Güvenlik soruşturması avukatı arayan kişi çok fazladır. Ülkemizde güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlanan bir çok memur adayı avukat arayışına girmektedir. Bu süreçte yaşadığı mağduriyetin düzeltilmesi umudundadır. Fakat yanlış tercihleri kişiyi bir daha mağdur edebilir. bu nedenle doğru tercihi yapmak kişi için son derece önemlidir. Bu yazımızda güvenlik soruşturması itiraz hususunu ve avukatını ele alacağız. Güvenlik soruşturması itiraz müessesi hukukumuzda genel düzenlemeler kapsamında yapılmaktadır. Yani güvenlik soruşturmasına  itiraz  mümkündür. Buna idari işlemin geri alınması denir. İkinci yolda ise güvenlik soruşturması red gelenler İdare Mahkemesine yürütme durdurma istemli iptal davası açmaları gereklidir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, başvuru yapılan kurumdan gelen talep üzerine yetkili makamlar tarafından kişi hakkında hazırlanan, kişinin başvurulan kamu kurumunda  çalışmasının sakıncalı olup olmadığına  yönelik bir rapordur. Kamu hizmetine girme hakkını kısıtlamaya yönelik bu uygulama bir çok kişiyi mağdur etmektedir. Güvenlik soruşturması avukat aracılığıyla açılacak iptal davasında sebebi öğrenilecektir.

Kamuda istihdam edilecek bireyler hakkında pek çok şart aranır. Devletlerin, istihdam edecekleri ve unvanların gerektirdiği genel koşullar haricinde, devlete ait kurumların ortak unvanlara sahip kadrolarında bile kurumlarının özel durumları ve görevleri gereği özel şartlar belirlemesi gayet normaldir. Alınacak personelin hangi okullarda okudukları, daha önce hangi işlerde ve iş kollarında çalıştıkları, adli ve idari soruşturma geçmişi, hakim olduğu yabancı diller, yaşları vs. bu şartları sağlayan adayların, belirli sınavlardan geçirilip mevzuat bilgileri veya genel kültürleri ölçülerek elemeye tabi tutulurlar

İlk defa veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacak kamu görevlileri hakkında güvenlik soruşturmaları ve arşiv araştırmaları 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu ve kanunun yönetmeliği çerçevesinde yapılmaktadır. Güvenlik soruşturması kamuya alımlarda en sıkı kontrol edilen uygulamalardan biridir. Kritik görevlerde çalışan personel hakkında yapılan güvenlik soruşturmaları ile ilgili kapsam genişlemiş olup, günümüzde neredeyse her kamu personeli alımı veya naklinde personel seçim unsuru olarak ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu nedenle güvenlik soruşturması itiraz ve avukat seçimi son derecek önemlidir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, ilgili kurumun belirli bir amaç için bir şahıs ile ilgili olarak talebi üzerine düzenlenen ve kurumun karar vermesinde etkili olacak bir araştırma biçimidir. Söz konusu araştırmayı yapacak kurumlar yönetmelik tarafından belirtilmiştir. Bu çalışmada güvenlik soruşturmasının amacı, çeşitleri, yöntemleri, uygulama alanları, değerlendirilmesi ve bu raporlar oluşturulurken gösterilecek özen ve tarafsızlık konuları irdelenecektir. Güvenlik soruşturması avukatı için Kadim Hukuk ve Danışmanlık ile irtibata geçebilirsiniz.

Güvenlik Soruşturması Uygulamasında Yapılan Hatalar

Devletlerin, başkalarının eline geçtiğinde devletin varlığı ve bütünlüğüne zarar verebilecek, itibarını zedeleyebilecek bilgi, belge, doküman, şahıs, araç ve binalarının korunmasını, işletilmesini vs. sağlayan ve gizlilik dereceli birimlerde çalışan asker, polis, MİT görevlisi gibi personeli vardır.  Bu personelin, diğer kamu görevlilerine nazaran daha özenle seçilmesi gerekmektedir. Bu kilit personel, olağan devlet memuru kıstasları haricinde daha detaylı güvenlik soruşturmasına tabi tutulur.

