EYT; “Emeklilikte Yaşa Takılanlardır.” EYT sorunu 1999 yılında yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan değişiklikle ortaya çıktı. Bu yasal değişliğin temel amacı erken yaşta emekli olma imkanının etkilediği sosyal güvenlik sistemini düzeltmekti. EYT kanun değişikliğiyle 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları değişti. Bu tarihten sonra emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık süresi ve prim gün sayısının yanında yaş şartı da eklendi. Yasa değiştirilmeden önce, emekli olabilmek için sigortalılık süresi ve prim gün sayısındaki koşulların karşılanması yeterliydi. Değişiklik öncesinde kadınlarda 20; erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün prim şartını yerine getirenler emekli olabiliyordu. Değişiklikten sonra ise kademeli olarak yaş ve prim gün sayısı arttırıldı. Son halinde ise prim ödeme gün sayısı işçilerde (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Bağ-Kur) ise 9000’e çıkartıldı. Yaş şartı ise kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak emeklilik yaşı belirlendi. EYT emeklilik başvurusu;

• SGK’ya yazılı talepte bulunarak,
• E-devlet üzerinden,
• Emeklilik müracaat formunu APS, taahhütlü, iadeli taahhütlü olarak PTT üzerinden göndererek yapılabilir.

Emeklilikte yaşa takılanlar (“EYT”) olarak nitelendirilen çalışanlara ilişkin yeni düzenleme, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“EYT Kanunu”) ile 3 Mart 2023 tarih ve 32121 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. EYT Kanunu ile yapılan değişiklikle, tabi oldukları mevzuata göre emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için yaş dışında kalan şartları yerine getirmiş çalışanların, emekli olabilme ve emeklilik aylığı bağlanmasını talep edebilmelerinin önü açılmıştır. Söz konusu değişiklikle, 4/1-(a) statüsünde çalışanlardan, genel olarak 8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde sigorta girişi mevcut olup, kadınlarda 20 yıl ve erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini ve sigorta başlangıç tarihi gözetilerek 5000 ila 5975 gün arası sosyal güvenlik prim ödeme gün sayısını tamamlamış olanlar emekli veya yaşlılık aylığından yararlanabileceklerdir.

Bu yazımızda; emeklilikte yaşa takılanlar hakkında en çok sorulan sorulara cevap vermek ve EYT konusunu tam olarak anlamanızı sağlamak istiyoruz. EYT nedir? EYT sorunu nasıl ortaya çıktı? EYT kimleri kapsıyor? EYT ne zaman çıkacak? Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili son durum nedir? EYT’lilerin beklediği kanun TBMM’de kabul edildi. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili sürecin nasıl işleyeceğini merak ediliyor. İşte EYT süreci ve EYT düzenlemesi ile ilgili tüm gelişmeler.

EYT  Nedir?

EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar); emekli olmak için gerekli prim gününü ve çalışma süresini dolduran ancak kanunda belirtilen yaşa gelmeyi bekleyen insanlarına denir. Diğer bir ifadeyle Türkiye’de emeklilik yaşını ve şartlarını etkileyen sosyal güvenlik reformlarından etkilenen bir grup insanı ifade eder. 1999’dan önce çalışmaya başlayan ancak 1999’da yapılan sosyal güvenlik yasası değişikliği nedeniyle emeklilik yaşı ve prim gün sayısı açısından olumsuz etkilenen bu kişiler, halk arasında “EYT” li olarak biliniyor. EYT düzenlemesi Mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda 8 Eylül 1999 tarihinde yapılan değişiklik ile hayatımıza girmiştir. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalılık süresini ve prim gününü tamamlayan çalışanlar emekli olabiliyordu. Ayrıca yaş şartı yoktu. Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan değişiklik ile bu iki kriterin yanına bir de yaş şartı eklendi. Bu şekilde 1999’da yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikle emekli olma yaşı değişti.

• 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun yerine gelen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’da değişiklik yapılmadan önce; kanunda belirtilen prim şartı sağlanması halinde kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi emeklilik şartları arasındaydı.
• 8 Eylül 1999 tarihinde kabul edilen 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde ise bu yaş 60 oldu.
• 2008 yılında ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayan olan kişiler için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e yükselmiş oldu. Yani 2008 yılında yapılan değişiklikle sigorta primi dolmuş olan kişiler emekli olabilmesi için 65 yaşına kadar beklemesi halinde emekli olabilir.

