Mehir, evlilik akdi kurulduktan sonra erkeğin kadına vermekle yükümlü olduğu mal ve mülklerin tamamını ifade eder. Evlilik iki kişi arasında kurulan en kutsal bağlardan biridir. Evlilik bağının temelinde sevgi, saygı ve karşılıklı anlayış bulunmaktadır. Ancak islam hukukuna göre evlilik birliğinin başka yükümlülükler getirdiği de ortadadır. Bu yükümlülüklerden birisi de mehir olup Kuran-ı Kerim’de de geçmektedir.
Nisa suresinin 4. Ayetine göre, “Evlendiğiniz kadınlara mehirlerini gönül hoşluğuyla verin. Eğer mehirin bir kısmını kendi arzularıyla size bağışlarlarsa, onu da gönül rahatlığı içinde afiyetle yiyin.” Denmektedir. İslam öncesi Arap toplumlarında uygulanan ve başlık parası olarak da görülen bir sistemdir. Ancak İslam dininin topluma girmesiyle birlikte bu husus kadının eşinden ayrı bir şekilde maddi ve manevi güvence altında olmasını sağlamaktadır. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızda mehir nedir ve ne zaman verilir konularından bahsedeceğiz.
Mehir Nedir?
Mehir, evlilik birliğinin kurulmasıyla birlikte dini nikah kıyılırken, nikahtan sonra kocanın eşine ekonomik değeri olan bir şey vermesi, vermeyi taahhüt etmesidir. Mehir İslam Hukuku kökenli olup, kadına belirli bir güvence sağlar. Genellikle para, altın, ziynet eşyaları, taşınır ya da taşınmaz mal olarak belirlenen mehir Osmanlı’da şeri hukukta da yerini almıştır. Aynı zamanda bağışlama hükümleri mehir içinde uygulanabilir.
Kadına verilen mehir doğrudan hukuk sistemimizde düzenlememektedir, ancak hukuki niteliği bağışlama vaadi sayılmaktadır. Mehir verilirken mehir senedi de düzenlenebilir. Dolayısıyla Türk Borçlar Kanunu’nun 285. Maddesinden itibaren başlayan bağışlama vaadine ilişkin hükümler mehir ve mehir senedi üzerinde de uygulanabilir. Mehirin çeşitli türleri bulunmaktadır. Bunlar aşağıda açıklanmıştır.
Mehir Çeşitleri Nelerdir?
Mehir erkeğin karısına vermeyi taahhüt ettiği, ya da verdiği para, mal, taşınır veya taşınmaz maldır. Bunların tamamı. Kadın için bir güvence getirir ve yalnızca maddi değil aynı zamanda manevi değerleri de içerir. Mehirin ödenme şekli ve nasıl belirleneceği tarafların kararlaştıracağı şeyler olduğundan birbirinden farklılık gösterir. Mehir; sözleşme bedeli ya da başlık parası anlamlarına da gelebilir. Mehirin çeşitli aşağıda sıralanmıştır:
- Mehr-i Müsemma: Nikah kıyılırken belirlenen mehirdir. Taraflar miktarı ve ödeme şeklini belirler ve bu konuda herhangi bir sınırlama belirlenmemiştir.
- Mehr-i Misil: Kadının sosyal statüsüne göre belirlenebileceği gibi emsallerinden aldığı mehirlere göre de belirlenebilir. Hakim kadının yaşadığı bölgede diğer kadınların aldığı mehir miktarlarını inceleyerek karar verir.
- Mehr-i Muaccel: Nikah kıyılırken peşin olarak verilen mehirdir. Kadın bu mehiri almadan kocasının evine gitmeme hakkına sahip olur.
- Mehr-i Müeccel: Nikah kıyıldıktan sonra belirli bir vade içerisinde ödenmesi kararlaştırılan mehir türüdür. Miktarı ve ödeme tarihi nikah kıyılırken belirlenebilir.
