Katalog Suçlar Nelerdir?

Katalog suçlar, Türk Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 100. maddesinin 3. fıkrasında açıkça sayılan ve tutuklama sebeplerinin var sayıldığı suçlardır. Katalog suçlar; bazı koruma tedbirlerinin uygulanabileceği sınırlı sayıdaki suç listesine denir. Normalde bir şüpheli veya sanığın tutuklanması için CMK Madde 100/1’de belirtilen genel şartlar (kaçma şüphesi, delil karartma ihtimali, suçun ağırlığı gibi) aranır. Ancak katalog suçlarda, bu şartların varlığı kanunen varsayılır. Yani, bu suçlardan birinin işlendiğine dair somut deliller varsa, mahkemenin tutuklama kararı vermesi daha kolaydır ve bu kararın gerekçelendirilmesi için ek bir incelemeye gerek duyulmaz. Yine katalog suçlar, Türk Ceza Kanunu ve diğer ilgili yasalarda tanımlanan, toplum düzenini, bireylerin haklarını ve güvenliğini tehdit eden belirli suç türleridir. Bu suçlar arasında cinayet, hırsızlık, cinsel saldırı gibi ağır suçlar yer alır. Katalog suçlar, cezai işlemlerde daha ağır yaptırımlara tabi tutulur. Katalog suçlara dair uygulanabilecek koruma tedbirleri;

• Gözaltı,
• Tutuklama,
• Taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma,
• Postada el koyma,
• Şirket yönetimi için kayyım tayini,
• İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması,
• Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi,
• Teknik araçla izleme,
• Zorlama amaçlı el koyma ve teminat belgesidir.

Katalog suçlar 1 Haziran 2005 yılından yürürlüğe giren CMK düzenlenmiştir. CMK’da düzenlenen katalog listede yer alan suçların işlendiği durumlarda koruma tedbirleri uygulanır. Bu tedbirler kapsamında suçu işlediği düşünülen şüpheliler ya da sanıklar tutuklanabilir. İşlenen suçun katalog suç kategorisine girmesiyle birlikte tutuklama kararının verilmesi için sebeplere yönelik araştırma yapılması gerekmez. Şahsın veya şahısların suç karşılığında tutuklanmasını gerektirecek sebeplerin bulunduğu kabul edilerek tutuklama kararı verilir.

Katalog Suçlar Nedir?

Katalog suçlar, hem soruşturma hem de kovuşturma aşamasında şüpheli/sanık üzerinde daha sıkı koruma tedbirleri (özellikle tutuklama) uygulanmasını mümkün kılar suç tiplerine denir. Katalog suçlardan birini işleyen sanığın tutuklanması için hakimin tutuklanma nedenlerini araştırarak tutuklama kararı vermesi gerekmez. Zira kişi katalog suçlardan birini işlediğinde direkt olarak tutuklama nedenleri var sayılacağından tutuklama emri direkt verilir. Ancak bu bir karinedir. Yani aksi ispatlanıncaya kadar tutuklama nedenlerinin var olduğu kabul görür. Burada aksini ispatlamakla yükümlü olan sanıktır.

Sanığın kaçma veya delil karartma ihtimali olmadığını, müşteki üzerinde baskı kurma gibi bir durumunun olmadığını somut verilerle ispat ederek bu karineyi çürütmesi mümkündür. Bu doğrultuda bir kişi katalog suç işlemiş olmasına rağmen tutuklanmaması mümkündür. Katalog suçlar 5271 sayılı CMK 100/3. madde düzenlenmiştir. Katalog suçlar 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda bazı koruma tedbirlerinin uygulanabileceği sınırlı sayıdaki suça denir5271 sayılı CMK 100/3 maddesi:

• Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar
• Göçmen Kaçakçılığı ve İnsan Ticareti
• Kasten Öldürme
• Kasten Yaralama ve Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Kasten Yaralama
• İşkence
• Cinsel Saldırı
• Çocukların Cinsel İstismarı
• Hırsızlık ve Yağma
• Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti
• Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma
• Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar
• Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar
• Düşmanla İşbirliği Yapmak
• Devlete Karşı Savaşa Tahrik
• Düşman Devlete Maddi ve Mali Yardım
• Cumhurbaşkanına Suikast ve Fiilî Saldırı
• Silah Kaçakçılığı Suçları
• Banka Yönetim Kurulu Başkan ve Üyeleri ile Diğer Mensupları Tarafından İşlenen Zimmet Suçu
• Kasten Orman Yakma Suçu
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Haksız Olarak Yurtdışına Çıkarma Suçu
• Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun da Yer Alan Suçlar
• Sağlık Personeline Yönelik İşlenen Kastan Yaralama Suçu
• Ruhsatsız Silah Taşıma, Üretme veya Satma

Katalog suç, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda yer alan tutuklama, iletişimin denetlenmesi, gizli soruşturmacı gibi koruma tedbirlerine başvurulabilecek suçların bir liste halinde kanunda belirlenmesidir. Örneğin, hakimin adli kontrol tedbirine daha kolay başvurmasını sağlamak için tutuklamaya ilişkin katalog suçlar CMK 100. maddede bir liste halinde sayılmıştır. 5271 sayılı CMK’da sınırlı sayıda koruma tedbiri için katalog suçlar listesi düzenlenmiştir. Ceza Muhakemesi Kanununda her koruma tedbirinin farklı kapsamda bir katalog suçlar listesi vardır.

Koruma tedbirleri, hüküm verilmeden önce kişi özgürlüğünün geçici bir şekilde kural olarak hakim tarafından sınırlanmasına yol açan, tutuklama, el koyma, arama, adli kontrol, iletişimin denetlenmesi, gizli soruşturmacı görevlendirilmesi vs. tedbirlerdir. Katalog suçlar, genellikle Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddelerinde tanımlanmış olan; insan öldürme, yaralama, hırsızlık, cinsel saldırı, uyuşturucu ticareti gibi ağır suçları kapsar. Bu suçlar, kamu düzenine ve güvenliğe ciddi tehdit oluşturduğu için özel bir sınıflandırmaya tabidir.

Katalog Suçların Listesi

Katalog suçlar için öngörülen cezalar, suçun türüne ve ağırlığına göre değişir. Örneğin, cinayet suçu müebbet hapis cezası ile cezalandırılabilirken, hırsızlık suçu için belirli bir hapis cezası uygulanır. Ayrıca, katalog suçlar için infaz kanunu kapsamında indirimi gibi bazı hukuki avantajlar kısıtlanmıştır. Katalog suçların listesi şu şekildedir;

Katalog Suçların Cezaları Nedir?

Katalog suçlar için cezalar Türk Ceza Kanunu’nda belirtilmiştir. Kanuna göre suça karşılık gelen ceza türleri ve miktarları şu şekildedir;

• Kasten insan öldürme suçu işleyenler müebbet hapis cezası alırlar.
• Çocuklara cinsel istismar suçu işleyenler 8-15 yıl aralığında hapis cezasına çarptırılırlar.
• Uyuşturucu madde imalatı yapanlar 20-30 yıl aralığında hapis cezasına çarptırılırlar.
• İnsanları devlet aleyhine savaşmaya tahrik edenler 10-20 yıl aralığında hapis cezası alırlar.
• Hırsızlık yapanlar 1-3 yıl aralığında hapis cezası alırlar.
• Cinsel istismar suçu işleyenler 2-7 yıl aralığında hapis cezasına çarptırılırlar.
• Örgüt kuranlar 4-8 yıl aralığında hapis cezasına mahkum olurlar.
• İnsan ticareti yapanlar 8-12 yıl aralığında hapis cezası alırlar.
• Cumhurbaşkanına suikast düzenleyenler ağırlaştırılmış müebbet cezasına mahkum olurlar.
• Silah kaçakçılığı yapanlar 1-3 yıl aralığında hapis cezası alırlar.
• Anayasal düzeni bozma suçu işleyenler ağırlaştırılmış müebbet cezası alırlar.
• Sağlık çalışanlarını kasten yaralayanlar 1-3 yıl aralığında hapis cezasına çarptırılırlar.
• Soykırım suçu işleyen kişiler 10-15 yıl aralığında hapis cezası alırlar.
• İşkence suçu işleyenler 3-12 yıl aralığında hapis cezası alırlar.
• Fuhuş suçu işleyenler 2-4 yıl hapis cezasına tabi tutulurlar.