Emeklilikte yaşa takılan ve prim günlerini doldurmalarına rağmen  sigortalılık süresini bekleyenlerin bu sorunu 03/03/2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan EYT Kanunu ile çözülmüştür. Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) konusu uzun süredir Türkiye’nin gündeminde olan ve çözümlenmeyi bekleyen bir sorun halindeydi. Sorunun giderilmesi adına yapılan yoğun çalışmaların ardından EYT ile ilgili düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 03.03.2023 günü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Artık 1999 yılı öncesinde sigorta girişi olan kişiler yaş şartına bakılmaksızın emekli olabilecek. EYT yasasının yürürlüğe girmesi sonrası prim ve sigortalılık süresi tamam olan 2,25 milyon vatandaş bulunuyor. Bu vatandaşların 1,6 milyonu 2023 Mart ayında başvurusunu gerçekleştirdi. Artık emekli maaşı almayı bekliyorlar.

Genel olarak yaşlılık sigortası kolundan bir kişinin emekli olabilmesi için (istisnai durumlar hariç)  kural olarak “sigortalılık süresi”, “prim gün sayısı” ve “yaş şartını” birlikte yerine getirmesi  gerekmektedir.  Yeni düzenleme ile 20 yıldır süren mağduriyet ortadan kaldırılmış ve EYT’liler emekli hakkı kazanmıştır. Fakat EYT kapsamında emekli olup aylığı yanlış bağlananlar Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine yazılı dilekçe ile başvurarak düzeltme talep edebilir. Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) kapsamında emekli aylığı bağlama işlemleri devam ederken, henüz tamamlanmayan 200 bine yakın dosya bulunuyor. Maaş bağlananların bir çoğu yanlış hesaplama yapıldığı düşünmektedir. Bu nedenle yanlış EYT maaşı bağlandığını düşünüyorsanız kurumu dilekçe ile itiraz edip yeniden hesaplama talep edebilirsiniz. Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili yasal düzenleme Resmi Gazete’de yayımlandı. Yaklaşık 2 milyon EYT’li Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine başvurarak emeklilik talebinde bulundu. Burada ağırlıklı olarak başvurular e-devlet üzerinden yapılırken bizzat giderek form dolduran çok sayıda EYT’li de oldu.

EYT Şartları

EYT başvuruları e-Devlet üzerinden veya SGK’ya dilekçe verilerek yapılır. Kamuoyunda “Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT)” olarak bilinen vatandaşlarımıza yönelik 1.3.2023 tarihli ve 7438 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 3.3.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Düzenleme kapsamında yaşlılık aylığına hak kazanma şartlarını yerine getiren sigortalılarımıza aylık bağlanabilmesi için işverenleri tarafından işten ayrılış bildirgelerinin verilmesi sonrası Sosyal Sigortalar Kurumuna “Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi” ile başvurulması yeterlidir. EYT şartları şunlardır:

EYT Düzenlemesi Sonrası (4/a-SSK) 08.09.1999 Öncesi Sigorta Başlangıcı Olan Erkekler İçin EYT Şartları

EYT Düzenlemesi Sonrası (4/a-SSK) 08.09.1999 Öncesi Sigorta Başlangıcı Olan Kadınlar İçin EYT Şartları

EYT Düzenlemesi Sonrası (4/b-BAĞ-KUR) 08.09.1999 Öncesi Sigorta Başlangıcı Olan Kadınlar İçin EYT Şartları

EYT Düzenlemesi Sonrası (4/C-BAĞ-KUR) 08.09.1999 Öncesi Sigorta Başlangıcı Olan Erkekler İçin EYT Şartları

EYT Düzenlemesi Sonrası (4/C-BAĞ-KUR) 08.09.1999 Öncesi Sigorta Başlangıcı Olan Kadınlar İçin EYT Şartları

Kaynak: SGK. (2022). Emeklilik Kitapçığı. Ankara: SGK Ankara İl Müdürlüğü

EYT Kimleri Kapsıyor?