Ancak önemli mehir türleri mehr-i muaccel ve mehr-i müecceldir. Nitekim birisi kadına evlenme esnasında derhal verilirken diğeri boşanma, ölüm gibi durumlara kadar ertelenen mehir türüdür. Örneğin dini nikah halk arasındaki adıyla imam nikahı kıyılacağı sırada kadının gemi istediğini belirtmesi üzerine, erkek bunu ödemekle yükümlüdür.
Mehir Ne Zaman Verilir?
Mehir, evlilik esnasında ya da evlilik sonrasında erkeğin kadına vermekle yükümlü olduğu maddi güvence bedelidir. Ancak mehirin verilme zamanı taraflarca belirlenebilir. Nikah akdi kurulurken mehir verilebileceği gibi nikah akdi kurulduktan sonra da mehir verilebilir. Örneğin nikah akdi kurulurken talep edilen altınlar o an verilebileceği gibi, nikah akdinden 1 yıl sonra da bu altınların verilmesi mümkündür. Aynı şekilde erkeğin öldüğünde vasiyeti ile kadına bu altınların bırakılması da mümkündür.
Mehir kadının sosyal ve ekonomik olarak bağımsızlık kazanması için getirilen bir uygulamadır. Mehir verilmeden kıyılan dini bir nikah, islam hukukuna göre sahih sayılmaktadır. Ancak taraflar sonrasında mehir konusunda anlaşabilirler. Eğer erkek bu anlaşmaya uymaz ve mehiri vermezse, islam hukukuna göre kul hakkı olur. Mehir konusunda herhangi bir sınırlama getirilmemiş olsa da mehir en az 5 gram altın olarak kabul edilir.
Mehir Senedi Nedir?
Mehir senedi, erkeğin kadına güvence olarak vermeyi vaad ettiği maddi değerleri olan şeylerin yer aldığı yazılı bir sözleşme türüdür. Senet içerisinde hem kadının hem de erkeğin hakları yazılır. Bu durum iki tarafın da haklarını savunmak için ve boşanma gibi olası uyuşmazlıklarda delil olarak sunulmak amacıyla düzenlenir. Her ne kadar hukuk sistemimizde mehir senedi düzenlenmemiş olsa da diğer sistemlerde düzenlenen bu senet hakkında bağışlama vaadi sözleşmesine ilişkin hükümler uygulanır.
Mehir senedinin geçerli olabilmesi için belirli başlı şartların sağlanması gerekir. Mehir Türk hukukunda düzenlenmediği için mehir senedi de Türk hukukunda düzenlenmemiştir. Ancak bağışlama sözleşmesine ilişkin hükümler mehir senedi için de geçerli olduğu için şartlar bağışlama vaadi sözleşmesine göre belirlenecektir. Mehir senedi şartları 6 tane olarak belirlenmiş olup aşağıda yer almıştır:
- Mehir senedi düzenleyecek taraflar fiil ehliyetine sahip olmalıdır.
- Mehir senedi yazılı bir şekilde düzenlenmelidir.
- Mehir konusu bir taşınmaz ise resmi kurumlardaki şekil şartları yerine getirilmelidir.
- Mehir konusu mal ya da para belirli veya belirlenebilir olmalıdır.
- Mehir senedi kamu düzenine aykırı hükümler içermemelidir.
- Mehir senedinin tarafları yazılı evrakı imzalamalıdır.
Mehir Senedi Örneği
Mehir Senedi
Mehir Konusu: Kocanın, karısına vereceği mehir.
Mehr-i Muaccel Miktarı:
Mehr-i Müeccel Miktarı:
Mehir Alan Eş: (Ad-Soyad) (Açıklamaları ve talepleri)
Mehir Veren Eş: (Ad-Soyad) (Açıklamaları ve taahhütleri)
Mehir senedi konusu mal: Malın değeri, miktarı, cinsi vs.
Mehir veren eş ve mehir alan eşin imzası
Tanıklar:
Bizi Arayın
WhatsApp