Emsal Karar Nedir? Emsal Karar Ne İşe Yarar?

emsal karar

Emsal karar, daha önce verilmiş bir mahkeme kararının, benzer bir hukuki uyuşmazlıkta uygulanabilmesine denir. Anayasa Mahkemesi kararları, Yargıtay kararları, Danıştay kararları gibi yüksek yargı kararlarının emsal olma özelliği yüksektir. Fakat her karar emsal karar değildir. Emsal kararın bu özelliği nedeniyle; karar aşamasına gelmemiş bir davada taraflar, kendi lehlerine karar verilmesi için benzer davalarda daha önce verilen ve kendi lehine olan kararları örnek olarak mahkemeye sunarak haklı olduklarını mahkemeye kabul ettirmeye çalışırlar.

Hukuk ve Ceza Genel Kurulu kararları dışındaki emsal kararlar bağlayıcı niteliğe sahip değildir. Bu kararlar sadece yol gösterici ve fikir verici niteliğe sahip olabilir. Anglosakson hukuk sistemini benimseyen Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere gibi ülkelerde emsal kararların bağlayıcı niteliği çok daha fazladır. Bu ülkelerde üst mahkemelerin emsal kararları adeta kanun hükmündedir. Fakat Türk husus sisteminde İçtihadı Birleştirme Kararları dışında kararlar direkt bağlayıcı değildir.

Emsal Karar Nedir?

Daha önce verilmiş mahkeme kararlarından, benzer bir uyuşmazlıkta uygulanabilme imkanı olanlara “emsal karar” denir. Emsal karar, hukuki bir mesele hakkında, gelecekte verilecek kararlara yol gösterecek niteliklere sahip olan mahkeme kararıdır. Bu yönüyle emsal kararlar, hakimler, avukatlar ve akademisyenler için, mevzuatın nasıl yorumlandığını göstermesi bakımından değerlidir. Emsal kararların anılan özelliklerinden dolayı taraflar, davalarda lehlerine karar çıkması için emsal kararları mahkemeye sunarak haklılıklarını ispatlamaya çalışırlar. Bu nedenle, emsal kararlar büyük önem taşırlar.

İçtihadı Birleştirme Kurul Kararı (İBKK) diğer tüm mahkeme kararlarından farklıdır. İBKK, tüm kamu kurumlarınca ve davaya bakan hakimlerce uyulması, gözönüne alınması gereken kararlardandır. Ceza, hukuk ve idare yerel mahkemeleri, Bölge Adliye Mahkemeleri ve Bölge İdare Mahkemeleri veya Yargıtay ve Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararlar ise tüm kamu kurumlarının veya bir davaya bakan hakimin uyması zorunlu kararlardan değildir. Sadece dava açanı ilgilendirir.

emsal karar nedir
emsal karar nedir

Hangi Kararlar Emsaldir?

Mahkeme kararlarının tamamı emsal karar niteliğinde değildir. Mahkemelerin verdiği kararların içinde hatalı kararlar bulunduğu gibi, istisnai kararlar da vardır. Bu tip kararlar, emsal karar olarak kabul edilmez. Yüksek yargı kararlarının emsal karar olma olasılığı daha yüksektir. Bu bağlamda Yargıtay kararları, Danıştay kararları, Anayasa Mahkemesi kararları çok önemlidir. Ama bir kararı emsal karar olarak kabul etmek için mutlaka da yüksek yargı kararı olması gerekmemektedir. Ancak yukarıda değindiğimiz gibi, üst mahkemelerin kararlarının emsal karar olarak kabul edilmesi olasılığı daha yüksektir.

İçtihadı Birleştirme Kurul Kararı (İBKK) diğer tüm mahkeme kararlarından farklıdır. İBKK, tüm kamu kurumlarınca ve davaya bakan hakimlerce uyulması, gözönüne alınması gereken kararlardandır. Ceza, hukuk ve idare yerel mahkemeleri, Bölge Adliye Mahkemeleri ve Bölge İdare Mahkemeleri veya Yargıtay ve Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararlar ise tüm kamu kurumlarının veya bir davaya bakan hakimin uyması zorunlu kararlardan değildir. Sadece dava açanı ilgilendirir.

Örneğin Yargıtay kararları için şunlar denilebilir:

  • Yargıtay, bölge adliye mahkemelerince verilen kararların temyiz edilmesi üzerine, anılan kararların hukuka uygun olup olmadığını inceler. İşte bu inceleme sonucunda Yargıtay’ın verdiği karara Yargıtay kararı denir.
  • Yargıtay kararları, o dosya bakımından kanun yolu denetimini sağlar ve alt dereceli mahkemenin kararlarının hukuka uygun olmasını sağlar. Bunun yanında Yargıtay kararları, diğer dosyalar bakımından da emsal olma özelliği taşır.
  • Bazı Yargıtay kararları ise, o konudaki dosyaların tamamı için bağlayıcıdır. Bu bağlamda Yargıtay içtihadı birleştirme kararlarını belirtmek gerekir. Yargıtay içtihadı birleştirme kararlarının, tüm mahkemeleri bağlayıcı niteliği bulunmaktadır.
  • Aynı şekilde Danıştay içtihadı birleştirme kararlarının da tüm mahkemeleri bağlayıcı niteliği bulunmaktadır.

