Öğretmen güvenlik soruşturması, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında sözleşmeli, ücretli veya kadrolu atanacak öğretmenler için zorunludur. Öğretmenlik mesleği 1739 sayılı kanunun 43.maddesinde devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleği olarak tanımlanmıştır. Öğretmenler bu görevlerini Türk Milli Eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler. Yeni güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kanunu ile  kamuya ilk kez atanacak kadrolu, ücretli ve sözleşmeli öğretmenlere arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması birlikte yapılması zorunlu hale getirildi. Bu kapsamda öğretmen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılacak.

• Güvenlik Soruşturması : Güvenlik soruşturması, bir kurumun ya da makamın isteği üzerine kişilerin kamusal haklarının kullanmalarının sakıncalı olup olmadığına ilişkin rapor düzenlenmesidir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kanunu kapsamında yapılır.
• Arşiv Araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasıdır. Yine aynı yönetmeliğin 8.maddesinde belirtildiği üzere güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması Milli İstihbarat Teşkilatı tarafından ilgili maddede belirtilen kişiler hakkında yapılır. Bu fıkra kapsamı dışındaki kişiler için ise ilgili kurumun isteği doğrultusunda Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirliklerince yapılır.

Öğretmen güvenlik soruşturması, ilk defa atanacak öğretmen adaylarının öğretmenliğe girişte belirli şartları taşıyıp taşımadığı yönünde yapılan soruşturmadır. Öğretmen adayları mesleğe girişte, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde belirtilen genel şartların yanında, KPSS puanına sahip olmak ve yapılacak sözlü sınavdan başarıyla geçmek gibi bazı özel şartları da yerine getirmelidirler. Son zamanlarda öğretmenler tarafımıza sıkça; Meb güvenlik soruşturmasında nelere bakılır, öğretmenlik güvenlik soruşturmasında elenme nedenleri, öğretmen güvenlik soruşturması sorgulama, öğretmen güvenlik soruşturması ne kadar sürer, güvenlik soruşturmasında elenen öğretmenler ne yapmalı, öğretmen güvenlik soruşturmasında aileye bakılır mı, ücretli öğretmenlik güvenlik soruşturması ne kadar sürer gibi sorular sormaktadır. Bizde Bu yazımızda öğretmen güvenlik soruşturması hakkında detaylı bilgi vereceğiz.

Öğretmen Atamalarında Güvenlik Soruşturması ve Sorunlar

Öğretmen atamalarında güvenlik soruşturması zorunlu hale getirilmiştir. Ataması gerçekleştiği halde güvenlik soruşturması sonuçlanmayan öğretmenler göreve başlatılmaz. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonunda olumlu değerlendirilen öğretmenler göreve başlar. Aksi durumda atamaları iptal edilir. Öğretmenlere güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılır. Bu nedenle süreç uzun sürer. Öğretmen güvenlik soruşturması 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu kapsamında 3. maddenin 2. fıkrası gereğince yapılır. Öğretmen atamalarında güvenlik soruşturması kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak olan ücretli, sözleşmeli ve kadrolu tüm öğretmenler için yapılır.

Kamu görevlileri, kamu hizmetini yerine getirirken Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmak ve Devletin menfaatlerini korumakla yükümlüdür. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına aykırı olan, ülkenin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan, Türkiye Cumhuriyeti’nin güvenliğini tehlikeye düşüren herhangi bir faaliyette bulunamazlar. Bu nitelikte faaliyet gösteren herhangi bir harekete, gruplaşmaya, teşekküle veya örgütsel yapıya katılamazlar, bunlara yardım edemezler. Devlet memurları, herhangi bir kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar. Bu nedenle güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması öğretmen atamalarında zorunlu hale getirilmiştir. Öğretmen güvenlik soruşturmasında yaşanan sıkıntıları şöyle özetleyebiliriz:

