyleri de araştırılır. Fakat bazı idareler aile bireylerini çok geniş olarak ele almakta ve 3. 4. derece yakınlara kadar araştırma yapmaktadır. Bu durum hukuka aykırı olup idari davaya konu edilmelidir. MSB güvenlik soruşturması bekleyenler özellikle aile bireylerinden mağdur edilmektedir.

• SGK Kaydı Güvenlik Soruşturması Olumsuz Sonuçlanan İçin Emsal Karar

“Olayda, Mahkememizin 03.05.2018 tarihli ara kararı ile “Emniyet istihbarat bilgilerine göre davacının annesinin geçmiş yıllarda FETÖ/PDY’ye müzahir ÜMİT ÖZEL EĞİTİM ÖĞR. BAS. YAY. PAZ. ELEK TRZ. ve TİC. A.Ş’de SGK kaydının bulunmasından ötürü güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığı belirtilmekte ise de, adı geçenin annesinin söz konusu iş yerinde hangi yıllarda çalıştığı, ne iş yaptığı, çalışması nedeniyle herhangi bir takibata uğrayıp uğramadığı ve şirketin faaliyetini devam ettirip ettirmediği hususlarında bir araştırma yapılarak göreve alınmaya engel teşkil edebilecek somut bilgi ve belgelerin ilgili kurumlardan temin edilerek gönderilmesi” istenilmesine rağmen davalı idarece ara kararda belirtilen hususlara ilişkin hiçbir somut bilgi ve belgenin dava dosyasına sunulmadığı görülmektedir.

Bu durumda; davacının kendisini etkileyebilecek yakın çevresi (anne, baba, kardeş, eş, çocuk, veli) hakkında somut, güvenilir, teyit edilebilir nitelikte, ön yargıdan uzak, hukuken denetlenebilen bilgiye dayalı tespitlerin açıkça ortaya konulması gerekirken, bu yönde bir araştırma yapılmaksızın sadece istihbari bilgiye dayanılarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.”

• HAGB Sebebiyle Olumsuz Sonuçlananlar

“Bu durumda, davacının güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasının gerekçesini oluşturan mahkeme kararında, davacının yargılanmasına neden olan fiili haksız tahrik altında işlediğinin belirtildiği, beş yıl süreyle denetimli serbestliğe tabi tutulduğu, Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması kararı verildiği, Uyap üzerinden yapılan incelemede denetim süresi içerisinde kasten yeni bir suç işlemediği, bunun üzerine Kavak Asliye Ceza Mahkemesi’nce davanın düşmesine karar verildiği, söz konusu kararın 23.11.2018 tarihinde kesinleştiği, güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasına neden olacak başkaca bir hususun bulunmadığı dikkate alındığında, söz konusu durumun güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz olarak değerlendirilemeyeceği sonucuna varıldığından, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.”

“Davacının köy merası sebebiyle aralarında husumet bulunan kişilere karşı, silahla yaralama, silahla tehdit suçunu işlediği tarihte 18 yaşından küçük olduğu, “suça sürüklenen çocuk” sıfatıyla yargılandığı anlaşılmakta olup olayın özelliği, fiilin niteliği göz önüne alındığında, bu durumunun hakkında yapılan güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasına yol açabilecek nitelikte olmadığı” şeklinde değerlendirilmiştir (Danıştay 12.Dairesi, 09.12.2015, E.2015/1772, K.2015/6749)

• Yurt, Dershane ve Okul Sebebiyle Olumsuz Sonuçlananlar

“Uyuşmazlıkta, Mahkememizin 01/08/2018 tarihli ara kararıyla … İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne yapılan ara kararına istinaden, davacının FETÖ/PDY Terör Örgütü’ne müzahir  Özel … Anadolu Lisesi (eski adı Özel … Anadolu Lisesi)’nden 2006-2007 eğitim öğretim yılı sonunda 15/06/2007 tarihinde diplomasını alarak mezun olduğu, buna istinaden davacının güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığı anlaşılmakta ise de; davacının 11/01/19.. doğumlu olduğu, kapatılan öğretim kurumundan mezun olduğu tarihte 16 yaşında olduğu, FETÖ/PDY terör örgütünün yardıma muhtaç ya da ekonomik anlamda durumu iyi olmayan çocukları hedef alarak kendi bünyesinde eritmeye çalıştığı hususunun bilinen bir gerçek olduğu,

keza FETÖ/PDY Terör Örgütü’nün ülkemiz için dönüm noktasının 17-25/12/2013 tarihinde Emniyet Teşkilatı ve Yargı kurumlarını kullanmak suretiyle Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini yıkma ve yıpratmaya dönük hareket tarzları ile anlaşıldığı, davacı hakkında elde edilen verilerin tek başına güvenlik soruşturmasını olumsuz kılacak ağırlıkta bulunmadığı, her ne kadar askerlik mesleğinin önemi ve özelliği dikkate alındığında idarenin çok daha geniş bir takdir yetkisi bulunmakta ise de; davacı hakkında daha titiz ve ayrıntılı bir inceleme yapılmasının hukuk devleti ilkesinin bir gereği olduğu, davacının anılan kurumdan mezun olduktan sonra terör örgütüyle bağlantısının devam edip etmediğinin ayrıca araştırılması gerektiği, belirtilen nedenlerden dolayı eksik incelemeye dayalı olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.”

Güvenlik Soruşturması İptal Davası 2025

Öncelikle belirtmek isteriz ki güvenlik soruşturması olumsuz çıkma sebepleri bir çok sebebe dayanabilir. Bu sebepleri tek tek saymak mümkün değildir. Dava açıldığında davalı idare savunmasını yaptığında güvenlik soruşturmanızın neden olumsuz mahkemeye bildirilecektir. Mahkeme bunun üzerine çok yönlü ve detaylı araştırma yapacaktır.

Güvenlik araştırması olumsuz çıkanlar 60 gün içinde, idare mahkemesine, yürütme durdurma istemli iptal davası açmaları gereklidir. Bu süre hak düşürücü süre olup geçirildiği takdirde davanız usulden reddedilecektir. Bu sebeple süreye dikkat edilmesi gereklidir. Güvenlik soruşturmasına dair açılacak dava idare hukuku avukatı tarafından yürütülmesi gereklidir. Zira bu davadan çıkacak sonuç sizlerin 30 yıllık meslek hayatını etkileyecek öneme haizdir.

Bilgi Notu: Avukatlık Kanunu gereği danışmanlık ücrete tabi olup dava kabul edildiği taktirde vekalet ücretinden mahsup edilir. Avukatın ücretsiz danışmanlık veya avukatlık hizmeti vermesi kanunen yasaktır.

Sık Sorulan Sorular