Refakat İzni Nedir? Kaç Gündür?

refakat izni

Refakat izni; bir kişinin yasada sayılan yakınlarına ihtiyaç sebebi ile verilen izindir. Kişilerin refakat izninden yararlanabilmesi için usulüne uygun olarak hazırlanmış bir sağlık raporunun olması gerekmektedir. Nitekim sağlık raporu ilgili kurum ve kuruluşlara sunularak refakat izin hakkı kullanılabilir. Nitekim kişinin yakınlarının hasta olması ve bakıma muhtaç bir duruma düşmesi nedeniyle kimi ihtiyaçları doğacaktır. Bu ihtiyaçları da yalnızca yakınları sağlayabileceğinden kişilere belirli sürelerde izinler verilmektedir. Usulüne göre alınmış sağlık kurulu raporuna istinaden, refakat izni kullanabilecek personelin talebi üzerine kurumları tarafından verilmesi zorunlu olan, izinli olunan dönemde ücret ve tüm özlük haklarının korunduğu, istisnai bir izin türüdür. Refakat izni süresi;

  • 4/A statüdeki kadrolu memura: 3+3 = 6 ay
  • 4/B statüdeki sözleşmeli personele: 3 ay
  • 4924 sayılı kanuna tabi personele: 3+3= 6 ay olarak kullandırılır.

Refakat izni verilebilmesi için dikkat edilecek husus çalışan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişi hasta olabileceği gibi bakmakla yükümlü olmadığı bir kişi de hasta olabilir. Nitekim eşinin anne veya babasının, çocuğunun hasta olması halinde yine çalışan kişinin izni gerekmektedir. Bu husus her hastalık türü için verilecek bir izin değildir. Kişinin yakınlarının bakıma muhtaç hale gelmesine yol açan bir rahatsızlığı olmalıdır. Örnek vermek gerekirse kişinin yakınının bir ameliyat olması ve yürüyememesi gerekir. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızda refakat izninin ne olduğundan ve refakat izninin kaç gün olduğundan bahsedeceğiz.

Refakat İzni Nedir?

Refakat izni bir kurum ve kuruluşta çalışan kişinin yakınlarının hastalanması halinde veya bakıma muhtaç duyması halinde hasta kişinin ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olmak için çalışan kişiye verilecek izin olarak tanımlanabilir. Refakat izni alınabilmesi için kişinin refakat edeceği kişinin hastalık nedeniyle bakıma muhtaç olması gerekir. Ayrıca bu kişi bir yakını olmalı ve hastalığın derecesi de refakat edilecek nitelikte olmalıdır. Özetle refakat izninin şartları şu şekilde sıralanabilir:

  • ⁠⁠Çalışanın refakat edeceği kişi kanunda sayılan yakınlarından birisi olmalıdır. (Örneğin anne, baba, eş, çocuk gibi)
  • Çalışanın refakat edeceği yakınının hastalığı izin talep edilebilecek bir hastalık olmalıdır. (Örneğin kaza geçirmek, kanser, verem gibi)
  • Çalışanın refakat edeceği yakınının bakıma muhtaç olması gerekir.

Refakat izni kural olarak ücretli bir izin türüdür. Bu nedenle refakat izni kullanılması halinde kişinin maaşı kesilmez. Örneğin kişinin eşi ağır bir ameliyat geçirdiği takdirde ona destek olmak için refakat izni kullanması mümkündür. Bu durumda da maaşı kesilmeyecektir. Ancak bu hususlar alınacak sağlık raporu ile tespit edilmelidir. Sağlık raporu içerisinde, refakati gerektiren sebepler, hayati tehlike, süreli bakım gibi hususlar ayrıntılı olarak belirtilir.

İlgili Makale: İnfaz Hesaplama
refakat izni kac gün
refakat izni kac gün

Refakat İzni Kaç Gündür?