• Bizler son öğretmen atamasında sözleşmeli öğretmen olarak atandık. Fakat hala güvenlik soruşturmasının bitmesini beklemekteyiz
• Güvenlik soruşturması ise bakanlık çatısı altında yapılmasına rağmen her il farklı bir uygulama ile süreci yürütüyor.
• Bazılarımızın dosyaları çok basit nedenlerle bazı iller tarafından bakanlığa gönderilirken bazı iller bu nedenleri aylar önce görevine başlattılar. Hatta bir ilin ilçeleri arasında bile benzer durum görülüyor.
• Örneğin beraat alınmış bir dava, eskiden çalışılmış ve kapanmış bir kurum, kapatılan üniversitede okumuş olmak, takipsizlik alınmış bir dava ve aileye bağlı nedenlerle dosyalarımız aylardır bekliyor.
• Hiçbirimizin sicili yok, cezası yok, yıllardır özelde ve devlette çalışıyoruz. Yasal olarak hiçbir engel yok.
• Sorun şu ki bazı iller kendileri karar verip aynı konularda göreve başlatırken bazı iller bu kararı vermeyip bakanlığa gönderiyor. Hatta bir il aynı konudan bir öğretmeni başlatırken başka bir öğretmeni başlatmıyor.
• Bu durum ise haksız ve eşit olmayan bir uygulama ortaya çıkartıyor. Bakanlıkta komisyonun toplanması ise aylarca sürüyor bir önceki atamadan hala bekleyen dosyalar var.
• Biz bekletilen öğretmenleri hiçbir birim muhatap almıyor. Sürekli “bekleyeceksiniz” deniliyor. Bir komisyonu toplamak bu kadar zor olmamalı ailelerimiz ve biz bu süreçte psikolojik olarak yıprandık.
• Öğrencilerimizin dersi ya boş geçiyor ya da yerimize ücretli öğretmen göreve başlatılıyor.
• Biz göreve başlayınca bu durum öğrenciler için de psikolojik yıpranmaya sebep oluyor.
• Bunun yanında görevine başlamadığı için çeşitli baskılarla aynı okulda ücretli başlayan öğretmenler maddi sıkıntılar yaşıyor.

Öğretmen Güvenlik Soruşturması Nasıl Yapılır?

Öğretmen güvenlik soruşturması nasıl yapılır sorusu tarafımıza sıkça yöneltilmektedir. Öğretmen güvenlik soruşturması şu şekilde yapılır;

• Öğretmen adayının öncelikle adli sicil kaydı talep edilir. Burada amaç hakkında bir adli soruşturma, kovuşturma olup olmadığını veya eski bir mahkumiyet hükmünün olup olmadığının tespitidir.
• Kişi hakkında istihbarat teşkilatlarının sahip olduğu fişleme raporları talep edilir.
• Öğretmenin yaşadığı çevrede mahalinde araştırma ve bilgi toplama yapılır.

Emniyet Müdürlüğü güvenlik soruşturmasının tamamlanmasının ardından bilgileri Milli Eğitim Bakanlığına gönderir. Bakanlık değerlendirme komisyonu bu bilgiler kapsamında öğretmenin güvenlik soruşturması hakkında karar verir. Verilen bu karar öğretmen adayına tebliğ edilir. Fakat neden güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığı kişiye söylenmez. Gizli bilgidir.