Bu cezaların miktarına bağlı olarak hapis cezası yerine adli para cezasına çevrilmesi ve ertelenmesi mümkündür. Ceza türleri suç içeriği ve şartları incelendiğinde hakim tarafından kesin karar verilir.

Katalog Suçlarda Tutuklama ve Adli Kontrol

Ceza soruşturma ve kovuşturmasında, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 100. Maddesinde belirtilen tutuklama sebeplerinin varlığı halinde, şüphelinin tutuklanması yerine adli kontrol altına alınmasına karar verilebilir. Adli kontrol kararı verilebilmesi için gerekli şartlardan birisi de Ceza Muhakemesi Kanununun 100. Maddesinin 3. fıkrasında yer alan katalog suçlardan birinin işlenmiş olduğu hususunda kuvvetli şüphenin bulunmasıdır. Bunun yanı sıra katalog suçların sayıldığı koruma tedbirleri şunlardır:

• Gözaltı
• Tutuklama
• Şirket yönetimi için kayyım tayini
• İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması
• Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi
• Taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma
• Teknik araçla izleme
• Postada el koyma
• Zorlama amaçlı elkoyma ve teminat belgesi

Bir suçun katalog suçlar listesinde yer alması şu iki sonucu vardır;

1. Bir suçun katalog suçlar listesinde yer alması, o suç bakımından diğer suçlara göre daha kolay koruma tedbirine başvurulmasını sağlar. Örneğin, tutuklama koruma tedbiri bakımından kasten insan öldürme suçu katalog suçlar arasında yer almaktadır. Kasten insan öldürme suçunun tutuklama tedbiri bakımından katalog suçlar arasında yer alması, bu suç yönünden hakimin tutuklama kararı vermesini kolaylaştırmaktadır. Hakim, diğer suçlar açısından da tutuklama kararı verebilir, ancak tutuklamanın katalog suçları arasında bulunan kasten insan öldürme suçu için daha kolay tutuklama kararı verebilir.

2. Bazı koruma tedbirlerine yalnızca bazı katalog suçlar açısından başvurulabilir. Bu halde, katalog suçlar kesin bir çizgi çekerek sadece bazı suçlar açısında koruma tedbiri kararı verilmesini sağlamaktadır. Örneğin, iletişimin denetlenmesi (telefon dinlemesi) koruma tedbirine kanunda sınırlı bir şekilde sayılmış katalog suçlar için başvurulabilir. İletişimin denetlenmesi tedbiri için öngörülen katalog suçlar dışında kalan suçlar için bu koruma tedbirine başvurulamaz. Örnek vermek gerekirse, uyuşturucu ticareti suçu katalog suçlar arasında yer aldığından iletişimin denetlenmesi tedbirine bu suç açısından başvurulabilir. Ancak, tehdit veya hakaret suçu katalog suçlar arasında yer almadığından bu suçlar açısından iletişimin denetlenmesi tedbirine kesinlikle başvurulamaz.

Neden Katalog Suçlar Vardır?

Katalog suç tasnifinin temel nedenleri şunlardır;

• Toplum Düzenine Tehdit: Bu suçlar, bireylerin can, mal ve özgürlük güvenliğini veya devletin varlığını tehlikeye atar.
• Ağır Ceza Gerektirmesi: Çoğu katalog suç, müebbet hapis veya 10 yıldan fazla hapis cezası öngörür.
• Kaçma ve Delil Karartma Riski: Bu suçların failleri, ağır cezalar nedeniyle kaçma veya delilleri yok etme eğiliminde olabilir.
• Kamu Vicdanı: Toplumda infial uyandıran suçlar (örneğin, çocuk istismarı, terör) daha sert önlemler gerektirir.