Memur tayin hakkı; Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelikte, öğrenim, eş, sağlık ve can güvenliği durumunda vardır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ‘‘Yer Değiştirmeleri’’ düzenleyen 72. ve devamındaki maddelerde memur tayin hakkı düzenlenmiştir. Bu yasal düzenlemenin yürürlüğünü sağlamak için Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik getirilmiştir. Memurun;

Öğrenim nedeniyle tayin
Eş durumu nedeniyle tayin
Sağlık durumu nedeniyle tayin
Kişinin ve ailesinin can güvenliği nedeniyle tayin isteyebilir.

Yine eş durumundan tayin isteme sadece memur çiftler için geçerli değildir. Eşi memur olmayan da ‘eş durumundan tayin’ isteyebilir. Fakat bu durumdaki kişiler için son iki yılda en az 360 gün prim şartı aranıyor. Yani memur olmayan eş 2 yıl içinde en az 360 gün prim ödemiş olmalıdır. Aile birliğinin sürdürülebilmesi için memurlarda eş durumundan tayin hakkı söz konusudur. Ancak eş durumundan tayin hakkı bilinenin aksine yalnızca memur çiftlere tanınan bir hak değildir. Eşi memur olmayan memur da eş durumundan tayin isteyebilir. Eş durumundan tayin bir devlet memurunun eşinin bulunduğu yere tayin istemesi durumudur. Eş durumundan tayin için kurumların her birinin kendi yönetmeliği bulunuyor.

Memur tayini ile ilgili danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için Kadim Hukuk ve Danışmanlık I İdare Hukuku Avukatı ile irtibata geçebilirsiniz.

Memur Tayin Hakkı Nedir?

Memurlar kanunun çizdiği esaslara göre tayin olurlar. Memur tayini isteme şartları ve bunlara ilişkin davaların esasları 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Yer Değiştirmeler” başlıklı üçüncü bölümü madde 72’de düzenlenmiştir. Türkiye hizmet gerekleri ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak altı hizmet bölgesine ayrılmış olup bu bölgelerdeki gereksinimler dengeli olarak giderilecek bir şekilde memurların atamaları yapılmaktadır. Bu bölgeler şartlar ve ihtiyaçları bakımından benzer illerin bir araya getirilmesi ile birlikte oluşturulmuştur. Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik ile düzenlenen 1 sıralı cetvel uyarınca bu altı bölge aşağıdaki illeri kapsamaktadır. Devlet memurları isteğe bağlı tayin ve mazeret tayini isteyebilmektedir. Mazeret tayinleri;

Eş durumu,
Sağlık mazeret ve
Can güvenliği tayinlerdir.

Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 12.maddesinde;

‘‘Sağlık, aile birliği ve can güvenliği mazeretlerinin belgelendirilmesi halinde, hizmet bölgelerindeki ve/veya hizmet alanlarındaki zorunlu çalışma süreleri tamamlanmadan memurun isteği üzerine yer değiştirme suretiyle ataması yapılabilir.”

Sağlık ve aile birliği mazeretlerine dayalı olarak yer değiştirmeye tabi tutulan memur, mazeretinin devam ettiğini her yıl Ocak ayında alacağı belgeyle belgelendirmek zorundadır. Zorunlu çalışma süresini sağlık veya aile birliği mazeretine dayalı olarak tamamlamamış olan memur mazeretinin sona ermesi durumunda, zorunlu hizmet süresinin eksik kalan kısmını tamamlamak zorundadır.

