Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Davası

Yabancı uyruklu eşten boşanma davası ile normal bir boşanma davasının herhangi bir farkı yoktur. Genel hukuk kuralları kapsamında yargılama yapılır. Farklı olarak yabancı uyruklu eşten yurtdışında boşanacak olan kişilerin, boşanmanın o ülkede kesinleşmesinden sonra Türkiye’de tanıma ve tenfiz davası açmaları gerekir. Yabancı ülkede verilmiş olan boşanma kararı direkt olarak Türkiye’de hüküm ve sonuç doğurmaz. Günümüzde sosyal medya uygulamalarının kullanımının artışı, ülkelerarası ulaşımın daha kolay hale gelmesi gibi sebeplerle birlikte yabancı uyruklu kişilerle yapılan evliliklerin sayısı ülkemizde günden güne artmaktadır. Yabancı uyruklu kişi, kendi ülkesinin vatandaşı olmaya devam ederek bir Türk vatandaşı ile evlenebilir.

Evliliklerin artması ile birlikte boşanma sayıları da artış göstermektedir. Fakat böyle bir durumda açılacak boşanma davasının hangi mahkemede görüleceği, açılacak davada hangi hukukun uygulanacağı gibi sorunlar gündeme gelmektedir. Yabancı uyruklu eşten boşanma davası süreci her davada farklılık göstermekle birlikte açılabilecek iki tür dava vardır. Bunlar şu şekildedir:

• Anlaşmalı boşanma davası
• Çekişmeli boşanma davası

Şayet yabancı uyruklu birisiyle evli olan kişi boşanmak isterse Türk Medeni Kanunu çerçevesinde boşanma gerçekleşecektir. Eşlerden herhangi birisinin yabancı uyruklu olması Türkiye’de boşanma davasına engel değildir. Eşlerden herhangi birisinin yabancı uyruklu olması Türkiye’de boşanma davası açılabilmesinin önünde engel taşımayacak ve boşanma gerçekleşebilecektir. Boşanmanın istenilmesi durumunda bu boşanmada yetkili olan mahkeme hangisiyse o mahkemeye başvurularak boşanma davası açılabilecektir. Eğer yabancı uyruklu eşten boşanmak için yabancı ülkede boşanma davası açılmışsa yurtdışında açılan boşanma davası boşanmanın gerçekleşmesiyle Türkiye’de hemen geçerli olmayacaktır. Bunun için tanıma veya tenfiz yapılması gereklidir.

Yabancı Uyruklu Eşten Çekişmeli Boşanma Süreci 

Taraflar boşanma konusunda birbirleriyle anlaşamadıkları takdirde çekişmeli boşanma davası gündeme gelmektedir. Bu dava türünde taraflardan biri boşanmayı istememekte yahut her iki taraf da boşanmak istemesine karşın boşanmanın maddi ve manevi unsurlarında anlaşamamaktadırlar. Yabancı uyruklu eşten boşanma davası açacak kişiler çekişli şekilde açılırsa dava uzun ve zor olacaktır. Bu süreçte boşanma avukatı ile çalışılması menfaatinizedir.

Çekişme boşanma davalarında, boşanmak isteyen taraf evlilik birliğinin temelden sarsılması gibi genel boşanma sebeplerine dayanabileceği gibi, somut delillerle ispat edilmesi halinde zina hayata kast, pek fena ve kötü muamele, terk  akıl hastalığı, küçük düşürücü suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme gibi kanunda düzenlenmiş özel boşanma sebeplerine de dayanabilir. Türkiye’de yabancı uyruklu eşten boşanma süreci, Türk Medeni Kanunu ve ilgili mevzuata tabidir.

