Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Davası

Yabancı uyruklu eşten boşanma davası normal boşanma davasından farkı yoktur. Normal hukuk kuralları kapsamında yargılama yapılır. Fakat yabancı uyruklu eşten yurtdışında boşanacak olan kişiler, boşanmanın o ülkede kesinleşmesinden sonra Türkiye’de tanıma ve tenfiz davası açmaları gerekir. Direkt olarak Türkiye’de o kararlar hüküm ve sonuç doğurmaz. Günümüzde sosyal medya uygulamalarının kullanımının artışı, ülkelerarası ulaşımın daha kolay hale gelmesi gibi sebeplerle birlikte yabancı uyruklu kişilerle yapılan evliliklerin sayısı ülkemizde günden güne artmaktadır. Yabancı uyruklu kişi, kendi ülkesinin vatandaşı olmaya devam ederek bir Türk vatandaşı ile evlenebilir.

Evliliklerin artması ile birlikte boşanma sayıları da artış göstermektedir. Fakat böyle bir durumda açılacak boşanma davasının hangi mahkemede görüleceği, açılacak davada hangi hukukun uygulanacağı gibi sorunlar gündeme gelmektedir. Yabancı uyruklu eşten boşanma davası süreci her davada farklılık göstermekle birlikte açılabilecek iki tür dava vardır. Bunlar şu şekildedir:

• Anlaşmalı boşanma davası
• Çekişmeli boşanma davası

Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma Davası Süreci

Türkiye’de yabancı uyruklu eşten boşanma süreci, Türk Medeni Kanunu ve ilgili mevzuata tabidir. Boşanma sürecini başlatmak için aşağıdaki adımları takip etmeniz gerekmektedir:

• Hukuki destek: Yabancı uyruklu eşten boşanma süreci karmaşık olabileceğinden, bir aile hukuku avukatıyla çalışmak önemlidir. Avukat, sizin ve eşinizin haklarını koruyacak ve yerel ve uluslararası hukuk konularında size rehberlik edecektir.
• Boşanma davasını açma: Türkiye’de boşanma başvurusu, yerleşim yerinize bağlı olarak bulunduğunuz il ve  ilçedeki Aile Mahkemesi’ne yapılır. Boşanma dilekçesinde, boşanma sebeplerini ve taleplerinizi belirtmelisiniz. Dava açma hakkı, her iki eşe de tanınmaktadır.
• Tebligat: Boşanma dilekçesi ve ilgili belgeler, eşinize tebliğ edilmelidir. Eşiniz yurt dışında yaşıyorsa, tebliğ süreci uluslararası hukuk normlarına ve Türkiye ile ilgili ülkenin arasındaki ikili anlaşmalara uygun olmalıdır. Şayet eşinizin de avukatı varsa tebligat daha kolay olacaktır.
• Çocuklar ve mal paylaşımı: Eğer çocuklarınız varsa, velayet, nafaka ve çocukla kişisel ilişki konularını düzenlemelisiniz. Ayrıca, evlilik boyunca edinilen malların ve borçların paylaşımı üzerinde anlaşmaya varılmalıdır.
• Mahkeme süreci: Boşanma davası, Türkiye’deki Aile Mahkemesi tarafından görülecektir. Mahkeme, tüm delilleri ve iddiaları değerlendirecek ve boşanma kararını verecektir. Eğer taraflar anlaşmalı boşanma yolunu seçerlerse, süreç daha hızlı ilerler.
• Boşanma kararının tanınması ve tenfizi: Eğer eşinizin ülkesinde boşanma kararının tanınması ve uygulanması gerekiyorsa, bu süreç uluslararası hukuk kurallarına göre gerçekleştirilmelidir.

Boşanma süreci, uluslararası unsurlar nedeniyle daha karmaşık hale gelebilir. Bu nedenle, deneyimli bir aile hukuku avukatıyla çalışarak süreci başlatmak önemlidir.

Yabancı Uyruklu Eş ile Anlaşmalı Boşanma

Taraflar birbirleriyle anlaşarak boşanmaya karar verdikleri takdirde anlaşmalı boşanma davası açılmaktadır. Bu durumda taraflar velayet, nafaka, tazminat gibi hususlarda anlaşarak imzaladıkları sözleşmeyi mahkemeye sunarlar. Mahkeme uygun gördüğü takdirde tarafların boşanmalarına karar verir. Yabancı uyruklu eşle anlaşmalı boşanma süreci, yerel yasal düzenlemelere ve çiftin anlaşmalarına bağlı olarak değişebilir. Genel olarak, anlaşmalı boşanma süreci aşağıdaki adımları içerir:

