Patent, buluş üretmeyi özendirmek, yaratıcı fikirleri ve yenilikleri teşvik etmek ve buluşlarla elde edilen teknik çözümlerin sanayide uygulanabilmesini temin etmek amacıyla buluşun veya kullanma hakkına kimin sahip olduğunu gösteren resmi bir belgedir. Patent kısaca bir buluşun tüm ticari ve yasal haklarını koruma hakkını elde etmeyi sağlayan resmi belgedir. Patent başvuruları Türk Patent ve Marka Kurumuna yapılır. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından verilen belge buluşun sadece patent hakkı bulunan kişi ya da şirketlerce üretilmesini, satılabilmesini ve çoğaltılabilmesini sağlar. Patentler satılabilirler, lisanslama yoluyla kiraya verilebilirler ve miras yoluyla başka kuşaklara bırakılabilirler.
Patentin tek fonksiyonu kişi ve kuruluşların piyasaya sürdükleri ürünlerin haklarını korumak değildir. Patent ile aynı zamanda ekonomik faaliyetlerin ve uluslararası ticaretin gelişmesi de sağlanmaktadır. Patent ile ürün sahibi ürünü piyasaya sunar. Yeni buluşların gerçekleşmesi ile birlikte teknolojinin ve ekonominin gelişmesi sağlanmaktadır. Ekonominin gelişmesi ile birlikte uluslararası ticaretin de gelişmesi sağlanmaktadır. Ayrıca buluşların patent ile korunması, buluş sahibinin motivasyonunu arttırmakta ve yeni buluşların çoğalmasını sağlamaktadır. İncelemeli patent, incelemesiz patent ve faydalı model olmak üzere üç çeşidi mevcuttur;
- İncelemeli patent: Buluşun özgün olup olmadığının ayrıntılı olarak araştırılmasından sonra verilen patent türüdür. Yapılan inceleme neticesinde patentin özgün olduğuna karar verilmesi halinde 20 yıl süreli olmak üzere verilir.
- İncelemesiz patent: Buluşun özgün olup olmadığının tam olarak araştırılmasının yapılmadığı patent türüdür. İncelemesiz patent 7 yıl süreli olarak verilmektedir.
- Faydalı model: Endüstriyel faaliyetler için uygulanabilen buluşların korunması amacıyla verilen belgedir.
Bir buluş sahibi patent isteme hakkını, buluşu yapana veya onun haleflerine ait olup, başkalarına devri mümkündür. Buluş birden çok kişi tarafından birlikte gerçekleştirilmişse, patent isteme hakkı, taraflar başka türlü kararlaştırmamışsa, bunlara müştereken ait olur. Aynı buluş birbirinden bağımsız birden çok kişi tarafından aynı zamanda gerçekleştirilmişse, patent isteme hakkı, daha önce başvuru yapana veya diğerine göre rüçhan hakkı olana aittir. Patent almak için ilk başvuran kişi, aksi sabit oluncaya kadar, patent isteme hakkının sahibidir.
Türk Patent Nedir?
15/07/2018 tarihli Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum Ve Kuruluşlar İle Diğer Kurum Ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 358. Maddesi ile Türk Patent kurumunun tanımı yapılmıştır. Anılan hükme göre, “Türkiye’nin teknolojik ilerlemesine katkıda bulunmak, ülke içinde serbest rekabet ortamını oluşturmak ve araştırma geliştirme faaliyetlerinin gelişmesini sağlamak üzere patent ve markalar ile sınaî mülkiyet haklarının tesisi, bu konudaki korumanın sağlanması ve sınaî mülkiyet haklarına ilişkin yurt içi ve yurt dışında var olan bilgi ve dokümantasyonun kamunun istifadesine sunulabilmesi amacıyla tüzel kişiliğe sahip,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı, özel bütçeli Türk Patent ve Marka Kurumu kurulmuştur. Türk Patent ve Marka Kurumu, bir kamu kuruluşu olup kısa adı “TÜRKPATENT”tir.”
Türkpatent’in görevleri ;
- Patentler, faydalı modeller, markalar, coğrafi işaretler, geleneksel ürün adları, tasarımlar ile entegre devre topoğrafyalarının ilgili mevzuat hükümleri uyarınca tescilini ve bu hakların korunması ile ilgili işlemleri yapar.
- Zorunlu lisans işlemlerinde arabuluculuk faaliyetlerinde bulunur ve mahkemelerde bilirkişilik yapar.
- Lisans ve devir anlaşmalarını tescil ve kayıt eder.