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili kanuni düzenlemenin Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından yaklaşık 2 milyon EYT’li Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine başvurarak emeklilik talebinde bulundu. Burada ağırlıklı olarak başvurular e-devlet (https://www.turkiye.gov.tr/sgk-tahsis-talep-taahhut-beyan) üzerinden yapılırken bizzat giderek form doldurarak emekli olmak isteyen çok sayıda EYT’li de oldu. Daha önce Türkiye’de günde ortalama 35 bin kişinin emeklilik işlemi yapılırken bugün bu rakam yüz binlere ulaştı. Bu yüzden de SGK müdürlüklerinde gece ve hafta sonu mesaileri yapılıyor. 03.03.2023 tarihinde 7438 sayılı kanun uyarınca EYT’den yararlanacak kişiler şunlardır;

• 4A Sigortalı Olup EYT’den Emekli Olmak İsteyenler İçin: 9 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olması ya da  4A (SSK) girişi olan erkekler için 25 yıl, kadınlar için ise 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5000-5975 prim günü olması gerekir.

• 4B ve 4C Sigortalı Olup EYT’den Emekli Olmak İsteyenler İçin: 4/B (Bağkur) ve 4/C (Emekli Sandığı) sigortalıları EYT’den faydalanabilmesi için de kadınlarda 20 yıl, erkekler de 25 tam yıl hizmeti sağlamaları halinde EYT’den emekli olabilirler.

Emeklilikte yaşa takılanlar – EYT; sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olanları ve emekli olmak için gereken prim günü ve sigortalılık süresi şartını sağlamış olsa bile yaşı yeterli olmayanları (yaşından dolayı emekli olamayanları) kapsar. En net tanımla emeklilik sigortası girişi 8 Eylül 1999 tarihinden önce olan kişiler EYT kapsamında yer alıyor. EYT sebebiyle emeklilik tarihleri ötelenen yani yaş şartına takılan kişiler, 1999 yılında yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulamasının kaldırılmasını talep ediyor. Yani 1999 öncesinde çalışmaya başlayanlar, prim gün sayılarını ve sigortalılık sürelerini doldurduklarında yaşlarına bakılmaksızın emekli olmak istiyor.

EYT Emekliliğinde Kıdem, İhbar, Yıllık İzin Ücreti Durumu

EYT şartları; eski adıyla SSK, 5510 sayılı Kanun ile yeni getirilen düzenleme ile 4/a’lı sigorta koluna mensup olanlar olarak adlandırılan çalışanlar için aranan şartlar kadınlar için 5000 gün prim ve 20 yıl çalışma olarak; erkekler yönünden ise 5000 gün prim ve 25 yıl çalışma olarak belirlenmiştir. 5510 sayılı Kanun’da 4/b olarak adlandırılan Bağkur’lu çalışanlar bakımından ise süreler ve prim günleri değişiklik göstermektedir. Bağkur’lu kadın sigortalılar için 7200 gün prim ve 20 yıl çalışma şartı belirlenmiş, erkek sigortalılar için ise 9000 gün prim ve 25 yıl çalışma şartı aranmaktadır. Kanun ile birlikte emekliliğe hak kazanan çalışanların, bu düzenlemeden faydalanabilmeleri için çalıştıkları iş yerinden emeklilik nedeni ile istifa etmeleri gerekmektedir. Bu kapsamda çalışan, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alınacak kıdem tazminatına esas yazı ve tercihen aylık bağlanmasına ilişkin başvuru yaptığına dair yazı ile birlikte işverene istifa dilekçesi sunulması gerekmektedir. Çalışanın ayrıca bir ihbar tazminatı ödemesi veya ihbar süresine uyması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır.