Türkiye’de yabancı uyruklu eşten boşanma süreci, Türk Medeni Kanunu ve ilgili mevzuata tabidir. Boşanma sürecini başlatmak için aşağıdaki adımları takip etmeniz gerekmektedir:

• Hukuki destek: Yabancı uyruklu eşten boşanma süreci karmaşık olabileceğinden, bir aile hukuku avukatıyla çalışmak önemlidir. Avukat, sizin ve eşinizin haklarını koruyacak ve yerel ve uluslararası hukuk konularında size rehberlik edecektir.
• Boşanma davasını açma: Türkiye’de boşanma başvurusu, yerleşim yerinize bağlı olarak bulunduğunuz il ve  ilçedeki Aile Mahkemesi’ne yapılır. Boşanma dilekçesinde, boşanma sebeplerini ve taleplerinizi belirtmelisiniz. Dava açma hakkı, her iki eşe de tanınmaktadır.
• Tebligat: Boşanma dilekçesi ve ilgili belgeler, eşinize tebliğ edilmelidir. Eşiniz yurt dışında yaşıyorsa, tebliğ süreci uluslararası hukuk normlarına ve Türkiye ile ilgili ülkenin arasındaki ikili anlaşmalara uygun olmalıdır. Şayet eşinizin de avukatı varsa tebligat daha kolay olacaktır.
• Çocuklar ve mal paylaşımı: Eğer çocuklarınız varsa, velayet, nafaka ve çocukla kişisel ilişki konularını düzenlemelisiniz. Ayrıca, evlilik boyunca edinilen malların ve borçların paylaşımı üzerinde anlaşmaya varılmalıdır.
• Mahkeme süreci: Boşanma davası, Türkiye’deki Aile Mahkemesi tarafından görülecektir. Mahkeme, tüm delilleri ve iddiaları değerlendirecek ve boşanma kararını verecektir. Eğer taraflar anlaşmalı boşanma yolunu seçerlerse, süreç daha hızlı ilerler.
• Boşanma kararının tanınması ve tenfizi: Eğer eşinizin ülkesinde boşanma kararının tanınması ve uygulanması gerekiyorsa, bu süreç uluslararası hukuk kurallarına göre gerçekleştirilmelidir.

Boşanma süreci, uluslararası unsurlar nedeniyle daha karmaşık hale gelebilir. Bu nedenle, deneyimli bir aile hukuku avukatıyla çalışarak süreci başlatmak önemlidir.

Yabancı Uyruklu Eş ile Anlaşmalı Boşanma

Taraflar birbirleriyle anlaşarak boşanmaya karar verdikleri takdirde anlaşmalı boşanma davası açılmaktadır. Bu durumda taraflar velayet, nafaka, tazminat gibi hususlarda anlaşarak imzaladıkları sözleşmeyi mahkemeye sunarlar. Mahkeme uygun gördüğü takdirde tarafların boşanmalarına karar verir. Yabancı uyruklu eşle anlaşmalı boşanma süreci, yerel yasal düzenlemelere ve çiftin anlaşmalarına bağlı olarak değişebilir. Genel olarak, anlaşmalı boşanma süreci aşağıdaki adımları içerir:

• Anlaşma sağlama: İlk olarak, eşlerin boşanmaya ilişkin temel konularda anlaşmaya varması gerekmektedir. Bu konular arasında mal paylaşımı, nafaka, çocuk velayeti ve çocukla kişisel ilişki gibi konular bulunmaktadır.
• Hukuki destek: Yabancı uyruklu eşle anlaşmalı boşanma sürecinde de bir aile hukuku avukatıyla çalışmak önemlidir. Avukat, anlaşmalarınızın hukuki olarak geçerli olduğundan ve yerel yasaların gerekliliklerine uyduğundan emin olmanıza yardımcı olacaktır.
• Anlaşmalı boşanma protokolü: Eşlerin anlaştığı tüm konular, yazılı olarak bir anlaşmalı boşanma protokolüne dökülmelidir. Bu protokol, her iki tarafın imzasını taşımalı ve tüm detayları içermelidir.
• Boşanma davası başvurusu: Anlaşmalı boşanma başvurusu, yerel mahkemeye veya ilgili yargı merciine yapılmalıdır. Başvuruda, anlaşmalı boşanma protokolü ve diğer gerekli belgeler de sunulmalıdır.
• Mahkeme süreci: Anlaşmalı boşanma durumunda, mahkeme süreci genellikle daha hızlı ve daha az karmaşıktır. Mahkeme, anlaşmalı boşanma protokolünü inceleyecek ve tüm anlaşmaların adil ve uygun olduğundan emin olacaktır. Eğer mahkeme, anlaşmanın koşullarını kabul ederse, boşanma kararını verecektir.
• Boşanma kararının tanınması ve tenfizi: Eğer eşinizin ülkesinde boşanma kararının tanınması ve uygulanması gerekiyorsa, bu süreç uluslararası hukuk kurallarına göre gerçekleştirilmelidir. Avukatınız, bu süreçte de size rehberlik edecektir.