- Buluşların kullanımını takip eder; yeni teknolojilerin değerlendirilmesi ile teknoloji transferinin yönlendirilmesi ve arşivlenmesi işlemlerini yapar.
- Sınai mülkiyet alanında Avrupa Birliği, uluslararası kuruluşlar ve yabancı ülkelerle ilişkileri yürütür; işbirliğinde bulunur.
- Türkiye’yi Bakanlığın onayı ile uluslararası kuruluşlar nezdinde temsil eder.
- Sınaî mülkiyet hakları ile ilgili uluslararası anlaşmaların hazırlanmasına ülke çıkarlarını koruyarak katkıda bulunur ve bu anlaşmaların Türkiye’de uygulanmasını sağlar.
- Yurt içi ve yurt dışında teknoloji ve araştırma geliştirme ile ilgili kurum ve kuruluşlarla ve bilgi bankalarıyla işbirliği yapar, dokümantasyon merkezleri kurar, bu bilgileri kamunun istifadesine sunar.
- Sınai mülkiyet hakları ile ilgili olarak yayınlar yapar.
- Sınaî mülkiyet hakları konularında yurt içinde kişi ve kuruluşların bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesi için gerekli çalışmaları yapar.
- Sınai mülkiyet alanında yurt içinde ve yurt dışında kişi ve kuruluşlara eğitim verilmesine yönelik çalışmalar yapar; görev alanına giren konularla ilgili eğitim faaliyetlerini ve akademik çalışmaları destekler.
- Cumhurbaşkanının kararı ile yurt içinde veya yurt dışında şirket kurabilir; kurulmuş şirketlere ortak olabilir.
- Mevzuatla verilen diğer görevleri yapar.
Patent Nasıl Alınır?
Türk Patent ve Marka Kurumu, ülkemizde patent alabilmek için başvuru yapılması gereken yetkili kurumdur. Buluş sahipleri tarafından yapılar başvurular kurum tarafından bir prosedüre tabi olarak incelenir. Başvuruların olumlu yanıtlanabilmesi için, buluşun topluma faydalı olduğunun ön plana çıkarılması gerekmektedir. Buluşun her dönemde kullanılabilir olduğuna, kalıcı olacağına ve topluma faydalı olacağına ikna olunması sonucunda başvuru olumlu cevaplandırılmaktadır.
Patent başvurusunda evrak ve dosya hazırlama süreci bulunmaktadır. Buluş sahiplerinin patent başvurusunda bulunmak amacıyla ilk olarak Türk Patent ve Marka Kurumuna verilmek üzere başvuru dilekçesi hazırlamaları gerekmektedir. Başvuru dilekçesi patent tarifname ve istemlerini içermelidir. Başvuru dilekçesine ek olarak başvuru için kurum tarafından talep edilen meblağ ilgili banka hesabına ödenerek dekont başvuru dilekçesine ek olarak sunulmalıdır. Dilekçeye ek olarak buluş sahibi, başvurusunu tanıtmaya yarar bir dosya da sunmalıdır. Bu dosya içeriğinde,
- Patent başvurusuna konu edilen buluşun özet bilgisi,
- Buluşun detaylı bilgilerinin yer aldığı tarifname,
- Buluşu görsel olarak tarif edilebilmesi için teknik resim,
- Buluşun hangi hususlarda korunması talep ediliyorsa bu hususların madde madde belirtilerek talep edilmesi,
- Son olarak ise, başvuru işleminin tamamlanması için, yetkili kurumun talep edeceği yazılı belgelerin tümünün yer aldığı evraklar bölümü yer almalıdır.
Patent alma sürecinin sorunsuz ilerleyebilmesi için buluş dosyasının tam anlamıyla usulüne uygun olarak ve eksiksiz biçimde hazırlanmış olması gerekmektedir. Bu aşamada buluşun detaylı ve net biçimde anlatılması başvurunun olumlu sonuçlanması ihtimalini büyük oranda arttırmaktadır. Başvuru süreci ile ilgili olarak sorun yaşanmaması bakımından uzman kişilerden yardım alınmasını tavsiye ediyoruz. Patent başvuru süreçleri ile ilgili Kadim Hukuk ve Danışmanlık bürosu olarak alanında uzman ekibimiz ile sürecin yönetimi, başvurunun hazırlanması ve başvurunun sonuçlandırılması aşamaları için avukatlık ve danışmanlık hizmeti vermekteyiz.
Patent Başvurusu Ne Kadar Zamanda Sonuçlanır?
Başvuru yapılmasının akabinde Türk Patent ve Marka Kurumu’nun projeyi incelemesi ve değerlendirmesi ortalama 3-4 yıl sürmektedir. Başvuru koşullarının sağlanması ile inceleme süreci başlamaktadır. Yapılan inceleme sonucunda evrak bazında eksiklik tespit edilmesi halinde eksikliklerin giderilmesi için 2 aylık süre verilmektedir. Eksikliklerin tamamlanması için verilen iki aylık süre kurumca yapılan bildirim ile başlamamakta olup, başvuru sahibi tarafından takip edilmeli ve gereği yapılmalıdır.
Başvuru ile verilen belgelerde ve dosya içeriğinde bulunan unsurlar içerisinde herhangi bir eksiklik bulunmaması halinde sonraki aşama şekli inceleme aşaması olacaktır. Şekli inceleme aşamasında bir eksiklik tespit edilmesi halinde, başvuru sahibinin bu eksikliği tamamlaması için tekrar 2 aylık bir süre verilecektir. Düzeltmeler yapılması sonucunda araştırma raporu talebi aşamasına geçilecek ve bu aşama da 2 ay sürecektir. Araştırma raporu talebi süreci sonrasında sırası ile süreç şu şekilde ilerleyecektir,
- Araştırma raporunun yayınlanması ve bildirilmesi,
- İtiraz, düzeltme ve görüş beyanı süreci (Başvurucu haricinde 3. Kişilerin hak talep etmesi durumları için verilen süre)
- Son olarak araştırma raporunun sunulması, itiraz, görüş ve değerlendirme aşamaları takip edilir. Bu süreçler sonucunda başvurunun uygun görülmesi durumunda tescil yapılır, başvurunun uygun görülmemesi halinde ise talep reddedilir.
Patent Haklarının Kapsamı
Patent, sahibine patentten kaynaklanan hakları kullanma, kullanılmasına müsaade etme ve kullanılmasına müsaade etmeme yetkileri tanımaktadır. Pazarda başarıya ulaşan bir buluşun, rakipleri tarafından suiistimal edilmesi ve haksız kazanca konu edilmesi muhtemeldir. Patent, sahibine patent hakkının ihlal edilmesi durumunda koruma hakkı sağlamaktadır. Patent, sahibi buluşunun üretimini kendisi gerçekleştirmek istemez ise lisans, devir anlaşması yaparak gelir sağlayabilmesine imkan verir. Patent sahibi, buluşun yeri, teknoloji alanı ve ürünlerin ithal veya yerli üretim olup olmadığı konusunda herhangi bir ayrım yapmaksızın patent hakkından yararlanır.
Sınai Mülkiyet Kanunu 85. Maddesi ile patent sahibinin izinsiz olarak yapılması halinde önlenmesini talep edebileceği fiiller açıklanmıştır. Bunlar;
- Patent konusu ürünün üretilmesi, satılması, kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle elde bulundurulması
- Patent konusu olan bir usulün kullanılması
- Kullanılmasının yasak olduğu bilinen veya bilinmesi gereken usul patentinin kullanılmasının başkalarına teklif edilmesi
- Patent konusu usul ile doğrudan doğruya elde edilen ürünlerin satılması, kullanılması, ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle elde bulundurulması.
Sınai Mülkiyet Kanunu 85/3 maddesi ile patentin sağladığı hakkın kapsamı dışında olan fiiller açıklanmıştır. Bunlar;
- Sınai veya ticari bir amaç taşımayan ve özel maksatla sınırlı kalan fiiller.
- Patent konusu buluşu içeren deneme amaçlı fiiller.
- İlaçların ruhsatlandırılması ve bunun için gerekli test ve deneyler de dâhil olmak üzere, patent konusu buluşu içeren deneme amaçlı fiiller.
- Sadece bir reçetenin oluşturulması için eczanelerde yapılan ilaçların seri üretim olmadan hazırlanarak kullanılması ve bu şekilde hazırlanan ilaçlara ilişkin fiiller.
- Patent konusu buluşun Paris Sözleşmesine taraf devletlerin gemi, uzay aracı, uçak veya kara nakil araçlarının yapımında veya çalıştırılmasında veya bu araçların ihtiyaçlarının karşılanmasında, söz konusu araçların geçici veya tesadüfi olarak Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde bulunması şartıyla kullanılması.
- 5/6/1945 tarihli ve 4749 sayılı Kanunla onaylanan Milletlerarası Sivil Havacılık Anlaşmasının 27 nci maddesinde öngörülen ve bu madde hükümlerinin uygulandığı bir devletin hava aracı ile ilgili fiiller.
Tescili alınmış buluşun herhangi bir kişi veya kuruluş tarafından haksız kazanca konu edilmesi halinde, patent sahibi hakkını korumak için hukuki yollara başvurabilir ve patent hakkını ihlal eden kişilerin cezalandırılmasını talep edebilir. Patentin konusu kanunlara, genel ahlaka, kamu düzenine veya genel sağlığa zarar verecek şekilde kullanılamaz. Bu kullanım, mevcut veya gelecekte kabul edilecek belirli veya belirsiz süreli kanuni yasaklamalara ve sınırlamalara da bağlıdır.
Patent Nasıl Sorgulanır?
Patent başvurusu yapılmadan önce başvuru yapılacak patent konusu hakkında araştırma yapılmalıdır. Patent araştırması yapabilmek için çeşitli siteler bulunmaktadır. Ülkelerin patent ofisi web sayfaları ile araştırma yapılan anahtar kelimeler ve patenti alınmak istenen buluşun dahil olduğu patent sınıfı ile kullanılarak araştırma yapılabilmek mümkündür. Patent araştırması yapılabilecek başlıca sitelerden bazıları;
Patent başvurularının olumlu sonuçlanabilmesi için ilk şart söz konusu patente benzeyen başka bir patentin olmamasıdır. Aynı konuda tıpatıp aynı veya benzer konuda patent bulunması durumunda patent başvurusu reddedilecektir. Patent araştırmaları için Türk Patent ve Marka Kurumu’nun resmi kayıtları ve uluslararası kaynakların incelenmesi gerekmektedir. Patent başvurusu ile alınan tescil belgelerinin belli bir süre sınırı bulunmaktadır. Süresi dolmuş eski patentlerin yerine başvurulması halinde yeni patent belgesi verilmesi mümkündür. Bu sebeplerle patent başvurusu yapılırken araştırmanın ayrıntılı olacak şekilde yapılması gerekmektedir.
Patentin Koruma Süresi ve Geçerlik Süresi
Patent koruma süresi, gerekli başvuru sonucu onaylanan patent başvurusunun ne kadarlık bir zaman zarfında patent sahibine, patentten doğan hakları kullanabilmesinin geçerli olduğunu belirten süredir. İncelemeli patentte icadın koruma süresi 20 yıllık bir zamanı kapsamaktadır. 20 yıllık koruma süresi icat sahibi kişinin patent alması sonucu gerekli tüm işlemleri yapması ve ödenmesi gereken tüm harçları ödemesi sonucu verilir. Koruma süresi aynı şartlar ile incelemesiz patentte 7 yıldır. Faydalı model belgelerinin koruma süresi ise 10 yıldır.
Patent tescil belgesinin elde edilmesinin ardından herhangi bir değişikliğin olması ve 20 yıllık sürenin sona ermesi nedeniyle patent süresinin son bulması durumunun gerçekleşmesi halinde korunan buluş artık korunmaz duruma gelir ve “kamu malı” niteliğine geçer.
Patenti Kullanma Zorunluluğu Var Mıdır?
Buluşunu patent korumasına alan icat sahibi koruma altındaki buluşunu kullanmak zorundadır. Kullanma zorunluluğu patentin icat sahibine verildiğine ilişkin ilanın Türk Patent ve Marka Kurumu’nun resmi bülteninde yayınlandığı tarihten itibaren olmak üzere 3 yıldır. Kullanma zorunluluğunun patentin koruma süresi içerisinde bir defa Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde yerine getirilmesi gerekmektedir. Kullanma zorunluluğunun,
- Kullanım belgesinin sunulması suretiyle,
- Kullanmama beyanının sunulması suretiyle veya
- Lisans teklifinde bulunulması işlemleri ile yerine getirilmesi mümkündür.
Türk Patent İletişim
Türk Patent ve Marka Kurumu’nun ulaşım bilgileri aşağıdaki gibidir;
- Türk Patent ve Marka Kurumu resmi internet sitesi: https://www.turkpatent.gov.tr
- Türk Patent ve Marka Kurumu adresi: Gazi Mahallesi Hipodrom Caddesi No:13 (06560) Yenimahalle / ANKARA
- Türk Patent ve Marka Kurumu telefon numarası, Santral: (0 312) 303 10 00
- Türk Patent ve Marka Kurumu Faks: (0 312) 303 11 73