• EYT İhbar Tazminatı: İhbar tazminatı, iş sözleşmesini fesheden tarafın, bu durumu kanuni ihbar sürelerine uygun bir şekilde karşı tarafa bildirmemesi halinde ödemesi gereken bir tazminattır. EYT Kanunu kapsamında emekli olan işçi için tarafların ihbar süresi gözetme yükümlülüğü olmadığı gibi, böyle bir durumda herhangi bir tarafın diğer tarafa ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü de bulunmaktadır. EYT Kanunu’ndan faydalanarak iş sözleşmesini sona eren çalışanların yeniden işe başlamaları halinde ise, ikinci çalışma dönemi için sadece ikinci çalışma dönemi geçen çalışma süresi dikkate alınarak hesap yapılmalıdır. Yani EYT kapsamında işten çıkışını talep eden çalışanın ihbar süresine uyma zorunluluğu olmadığı gibi, ihbar tazminatı da söz konusu olmayacaktır.
• EYT Kıdem Tazminatı: 1475 sayılı mülga İş Kanunu 14. madde uyarınca; EYT’li çalışan eğer aynı iş yerinde çalışmaya devam etmeyecekse kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. Fakat, işçi aynı iş yerinde çalışmaya devam ederse işverenle anlaşarak kıdem tazminatını daha sonra almayı kabul edebilir. Bu ihtimalde, çalışan, tekrar işe girişi yapıldıktan sonra kıdem tazminatına hak kazanacak bir sebeple iş yerinden ayrılıyorsa, EYT çıkışında hak kazandığı da dahil 2. Çıkış tarihi itibarı ile hak kazandığı toplam kıdem tazminatını alır. Tam tersi, çalışan daha sonraki tarihte kıdem tazminatını hak edecek bir nedenle işten ayrılmıyorsa sadece EYT ile çıkış tarihinde kazanmış olduğu kıdem tazminatına hak kazanır. 2. dönem ödenmez. EYT kapsamında emekli olan çalışanın, aynı işyerinde çalışmaya devam etmesine rağmen kıdem tazminatını aldığı ihtimalde ise kıdem sıfırlanır ve dolayısıyla kıdem tazminatı ödenen emeklilikten önceki çalışma süresi, ikinci çıkışta dikkate alınmaz.
• EYT Yıllık Ücretli İzin: EYT Kanunu kapsamında iş sözleşmesini sona eren işçilerin, kullanılmış yıllık izinlerinin ücretini de talep hakkı vardır. Bununla birlikte, söz konusu çalışanların aynı işverenin nezdinde yeniden işe alımlarının yapılması halinde, yıllık olarak izin verilen izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında, çalışanların aynı işverenin bir veya farklı işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önünden alınabilir. İlk çalışma döneminin sona erdiği kullanımda yıllık olarak izin verilmeyen izin sürelerine karşılık gelen ücretin ödenerek izinlerinin sürelerinin özetinin yapılmamış olması, bu kesinti kuralına tabi değildir.
• Yeniden İşe Başlama: EYT kapsamında emekliliğe hak kazananlar emeklilik maaşından faydalanabilmek adına çıkışını talep edebilmekte, emeklilik maaşının bağlanmasının ardından ise tekrar aynı iş yerinde işe girişini isteyebilmektedir. Burada önemli olan, işveren ile EYT kapsamında olup çıkışını isteyen çalışanın tekrar işe başlama konusunda anlaşmasıdır. İşverenin bu noktada, çıkışını yaptığı çalışanı EYT’li olduğu için tekrar işe başlatmak gibi bir kanuni yükümlülüğü bulunmamaktadır. Öte yandan, EYT kanunu kapsamında emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 30 gün içinde tekrar işe başlayan bütün sigortalılar içinse işverene %5 destek primi verileceği hüküm altına alınarak işverenleri çalışanları tekrar işe almaları için de bir teşvik yaratılmıştır.
• Sosyal Güvenlik Desteği Primi Teşviki: EYT Kanunu’ndan yararlanarak emekli olmuş çalışanlar aynı işveren nezdinde yeniden istihdamını özendirmek amacıyla, sosyal güvenlik desteği primi teşviki de uygulamaya konulmuştur. Buna göre, ilk defa emekli veya yaşlılık aylığı şekilde olanların yani EYT kapsamında (5510-geçici 95 inci madde) emekli olanların en son çalıştıkları özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi çalışmaya başlamaları halinde SGDP işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutarın Hazinece karşılanmasına ilişkin sigorta prim teşvikinin uygulaması hakkında 14/4/2023 tarihli ve 2023/19 Sayılı SGK Genelgesi yayımlandı.

Kademeli Emeklilik

• 9 Eylül 1999 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.250 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.250 pirim gün şartı aranacak.
• 2000 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.325 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.325 pirim gün şartı aranacak.
• 9 Eylül 1999 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.250 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.250 pirim gün şartı aranacak.
• 2000 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.325 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.325 pirim gün şartı aranacak.
• 2001 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.400 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.400 pirim gün şartı aranacak.
• 2002 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.475 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.475 pirim gün şartı aranacak.
• 2003 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 44 yaş ve 6.550 pirim günü, erkekler için 46 yaş ve 6.550 pirim gün şartı aranacak.
• 2004 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 45 yaş ve 6.625 pirim günü, erkekler için 47 yaş ve 6.625 pirim gün şartı aranacak.
• 2005 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 46 yaş ve 6.700 pirim günü, erkekler için 48 yaş ve 6.700 pirim gün şartı aranacak.
• 2006 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 47 yaş ve 6.775 pirim günü, erkekler için 49 yaş ve 6.775 pirim gün şartı aranacak.
• 2007 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 48 yaş ve 6.850 pirim günü, erkekler için 50 yaş ve 6.850 pirim gün şartı aranacak.