Yabancı uyruklu eşle anlaşmalı boşanma süreci, her iki tarafın işbirliği ve anlaşmaya varmasıyla daha hızlı ve daha az stresli hale gelebilir. Ancak, sürecin sorunsuz ve hukuki olarak geçerli olması için, deneyimli bir aile hukuku avukatıyla çalışmak önemlidir. Anlaşmalı boşanma davaları için ayrıntılı bilgiyi Anlaşmalı Boşanma Protokolü ve Dilekçesi Örneği (Word PDF).html makalemizde bulabilirsiniz. 

Boşanma Davasında Hangi Ülkenin Hukuku Uygulanır?

Yabancı uyruklu eş ile yapılacak boşanma davalarında uygulanacak hukuk 5718 sayılı Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Kanunu (MÖHUK) hükümleri kapsamında değerlendirilmektedir. Söz konusu kanunun 14. Maddesi kademeli bir sistem öngörmüştür. Bu kanun hükmüne göre;

• İlk olarak boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümlerine ilişkin hususlarda, eşlerin müşterek milli hukuku uygulanır.
• Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları hâlinde müşterek mutad mesken hukuku uygulanır.
• Taraflar ayrı vatandaşlıkta olmalarına rağmen müşterek mutad meskenleri bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır.

Boşanmış eşler arasındaki nafaka talepleri hakkında da yukarı sayılan sistem uygulanır. Aynı şekilde, ayrılık ve evlenmenin butlanı halinde de aynı kanun hükmü geçerlidir. Yabancı uyruklu eşten boşanma davasında esnasında uygulanacak hukuk Türk Hukukudur.

Yabancı Mahkeme Boşanma İlamlarının Tanınması

Yabancı uyruklu eşten boşanma davası Türkiye de açılabileceği gibi yurtdışında yabancı bir mahkemede de açılmış olabilir. Yabancı bir mahkemeden alınmış olan boşanma karar ilamının Türkiye ‘de geçerli olabilmesi için kararın kesinleşmesinin akabinde Türkiye’de ilamın tanınması için dava açılması gerekir. Yabancı mahkeme ilamları tanınmadan kesin hüküm niteliği taşımaz. Bu bakımdan, yabancı mahkeme ilamının kesin hüküm ve kesin delil olarak kabul edilebilmesi için Türk mahkemelerince tanınmasına karar verilmesi gerekir.

Yabancı mahkeme ilamının tanınması için aşağıdaki koşulların bulunması gerekir:

• Yabancı bir mahkeme tarafından verilmiş bir ilam bulunmalıdır.
• Talep konusu karar şekli anlamda kesinleşmiş olmalıdır.
• Tanınması istenen karar özel hukuk alanına ilişkin bir karar olmalıdır.
• Tanınması talep edilen yabancı mahkeme kararı kamu düzenine açıkça aykırı olmamalıdır.
• Kararın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması ya da yabancı mahkeme kararının davalısının itiraz etmesi şartıyla ilamın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı halde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmemiş olması gerekir.
• Kararın davalının savunma haklarına uygun davranılarak verilmiş olması gerekmektedir.

Yabancı Mahkeme Boşanma İlamlarının Tenfizi

Yabancı mahkemelerden boşanma davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilamların ülkemizde icra edilebilmesi için yetkili Türk mahkemesi tarafından tenfiz kararı verilmesi gerekir. Yabancı mahkemelerin ceza ilamlarında yer alan kişisel haklarla ilgili hükümler hakkında da tenfiz kararı istenebilir. Tenfiz kararı alınabilmesi için gerekli şartlar bulunur. Bu şartlar,

• Tenfizi İstenen Kararın Mahkeme Kararı Olması Gerekir: Sadece yabancı mahkeme kararlarının tenfizi mümkün olup, yabancı mahkeme kararı olmayan bir kararın tenfizi mümkün değildir. Örneğin belediyelerin de boşanma kararı verebildiği ülkelerde belediye tarafından verilen boşanma kararının tenfizi istenemeyecektir.

• Kararın Kesinleşmiş Olması Gerekir: Henüz kesinleşmemiş mahkeme kararlarının tenfizi istenemez. Bir yabancı mahkeme kararının tenfiz edilebilmesi için o kararın ilgili ülkesi hu- kukuna göre usulüne uygun şekilde kesinleşmiş olması gerekir.Türk hukukuna göre temyiz başvurusu icrayı durdurmadığı için kanun yolları açık olmasına rağmen ihtiyati tedbir niteliğindeki nafakalar açısından tenfiz mümkündür.

• Karşılıklılık Bulunması: MÖHUK kurallı gereğince yetkili mahkemece tenfiz kararı verilebilmesi için Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması.

• İlamın Türk Mahkemelerinin Münhasır Yetkisine Girmeyen Bir Konuda Verilmiş Olması Gerekir: Tenfiz kararı verilebilmesi için ilamın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilamın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı halde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması gerekir.

• Hüküm Kamu Düzenine Açıkça Aykırı Olmamalıdır: Tenfiz kararı verilebilmesi için hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması gerekir.

• Aleyhine Tenfiz İstenenin Yokluğunda Karar Verilmemiş Olması Gerekir: Tenfiz kararı verilebilmesi için O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması gerekir.

Yabancı Mahkeme Boşanma Kararı Tenfizi Nasıl Yapılır?

Tenfiz isteminin şekli MÖHUK m. 52 hükmünde ele alınmıştır. Buna göre, tenfiz istemi dilekçe ile olur. Dilekçeye karşı tarafın sayısı kadar örnek eklenir. Dilekçede aşağıdaki hususlar yer alır:

• Tenfiz isteyenle, karşı tarafın ve varsa kanuni temsilci ve vekillerinin ad, soyad ve adresleri.
• Tenfiz konusu hükmün hangi devlet mahkemesinden verilmiş ol duğu ve mahkemenin adı ile ilâmın tarih ve numarası ve hükmün özeti.
• Tenfiz, hükmün bir kısmı hakkında isteniyorsa bunun hangi kısım olduğu.

Tenfiz dilekçesine hangi belgelerin eklenmesi gerektiği MÖHUK m. 53 hükmünde açık şekilde yazılmıştır. Buna göre tenfiz dilekçesine aşağıdaki belgeler eklenir:

• Yabancı mahkeme ilâmının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış örneği ve onanmış tercümesi.
• İlâmın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi.

Evlilik Yolu ile Kazanılmış Vatandaşlık, Oturum ve Çalışma İzninin İptali

Yabancıların evlilik yolu ile Türk vatandaşlığını elde edebilmesi için önemli bazı şartlar vardır. Bu şartlar şu şekildedir:

• Bir Türk vatandaşı ile en az üç yıl evli kalmak.
• Evli kalınan süre içerisinde de;
  • Aile birliği içinde yaşama,
  • Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,
  • Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, şartları aranır.

Bu şartların varlığı halinde yabancı uyruklu kişiler evlilik yolu ile Türk vatandaşlığı elde edebilir. Ancak bir Türk vatandaşı ile evlenmiş yabancı uyruklu kişi henüz Türk vatandaşı olmaya hak kazanamamış ise, boşanma neticesinde evlilik ile vatandaşlık kazanma imkanı sona ermektedir. Bununla birlikte, evlenme ile Türk vatandaşı olmuş bir kimsenin boşanması halinde dahi Türk vatandaşı olmaya devam etmektedir. Ancak, yabancı uyruklu eş ile Türk vatandaşı eş arasında yaşanan olayın özelliğine göre yabancı eşin oturum ve çalışma izni iptal edilebilir. Yabancı uyruklu eşten boşanma davası sonucuna göre kişi vatandaşlığını dahi kaybedebilir.