• Anlaşma sağlama: İlk olarak, eşlerin boşanmaya ilişkin temel konularda anlaşmaya varması gerekmektedir. Bu konular arasında mal paylaşımı, nafaka, çocuk velayeti ve çocukla kişisel ilişki gibi konular bulunmaktadır.
• Hukuki destek: Yabancı uyruklu eşle anlaşmalı boşanma sürecinde de bir aile hukuku avukatıyla çalışmak önemlidir. Avukat, anlaşmalarınızın hukuki olarak geçerli olduğundan ve yerel yasaların gerekliliklerine uyduğundan emin olmanıza yardımcı olacaktır.
• Anlaşmalı boşanma protokolü: Eşlerin anlaştığı tüm konular, yazılı olarak bir anlaşmalı boşanma protokolüne dökülmelidir. Bu protokol, her iki tarafın imzasını taşımalı ve tüm detayları içermelidir.
• Boşanma davası başvurusu: Anlaşmalı boşanma başvurusu, yerel mahkemeye veya ilgili yargı merciine yapılmalıdır. Başvuruda, anlaşmalı boşanma protokolü ve diğer gerekli belgeler de sunulmalıdır.
• Mahkeme süreci: Anlaşmalı boşanma durumunda, mahkeme süreci genellikle daha hızlı ve daha az karmaşıktır. Mahkeme, anlaşmalı boşanma protokolünü inceleyecek ve tüm anlaşmaların adil ve uygun olduğundan emin olacaktır. Eğer mahkeme, anlaşmanın koşullarını kabul ederse, boşanma kararını verecektir.
• Boşanma kararının tanınması ve tenfizi: Eğer eşinizin ülkesinde boşanma kararının tanınması ve uygulanması gerekiyorsa, bu süreç uluslararası hukuk kurallarına göre gerçekleştirilmelidir. Avukatınız, bu süreçte de size rehberlik edecektir.

Yabancı uyruklu eşle anlaşmalı boşanma süreci, her iki tarafın işbirliği ve anlaşmaya varmasıyla daha hızlı ve daha az stresli hale gelebilir. Ancak, sürecin sorunsuz ve hukuki olarak geçerli olması için, deneyimli bir aile hukuku avukatıyla çalışmak önemlidir.

Yabancı Uyruklu Eş ile Çekişmeli Boşanma

Taraflar boşanma konusunda birbirleriyle anlaşamadıkları takdirde çekişmeli boşanma davası gündeme gelmektedir. Bu dava türünde taraflardan biri boşanmayı istememekte yahut her iki taraf da boşanmak istemesine karşın boşanmanın maddi ve manevi unsurlarında anlaşamamaktadırlar. Yabancı uyruklu eşten boşanma davası açacak kişiler çekişli şekilde açılırsa dava uzun ve zor olacaktır. Bu süreçte boşanma avukatı ile çalışılması menfaatinizedir.

Çekişme boşanma davalarında, boşanmak isteyen taraf evlilik birliğinin temelden sarsılması gibi genel boşanma sebeplerine dayanabileceği gibi, somut delillerle ispat edilmesi halinde zina vb. gibi kanunda düzenlenmiş özel boşanma sebeplerine de dayanabilir.

Boşanma Davasında Hangi Ülkenin Hukuku Uygulanır?

Yabancı uyruklu eş ile yapılacak boşanma davalarında uygulanacak hukuk 5718 sayılı Milletlerarası Özel ve Usul Hukuku Kanunu (MÖHUK) hükümleri kapsamında değerlendirilmektedir. Söz konusu kanunun 14. Maddesi kademeli bir sistem öngörmüştür. Bu kanun hükmüne göre;

• İlk olarak boşanma ve ayrılık sebepleri ve hükümlerine ilişkin hususlarda, eşlerin müşterek milli hukuku uygulanır.
• Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları hâlinde müşterek mutadmesken hukuku uygulanır.
• Taraflar ayrı vatandaşlıkta olmalarına rağmen müşterek mutad meskenleri bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır.

Boşanmış eşler arasındaki nafaka talepleri hakkında da yukarı sayılan sistem uygulanır. Aynı şekilde, ayrılık ve evlenmenin butlanı halinde de aynı kanun hükmü geçerlidir. Yabancı uyruklu eşten boşanma davasında esnasında uygulanacak hukuk Türk Hukukudur.

Evlilik Yolu ile Kazanılmış Vatandaşlık, Oturum ve Çalışma İzninin İptali

Yabancıların evlilik yolu ile Türk vatandaşlığını elde edebilmesi için önemli bazı şartlar vardır. Bu şartlar şu şekildedir:

• Bir Türk vatandaşı ile en az üç yıl evli kalmak.
• Evli kalınan süre içerisinde de;
  • Aile birliği içinde yaşama,
  • Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,
  • Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, şartları aranır.