Emsal Karar Ne İşe Yarar?

Üst dereceli mahkemeler tarafından verilen kararlar, anılan kararın verildiği dosya bakımından alt dereceli mahkemeyi bağlar. Ama bu kararlar emsal karar olarak kullanıldığı zaman, yani benzer hukuki uyuşmazlıklarda bağlayıcı değildir. Bu noktada akla şöyle bir soru gelmektedir: Emsal kararlar bağlayıcı değilse ne işe yaramaktadırlar?

Emsal kararların önemi şundan kaynaklanmaktadır: Açıkladığımız gibi, emsal kararlar mahkemeleri bağlayıcı nitelikte değildir. Ama ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri, uyuşmazlıklarda çoğunlukla, yüksek yargının emsal kararlarına göre karar vermeyi tercih etmektedirler. Bu tercihin nedenleri ise şunlardır:

Üst mahkemeler, uyuşmazlıkta zaten son sözü söyleyecek mahkemelerdir. Ayrıca üst mahkemelerin kararları genellikle, hukuksal gerekçeleri sağlam, yıllar boyu yerleşmiş uygulamaya dayanmaktadır.

Emsal kararların, diğer davalardaki etkisi konusunda aşağıda bazı mahkeme kararları yer almaktadır:

Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin E:2016/1736, K:2017/4321 sayılı kararı:

Tüm dosya kapsamına göre, davacının tüketici olduğu, uyuşmazlığın bankacılık işleminden kaynaklanması sebebiyle dava tarihi de gözetildiğinde davanın 6502 sayılı Kanun’un 3/K-L ve 73. maddeleri gereğince tüketici mahkemesinde görülmesinin gerektiği, “Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin emsal kararlarının da bu doğrultuda olduğu gerekçesiyle” davanın usulden reddine karar verilmiştir.


Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin E:2015/30003, K:2016/428 sayılı kararı:

Dairemizce yapılan temyiz incelemesi sonunda, taraf teşkili sağlanmadığı ve alt işveren ile asıl işveren arasında muvazaa olup olmadığı hususunun yeterince araştırılmadığından bahisle bozulduğu, ancak aynı dönemdeki aynı davalının fesih bildirimlerine konu iş ilişkisinde muvazaa bulunduğuna dair kesinleşen “9. Hukuk Dairesinin emsal kararları bulunmasına göre” davacının itirazlarında haklı olduğu anlaşılmakla, Dairemiz kararının kaldırılmasına karar verildi.


Yargıtay 2.Ceza Dairesinin E:2010/34158 K:2011/1624 sayılı kararı:

Sayaç sökülmemiş olsaydı, yasal elektrik kullanımı devam edecekti. Borçtan dolayı sayaç sökülmesi, yönetmelik hükmü de olsa yasal dayanağı olmadığı için, “Anayasa mahkemesinin istikrar kazanmış kararlarına aykırı”dır.

Yaşamını sürdürmek zorunda olan sanığın, yasaya aykırı olarak sayacının sökülmesi üzerine kendi imkanları ile taktırdığı sayaçtan elektrik kullanması, hukuki bir ihtilaftır. Zira; kullanılan elektriğin bedelinin tespiti idarece mümkündür. Kurulu güce göre tüketim tesbiti yasal olarak mümkün olduğundan, karşılıksız yararlanmadan bahsedilemez. Hukuki ihtilafların çözüm yeri de hukuk mahkemeleridir.


Yerleşik Karar Nedir?

Bu noktada kısaca yerleşik karara da değinmekte fayda vardır. Emsal karar benzer uyuşmazlıklarda uzun bir süre değişikliğe uğramadan uygulanırsa, “yerleşik karar” adını alır. Bu tarz uygulamaya da “yerleşik uygulama” denmektedir. Emsal karar yerleşik karar düzeyine ulaşınca, artık bu karardan farklı karar verilmesi hukuken pek de mümkün olmamaktadır.

Yorum Gönderin

kesinlesmis hapis cezasi bozdurma

Kesinleşmiş Hapis Cezası Bozulur Mu? Nasıl Bozulur?

Nafaka indirim davası, nafaka yükümlüsü ya da alacaklısının maddi durumunda gelen değişiklik sebebiyle nafaka miktarının değiştirmek için açılan davaya denir. […]

darp raporu

Darp Raporu Nedir? Nasıl Alınır?

Nafaka indirim davası, nafaka yükümlüsü ya da alacaklısının maddi durumunda gelen değişiklik sebebiyle nafaka miktarının değiştirmek için açılan davaya denir. […]

papara suclari nedir

Elektronik Para Üzerinden İşlenen Suçlar ve Cezaları

Nafaka indirim davası, nafaka yükümlüsü ya da alacaklısının maddi durumunda gelen değişiklik sebebiyle nafaka miktarının değiştirmek için açılan davaya denir. […]

X
kadim hukuk ve danışmanlık