Zorunlu Koltuk Ferdi Sigortası Tazminatı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Şehirler arası ve uluslararası yolculuklarda sürücüleri ve sürücü yardımcılarını seyahat süresi boyunca sigortalayan poliçeye zorunlu koltuk ferdi sigortası denir. Seyahatin başlangıcından bitimine kadar duraklamalar dahil olmak üzere kişilerin kendi iradeleri dışında gerçekleşen ani ve harici olaylar neticesinde ölüm ya da sakatlık meydana gelmesi halinde karşılama yapan sigorta poliçesi zorunlu koltuk ferdi sigortasıdır. 2003 yılından önce Karayolları Trafik Kanununun ilgili maddelerinde göre tek bir sigorta türü olan Mali Sorumluluk-Trafik Sigortası bulunmaktaydı. Daha sonraki yıllarda yolcu taşıyıcı otobüs vb. işletmecilere ‘Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası’ yaptırma zorunluluğu getirilmiştir. 2003 yılında yürürlüğü giren Karayolları Trafik Kanunu ile de Karayolu Yolcu Taşımacılığı Mali Sorumluluk Sigortası adı ile yolcular için sigorta sayısı üçe çıkarılmıştır. Zorunlu koltuk ferdi sigortası kapsamındaki teminatlar şu şekilde sıralanabilir:

• Ölüm
• Yaralanmalar
• Tedavi giderleri

Toplu taşımalarda ve otobüs yolculuklarında yolcuların güvenliğini sağlamak için kamu güvenliği adına zorunlu bir şekilde sigorta yapılması gerekmektedir. Tüm otobüs, minibüs, taksi sahipleri bu sigorta ile yolcularını güvence altına almaktadır. Hem yolcuların hem de taşımacılık sektörünün güvenliği açısından önemli olan sigorta kapsamında taşımanın sağladığı risklerin azaltılması amaçlanmaktadır. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızda zorunlu koltuk ferdi sigortası tazminatının ne olduğundan, nasıl hesaplandığından bahsedeceğiz.

Zorunlu Koltuk Ferdi Sigortası Nedir?

Karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası, yolculuğun başlangıcından bitişine kadar, otobüsün içinde veya dışında, otobüs hareket halinde iken veya değilken, yolculuk sırasında veya bekleme, duraklama ve mola yerlerinde karşılaşılabilecek her türlü kazalara karşı, sigortalılar (yolcular, sürücüler ve yardımcılar) yararına taşımacı tarafından yaptırılması zorunlu bir kaza sigortası olup, kazanın oluşunda taşımacının yada sürücü ve yardımcılarının bir kusurları bulunmasa bile, ölümlerde sigorta poliçesinde yazılı tutarın tamamı, bir zarar (destekten yoksunluk) hesabı yapılmaksızın, ölen kişinin mirasçılarına eksiksiz ve kesintisiz olarak; yaralanmalarda beden gücü kayıp oranına göre zarar gören kişilere ödenmesini öngören sigorta türüne denir.

Koltuk ferdi kaza sigortası, kara yolu yolcu taşımacılığı yapan araç sahipleri özellikle otobüslerin yapmakla yükümlü oldukları bir sigorta türüdür. Yolculuk esnasında meydana gelebilecek kazalarda, yolcu ve sürücülerin bedeni zararları güvence altına alınmaktadır. Koltuk ferdi sigortası kapsamında yolcu ve sürücülerin bedensel zararları karşılanır. Örneğin tedavi masrafları ve tazminat talepleri de bu teminat kapsamında güvence altına alınır. Trafik sigortası sözleşme hukuku çerçevesinde üçüncü kişi yararına yapılan sözleşmelerden biridir. Sözleşmenin tarafları aracın işleteni yani ruhsat sahibi ve sigorta şirketleridir. Ancak sözleşme üçüncü kişi lehine kurulduğundan trafik kazasında uğranılan zarar yine üçüncü kişilere ödenir. Sigorta kapsamında tedavi giderleri talep edilebileceği gibi maddi ve manevi tazminat da talep edilebilir.

Zorunlu Koltuk Ferdi Sigortasına Nasıl Başvuru Yapılır?

Zorunlu koltuk ferdi sigortası yolcuğun başından sonuna kadar tüm yolculara otobüs firması tarafından yapılması gereken bir sigorta türüdür. Otobüs hareket halinde olabileceği gibi mola esnasında da otobüsün kazaya karışması halinde yolculara bir teminat sağlar. Zorunlu koltuk ferdi sigortası yalnızca yolcuları değil sürücüleri ve sürücü yardımcılarını da kapsamaktadır.

Sigortası olan kişiler ya da hak sahipleri doğrudan poliçede öngörülen teminat sınırları içerisinde doğrudan sigortacıya karşı talepte bulunabilir. Sigortacı zorunlu koltuk ferdi sigortasını yapan sigorta şirketidir. Kaza neticesinde talep edilecek tazminat sigortalı kişiler ya da hak sahipleri tarafından öğrenme tarihinden itibaren 30 iş günü içerisinde başvuru yapılmalıdır. Eğer kaza yurt dışında meydana gelmiş ise 60 iş günü içerisinde başvuru yapmalıdır. Sigorta ettiren kişi ise en kısa sürede sigortacıya durumu bildirmelidir.

Zorunlu Koltuk Ferdi Sigortası Kapsamı Nedir?

Karayoluyla yurt içi ve yurt dışı yolcu taşımacılığı yapanlar, bu sigortayı almak zorundadırlar. Taşıma esnasında yolcu, şoför ve yardımcılarından herhangi biri kaza geçirirse, tazminata hak kazanır. Burada dikkat edilecek üç husus mevcuttur; ilki kaza kavramı trafik kazası da dahil, her türlü kazayı kapsıyor; trafik sigortası gibi sadece trafik kazasını değil. İkincisi sakatlık veya ölüm nedeniyle tazminatın ödenebilmesi için, ölüm veya sakatlığın kazayı takip eden bir yıl içinde gerçekleşmesi gerekiyor. Üçüncüsü, kazanın mutlaka otobüs içinde gerçekleşmesi gerekmiyor. Mola esnasında lavaboda ayağınız kayıp zarar görseniz de tazminata hak kazanıyorsunuz. Son olarak zorunlu trafik sigortasında olduğu gibi bir tazminat hesaplaması yapılmıyor; doğrudan tazminat ödeniyor. Teminat dışı olan haller;

a) Her türlü hastalıklı hal, diğer bir deyişle herhangi bir hastalıktan ortaya çıkan zararlar,

b) Sigortanın kapsamına giren bir kaza neticesinde meydana gelmediği takdirde, sıcaklık, donma, güneş çarpması ve tıkanıklık gibi tesirler,

c) İntihar veya intihara teşebbüs,

d) Belirgin sarhoşluk, uyuşturucu ve zararlı madde kullanımı,

e) Sigortanın kapsamına giren bir kazanın gerektirmediği cerrahi müdahale ve her türlü ışın tedavisi ile ilaç kullanımı neticesinde meydana gelen ve sigortalının bedensel bir sakatlığa maruz kalmasına veya ölmesine sebebiyet veren olaylar kaza sayılmaz.

Yukarıdaki beş halin dışında kalan her türlü kaza teminat altındadır. Bu zorunlu sigortada üç teminat türü vardır; ilki ölüm, ikincisi sakatlık ve üçüncüsü ise tedavi tazminatıdır. Tedavi için 175.000 TL; sakatlık ve ölüm için de 175.000 TL teminat verilmiştir. Önce sakatlık geçiren yolcu, şoför veya yardımcı sakatlık tazminatını alır; ardından kazaya bağlı olarak hayatını kaybederse, sakatlık için aldığı tazminat 175.000 TL’den düşülerek tazminat ödenir. Daimi sakatlık veya ölüm, kazayı takip eden bir yıl içinde gerçekleşirse, tazminat ödenmektedir.

Zorunlu Koltuk Ferdi Sigortası Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Zorunlu koltuk ferdi sigortasına başvuru yapabilecek kişiler ölüm halinde mirasçılar olup, destekten yoksun kalan kişiler mirasçı değilse bu sigortadan yararlanamazlar. Sigorta bedeli ölenin yakınlarına miras oranlarına göre paylaştırılır. Örneğin ölenin çocuğu ve eşi bu sigortayı talep edebilecekken anne ve babası her ne kadar destekten yoksun kalsa da talepte bulunamayacaktır. Ayrıca zorunlu koltuk ferdi sigortası destek tazminatı olmadığı için herhangi bir tazminat hesabı da yapılmasına gerek yoktur. Tedavi giderlerinin hesaplanması ise kaza geçiren kişinin aldığı tedaviyi belgelendirmesi ile bilirkişi marifetiyle hesaplanacaktır. Hiçbir belge sunulmasa dahi bilirkişi tarafından uzman bilirkişi yine de tutarı hesaplayacaktır. Tedavi giderleri ise yalnızca ilaç vs. olmayıp refakatçı, özel bakım giderleri, yol giderleri de dahil edilerek hesaplanır.

Zorunlu koltuk ferdi sigortası kapsamında, ölümlü bir kaza olduğu zaman sigorta poliçesinde gösterilen miktarın tamamı hak sahibine ödenmektedir. Zorunlu koltuk sigortası bir zarar sigortası değil meblağ sigortasıdır. Bu durum somut zararın türüne bakmaksızın yani bir zarar hesabı yapılmaksızın poliçedeki tutarın tamamının mirasçılara yani hak sahiplerine ödenmesi gerektiğini göstermektedir. Zira Yargıtay’ın kararlarında da bu husus açıkça belirtilmiştir.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 19.02.2001, E.2000/10348 K.2001/1415 sayılı kararına göre; “Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası türü itibariyle bir “can sigortası” türü olup, rizikonun gerçekleşmesi ile sigortalı ölmüş ise, poliçede ölüm halinde ödenecek sigorta bedeli gösterilmiş bulunduğundan ve sigortanın bu bölümü bir “meblâğ sigortası” niteliğinde olduğundan, gerçek zarar hesaplamasına girilmeksizin, bu miktarın aynen ödenmesi gerekmektedir.”