2000 ve 2008 Arasında Sigortalı Olanlar EYT Müjde

Türkiye’de 1999 tarihi ve öncesinde sigorta başlangıcı olanlar, 4a statüsünde çalışan erkeklerde 25 yıl hizmet süresi 5000-5975 gün prim ödeme şartı, kadınlarda 20 yıl hizmet süresi 5000-5975 gün prim ödeme şartı, 4b ve 4c statüsünde çalışan erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi ve 9000 gün prim ödeme şartı, 4b ve 4c statüsünde çalışan kadınlar için 25 yıl sigortalılık süresi ve 7200 gün prim ödeme şartını tamamladıktan sonra yaş şartına tabi olmaksızın emekli olabiliyordu. Bu durumda 18 yaşında çalışma hayatına başlayan kadın sigortalıların 38; erkek sigortalıların ise 43 yaşında emekli olabilmesine imkan tanımıştır. Erken yaşlarda sağlanan bu emeklilik süreci sosyal güvenlik sisteminin üzerinde taşınamaz bir yüke dönüşmüş, sistemin mali sürdürülebilirliğin sağlanması, aktif/pasif rasyosunun yeniden dengeye gelmesi amacı ile yaşlılık aylığı hak kazanmak için sağlanması gereken parametreler üzerinde değişiklik yapan yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi fikri hükümet çevrelerinde ve bürokraside oluşmuştur. 1999 önceliler için çıkan EYT yasasından;

1. 9 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olanlar,
2. 4/a (SSK) sigortalıları için kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5000-5975 arasında kademeli prim gün şartlarını taşıyanlar,
3. 4/b (Bağkur) ve 4/c (Emekli Sandığı) sigortalıları için de kadınlarda 20 tam yıl, erkekler de 25 tam yıl hizmeti olanlar yaş kriterine bakılmadan faydalanabileceklerdir.

2000 ile 2008 arasında sigorta girişi olanlar için torba yasada sunulması beklenen kanun tasarısı da benzer olacak. Sadece farkı 2000 yılı ile 2008 yılları arasını kapsaması hususudur. Torba yasa kabul edilirse artık bu tarihler arasında sigorta girişi olanlar da emekli olabilecek. 8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile emeklilik şartları güncellenmiş ve emekli olabilmek için çalışanlara ilk adımda yaş şartı getirilmiştir. Kanuna 1999-2008 tarihleri arasında yaşlılık aylığına hak kazanmak için kadınlara 58; erkeklere 60 yaşına ulaşma şartı eklenmiştir. 2008 tarihinden sonra yapılan düzenleme ile yaş şartı kademeli olarak artırılmıştır. Bu kademeli artışlar nedeni ile eski kanun hükümlerine göre emeklilik hakkı elde etme imkânı bulacak sigortalılar, kendilerine getirilen belirli yaş şartını yerine getirmek zorunda kalarak emekli olamamış ve bu şekilde emekliliğe hak kazanma süresi uzayanlar Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) grubunun alt yapısını oluşturmuştur.

• (4/a-SSK) 08.09.1999 ile 30.04.2008 Tarihleri Arasında Sigortalı Olanların Emeklilik Şartları

• (4/b-BAĞ-KUR) 01.10.1999 ile 30.04.2008 Tarihleri Arasında Sigortalı Olanların Emeklilik Şartları

EYT Başvuruları Nasıl İnceleniyor?

Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT’lilerin) emeklilik için başvur evrakları birkaç adımda inceleniyor. Bu inceleme her bir başvuru sahibi için tek tek yapılarak emekli olup olamayacağına karar veriliyor. Bu işlemler sıkı denetimden geçtiği içi zaman alıyor:

• EYT için başvuran kişinin hak sahibi olup olmadığına bakılıyor. Burada 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olmak ve istenen prim ve yıl şartını tamamlamak gerekiyor. Bunlar tamam ise ikinci aşamaya geçiliyor.
• GSS ve prim borcu var mı bakılıyor. Genel Sağlık Sigortası borcu özellikle 4B’liler için emeklilikte engel teşkil ediyor. Yine 4B’li yani BAĞ-KUR’lu EYT’lilerin geçmişten bir prim borcunun da olmaması gerekiyor. