Uzman erbaş güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması 7310 Sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu kapsamında yapılır. Uzman erbaş veya uzman çavuş olarak göreve başlayacak kişiler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının ikisi birlikte yapılır. Uzman erbaşların görevine başlayabilmesi veya  sözleşmelerinin yenilenmesi için güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumlu sonuçlanması gerekmektedir. Uzman erbaş güvenlik soruşturmasının nasıl yapılacağı ve nelere dikkat edileceği aşağıda detaylı şekilde açıklanacaktır. Sözleşmeli uzman erbaş/uzman çavuş olmak içi gereken nitelikler Uzman Erbaş Kanunu ve Uzman Erbaş Yönetmeliğinde tek tek belirtilmiştir. Uzman Erbaş Kanununun 4. Maddesinde uzman erbaş olarak alınacak personelde olması gereken niteliklerin yönetmelik ile belirleneceği hüküm altına alınmıştır. Bu doğrultuda Uzman Erbaş Yönetmeliği hazırlanmış ve “Personelde aranacak nitelikler” sayılmıştır. Bunlar arasında güvenlik soruşturması olumlu sonuçlanmış olması da vardır.

Uzman çavuş ve uzman erbaş güvenlik soruşturması 17 Nisan 2021 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu uyarınca yapılır. Bu güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmanın dayanağı Yönetmelik’in 6/1-g maddesidir. Buna göre “İcra edilen temel askerlik eğitimini başarıyla tamamlayanlardan güvenlik soruşturması uygun olmak veya ilk atamaları doğrudan doğruya kıt’a veya birliklere yapılan uzman erbaşlar için güvenlik soruşturması uygun olmak.” şartı aranmaktadır. Uzman Erbaş veya Uzman Çavuş olmak için başvuru yaptığında Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının ilk aşaması olarak Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması formu başvurulan birliğe yani Kara, Hava, Deniz veya Jandarma formu doldurularak başvuru yapılan kuruma verilmesi gerekmektedir. Bu formun eksiksiz ve tam olarak doldurulması gerekmektedir.

Uzman Erbaş Güvenlik Soruşturması Nedir?

Uzman Erbaş Güvenlik Soruşturması: Kişinin adli sicil kaydının, kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların ve kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının ve mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir.

Uzman Erbaş Arşiv Araştırması: Kişinin adli sicil kaydının, kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların ve kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının mevcut kayıtlardan tespit edilmesidir.

Uzman Erbaş: Türk Silahlı Kuvvetlerinde devamlılık arz eden teknik ve kritik kadro görev yerlerinde yetişmiş personel istihdam etmek maksadıyla 1986 yılından itibaren uzman erbaş uygulaması başlamış ve halen devam etmektedir. Uzman Erbaş, uzman çavuşları ve uzman onbaşıları ifade etmektedir.

Uzman Erbaş Alım Şartları

• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak

• En az ilköğretim veya dengi okul mezunu olmak (Genelkurmay Başkanlığı tarafından ihtiyaç duyulacak, özel ihtisası gerektiren sınıf, branş ve ihtisaslarda, ilköğretim mezunlarından çok üstün başarı belgesi alanlar, kuvvet komutanları veya Jandarma Genel Komutanı yahut Sahil Güvenlik Komutanının kararları ile uzman erbaş olarak alınabilirler. Bunların uzman çavuşluğa yükselmelerinde lise mezunu şartı aranmaz.)

• Tespit edilen görev yerinde ihtisas sahibi olmak

• Sağlık durumunun uzman erbaşlığa elverişli olduğunu, askerî hastanelerden alacağı raporla kanıtlamış olmak

• Askerlik hizmetini yapmakta iken müracaat edenler için, uygun nitelik belgesi almış olmak

• Muvazzaflık hizmeti sırasında veya terhisinden itibaren üç yıl içinde ve müracaatın yapıldığı yılın Ocak ayının ilk günü itibariyle yirmi beş yaşını bitirmemiş olmak şartıyla; kuvvet komutanlıkları veya Jandarma Genel Komutanlığı yahut Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından alım için görevlendirilen birimlere müracaat etmek

• İstekli olmak

• İcra edilen temel askerlik eğitimini başarıyla tamamlayanlardan güvenlik soruşturması uygun olmak veya ilk atamaları doğrudan doğruya kıta veya birliklere yapılan uzman erbaşlar için güvenlik soruşturması uygun olmak

• Askeri öğrencilik ile ilişiği kesilmemiş olmak

• Türk Silahlı Kuvvetlerinde daha önce subay, astsubay, uzman jandarma veya uzman erbaş olarak istihdam edilmemiş olmak