Yabancı Uyruklu Eşe Karşı Açılacak Boşanma Davalarında Görevli Mahkeme

5718 Sayılı MÖHUK’ta yabancı mahkeme ilamlarının tenfizi ve tanınması dışında, boşanma veya ayrılık davalarında görevli mahkeme konusunda bir hükme yer verilmemiştir. Ne var ki, açık bir düzenlemenin bulunmayışı yabancı eşe karşı açılacak boşanma davalarında görevli mahkemenin tespitinde bir belirsizlik bulunduğu anlamına gelmemektedir. Zira, yabancı unsurlu boşanma veya ayrılık davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesi, bu mahkemenin kurulmadığı yerlerde ise Aile Mahkemesi sıfatıyla anılan davalara bakmakla yetkilendirilen Asliye Hukuk Mahkemeleridir.

Yabancı Uyruklu Eşe Karşı Açılacak Boşanma Davalarında Yetkili Mahkeme

Yabancılık unsuru taşıyan boşanma davalarında Türk Mahkemelerinin milletlerarası yetkisi MÖHUK m.40 da; “Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları tayin eder.” şeklinde düzenlenmiştir. Görüldüğü üzere, MÖHUK m.40’da yapılan düzenleme ile yabancı eşe karşı açılacak boşanma davalarında mahkemelerimizin milletlerarası yetkisi iç hukukumuzun yetki kurallarına bağlı tutulmuştur. Bu durumda yetkili mahkeme TMK m.168 hükmüne göre tespit edilecektir. Bu kanun hükmüne göre, yabancı eşe karşı açılacak boşanma davalarında yetkili mahkeme;

• Eşlerden birinin yerleşim yeri,
• Veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.

Öte yandan, boşanma davalarında yetki kuralı kamu düzeninden sayılmadığından yukarıda belirtilen dışında, herhangi bir yer mahkemesinde açılan boşanma davalarında, davalının yetkisizlik itirazında bulunmaması halinde bu yer mahkemesi de yetki unsuru kazanmış olmaktadır. Ancak eşlerin yurtdışında yaşadığı hallerde TMK m.168 hükmüne bakılarak yetkili mahkemeyi belirlemek mümkün değildir. Bu durumda MÖHUK m. 41 uygulama alanı bulmaktadır.

Söz konusu kanun hükmüne göre  Türk vatandaşlarının kişi hâllerine ilişkin davaları, yabancı ülke mahkemelerinde açılmadığı veya açılamadığı takdirde;

• Türkiye’de yer itibariyle yetkili mahkemede,
• Bulunmaması hâlinde ilgilinin sakin olduğu yer,
• Türkiye’de sakin değilse Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesinde,
• O da bulunmadığı takdirde Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinde görülür.

Yabancı Ülkede Alınan Boşanma Kararının Türkiye’de Geçerliliği

Yabancı ülke mahkemesi tarafından verilen boşanma kararının ülkemizde doğrudan geçerli olması mümkün değildir. Yabancı ülke mahkemesi tarafından verilen boşanma kararı ancak tanıma ve tenfiz işlemleri ile ülkemizde geçerli hale gelmektedir. Aksi takdirde tarafların evlilikleri kağıt üzerinde devam edecek ve yabancı ülke mahkemesinde alınan karar ülkemizde geçerli kabul edilmeyecektir.

Yabancı ülke mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınabilmesi için taraflardan herhangi birinin Türkiye’de yaşıyor olması gerekmektedir. Açılacak tanıma ve tenfiz davasıyla mahkeme, sunulacak boşanmaya ilişkin olan yabancı mahkemede alınan apostil şerhli kararın ardından tanıma ve tenfiz kararını verecektir. Bu sayede yabancı ülke mahkemesinde yapılan boşanma işlemi Türkiye’de de tanınmış olacaktır.