Nafaka ödenmezse ne olur? Nafaka ödeyenlerin en çok tarafımıza sorduğu sorudur. Nafaka, yasadan doğan ve mahkeme kararı ile meydana gelen bir çeşit yasal yükümlülüktür. Mahkeme kararı ile hükme bağlanan nafakanın ödenmemesi halinde icra takibi başlatılabilir ve icra takibi ile tahsil edilemezse nafaka yükümlüsünün şikayet edilmesiyle birlikte 3 aylık ödenmeyen nafaka tutarı nedeniyle 90 (doksan) gün süreyle tazyik hapsine tabii tutulması gündeme gelebilir. Unutulmamalıdır ki güncel nafaka alacakları hacizde birinci sırada işlem görecek olan alacaklardandır. Dolayısıyla örneğin birden çok kişi veya kuruma borçlu olan bir borçlunun yalnızca maaşına haciz konmuşsa ve bu icra takiplerinden biri nafaka alacağına ilişkin ise, öncelikle nafaka alacağı ödenir; sonrasında bakiye tutar kalmışsa diğer alacaklılara aktarılır. Türk hukukunda nafaka türlerini, bakım nafakası ve yardım nafakası olarak iki ana başlığa ayırmak mümkündür. Tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası da bakım nafakasının alt başlıklarıdır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma davasında hükmedilen tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası birer bakım nafakasıdır. Kanunumuzda yer alan dört çeşit nafakayı açıklamak gerekirse;
- Yoksulluk nafakası, boşanmanın eşlerle ilgili mali sonuçlarındandır. Türk Medeni Kanunu md. 175’de düzenlenen yoksulluk nafakasına göre, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Yoksulluk nafakası, TMK’da bir bakım nafakası türü olarak yer almıştır. Bu durumda nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz. Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Boşanma (TMK m. 161-166) davasında yer alan yoksulluk nafakası isteği boşanma davası içinde talep edilmeyerek bağımsız bir dava ile istenilmişse harca bağlıdır. Boşanma davasında yer alan yoksulluk nafakası isteği boşanmanın eki niteliğinde olduğundan harca bağlı değildir. Yoksulluk nafakası boşanmanın fer’i sonuçları arasında yer alır. Hâkimin yoksulluk nafakasına hükmedebilmesi için istek olması gerekir.
- Tedbir nafakası, boşanma davası açılmadan önce veya açıldıktan sonra talep edilebilir. Boşanma davası açılırken veya açıldıktan sonra herhangi bir eşin veya ergin olmayan çocukların geçinmesini sağlamak üzere boşanma davası süresince hükmedilen nafaka türüdür. Tedbir nafakası, boşanma davası açılmadan önce evliliğin devamı süresince eş tarafından evlilik birliğinin korunması için, birliğin giderlerine katkı yapmaktan kaçınan eş aleyhine açılan bir dava türüdür. Henüz açılmış bir boşanma veya ayrılık davası yokken ileri sürülen tedbir nafakası talepleri bağımsız dava niteliğindedir.
- İştirak nafakası, boşanmanın çocuklarla ilgili sonuçlarındandır. TMK md.182’e göre, “…Velâyetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlâk bakımından yararları esas tutulur. Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır. Hâkim, istem hâlinde irat biçiminde ödenmesine karar verilen bu giderlerin gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.” Madde metnine göre velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır. Çocukların boşanmanın kesinleşme tarihine kadar verilen nafaka iştirak nafakası olarak değil tedbir nafakasıdır. Boşanma kararı içinde iştirak nafakası verilmemişse velayet hakkı kendisine verilen taraf her zaman için açacağı bir dava ile iştirak nafakası talep edebilecektir. Bu durumda iştirak nafakasının başlangıç tarihi sonradan açılan iştirak nafakası davasının açıldığı tarih olacaktır.
- Yardım nafakası, boşanma davası veya evlilik ile bir ilişkisi olmayıp bir kimsenin, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan altsoy ve üstsoyu ile kardeşlerine ödediği nafaka türüdür. TMK md.364’e göre “Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür. Kardeşlerin nafaka yükümlülükleri, refah içinde bulunmalarına bağlıdır. Eş ile ana ve babanın bakım borçlarına ilişkin hükümler saklıdır.” Yardım nafakası, yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan ailedeki üstsoy, altsoy ve kardeşe ödenen nafakadır.
Peki nafaka ödenmezse ne olur? Nafaka ödenmezse neler yapılabilir? Tüm bu soruların cevaplarını makalemizde detaylıca açıklayacağız.