Sağlık ve can güvenliği mazeretlerine dayalı olarak yapılacak yer değiştirme suretiyle atamalar, atanma dönemine tabi değildir.’’ şeklinde bir düzenleme getirilmiştir. Uygulamada sıklıkla karşılaşılan tayin durumlarını madde madde inceleyerek inceleyecek olursak;

Öğrenim nedeniyle tayin
Eş durumu nedeniyle tayin
Sağlık durumu nedeniyle tayin
Aile birliği nedeniyle tayin
Kişinin ve ailesinin can güvenliği nedeniyle tayin
Becayiş
İller arası tayin

Adli Sicil Kaydı Sildirme (Sabıka ve Arşiv)

Memurun İsteğe Bağlı Tayin Hakkı

Devlet memurları isteğe bağlı tayinde bulunabilir. Devlet memurlarının isteğe bağlı tayinleri;

İller arası yer değişikliği,
Üst ve alt bölge tayinleri,
Karşılıklı yer değişikliği (becayiş),
Eğitim,
Boşanma,
Emeklilik ve
Engellilik durumu tayinleridir.

Bu sayılan hallerde devlet memurları talep ile tayin isteyebilir. Kurumlar taleplerini değerlendirerek olumlu veya olumsuz cevap verirler. Bu cevabın olumsuz olması durumunda idari yargıda 60 gün içinde iptal davası açılmalıdır.

Öğrenim Nedeniyle Memur Tayin Hakkı

Devlet memurlarının öğrenim nedeniyle tayin hakkı, isteğe bağlı yer değiştirmeler arasında yer almaktadır. Devlet memurları görev yaptıkları şehirden başka şehirde ya da bulundukları ilin ilçesinde ikinci üniversite okuyabilmektedir. Bazı devlet memurları ise lisans eğitimlerine ek olarak yüksek lisans ya da doktora eğitimleri yapabilmektedir. Devlet memurları eğitimlerini daha iyi sürdürebilmeleri için öğrenim yaptıkları şehirlere veya ilçelere gitmek istemektedir. Devlet Memurları Yer Değiştirme Suretiyle Atamalarına İlişkin Yönetmelikte öğrenim mazereti ya da öğrenim nedeniyle tayin ile ilgili bir düzenleme yapılmamıştır.

Devlet Memurları Yer Değiştirme Suretiyle Atamalarına İlişkin Yönetmelik genel tüm personeli kapsar. Fakat bazı kamu kurumları kendilerinin çıkarmış oldukları yönetmelikte öğrenim mazeretini tayin sebebi olarak belirtip, personellerine öğrenim mazeret hakkı verebilmektedir. Bu hususta Sağlık Bakanlığının çıkarmış olduğu Yer Değiştirme Yönetmeliğin 16/g bendinde; ‘‘Sağlık ile ilgili bir alanda en az dört yıllık örgün öğrenim gördüğünü belgelendirmesi hâlinde, öğrenim süresi ile sınırlı olmak kaydıyla, öğrenim gördüğü yere, bir defaya mahsus olmak üzere atanabilir.’’ şeklinde bir düzenlemeye gidilmiştir. Diğer bakanlıkların bu konuya ilişkin düzenlemesi bulunmamaktadır.

Sağlık Nedeniyle Tayin

Devlet Memurları Yer Değiştirme Suretiyle Atamalarına İlişkin Yönetmelikte; Sağlık Mazeretine Bağlı Yer Değişikliği 13.maddede düzenlenmiştir. 13.maddeye göre;

‘‘(Değişik: 30/6/2014-2014/6578 K.) Memurun sağlık mazeretine dayanarak yer değiştirme talebinde bulunabilmesi için; kendisi, eşi, annesi, babası, bakmakla yükümlü olduğu çocukları ve yargı kararı ile vasi tayin edildiği kardeşinin hastalığının görev yaptığı yerde tedavisinin mümkün olmadığı veya mevcut görev yerinin söz konusu kişilerin sağlık durumunu tehlikeye düşüreceğini eğitim ve araştırma hastanesi veya üniversite hastanesinden alınacak sağlık kurulu raporu ile belgelendirmesi gerekir.”

Sağlık nedeniyle yapılacak yer değişikliğinde memur aynı hizmet bölgesi içinde başka bir hizmet alanına, bu şekilde mazeretin karşılanamaması halinde ise başka bir hizmet bölgesinde kurumca ihtiyaç duyulan ve mazeretinin karşılanabileceği bir hizmet alanına atanabilir.

Sağlık nedeniyle tayin, mazerete bağlı yer değiştirmeler arasında yer almaktadır. Memurun sağlık mazeretine dayanarak yer değiştirme talebinde bulunabilmesi için; kendisi, eşi, annesi, babası, bakmakla yükümlü olduğu çocukları ve yargı kararı ile vasi tayin edildiği kardeşinin hastalığının görev yaptığı yerde tedavisinin mümkün olmadığı veya mevcut görev yerinin söz konusu kişilerin sağlık durumunu tehlikeye düşüreceğini alınacak sağlık kurulu raporu ile belgelendirmesi gerekir.

Sağlık mazeretine dayalı olarak yapılacak yer değişikliğinde memur aynı hizmet bölgesi içinde başka bir hizmet alanına, bu şekilde mazeretin karşılanamaması halinde ise başka bir hizmet bölgesinde kurumca ihtiyaç duyulan ve mazeretinin karşılanabileceği bir hizmet alanına atanabilir. 2014 yılında 6518 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik ile DMK md.72’ye fıkra eklenmiş ve ilgili mevzuatı uyarınca verilecek rapora göre kendisi, eşi veya birinci derecede kan hısımlığı bulunan bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin engelli olması durumunda engellilik durumundan kaynaklanan yer değiştirme taleplerinin karşılanması için düzenlemeler yapılacağı öngörülmüştür.

Aile Birliği Nedeniyle Memur Tayin Hakkı

Devlet Memurları Yer Değiştirme Suretiyle Atamalarına İlişkin Yönetmelikte ‘‘Eş Durumu Tayini’’ şeklinde ayrıca bir düzenlemeye gidilmeyip ‘‘Eş Durumu Tayini’’ dolaylı olarak Aile Birliği Mazeretine Bağlı Yer Değişikliğini düzenleyen 14.madde de yer almaktadır. Yönetmeliğin 14.maddesinde göre;

‘‘Aile birliği mazeretine dayanarak yer değişikliği memurun;

a) Kamu personeli olan eşinin, kurum içi yer değiştirme suretiyle atanma imkânının olmaması veya mevzuatı uyarınca eşin zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan bir görevde bulunması durumunda bu kapsamdaki eşin bulunduğu yere,

b) Eşlerin her ikisinin de aynı kurumda çalışıyor olması halinde, kurumun daha fazla hizmet ihtiyacı duyduğu yere,

c) Eşlerin farklı kurumda çalışıyor olması halinde kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanmak suretiyle her iki kurumun da öncelikli hizmet ihtiyacının bulunduğu yere,

d) Kamu personeli olmayan eşinin, talep edilen yerde başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak çalışmış ve halen çalışıyor olması halinde bu durumda olan eşin bulunduğu yere,

e) Milletvekili, belediye başkanı, muhtar veya noter olan eşlerinin bulunduğu yere, atanması suretiyle yapılabilir. Aile birliği mazeretine dayanarak yer değiştirme isteğinde bulunan memur, eşinin kamu kurum ve kuruluşlarında kamu personeli olarak çalıştığına veya atanmayı talep ettiği yerde eşinin başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak halen çalıştığına ya da birinci fıkranın (e) bendinde sayılan görevlerde bulunduğuna ilişkin belgeyi kurumuna ibraz etmekle yükümlüdür. Ayrıca yer değiştirme başvurusuna, evlilik durumunu kanıtlayan belgenin de eklenmesi gerekir. (Ek fıkra: 8/8/2016-2016/9097 K.)

Genel sağlık bakımından önemi haiz sağlık personeli ile Ticaret Bakanlığı Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüklerinde görev yapan yer değiştirme suretiyle atamaya tabi personel hakkında özel yönetmelikte düzenleme yapılması kaydıyla birinci fıkranın (d) bendine ilişkin farklı usul ve esaslar belirlenebilir.