Bu şartların varlığı halinde yabancı uyruklu kişiler evlilik yolu ile Türk vatandaşlığı elde edebilir. Ancak bir Türk vatandaşı ile evlenmiş yabancı uyruklu kişi henüz Türk vatandaşı olmaya hak kazanamamış ise, boşanma neticesinde evlilik ile vatandaşlık kazanma imkanı sona ermektedir. Bununla birlikte, evlenme ile Türk vatandaşı olmuş bir kimsenin boşanması halinde dahi Türk vatandaşı olmaya devam etmektedir. Ancak, yabancı uyruklu eş ile Türk vatandaşı eş arasında yaşanan olayın özelliğine göre yabancı eşin oturum ve çalışma izni iptal edilebilir. Yabancı uyruklu eşten boşanma davası sonucuna göre kişi vatandaşlığını dahi kaybedebilir.

Yabancı Uyruklu Eşe Karşı Açılacak Boşanma Davalarında Görevli Mahkeme

5718 Sayılı MÖHUK’ta yabancı mahkeme ilamlarının tenfizi ve tanınması dışında, boşanma veya ayrılık davalarında görevli mahkeme konusunda bir hükme yer verilmemiştir. Ne var ki, açık bir düzenlemenin bulunmayışı yabancı eşe karşı açılacak boşanma davalarında görevli mahkemenin tespitinde bir belirsizlik bulunduğu anlamına gelmemektedir. Zira, yabancı unsurlu boşanma veya ayrılık davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesi, bu mahkemenin kurulmadığı yerlerde ise Aile Mahkemesi sıfatıyla anılan davalara bakmakla yetkilendirilen Asliye Hukuk Mahkemeleridir.

Yabancı Uyruklu Eşe Karşı Açılacak Boşanma Davalarında Yetkili Mahkeme

Yabancılık unsuru taşıyan boşanma davalarında Türk Mahkemelerinin milletlerarası yetkisi MÖHUK m.40 da; “Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kuralları tayin eder.” şeklinde düzenlenmiştir.

Görüldüğü üzere, MÖHUK m.40’da yapılan düzenleme ile yabancı eşe karşı açılacak boşanma davalarında mahkemelerimizin milletlerarası yetkisi iç hukukumuzun yetki kurallarına bağlı tutulmuştur. Bu durumda yetkili mahkeme TMK m.168 hükmüne göre tespit edilecektir. Bu kanun hükmüne göre, yabancı eşe karşı açılacak boşanma davalarında yetkili mahkeme;

• Eşlerden birinin yerleşim yeri,
• Veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.

Öte yandan, boşanma davalarında yetki kuralı kamu düzeninden sayılmadığından yukarıda belirtilen dışında, herhangi bir yer mahkemesinde açılan boşanma davalarında, davalının yetkisizlik itirazında bulunmaması halinde bu yer mahkemesi de yetki unsuru kazanmış olmaktadır. Ancak eşlerin yurtdışında yaşadığı hallerde TMK m.168 hükmüne bakılarak yetkili mahkemeyi belirlemek mümkün değildir. Bu durumda MÖHUK m. 41 uygulama alanı bulmaktadır.

Söz konusu kanun hükmüne göre  Türk vatandaşlarının kişi hâllerine ilişkin davaları, yabancı ülke mahkemelerinde açılmadığı veya açılamadığı takdirde;

• Türkiye’de yer itibariyle yetkili mahkemede,
• Bulunmaması hâlinde ilgilinin sakin olduğu yer,
• Türkiye’de sakin değilse Türkiye’deki son yerleşim yeri mahkemesinde,
• O da bulunmadığı takdirde Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinde görülür.

Yabancı Ülkede Alınan Boşanma Kararının Türkiye’de Geçerliliği

Yabancı ülke mahkemesi tarafından verilen boşanma kararının ülkemizde doğrudan geçerli olması mümkün değildir. Yabancı ülke mahkemesi tarafından verilen boşanma kararı ancak tanıma ve tenfiz işlemleri ile ülkemizde geçerli hale gelmektedir. Aksi takdirde tarafların evlilikleri kağıt üzerinde devam edecek ve yabancı ülke mahkemesinde alınan karar ülkemizde geçerli kabul edilmeyecektir.

Yabancı ülke mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınabilmesi için taraflardan herhangi birinin Türkiye’de yaşıyor olması gerekmektedir. Açılacak tanıma ve tenfiz davasıyla mahkeme, sunulacak boşanmaya ilişkin olan yabancı mahkemede alınan apostil şerhli kararın ardından tanıma ve tenfiz kararını verecektir. Bu sayede yabancı ülke mahkemesinde yapılan boşanma işlemi Türkiye’de de tanınmış olacaktır.