İdare Hukuku

Kamu hukukunun bir alt dalı olan idare hukuku, genel ve geniş anlamda idarenin kuruluş ve işleyişine uygulanan kurallarının bütününe denir. Diğer bir deyişle; idarenin teşkilatını, yetki ve görevlerini, bireylerin haklarının ihlaline karşı bireysel çözümleri belirleyen kuralları ifade eder. Bu kurallar, kamu hukuku kurallarından ibaret olabileceği gibi özel hukuk kuralları da olabilir. İdari hukukundan doğan uyuşmazlıklar idari yargıda çözümlenir.

İdare Hukuku, kamu hukuku alanında yer alan bir hukuk dalıdır. Hukuk dünyasının tüm paydaşları için idare hukuku bilgisi gereklilik arz etmektedir. İdare hukuku sadece hukukçuları ilgilendiren bir alan değildir. İdare hukuku kamu bürokrasisinden özel hukuk alanına kadar etkili olmaktadır. Bu sebeptendir ki “İdare Hukuku” öğretisi bir ders olarak, hukuk fakültesi dışında birçok lisans ve ön lisans programının da müfredatında yer almaktadır.

“İdare” hukuki bir kavram olarak ise “yönetim” anlamına karşılık gelmektedir. Bir yönetimi tarif etmesi bakımından “idare” kavramının, hem kamu hukukunda hem de özel hukukta bir karşılığı vardır. Bu anlamıyla “idare” kavramının kamu hukuku ve özel hukuk alanında farklı anlamlarda kullanılabilmektedir. Ancak kavramın özel hukuk boyutu konumuz dışında kalmaktadır. Kamu hukuku alanında ve özellikle “İdare Hukuku”nun bünyesinde barınan “İdare” kavramının anlamı ve kapsamının belirlenmesi gerekmektedir. İdare hukuku terminolojisi bakımından idare kavramı esasen “kamu idaresi”ni tarif etmektedir. Bu bakımdan İdare kavramı kamu idaresinin sadece teşkilat boyutunu (organik) değil aynı zamanda faaliyet (fonksiyonel) boyutunu da ifade etmektedir. Başka bir ifadeyle, “İdare” sadece bir faaliyeti değil aynı zamanda bu faaliyeti yerine getiren kuruluşları anlatmak için kullanılmaktadır.

İdari Davalar

İdare hukukunun konusunu genel anlamda idari faaliyetler oluşturmaktadır. Ancak bu şekilde bir belirleme yetersiz kalabilir. Çünkü idari faaliyetlerin yürütülmesi için bir idari teşkilata, personele, taşınır ve taşınmaz mallara ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca idari faaliyetlerin yürütülmesi sonucunda ortaya çıkan idari işlem ve eylemler vardır. Dolayısıyla bu alanı düzenleyen bir hukuki rejime ihtiyaç duyulmaktadır. Nitekim kamu hukukunun dallarından bir olan “idare hukuku” bu ihtiyacı gidermek adına belli özelliklere ve ayrıcalıklara sahip bir hukuk dalıdır.

İdare Hukuku Nedir?

İdare hukuku, bireylerin devlet ve devletin ilgili idari kurumları ile yaşamış olduğu hukuki uyuşmazlıklarda; idarenin üstün yetkisine karşılık bireyin hak ve özgürlüklerinin korunması amacını güden hukuk dalıdır. İdare hukuku alanına giren konular; genellikle idarenin vatandaşlar aleyhine tesis etmiş olduğu idari işlemlere karşı açılan iptal davaları ile idarenin eylem ve işlemlerinden kaynaklanan maddi ve manevi zararların tazmini amacıyla açılan tam yargı davalarıdır. Bunun yanında kamulaştırma davaları ile idari sözleşmelerden doğan davalar da idare hukukunun alanına giren diğer dava türleridir.

İdare hukuku genel itibari ile anayasaya ve ilgili mevzuata hakimiyet gerektiren bir hukuk dalıdır. İdare hukukunun tek ve toplu bir mevzuatı bulunmamaktadır. Uyuşmazlığın tarafı olan idari kuruluş veya kamu tüzel kişiliğine göre başvurulacak kurallar ve mevzuat değişiklik göstermektedir. Bu nedenle var olan bir mevzuatı veya yeni kabul edilen bir düzenlemeyi bilmemek büyük hak kayıpları yaşatabilir. Hak kayıplarına mahal vermemek için mevzuata hakim, alanında uzman ekibi ve avukatları bulunan Kadim Hukuk ve Danışmanlık Bürosu’nu tercih edebilirsiniz.