Anayasa koyucu aileyi parçalanmaktan kurtarmak, bireylerini bir arada tutmak suretiyle ailenin huzur ve mutluluğunu devam ettirmek, bu yolla kamu görevlilerinin ailevi kaygılardan uzak biçimde kamu hizmetlerini verimli, etkin ve sağlıklı biçimde yürütmeleri için gerekli ortamı sağlamayı amaçlamıştır. Memurların yer değiştirme suretiyle atanmalarını düzenleyen 72. maddenin ikinci fıkrası da Anayasa’nın anılan maddesine uygun biçimde düzenlenmiş, yine aynı maddede yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi memurun atandığı yerde eşinin atanacağı teşkilâtın bulunmaması ya da teşkilatı olmakla birlikte niteliğine uygun boş bir görevin bulunmaması ve ilgilinin de isteği hâlinde, memura eşinin görev süresiyle sınırlı olmak üzere belirli koşullarda izin verilebileceği düzenlenmiştir. Aile birliği memur tayin hakkı halk arasında eş durumu tayini olarak bilir.

Memurların eş durumundan tayin istemeleri için eşlerinin de memur olmasına gerek yok. Bu konuda yapılan değişiklikle bu şart kaldırıldı. Dolayısıyla eşi SSK’lı çalışan veya kendi işini yapan bir memur da eş durumundan tayin isteme hakkına sahip. Bu durumdaki kişiler için son 2 yılda en az 360 gün prim yatırılmış olması gerekiyor. Ancak son iki yılda bir yıl prim yatırılmış eşler için memur olmasa bile tayin hakkı talep edilebiliyor.

Bu durumda idari makamlar kamu görevlilerinin eş durumu nedeniyle tayinlerini kamu hizmetinin aksamaması amacıyla sınırlı olarak kısıtlayabilirler. Örneğin görev yaptığı yerde o hizmeti yürütecek yeterli eleman olmaması veya tayin istenen yerde o işi yapacak elemana ihtiyaç olmaması gibi nedenlerle söz konusu tayin talepleri reddedilebilir ve bu yönde düzenlemeler yapılabilir. Ancak salt eşinin memur olması ve olmaması ölçütünün baz alınması, eşleri memur olanlara olmayanlara göre ayrıcalık (imtiyaz) tanınması anlamına gelecektir. O halde Anayasanın 10. maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 8. ve 14. maddelerine açıkça aykırı olan davaya konu düzenlemeler ile, yukarıdaki esaslara göre değerlendirme yapılmadan tesis edildiği anlaşılan davaya konu bireysel işlemin iptal edilmesi gerektiği düşüncesiyle hareket eden doktrinlerde mevcuttur.

Kişinin ve Ailesinin Can Güvenliği Nedeniyle Memur Tayin Hakkı

Devlet Memurları Yer Değiştirme Suretiyle Atamalarına İlişkin Yönetmelikte Can Güvenliği Mazeretine Bağlı Yer Değişikliğini düzenleyen 14 /A bendi uyarına;

‘‘(Ek: 30/6/2014-2014/6578 K.) Memurun can güvenliği mazeretine dayanarak yer değiştirme talebinde bulunabilmesi için; kendisinin, eşinin veya bakmakla yükümlü olduğu çocuklarından birinin bulunduğu yerde kalmasının can güvenliğini tehdit altında bırakacağının adli veya mülki idare makamlarından alınacak belgeyle belgelendirmesi gerekir. Can güvenliği mazeretine dayalı olarak yapılacak yer değişikliğinde memur; aynı hizmet bölgesi içindeki başka bir hizmet alanına, görev yaptığı hizmet bölgesinde ihtiyaç bulunmaması halinde ise diğer hizmet bölgelerine atanabilir.

8/3/2012 tarihli ve 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca hakkında adli makamlarca işyerinin değiştirilmesine ilişkin koruyucu tedbir kararı alınan memur, aynı hizmet bölgesi içindeki başka bir hizmet alanına, görev yaptığı hizmet bölgesinde ihtiyaç bulunmaması halinde ise diğer hizmet bölgelerine atanabilir.’’