Milli Eğitim Bakanlığı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönergesi uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması taleplerine, ilgili kişinin adı, soyadı ve kimlik numarası bilgilerini içeren liste dijital ortama kaydedilerek eklenir. Ancak Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığına iletilmek üzere gönderilen güvenlik soruşturması talep yazılarına söz konusu liste yerine güvenlik soruşturması formu dijital ortama kaydedilerek eklenir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırma talep yazısında personelin hangi gizlilik derecesine sahip birim, kısım ve görevde çalıştırılacağı açıkça yazılır. İsimler kısaltma yapılmaksızın açıkça yazılır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması formu bilgisayarda dört nüsha doldurulmalı ve çıktısı ilgilisi tarafından ıslak imza ile imzalanmalıdır. Araştırma ve soruşturma muhakkak gizlilik içinde yapılır. Araştırma ve soruşturmanın hangi evrede olduğunu veya sonucunu  bilmesi gerekenler dışında kimseye sonuç açıklanmaz. Güvenlik soruşturması isteyen kurum Emniyet’e yazı yazarak emniyet ve istihbarattaki bilgiler hem de adli sicil kaydına göre kişinin ve ailesinin hakkında soruşturma yapılır. Soruşturma sonucunda bilgiler bir araya getirilerek kuruma iletilir. Kurum tarafından güvenlik soruşturmasının olumlu ya da olumsuz sonuçlanıp sonuçlanmadığına ilişkin olarak oluşturulan komisyon tarafından karar verilir.

Öğretmen Güvenlik Soruşturmasında Neye Bakılır?

Yapılan tercih sonrasında atama yapılıp o kadroya yerleştirme yapılabilmesi için 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu uyarınca güvenlik soruşturması yapılmaktadır. Bu soruşturmanın olumsuz sonuçlanması halinde atama işlemi yapılmamaktadır. Bu durum Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ilgili öğretmen adaylarına tebliğ edilmektedir. Bu tebligatlar genelde yazılı şekilde yani tebligat adresine posta yoluyla gönderilmektedir. Bu tebligatların tarihi çok önemlidir çünkü dava açma süresi bu tarihten itibaren başlayacak ve 60 gündür. Bazen evde kimsenin olmaması halinde tebligat muhtara yapılmakta ve muhtara bırakma tarihi tebliğ tarihi sayılmaktadır. Bu nedenle tebligatı sıkı şekilde takip etmek gerekir. Öğretmen güvenlik soruşturmasında bakılacak hususlar 7315 Sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanununda düzenlenmiştir. Bu kanununda 4. ve 5. maddeleri kapsamında;

Arşiv araştırmasında;

• Kişinin adli sicil kaydının,
• Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından hâlen aranıp aranmadığının,
• Kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının,
• Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin onüçüncü fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların,
• Hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının mevcut kayıtlardan tespit edilmesidir.

Güvenlik soruşturmasında ise;

• Güvenlik soruşturması, arşiv araştırmasındaki hususlara ilave olarak kişinin;
• Görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin,
• Yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin,
• Terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının, mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususlarına bakılır.

Öğretmen Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer?

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nin 12.maddesi uyarınca  güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması, taleplerin ilgili makama ulaşmasından itibaren arşiv araştırması sonuçları en geç 30 iş günü, güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 iş günü içinde cevaplandırılmaktadır. Her ne kadar düzenleme ile kişilerin hukuki durumunu sürüncemede bırakmamak amacıyla kesin süreler öngörülmüş olsa da uygulamada bu sürelerin aşıldığı görülmektedir.

Öğretmen güvenlik soruşturması, her ne kadar güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yönetmeliği uyarınca belirli bir zamana tabi tutulmuşsa da uygulamada bu süreye uyulmadığı, sürenin çoğunlukla uzatıldığı fakat bazı durumlarda ise sürenin kısa tutulabildiği görülmektedir. Bu gibi durumlarda öncelikle kurumunuzla iletişime geçebilir, buradan yanıt alamıyorsanız ivedilikle Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’ne (CİMER) durumu anlatan bir mail atabilir ve gelecek cevaba göre harekete geçebilirsiniz. Buradan alınacak cevap ile birlikte 60 günlük dava açma süreniz yani hak düşürücü süreniz işlemeye başlayacaktır.