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması 2016 yılında getirilen bir düzenleme ile Devlet Memurları Kanununa eklenerek kamuya alımlarda zorunlu hale getirilmişti. Ancak Anayasa Mahkemesi Güvenlik Soruşturması gibi kişinin temel haklarını düzenleyen ve kişisel verilerinin baz alındığı önemli bir konunun kanunda detaylı düzenlenmesi gerektiği, mevzuatın eksik düzenlemeler içerdiği ve bireyin temel insan hakları yönünden güvencesiz bulduğu için düzenlemeyi iptal etmiştir. Bunun üzerine 2021 yılında 7315 Sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu (https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.7315.pdf) kabul edilmiştir.

Arşiv Araştırması, adından da anlaşılacağı üzere kişi hakkındaki resmiyeti bulunan kayıtların tespit edilmesi ve bir araya getirilmesidir. Kanun maddesinde yazdığı üzere;

Arşiv araştırması,

• a) Kişinin adli sicil kaydının,

• b) Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından hâlen aranıp aranmadığının,

• c) Kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının,

• ç) Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların,

• d) Hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının,

mevcut kayıtlardan tespit edilmesidir.

Güvenlik soruşturması ise resmi kayıtların aksine kişi hakkındaki olgusal değerlendirmelere de yer verir. Güvenlik soruşturması, arşiv araştırmasındaki hususlara ilave olarak kişinin;

• a) Görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin,

• b) Yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin,

• c) Terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının,

mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir. Görüldüğü üzere arşiv araştırmasındaki bilgiler güvenlik soruşturmasına göre daha somut bilgilerdir. Bu yönüyle birbirinden ayrılmaktadır.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yönetmeliğinde arşiv araştırmasında bakılacak hususların saptanmasından bahsedilmektedir. Fakat  güvenlik soruşturması uygulamasında ise hususların saptanmasından ile bu hususların ayrıca değerlendirilmesinden bahsedilmektedir. Yani arşiv araştırmasında idare sadece durumu saptarken, güvenlik soruşturmasında durumu saplamakla birlikte gerekli değerlendirmeyi yapar. Güvenlik soruşturmasında araştırılacak hususların, idarenin takdirine bağlı olarak “sakıncalı” bulunup bulunmayacağını yönetmelik de baştan kabul edilmiş, idareye takdir hakkı tanınmıştır. Saptamanın yeterli olmayacağı, idarenin gerektiğinde takdir hakkını kullanmasını gerekli görülmektedir.

Devlet kurumlarında çalışacak personel, pek çok konuda değerlendirilirler. Devletlerin, istihdam edecekleri ve unvanların gerektirdiği genel koşullar haricinde, devlete ait kurumların ortak unvanlara sahip kadrolarında bile kurumlarının özel durumları ve görevleri gereği özel şartlar belirlemesi gayet normaldir.

Örneğin ahlaki zafiyet konusunda yapılacak saptama ve değerlendirme hangi hukuksal ölçütlere göre yapılabilir? Kişinin kaldığı otel kayıtları değerlendirmeye esas teşkil edebilir mi? Güvenlik soruşturması ahlaki durum kriterleri nelerdir? Kamu kurumunda çalışmaya engel teşkil eden güvenlik soruşturması uygulamasının, kişileri ahlaki zafiyeti olduğu değerlendirirken daha nesnel ölçütlerden yararlanması gerekmektedir. Zira otel kayıtları verileri analiz edilirken; birlikte konaklama yapılan kişinin cinsiyeti, konaklama yapılan süre ile akrabalık ilişkileri titizlikle değerlendirilmediği sürece bu durum güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak neticelenmesine sebep olsa da idare mahkemesi tarafından iptal edilecektir.

Sabıka Kaydı ve İstihbari Bilginin Güvenlik Soruşturmasına Etkisi

Güvenlik soruşturmasının tamamlayıcı parçaları olarak, sabıka kaydı ve istihbari faaliyetleri bulunmaktadır. Sabıka kaydı araştırması; kişi hakkında mahkemeler tarafından verilmiş mahkumiyet kararının bulunup bulunmadığının, soruşturma altında olup olmadığı  hususunun araştırılmasıdır. Bu araştırma, adli sicil kayıtlarından yararlanılarak yapılmaktadır. Güvenlik soruşturması uygulaması, sabıka kaydı araştırmasını kapsamaktadır. İstihbari bilgi ise; kişiler hakkındaki bilgilerin, güvenlik ve istihbarat kuruluşları tarafından resen toplanması ve kayıt altına alınmasıdır. Güvenlik soruşturması, adli sicil kayıtları gibi istihbari bilgilerden de yararlanılmaktadır.