Refakat izni memurlar ve özel sektörde çalışanlar için ayrı ayrı düzenlenmiştir. Memurlar açısından refakat izni, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda 3 ay olarak düzenlenmiştir. Bununla birlikte 3 aylık süre gerek görüldüğü takdirde kişi tarafından talep edilirse 3 ay daha uzatılarak en fazla 6 ay olarak kullanılabilir. Yasa hükmüne göre memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memurun yardımı olmaksızın hayatı tehlikeye girecek anne, baba, eş, çocuk gibi yakınların ağır bir kaza geçirmesi/tedavisi uzun süren bir hastalık geçirmesi durumunda memura 3 aylık izin verilebilir. Bu süre 1 katına kadar uzatılabilir ancak bu süreç sağlık raporları ile belgelendirilmelidir. Nitekim süreç boyunca memurun aylık ve özlük hakları da korunmaktadır.

Özel sektörde ise refakat izin süresi işçi ve işveren arasında yapılan anlaşmaya göre belirlenir. 4857 sayılı İş Kanunu’nda buna ilişkin bir hüküm düzenlenmemiştir. İşçi ve işveren arasında belirlenecek süre iş sözleşmesinde özel olarak belirlenebileceği gibi toplu iş sözleşmesinde de düzenlenmiş olabilir. Her ikisinde de düzenleme olmadığı takdirde işverenin takdirine göre izin süresi belirlenecektir. Ancak şöyle bir istisna bulunmaktadır ki, özel sektörde çalışan işçilerin engelli ya da süregelen hastalığı olan bir çocuğu bulunuyorsa ebeveynlerden birisi 10 güne kadar ücretli izin alabilir.

Refakat İzninin Hukuki Gerekçesi

Refakat izni, yakını hastalanan bir çalışanın yakınının bakımı ile ilgilenmek için kullandığı izin türü olarak tanımlanıyor. Refakat izni şu kanuni düzenlemelerde yer almaktadır:


657 sayılı Devlet Memurları Kanununun; “ Hastalık ve refakat izinleri “ başlıklı 105. Maddesinin son fıkrası  ile Yine; 29.10.2011 tarihli ve 28099 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe konulan Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin ; “ Refakat iznine ilişkin esaslar “ başlıklı 10. Maddesinde düzenlenmiştir.


657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “ Hastalık ve refakat izinleri “ başlıklı 105. Maddesinin son fıkrası  “ Memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hâllerinde, bu hâllerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verilir. Gerektiğinde bu süre bir katına kadar uzatılır.” şeklindedir.


29.10.2011 tarihli ve 28099 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe konulan “ Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Refakat iznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin ; “ Refakat iznine ilişkin esaslar “ başlıklı 10. Maddesi;

(1) Memurlara 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin son fıkrası uyarınca izin verilebilmesi için memurun;

a) Bakmakla yükümlü olduğu ana, baba, eş ve çocuklarından birinin,

b) Bakmakla yükümlü olmamakla birlikte refakat edilmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocuklarıyla kardeşlerinden birinin, ağır bir kaza geçirdiğinin veya tedavisi uzun süren bir hastalığı bulunduğunun sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi zorunludur.

(2) Birinci fıkra çerçevesinde düzenlenecek ve refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda; refakati gerektiren tıbbî sebepler, refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel nitelikler yer alır. Gerekli görülmesi hâlinde üç aylık süre aynı koşullarda bir katına kadar uzatılır.

(3) Aynı kişiyle ilgili olarak aynı dönemde birden fazla memur refakat izni kullanamaz.

(4) Aynı kişi ve aynı vakaya dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresi altı ayı geçemez.

(5) İzin süresi içinde refakati gerektiren durumun ortadan kalkması hâlinde memur iznin bitmesini beklemeksizin göreve başlar. Bu durumda veya izin süresinin bitiminde, göreve başlamayan memurlar izinsiz ve özürsüz olarak görevlerini terk etmiş sayılarak haklarında 657 sayılı Kanun ve özel kanunların ilgili hükümlerine göre işlem yapılır.

(6) Refakat izni kullanılırken memurun aylık ve özlük hakları korunur. Şeklindedir.

Söz konusu yasal düzenlemelere ışığında refakat izni kullanacak personelin ; Bakmakla yükümlü olduğu kişiler ile bakmakla yükümlü olmamakla birlikte memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek eşi, çocukları, anne , babası ve  kardeşlerinin hastalanması sebebiyle yahut ağır bir kaza geçirmesi hallerinde ; bu durumun kurul raporuyla belgelenmesi koşuluyla özlük haklarının korunarak 3 aya kadar aylıksız izin verileceği ve bu sürenin gerektiğinde bir katına kadar uzatılacağı hüküm altına alınmıştır.

Refakatçı İzni Maaştan Kesilir Mi?

Refakat izni, çalışanlar için sunulan bir izin türüdür. Herhangi bir sağlık sorununun bulunduğu durumlarda çalışanın kendisinde değil de, birinci dereceden yakınları için verilen izin türüdür. Refakat iznini memurlar da özel sektör çalışanları da kullanabilir. Refakatçi izni, hem devlet memurlarına hem de özel sektör çalışanlarına belli bir süreye kadar ücretli olarak verilir. Özellikle son derece hayati durumlarda kullanılan refakat izni, üç aya kadar alınabilir. Bu iznin 4857 sayılı İş Kanunu maddelerinde de yeri ve hükmü vardır.

Refakat izninde,  devlet memurları için maaştan herhangi bir kesinti yapılmadan kullanılan bir haktır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, çalışanlar izin boyunca maaşlarını tam olarak almaya devam ediyor. Özel sektörde ise izin uygulamaları işverenin inisiyatifinde oluyor.

refakat izninden maas kesilir mi
refakat izninden maas kesilir mi

Refakat İzninin Verileceği Hastalıklar

Bir kişinin refakat izni kullanması için bakmakla yükümlü olduğu kişilerin veya bakmakla yükümlü olmasa bile refakat edilmemesi halinde hayati tehlikesi doğacak kişilerin yardıma ihtiyacı olmalıdır. Bu kişiler çalışanın eşi, annesi, babası, çocuğu olabilir. Ancak her hastalık durumunda kişilerin refakat izninden yararlanması mümkün değildir. Örneğin nezle olan annesi için kişinin refakat izni alması mümkün değildir. Nitekim refakat izni kişinin yakınının hastalık ve iyileşme sürecinde yanında olmasını sağlayan izin türüdür.

Refakat izninin alınabilmesi için kişinin bir kaza geçirmesi ve bu kaza neticesinde uzun süreli bir tedavi görmesi hali örnek verilebilir. Bunun yanı sıra verem, kanser hatta akıl hastalığı gibi bir rahatsızlığı olan kişinin çalışanın yardımına ihtiyaç duyması gerekir. Ancak önemle belirtmek gerekir ki hasta olan kişi için tek bir kişi refakat izni kullanabilir. Örneğin kanser olan babasını hastaneye götürmek vs. için çocuklarından birisi refakat izni aldığı takdirde diğer çocuğu alamaz. Ayrıca iznin devlet memurlarına verilmesinin yanı sıra özel sektörde çalışanlara da verilir. Özetle refakat izninin verilebileceği hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

  • Kanser,
  • Organ, doku veya ilik nakli
  • Parkinson,
  • ALS,
  • Ağır enfeksiyon hastalıkları,
  • Böbrek yetmezliği,
  • Trafik kazaları,
  • KOAH,
  • Akciğer yetmezliği,
  • Kalp krizi,
  • By-Pass ameliyatlatları

Refakat İzni Verilmesi Zorunlu Mu?

Kural olarak refakat izni çalışanların birinci derece yakınlarının ciddi sağlık sorunu yaşaması halinde çalışanın yakınına refakat etmesi için verilecek bir izin türüdür. Çalışanın işyerinden alacağı refakat izni ile aile bireylerine destek olması ve tedavi sürecine yardımcı olması beklenir. Bununla birlikte kimi durumlarda çalışana refakat izni verilmediği görülmektedir. Böyle bir durumda yakınlarının tedavi süreci de bu durumdan olumsuz etkilenecektir. Bu nedenle refakat izninin verilmesi zorunlu değildir. Nitekim kişinin maaşından da kesinti yapmaksızın kullanılabilen bir haktır.