• Verilen ceza, ertelense, seçenek yaptırımlara çevrilse, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilse veya affa uğrasa dahi; Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, iftira, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, yalan yere tanıklık, yalan yere yemin, cürüm tasnii, ırza geçmek, sarkıntılık, kız, kadın veya erkek kaçırmak, fuhşiyata tahrik, gayri tabii mukarenet, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, firar, amir veya üste fiilen taarruz, emre itaatsizlikte ısrar, üste hakaret, mukavemet, fesat, isyan suçlarından dolayı yahut 22/5/1930 tarihli ve 1632 sayılı Askerî Ceza Kanununun 148 inci maddesinde yazılı suçlardan mahkûm olmamak

• Taksirli suçlar hariç olmak üzere diğer suçlardan adlî veya askeri mahkemeler tarafından otuz günden daha fazla süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkum olmamak

• Taksirli suçlar nedeniyle altı ay veya daha fazla süre ile hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkum olmamak.

Sözleşmeli Er Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer?

Güvenlik soruşturması araştırması 60 iş günü, arşiv araştırması ise 30 iş günü içinde ilgili kurumlar tarafından cevaplanmak zorundadır. Burada dikkat edilmesi gereken 2 husus vardır. Bunlardan ilki iş günü kavramıdır. İş günü normal günden farklıdır. İş günü hesaplamasına hafta tatiller, resmi tatiller gibi tarihler dahil edilmez. Bu da sürenin neredeyse 2 kat zamana denk gelmesi demektir.

İkinci husus ise bu sürenin sadece talep eden kurum ile talep edilen kurum arasındaki süredir. Yani güvenlik soruşturmanızın sonuçlanması için geçerli süre değildir. Sözleşmeli er güvenlik soruşturması sonuçlanma süresi hakkında kanunda net bir süre yoktur. Bu araştırma bazen 6 ay – 1 yıl civarı sürmektedir. Bu durumda kuruma dilekçe ile başvurmanız yararınıza olacaktır.

Uzman Erbaş Güvenlik Soruşturması Sonuçları Nasıl Öğrenilir?

Uzman çavuş ve uzman erbaş güvenlik soruşturması sonuçları öğrenme farklı şekillerde kişiye bildirilir. Bunlar;

• SMS ile kişiye mesaj atılır. 6/g maddesi uyarınca atamasının yapılmadığı bildirilir.
• Kurum kendisine resmi tebligat yapar ve ilişiği kesilir. Bu durumda kişinin imza alınır.
• Cimer üzerinden güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmanızın durumunu sormak ve bittiyse tebliğ edilmesini sağlamak için yaptığınız başvuru sonucuna 6/g maddesi uyarınca atamanızın iptal edildiği bilgisi verilir. Cimer’e buradan başvurabilirsiniz. https://www.cimer.gov.tr/

Bu üç durum resmi tebligat sayılır ve 60 gün içinde idari dava açılması gereklidir. Bu durumlar için açılan davalar idare mahkemesinde görülmekte ve sonuçlanmaktadır. Güvenlik soruşturması sonuç öğrenme üstte belirtilen sms, cimer ve tebliğ şeklinde öğrenilir. Güvenlik soruşturması sorgulama bu şekilde gerçekleşir.

Uzman Erbaş Güvenlik Soruşturması Olumsuz Sonuçlananlar Ne Yapmalı?

Güvenlik soruşturması neticesinde soruşturma olumsuz sonuçlanırsa, kişiye güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığı tebliğ edilir. İlk defa başvuranlara SMS veya Cimer üzerinden mail ile de bilgi verilebiliyor. Bu durumda tebliğ yerine geçmektedir. Ancak kişiye güvenlik soruşturmasının neden olumsuz sonuçlandığına dair içerik bilgisi verilmez. Uzman çavuş ve uzman erbaş güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanan adaylar idari dava açtıklarında UYAP üzerinden takip edebilirler.

Genel olarak akrabalarından birinin daha önce işlediği suç, kişi hakkında devam eden soruşturma veya kovuşturma, kişi hakkında verilen hükmün açıklanmasının geriye bırakılması (HAGB), erteleme veya mahkumiyet kararları, Fetö ile iltisaklı okul, yurt veya dershaneler de eğitim görme ve istihbarat raporları gibi birçok nedenle güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanmaktadır.

Ancak somut belgelere dayalı olarak yapılmayan, masumiyet karinesi ve  cezanın şahsiliği ilkesine uyulmayan güvenlik soruşturmaları idare mahkemeleri tarafından iptal edilmektedir. Bu konuda mağdur olan kişilerin özlük hakkı kaybına uğramaması için  hukuki yardım almasında yarar vardır. Uzman çavuş ve uzman erbaş güvenlik soruşturması iptal davası ortalama 1 yıl sürmektedir.

Uzman Erbaş Güvenlik Soruşturması Emsal Karar

• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunumuzun devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak genel ve özel şartları belirleyen 48/A/8 maddesindeki “güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak” hükmü Anayasa Mahkemesinin 24/7/2019 tarihli ve E.:2018/73; K.:2019/65 sayılı Kararı ile iptal edilmiş ve henüz bu konuda yeni bir düzenleme yapılmamıştır. Bu nedenle 657 sayılı Devlet Memurları Kapsamında memur ya da sözleşmeli personel olarak istihdam edilecekler için güvenlik soruşturması yapılmayacaktır.

• Diğer taraftan 4045 sayılı Güvenlik Soruşturması Kanununun 1/2 maddesi hükmü de Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Mahkemeye göre: “Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda kişisel veri niteliğindeki bilgilerin alınmasına, kullanılmasına, işlenmesine yönelik güvenceler ve temel ilkeler kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına izin verilmesi Anayasa’nın 13. ve 20. maddeleriyle bağdaşmamaktadır Açıklanan nedenlerle kural Anayasa’nın 13. ve 20. maddelerine aykırıdır” (Anayasa Mahkemesi’nin 19/2/2020 tarihli ve E 2018/163, K 2020/13 sayılı Kararı). Bu Karar gereğince hukuka aykırı bir şekilde erişilen ve kullanılan kişisel verilere dayanılarak yapılan güvenlik soruşturmaları da hukuka aykırı olacaktır.

Ancak bu durum ne yazık ki uzman çavuş ve erbaşları doğrudan etkilememektedir. Çünkü 4045 sayılı Güvenlik Soruşturması Kanununun 1/1 maddesi Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında güvenlik soruşturması yapılacağımı hükme bağlamaktadır. Uzman çavuş ve erbaşlar da bu madde kapsamında olduklarından güvenlik soruşturmasına tabidirler. Bununla birlikte hukuki süreçte iptal kararında belirtilen gerekçelerden yararlanılabilir.

Uzman Erbaş Güvenlik Soruşturması Nasıl Yapılır?

Öncelikle belirtmek gerekir ki askeriye, polislik ve Mit gibi kurumlarda istihdam edilecek kişiler hakkında detaylı araştırma yapılır. Zira bu meslek grupları; görevin önemi derin bir araştırmaya ve değerlendirmeye yapılması gerekli stratejik kurumlardır. Bu sebeple 657 kapsamında düz memurlarda veya öğretmenlikte sorun teşkil etmeyen hususlar uzman erbaş veya polis alımında sorun teşkil edebilir.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler Cumhuriyet başsavcılıkları tarafından yürütülen soruşturma sonuçlarını, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar ile kesinleşmiş mahkeme kararlarını almaya yetkilidir. Yani hakkınızda tüm yürütülen soruşturma ve kovuşturma dosyaları güvenlik soruşturması kapsamında elde edilir.

Kişi hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılabilmesi için bir devlet kurumuna başvuru yapmış olması ve ilgili kişi hakkında güvenlik soruşturmasının yapılması bir kurum tarafından (Örneği Milli Savunma Bakanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı v.s) istenmesi gerekir. Bu istek sadece kurumlar tarafından yapılabilir. Kişi uzman erbaş veya uzman çavuş olarak başvurduğunda güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması formunu eksiksiz doldurması gereklidir. Milli Savunma Bakanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı başvuru neticesinde hazırlanan formu ilgili birimlere gönderir ve güvenlik soruşturması yapılmasını talep eder.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması formu birden fazla düzenlenir ve  bir örneği, nüfus kayıtlı olduğunuz ile, bir kopyası ikamet ettiğiniz ile, bir kopyası Emniyet genel Müdürlüğü’ne ve bir kopyası da ilgisine göre  Milli İstihbarat Teşkilatına gönderilerek güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması talep edilir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılırken arşiv araştırması en fazla 30 iş gün, güvenlik soruşturması en fazla 60 iş gün içerisinde bitirilmelidir. Bu süre yönetmelikte düzenlenmiş olsa da kurumlar iş yükü gereği bu süreyi geçirebilmektedir.

Güvenlik araştırması olumsuz sonuçlanan uzman erbaş adayları kesinlikle hiç bir devlet kademesinde asker veya memur olarak çalışamazlar, bu durum aslında çok önceden beri olmasına rağmen özelikle 15 temmuz hain darbe girişimi sonrası çok daha katılaşmış bir kuraldır. Söz konusu hükümlere göre güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını, kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birimlerinde çalışacak personel hakkında İl Emniyet Genel Müdürlükleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin uzman erbaş, subay  ve astsubay adayları ile belirleyeceği diğer personel ve bakanlıkların müsteşar, genel müdür, vali, büyükelçi gibi üst düzey kadrolar için de Milli İstihbarat Teşkilatı yapmakla yükümlüdür.

MSB Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer ?

4045 Sayılı Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli İle Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine Ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının ne kadar süre için tamamlanması gerektiği hususunda düzenleme yapmamıştır.

Bu konuda Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği 12. madde de düzenleme yapmıştır. 12. madde kapsamında;  güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması taleplerinin ilgili makama ulaşmasından itibaren arşiv araştırması sonuçları en geç 30 iş günü, güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 iş günü içinde cevaplandırılır. Burada dikkat edilmesi gereken husus iş günü olarak belirtilmiş olmasıdır. İş günü resmi tatil ve hafta tatillerinin dahil edilmediği günlerdir. Yani hafta 7 günse iş günü 5 gündür. Bu sebeple 60 iş günü 90-100 normal güne denk gelmektedir.

Uzman Erbaş Güvenlik Soruşturması İptal Davası

Tebligat, Sms ve Cimer üzerinden güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumsuz sonuç bildirilir. Uzman erbaşlar 60 gün içinde yürütme durdurma istemli iptali davası açmalıdır. Bu süre hak düşürücü süre olup geçirilmesi durumunda dava hakkınız düşecektir. Güvenlik soruşturması olumsuz çıkanlar açacakları idari davada yürütme durdurma (YD) istemelidir. Açılacak idari davada; işlemin iptali, maddi ve özlük haklarınız talep edilecektir. Dava lehinize sonuçlandığında tüm maaşlarınızı toplu alacaksınız. Bu sebeple davanın idare hukuk avukatı eliyle yürütülmesi menfaatinizi koruma bakımından hayati öneme sahiptir. Zira idare hukuku avukatı en kısa sürede, sizlerin menfaatini koruyarak davanın lehe sonuçlanması için hukuki destek sağlayacaktır.

Ancak her alanda olduğu gibi idari davalarda uzmanlık gerektirir. Kanun, tüzük ve yönetmelikler ile ve ayrıca emsal kararlar ve mahkeme uygulamaları karşısında hak kaybına uğramamanız için idare hukukunda uzman bir avukattan hukuki yardım almanız gereklidir. Bu sebeple hukuki konularda gerekli bilgi ve tecrübeye sahip olmadan hareket etmek telafisi imkansız zararlara yol açabilir. Hatta hukuki işlemlerinizi yapmadan önce bir idare hukuku avukatına danışmanız ilerde karşılaşabileceğiniz hukuki sorunları önleyecek, işin mahkemeye intikal etmesi halinde uğrayacağınız zaman, emek ve maddi kayıplarınızın önüne geçecektir. Yargılama faaliyetlerinin de ücretsiz olmadığı unutulmamalıdır.

Uzman Erbaş Güvenlik Soruşturması İtiraz

Değerli uzman çavuş ve sözleşmeli er adayı arkadaşlar güvenlik soruşturman olumsuz diye asker olamayacaksın veya sözleşmen yenilenmeyecek diye korkma.  Eğer somut bir oran vermek gerekirse uzman çavuş ya da sözleşmeli er olup da güvenlik soruşturmasından elendikten sonra dava açan her 10 kişiden 7’si idari davayı kazanmakta ve göreve dönmektedir. Bu nedenle içini ferah tut ve buradaki kararlara ve tavsiyeleri dikkate al.

Güvenlik soruşturması olumsuz gelen uzman çavuş /uzman erbaş adaylarının yapması gereken şey önce soğukkanlı ve sakin olmak. Daha sonra idare mahkemesine iptal davası açarak hukuki olarak hakkını aramak olmalıdır. Bu aşamada avukat olmayan kişilere sakın başvurmayın. Dernek başkanı, derneğin önerdiği kişiler ya da siyasi parti temsilcisi size yardım edemez. Bu tip kişiler sizden işinizi kısa sürede halledeceğinden bahisle para isterse sakın vermeyin.

Bu işler hukuk harici çözülecek işler değildir. Ayrıca kısa sürede çözebilecek birisi olsaydı bile emin olun öyle bir gücü, sırf sizin için üç beş kuruş karşılığında kullanmazdı. Bu nedenle bu kişilerden uzak durun! Sonrasında pişman olup avukata başvurduğunuzda iş işten geçmiş olabilir. Bu şekilde çok fazla mağduriyet yaşanmakta ve tarafımıza bildirilmektedir.