Açılan bir çok davada davalı idare savunmasında istihbari bilgiye dayanarak güvenlik soruşturmasının olumsuz neticelendiğini mahkemeye göndermektedir. Fakat bu bilgilerin kaynağı, dayanağı ve elde ediliş biçimi hakkında bilgi verilmemektedir. Buda elde edilen bilgilerin doğruluğu ve ciddiyetini idare mahkemesi tarafından sorgulanması sonucunu doğurmaktadır. Güvenlik soruşturması ve istihbari araştırma gizlilik içinde yürütülmektedir ve birbirlerini desteklemektedir. Ayrıldıkları bir nokta ise; istihbari bilgi, güvenlik ve istihbarat kuruluşlarının kendiliklerinden bilgi toplamalarına rağmen güvenlik soruşturmasının yapılabilmesi için ilgili makamlardan gelen bir talep gerekmektedir. Yani kişi hakkında uzun yıllar boyunca kurumlar resen bilgi toplamakta. Fakat güvenlik soruşturması yapılabilmesi için kişinin bir kamu kurumuna başvurması ve hakkında ilgili kamu kurumu tarafından güvenlik soruşturması talebi gereklidir.

Güvenlik Soruşturması Avukatı

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının amacı, yukarı belirtilen etmenlere karşı devleti zafiyete uğratmayacak kritik göreve getirilecek kamu personelinin doğru seçilebilmesidir. Güvenlik soruşturması kapsamında elde edilen veriler, çeşitli yöntemler ve araçlar aracılığı ile daha önce belirlenmiş objektif kıstaslar ile süzülüp Değerlendirme Komisyonu tarafından karara bağlanır. Fakat bunu yaparken bir çok hukuka aykırı uygulamalara neden olmaktadır. Güvenlik soruşturması iptal davası da oluşan hukuka aykırılıkları gidermek için başvurulan yoldur.

İdare Hukukunda davacının avukat ile temsil edilmesi gibi bir zorunluluk düzenlenmemiştir. Aksine kişilerin idare mahkemelerinde kendisini temsil etme hakkı vardır. Bu sebeple idari davalarda  avukat tutma zorunluluğundan söz edilemez. Esasında tüm davalar için aynı gerekçe geçerlidir. Türkiye sınırları içerisinde açılacak davalarda avukat ile temsil zorunluluğu yoktur.

Ancak hayatın her alanında  olduğu gibi hukuki konularda  uzmanlık gerektirir. Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelik, Danıştay içtihatları ve mahkeme uygulamaları karşısında hak kaybına uğramamak, hayatınızı, mesleğini etkileyecek bu derece önemli bir konuda  uzman bir  avukattan hukuki yardım almanız gereklidir. Bu derece hayati öneme sahip güvenlik soruşturması iptal davalarında, gerekli bilgi ve tecrübeye sahip olmadan hareket etmek telafisi imkansız zararlara yol açabilir. Avukat ile dava yürütüldüğü takdir de  zaman, emek ve maddi kayıplarınızın önüne geçilecektir. Zira avukatlar en kısa sürede, en iyi çözüm için en pratik yolu bilmekte ve uygulamaktadır. Yargılama faaliyetlerinin de ücretsiz olmadığı unutulmamalıdır. Kendiniz davayı açsanız dahi yargılama giderlerini mahkeme veznesine yatırmak zorundasınız.

İdari davalar spesifik davalar olup özel bilgi ve tecrübeyi gerekli kılmaktadır. İdare mahkemelerinde açılacak yürütme durdurma istemli iptal davalarında kişilerin hak kaybına uğramaması için avukat ile çalışmaları önemlidir. Güvenlik soruşturmanız olumsuz neticelenmesi sonucunda 30 yıl icra edeceğiniz meslek elinizden alınmış olacak. Bu sebeple kanunları çok iyi bilen, emsal kararları dosyanıza ekleyebilecek  ve mevzuatta lehinize hükümleri mahkemeye aktarabilecek avukattan profesyonel destek almanızı tavsiye ederiz. Güvenlik soruşturması avukatı seçerken üstte belirtilen kriterlere göre hareket etmeniz faydanıza olacaktır.