Can güvenliği de mazerete bağlı yer değiştirmeler arasında yer almaktadır. Memurun can güvenliği mazeretine dayanarak yer değiştirme talebinde bulunabilmesi için; kendisinin, eşinin veya bakmakla yükümlü olduğu çocuklarından birinin bulunduğu yerde kalmasının can güvenliğini tehdit altında bırakacağının adli veya mülki idare makamlarından alınacak belgeyle belgelendirmesi gerekir. Can güvenliği mazeretine dayalı olarak yapılacak yer değişikliğinde memur; aynı hizmet bölgesi içindeki başka bir hizmet alanına, görev yaptığı hizmet bölgesinde ihtiyaç bulunmaması hâlinde ise diğer hizmet bölgelerine atanabilir. 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’ un 4/1-a maddesi uyarınca hakkında adli makamlarca işyerinin değiştirilmesine ilişkin koruyucu tedbir kararı alınan memur, aynı hizmet bölgesi içindeki başka bir hizmet alanına, görev yaptığı hizmet bölgesinde ihtiyaç bulunmaması hâlinde ise diğer hizmet bölgelerine atanabilir. Memur tayini bu kapsamda değerlendirilir.

Boşanma Nedeniyle Memur Tayin Hakkı

Devlet Memurları Yer Değiştirme Suretiyle Atamalarına İlişkin Yönetmelikte boşanma nedeniyle tayin ile ilgili bir düzenleme yapılmamıştır. Bu yönetmelik genel tüm kamu görevlilerini kapsar. Ama bazı kamu kurumları kendilerinin çıkarmış oldukları yönetmelikte boşanmayı tayin sebebi sayıp personellerine boşanma hakkı verebilmektedir. Bu konuda Sağlık Bakanlığının çıkarmış olduğu yer değiştirme yönetmeliğinde yer vermiştir. Yönetmeliğin 16. maddesinin c fıkrasında: “Eşinden boşanması halinde anne, baba, kardeş veya reşit çocuklarının boşanma tarihinden önce ikamet ettiği ile veya D ve C hizmet grubu illerden birine ya da halen görev yaptığı hizmet bölgesi ve grubu esas alınarak 26 ncı maddenin birinci fıkrasına göre boşanma tarihinden itibaren bir yıl içerisinde tayin olabileceği” belirtilmiştir.

Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Aile Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı gibi kurumlarda boşanma nedeniyle tayin hakkına ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır. Fakat bu konuya ilişkin 2 tane hukuki süreç işletilebilir. Bunlar;

Aile Mahkemesinden koruma kararı talep edilerek tayin istenebilir.
Boşanma durumunda kuruma başvuru yapılarak tayin talep edilir. Kurum olumsuz cevap verir veya 30 gün içinde dilekçenize cevap vermezse 60 gün içinde İdare Mahkemesine tayinin talebinin reddine karşı dava açılabilir.

Hizmet Gereği Nedeniyle Tayin

Devlet memurlarının atanmasında öncelikli amaç kamu yararıdır. Kamu yararı da Devlet’in kurumlar aracılığıyla idareyi en iyi şekilde yürütmesi ile gerçekleşmektedir. Hizmet gereği atama adli ya da idari soruşturma sonucunda bulunduğu yerde görev yapmasında sakınca görülen memurların o yerde bulunma süresini doldurması beklenmeksizin yer değiştirme suretiyle başka bir yere atanması anlamına gelmektedir.

Hizmet gereği olarak yapılacak yer değiştirmeler Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik’in 11. maddesinde düzenlenmiştir. Memur tayini bu madde uyarınca hizmet gereği yapılabilmektedir. Hizmet gereği atama memur tayini şartı ve davalarında dahi çok “sürgün” davaları olarak bilinmektedir. İdari yargıda konuya ilişkin olarak halen sürmekte olan birçok memur hizmet gereği atama davası bulunmaktadır. Bu işlemle karşılaştığınızda 60 gün içerisinde idari davanızı, yürütme durdurma istemli olarak açmanız gerekmekte.