Sözleşmeli Öğretmen Güvenlik Soruşturması

Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak görev alan sözleşmeli öğretmenler kadrolu öğretmenler ile aynı görevi yapar. Fakat bazı durumlarda sözleşmeli öğretmenler, kadrolu öğretmenlerden farklıdır. Sözleşmeli öğretmenler, kadrolu öğretmenlerin sahip olduğu bazı özlük haklarına sahip değildir. Ayrıca sözleşmeli öğretmenler atanma yeri seçemez ve tayin isteyemez. Sözleşmeli öğretmen güvenlik soruşturması üstte belirttiğimiz usul ile yapılır. Bir farklılık yoktur.

Sözleşmeli öğretmenlere güvenlik soruşturması yapılması zorunludur. Yapılan bu araştırma sonucunda atamasına karar verilir. Nitekim bu süreç üstte belirtilen usul ve esaslara göre yapılır. Sözleşmeli öğretmenlik esasında kadrolu öğretmenlik için ilk adımdır. Mevcut düzenlenmelerde sözleşmeli öğretmen olunmadan kadrolu öğretmen olunamamaktadır.

Öğretmen Güvenlik Soruşturması Sonuçları Nasıl Öğrenilir ?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması e-devlet aracılığı ile öğrenilememektedir. Güvenlik soruşturması sonuçları ikamet edilen yer Emniyet Müdürlüğü ya da karakoldan girecek öğrenemezsiniz. Süreç gizli bir süreçtir. Dolayısıyla kişilerin ikamet edilen yer Emniyet Müdürlüğü’ne ya da karakola bizzat gitmeleri ve sonuçlarını öğrenmeleri mümkün değildir. Güvenlik soruşturması içeri hakkında hiçbir bilgi veremez. Kanunen bu durum yasaktır. Tebligatın sizlere ulaşmasından itibaren 60 günlük dava açma süreniz başlayacaktır.

Öğretmen güvenlik soruşturma sonuçları kişiye tebliğat ile gönderilir. Bazen tebliğat tarafınıza ulaşmayabilir. Bu durumunda kuruma dilekçe ile başvurabilir veya CİMER üzerinden resmi başvuru yapabilirsiniz. Bu başvuru neticesinde size 30 gün içinden cevap verilmek zorundadır. Verilmediği takdirde idari dava açabilirsiniz. Yine Bilgisayar ortamında gerçekleştirilen atama sonuçları, e-devlet sistemi üzerinden yayımlanacak olup adaylar sonuçlarını kişisel e-devlet kullanıcı adı ve şifreleriyle öğrenebileceklerdir. Ataması yapılanların başvuruda belirttikleri cep telefonu numaralarına atama sonucu kısa mesaj yoluyla bildirilecektir.

Öğretmen Güvenlik Soruşturması Olumsuz Sonuçlananlar Ne Yapmalı?

Anayasa’nın 125.maddesi uyarınca idarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolu açıktır. Dolayısıyla güvenlik soruşturmasının sonucu olarak hakkında olumsuz idari işlem tesis edilen herkes yargı yoluna başvurabilir. Böylelikle olumsuz işleme karşı 60 gün içerisinde yürütmeyi durdurma talebini de içeren  iptal davası açma olanağı bulunmaktadır. İptal davasının yanı sıra tam yargı davası da açılması mümkündür. Önceden iptal davası açılmış ve kazanılmış ise tam yargı davası açılarak tazminat, yoksun kalınan mali haklar faiziyle birlikte istenebilir. İdare mahkemesinde açılacak yürütme durdurma istemli iptal davasında bir avukattan yardım alınması kişilerin hak kaybına uğramaması açısından önemlidir.

Öğretmenlik hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması herhangi bir nedenle olumsuz sonuçlanmış ise ilgili personel veya personel adayı bu idari işlemin iptali istemi ile 60 gün içerisinde idari dava açmalıdır. Açılacak idari dava şayet atamanız yapılmışsa atamın yapıldığı yer İdare Mahkemesine, atamanız yapılmadıysa Ankara İdare Mahkemesine açılmalıdır. Yetki, İdare Mahkemesinde kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle dikkat edilmelidir.