Ancak her ne kadar kamu kurum ve kuruluşlarında refakat izni kullanılması halinde çalışanın maaşında bir kesinti yapılmasa da özel sektörde bu durum işverenin insiyatifine bırakılmıştır. Bazı işverenler maaşta herhangi bir kesinti yapmasa da bazıları belirli bir kısmı hatta maaşın tamamını kesebiliyor. Buna ilişkin hususlar, 4857 sayılı İş Kanunu ile hüküm altına alınmıştır. Bunun dışında kamuda çalışan memurlar açısından refakat iznine ilişkin hükümler 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda düzenlenmiştir.

Refakat İzni Hakkında Mahkeme Kararları

Samsun 3. İdare Mahkemesi’nin 2019/282 E. Sayılı Kararı

Bu durumda, davalı idare tarafından davacının refakat izni talebine ilişkin 17.09.2019 tarihli başvuru dilekçesinin ekinde bulunan sağlık kurulu raporunda yalnızca “refakat edilmediği takdirde hayati tehlikesi bulunduğu” ifadesi yazılmadığından talebin reddine ilişkin dava konusu Türkiye İstatistik Kurulu Başkanlığı Samsun Bölge Müdürlüğü’nün 23.09.2019 tarih ve E.1522 sayılı işleminde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmamaktadır. Öte yandan davacının çocuğunun küçük olması ve bakıma muhtaç olması nedeniyle telafisi güç ve imkansız zararların varlığında duraksamaya yer bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle, hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin uygulanması halinde telafisi füç zararlar doğabileceğinden 2577 sayılı Kanunun 27. Maddesi uyarında teminat alınmaksızın yürütmenin durdurulmasına…


Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2012/27692 E. 2012/28066 K. Ve 12.12.2012 Tarihli Kararı

Bu nedenlerle işçinin işyerinin bulunduğu yer dışında bir yerde tedavi gören, ilgili maddede belirtilen yakınlarına refakat etmesi halinde refakate ilişkin doktor raporunun bulunması şartıyla refakatte geçirdiği sürelerin ücretli izin süresinden sayılması gereklidir. Hükmün konulmasındaki sosyal amaç da bunu gerektirir. Bu itibarla yorumu istenen Toplu … Sözleşmesi’nin 30. maddesinin ikinci fıkrası bakımından refakatte geçirilen sürenin ücretli izin süresinden sayılması için refakat edilecek kişinin ikametgahının bulunduğu yer dışında başka bir yere sevk edilmesinin koşul olarak aranması yerinde değildir. Refakat edilecek kişinin işçinin çalıştığı işyerinin bulunduğu yer dışında bir yerde tedavi görüyor olması yeterli kabul edilmelidir.

haline munasip evin haczedilmezligi

Haline Münasip Evin (Mesken) Haczedilmezliği

Nafaka indirim davası, nafaka yükümlüsü ya da alacaklısının maddi durumunda gelen değişiklik sebebiyle nafaka miktarının değiştirmek için açılan davaya denir. […]

kirayi elden verme cezasi

Kirayı Elden Verme Cezası ve İspatı

Nafaka indirim davası, nafaka yükümlüsü ya da alacaklısının maddi durumunda gelen değişiklik sebebiyle nafaka miktarının değiştirmek için açılan davaya denir. […]

kilometresi dusurulmus arac davasi

Kilometresi Düşürülmüş Araç Davası ve Tazminat Hakkı

Nafaka indirim davası, nafaka yükümlüsü ya da alacaklısının maddi durumunda gelen değişiklik sebebiyle nafaka miktarının değiştirmek için açılan davaya denir. […]

X
kadim hukuk ve danışmanlık