Nafaka Ödenmezse Ne Olur Hukuki Yollar
Nafaka, boşanma davası sürecinde ve sonrasında yoksulluğa düşecek eş veya çocuklar için mahkeme tarafından diğer eşin mali gücü oranında ödemesine hükmedilen miktardır. Nafakanın mahkeme kararıyla ödenmesine hükmedilmiş olsa da bazen diğer eş tarafından bu yükümlülük yerine getirilmeyebilir. Bu durumda nafaka alacaklısı konumunda olan kişi, nafaka ödemeye borçlu olan diğer kişiden bu tutarın tahsili amacıyla icra takibi başlatabilecektir. Nafaka alacaklısı konumundaki kişi, nafaka alacağının olduğunu ve ödenmediğini ispatlamakla yükümlüdür. Bunun için de nafakaya hükmedildiğini gösteren bir mahkeme kararı bulunmalıdır. Tarafların kendi arasında nafaka olarak ödemeyi kararlaştırdıkları bir meblağın nafaka alacağı olarak icra takibine konulması mümkün değildir.
İcra takibinin türü mahkeme kararıyla hükmedilen nafakanın türüne göre değişiklik gösterebilmektedir. Genel olarak nafaka ödenmediği zaman icra takibi başlatılırken öncelikle icra dairesine bir dilekçe ile nafaka borcunun ödenmediğine dair başvuru yapılması gerekmektedir. Nafaka borcunun ödenmediğine dair dilekçe ile icra dairesine başvurularak nafaka borçlusu aleyhine icra takibi başlatılması talep edilir. Bu talep sonucunda açılan başlatılan icra takibinde icra/ödeme emri icra borçlusuna tebliğ edilir. İcra nafaka borçlusu kendisine icra/ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde bu takibe itiraz etmediği ve borcu ödemediği takdirde takip kesinleşir ve icra dairesi kanalıyla nafaka borçlusuna yapılacak cebri icra yoluyla borç tahsil edilir.
İcra ve İflas Kanunumuzun 344. Maddesine Göre: “Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.“
İlgili madde hükmü gereğince nafakanın ödenmemesi halinde şikayet tarihinden geriye dönük olarak üç aylık nafakanın ödenmemesi sebebiyle nafaka yükümlüsü aleyhine üç aya kadar tazyik hapsine karar verilebilir.
Tedbir Nafakası Ödenmezse Ne Olur?
Nafaka ödenmezse ne olur? Sorusunun yanıtı temel olarak nafaka borcunun niteliği ile ilgili bir konudur. Öncelikle nafaka borcu, yasalar tarafından özel hale getirilmiş, ertelenemeyen ve silinemeyen özel bir borç türüdür. Nafaka borcu, sonraki aylara ertelenemez veya paraya çevrilemez. Nafaka ödenmediği takdirde nafaka alacaklısı tarafından şikâyet dilekçesi verilerek icra takibi başlatılır. Eğer borç yine ödenmezse nafaka borçlusu 3 ay süren tazyik hapsiyle cezalandırılır.
Tedbir nafakası, boşanma davası açılırken veya açıldıktan sonra herhangi bir eşin veya ergin olmayan çocukların geçinmesini sağlamak üzere boşanma davası süresince hükmedilen nafaka türüdür. Tedbir nafakasına boşanma davası sırasında mahkeme ara kararla hükmeder. Ara kararla hükmedilen bu tedbir nafakasının ödenmemesi halinde icra takibi başlatılırken her ne kadar mahkeme tarafından verilen bir karar olsa da bu karar ara karar niteliğinde olduğu için ilamsız icra takibi yapılması gerekir. Tedbir nafakasına ilişkin ara karara rağmen, nafaka kararda öngörülen zamanda ve tutarda yapılmazsa mahkemenin onaylı ara kararı ile icra müdürlüğünden ilamsız icra takibi yapılır.
İlamsız icra takibinde nafaka borçlusuna ödeme emri tebliğ edilir. Ödeme emri kendisine tebliğ edilen nafaka borçlusu ödeme emrine itirazı, kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde icra dairesine bildirmelidir. Ödeme emrine süresinde itiraz edilmemesi halinde icra takibi kesinleşir ve nafaka borcu borçludan cebri icra yoluyla tahsil edilir.

Yoksulluk ve İştirak Nafakası Ödenmezse Ne Olur?
Yoksulluk nafakasında, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Kişi yoksulluk nafakasını, boşanma davası esnasında talep edebileceği gibi boşanma kesinleştikten sonra 1 yıl içerisinde de ayrı bir dava ile talep edebilir. Yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için boşanma davasında nafaka talep eden eşin diğer eşe nazaran daha az kusurlu veya eşit kusurlu olması gerekmektedir.
Yoksulluk nafakası, mahkemenin nihai kararla hükmedebileceği bir nafakadır. Yoksulluk nafakasına boşanma davasında nihai kararla hükmedilir. Bu nedenle yoksulluk nafakasını ödemeyen nafaka borçlusuna ilamlı icra takibi yapılır. Yoksulluk nafakasına hükmeden kararın bir örneği ile borçlunun nafakayı ödemediğinden bahisle icra takibi başlatılır. İlamlı icra takibinde icra emri kendisine tebliğ edilen borçlunun, icra takibi bir mahkeme kararına dayalı olarak açıldığı için itiraz etmesi mümkün değildir. Borçlu borcun varlığı dışında, zamanaşımı, ödeme ile son bulma gibi itirazları varsa icra emrinin kendisinden tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde icra mahkemesine başvurması gerekir.
İştirak nafakası, velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorunda olması nedeniyle hükmedilen nafakadır. İştirak nafakası da yoksulluk nafakasında olduğu gibi mahkemenin nihai kararla hükmettiği bir nafaka türüdür. Bu nedenle iştirak nafakasının ödenmemesi halinde de ilamlı icra takibi ile nafakanın tahsili sağlanabilir.
Nafaka Borcundan Dolayı Tazyik Hapsi
Mahkeme tarafından hükmedilen nafakanın belirlenen zamanda ve tutarda ödenmemesi halinde, nafakanın türüne göre ilamsız veya ilamlı icra takibi başlatılabilir. Nafaka alacaklısının başlatmış ve kesinleşmiş olan icra takibine rağmen nafaka borçlusu, nafaka alacağını ödememeye devam etmesi halinde icra ceza mahkemesine şikayet edilebilir. Bu durum İcra ve İflas Kanunu’nun 344. Maddesinde düzenlenmiştir. Madde metnine göre;
Nafakaya ilişkin kararlara uymayanların cezası – Madde 344
“Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.”
Madde metninde de belirtildiği üzere, nafakaya ilişkin kararların yerine getirilmemesi halinde nafaka borçlusunun üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. İcra ceza mahkemesinde bu hususta karar verilmesi adına şikayet bulunmak için bazı şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. Nafaka borcunun ödenmemesi nedeniyle ceza davası açılabilmesi için şartlar;
- Nafakaya hükmedildiğine ilişkin mahkeme kararı,
- Nafakanın tahsili için icra takibi başlatılması ve bu icra takibinin kesinleşmesi,
- Nafaka borcuna ilişkin başlatılan icra takibinden icra/ödeme emrinin tebliğinden itibaren bir ay geçmiş olmalı,
- Şikayet aylık nafaka borcunun ödenmemesi halinde yapılmalı, birikmiş nafaka borcuna ilişkin şikayet yapılamaz.
- Ödemesi yapılmamış olan nafaka borcuna ilişkin şikayet en fazla üç ay içinde yapılmış olmalı, üç aylık süre hak düşürücü süre olup üç ayın geçmesi halinde şikayet hakkı ortadan kalkar.
Davanın icra ceza mahkemesine verilecek bir şikayet dilekçesi ile açılması gerekir. Birikmiş nafaka borcuna ilişkin olarak şikayet yoluna başvurulamaz. Aylık nafaka alacağı, kamu alacakları gibi öncelikli alacak konumundayken birikmiş nafaka alacağı adi alacak durumundadır. Kural olarak kişinin emekli maaşına haciz konulması mümkün değildir. Ancak nafaka borçları bu kuralın istisnaları arasında yer almaktadır. Dolayısıyla kişinin başkaca bir malvarlığının bulunmaması halinde emekli maaşına da 1/4(bir bölü dört/dörtte bir) oranında haciz uygulanabilmektedir.
Birikmiş Nafaka Borcunun Talep Edilmesi
Nafaka ödemesine hükmedilen kişinin nafaka borcunu ödememesi halinde geriye dönük olarak nafaka borcu birikmiş ise birikmiş nafaka borcu için de icra takibi başlatılabilir. Nafaka alacaklısı, geriye dönük olarak on yıllık nafaka borcunun ödenmesi için icra takibi başlatabilir. Yoksulluk nafakasını eski eş talep ederken iştirak nafakasını müşterek çocuk on sekiz yaşını tamamlamışsa kendisi, on sekiz yaşından küçükse velayet sahibi ebeveyn talep edebilir. Birikmiş nafaka borcunun, nafaka borcu için yapılan takiplerden farkı birikmiş nafaka borcu adi alacak durumundadır. Adi alacak olduğu için birikmiş nafaka alacağı için icra ceza mahkemesinde şikayet yoluna başvurulamaz ve nafaka borçlusu aleyhine borcunun ödenmemesi halinde tazyik hapsi öngörülmemiştir.
Aylık nafaka alacağı, kamu alacakları gibi öncelik alacak konumundadır. Bu nedenle aylık nafaka borcundan dolayı icra takibi yapılıp borçlunun haczedilen malına haciz konulması durumunda birinci sıradan haciz sahibi olurken birikmiş nafaka borcunda bu durum söz konusu olmayacaktır. Mahkeme tarafından nafakaya ilişkin verilen hükmün kesinleşmesi ile zamanaşımı işlemeye başlar. Nafaka alacakları için zamanaşımı on yıldır. On yıllık zamanaşımı geçen nafaka alacakları için icra takibi başlatılamaz.
Nafaka Ödenmemesi Halinde Emekli Maaşına Haciz
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu md. 93’e göre gelir, aylık ve ödenekler; aynı kanunun 88. maddesine göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez. Bu maddeye göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü tarafından reddedilir.
Madde metninde de açık olduğu üzere emekli maaşının nafaka alacağı hariç haczedilemeyecektir. Nafaka alacağı söz konusu olduğunda emekli maaşının haczi mümkündür. Birikmiş nafaka borcunda da emekli maaşına haciz konulması mümkündür. Birikmiş nafaka borcunda her ay emekli maaşının dörtte biri haczedilebilir.
Nafaka Alacağı İcra Ceza Şikayet Dilekçesi Örneği
Ankara Nöbetçi İcra Ceza Mahkemesine,
İcra Dosyası : Ankara ( ) İcra Müdürlüğü’nün …./… Esas Sayılı Dosyası
Şikayette Bulunan Alacaklı : Ad Soyad (T.C.No) – Adres
Vekili : Av. Umur Yıldırım
Şikayet Edilen Borçlu : Ad Soyad (T.C.No) – Adres
Suç : Nafaka Ödeme Yükümlülüğünü İhlal
Suç Tarihi : …/…/….
Talep Konusu : Ankara ( ) Aile Mahkemesinin …/…/…. Tarihli ve …/… Esas …./… Karar Sayılı İlamı ile karar altına alınan nafaka borcunu yerine getirmeyen şikayetçi olunanın cezalandırılması talebinden ibarettir.
Açıklamalar
Müvekkil ile borçlu sanık Ankara ( ) Aile Mahkemesinin …/…/…. Tarihli ve …/… Esas …./… Karar Sayılı kararı (EK-1) ile boşanmış olup; müşteki lehine aylık …,00 TL nafakaya hükmedilmiştir. Şikayetçi olunan ödemekle yükümlü olduğu nafaka borcunu yerine getirmemektedir. Bu nedenle şikayetçi olunan borçlu hakkında Ankara ( ) İcra Müdürlüğü’nün …./… Esas sayılı dosyası üzerinden aleyhine icra takibi başlatılmıştır.
Şikayetçi olunan borçlu aleyhine başlatılan icra takibinde ödeme emri borçluya …/…/…. tarihinde tebliğ edilmiş olup borçlu nafaka borcunu ödememiştir ve borç tahsil edilememiştir.
İİK madde 344’e göre “Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.”
Şikayetçi olunan, nafaka borcunu ödemediğinden, İİK’nun 344. maddesini ihlal etmiş olup borçlunun cezalandırılması için mahkemenize başvurma zorunluluğu hasıl olmuştur.
Hukuki Sebepler: İİK (344. maddesi ve diğer tüm maddeler), HMK ve sair ilgili mevzuat
Deliller : Ankara ( ) Aile Mahkemesinin …/…/…. Tarihli ve …/… Esas-…/… Karar sayılı kararı, Ankara ( ) İcra Müdürlüğü’nün …./… Esas Sayılı dosyası ve sair her türlü yasal delil
Sonuç ve Talep: Yukarıda açıklanan ve Mahkemenizce re’sen dikkate alınacak tüm nedenlerle,
- Nafaka borcunu ödemeyerek İcra ve İflas Kanunu m. 344’de belirtilen suçu işleyen şikayetçi olunan borçlunun İİK’nun ilgili hükümleri uyarınca hapis cezası ile cezalandırılmasına,
- Yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin şikayetçi olunan borçluya yükletilmesine karar verilmesini arz ve talep ederiz.
Şikayetçi Vekili
Av. Umur YILDIRIM