İptal Davası Nedir?

İdari yargıda görülen dava türleri 2577 sayılı İdari Yargılama Kanunun 2. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre idare mahkemelerinde görülen davalar;

  • İptal davaları
  • Tam yargı davaları
  • İdari sözleşmelerden doğan davalar

İptal davası, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalardır. İptal davası açılabilmesi için 2 şart vardır. Bunlardan ilki tesis edilmiş bir idari işlem, ikincisi ise davacının menfaatinin ihlal edilmesidir.

Tam Yargı Davası Nedir?

Tam yargı davası; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan davalar denir.  Bu madde kapsamında tam yargı davası açılabilmesi için ilk şart bir idari işlem ya da eylem olmalıdır. İkinci şart ise bu idari işlem veya eylemden ilgililerin kişisel hakları ihlal edilmelidir. Tam yargı davaları, idari işlem ve eylemlerden dolayı kişisel hakları ihlal edilenler tarafından açılan ve idarenin kamu hukuku kurallarına göre sorumluluğu kapsamında doğan zararın tazminine veya hakkın geri verilmesine mahkum edilmesine konu edilen idari dava türüne denir.

İdare kelimesi hukukta, bir teşkilâtı, bir idari birimi, bir resmi daireyi de ifade edebilir. Bu anlamda idare, herhangi bir yönetim işinin yapıldığı veya resmi bir işin görüldüğü daire, kurum, kuruluş veya yeri ifade etme için kullanılmaktadır. Buna, idare kelimesinin organik veya uzvi anlamı denilir. Fakülte idaresi, telefon idaresi, elektrik idaresi veya merkezi idare, mahalli idareler, il özel idaresi ifadelerinde idare, organik anlamda kullanılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 125. maddesinde yer alan, “idarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolu açıktır” hükmündeki idare kelimesi de, idari teşkilât anlamındadır.

İdari Yargı Nedir?

İdari yargı, idari makamların, idare hukuku alanındaki faaliyetlerinden doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesi ile görevli yargı türüne denir. Genel idari yargıda ilk derece mahkemeleri; idare ve vergi mahkemeleridir. Bu mahkemelerin görevleri, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi ise ikinci derece yargı merciidir. Yani İdare Mahkemeleri tarafından verilen kararlar istinaf kanun yolu ile Bölge İdare Mahkemesine götürülür.

Genel idari yargıda yüksek mahkeme ise Danıştay’dır. Anayasa’nın 155. Maddesi kapsamında; Danıştay, idare mahkemeleri tarafından verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Ayrıca kanunda belirtilen belli davalara ilk ve son derece sıfatıyla bakar.

İdare Mahkemeleri

  • Adana İdare Mahkemesi
  • Adıyaman İdare Mahkemesi
  • Afyon İdare Mahkemesi
  • Ankara İdare Mahkemesi
  • Antalya İdare Mahkemesi
  • Aydın İdare Mahkemesi
  • Balıkesir İdare Mahkemesi
  • Bolu İdare Mahkemesi
  • Bursa İdare Mahkemesi
  • Çanakkale İdare Mahkemesi
  • Çorum İdare Mahkemesi
  • Denizli İdare Mahkemesi
  • Diyarbakır İdare Mahkemesi
  • Edirne İdare Mahkemesi
  • Elazığ İdare Mahkemesi
  • Erzincan İdare Mahkemesi
  • Erzurum İdare Mahkemesi
  • Eskişehir İdare Mahkemesi
  • Gaziantep İdare Mahkemesi
  • Hatay İdare Mahkemesi
  • Isparta İdare Mahkemesi
  • Mersin İdare Mahkemesi
  • İstanbul İdare Mahkemesi
  • İzmir İdare Mahkemesi
  • Kastamonu İdare Mahkemesi
  • Kayseri İdare Mahkemesi
  • Kocaeli İdare Mahkemesi
  • Konya İdare Mahkemesi
  • Kütahya İdare Mahkemesi
  • Malatya İdare Mahkemesi
  • Manisa İdare Mahkemesi
  • Kahramanmaraş İdare Mahkemesi
  • Mardin İdare Mahkemesi
  • Ordu İdare Mahkemesi
  • Rize İdare Mahkemesi
  • Muğla İdare Mahkemesi
  • Sakarya İdare Mahkemesi
  • Samsun İdare Mahkemesi
  • Siirt İdare Mahkemesi
  • Sivas İdare Mahkemesi
  • Tekirdağ İdare Mahkemesi
  • Tokat İdare Mahkemesi
  • Trabzon İdare Mahkemesi
  • Şanlıurfa İdare Mahkemesi
  • Uşak İdare Mahkemesi
  • Van İdare Mahkemesi
  • Yozgat İdare Mahkemesi
  • Zonguldak İdare Mahkemesi
  • Aksaray İdare Mahkemesi
  • Kırıkkale İdare Mahkemesi
  • Batman İdare Mahkemesi

Bölge İdare Mahkemeleri

  • Adana Bölge İdare Mahkemesi

(Adana, Hatay, Mersin)

  • Ankara Bölge İdare Mahkemesi

(Ankara, Bolu, Eskişehir, Kayseri, Yozgat, Kırıkkale, Sivas, Zonguldak, Kastamonu)

  • Erzurum Bölge İdare Mahkemesi

(Erzurum, Erzincan, Van)

  • Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi

(Gaziantep, Diyarbakır, Batman, Mardin, Siirt, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Malatya, Elazığ)

  • İstanbul Bölge İdare Mahkemesi

(İstanbul, Bursa, Edirne, Tekirdağ, Sakarya, Kocaeli)

  • İzmir Bölge İdare Mahkemesi

(İzmir, Aydın, Muğla, Balıkesir, Denizli, Çanakkale, Kütahya, Manisa, Uşak)

  • Konya Bölge İdare Mahkemesi

(Konya, Antalya, Isparta, Afyon, Aksaray)

  • Samsun Bölge İdare Mahkemesi

(Samsun, Çorum, Ordu, Tokat, Trabzon, Rize)

İdare Hukuku Kanunu/Mevzuatı

  • Anayasa
  • Danıştay Kanunu
  • Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun
  • İdari Yargılama Usulü Kanunu
  • Hukuk Muhakemesi Kanununun İdari Yargılama Usulü ile İlgili Hükümleri
  • Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun
  • Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu
  • Tebligat Kanunu
  • Milletlerarası Tahkim Kanunu
  • İl İdaresi Kanunu
  • Belediye Kanunu
  • Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında KHK
  • Devlet Memurları Kanunu
  • Askeri Ceza Kanunu
  • Genel Kolluk Disiplin Hükümleri
  • YÖK Kanunu

İdare Hukuku İlkeleri

  • Hukuk Devleti İlkesi
  • Sosyal Devlet İlkesi
  • Eşitlik İlkesi
  • İdarenin Kanuniliği İlkesi
  • Merkezden Yönetim ilkesi
  • Yerinden Yönetim İlkesi
  • İdarenin Bütünlüğü İlkesi

İdare Hukuku İdari Teşkilat Şeması

I. Merkezden Yönetim

A. Merkez (Başkent) Teşkilatı

1.Cumhurbaşkanı

2.Bakanlıklar ve Bakanlar

3.Merkeze Yardımcı Kuruluşlar

  • Danıştay
  • Sayıştay
  • Milli Güvenlik Kurulu
  • Ekonomik ve Sosyal Konsey

B. Merkezin Taşra Teşkilatı

  1. İl İdaresi
  • Vali
  • Bakanlıkların İl Teşkilatı
  • İl İdare Kurulu
  1. İlçe İdaresi
  • Kaymakam
  • Bakanlıkların İlçe Teşkilatı
  • İlçe İdare Kurulu
  1. Bölge İdareleri

II. Yerinden Yönetim

A. Yer Bakımından Yerinden Yönetim İdareleri

  1. İl Özel İdaresi
  2. Belediyeler
  3. Büyükşehir Belediyeleri
  4. Köy İdaresi
  5. Mahalle İdaresi

B. Hizmet Bakımından Yerinden Yönetim İdareleri

C. Kamu Kurumu Niteliğinde Meslek Kuruluşları

D. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar

E. Cumhurbaşkanlığı Ofisleri

X
kadim hukuk ve danışmanlık
Bizi Arayın
WhatsApp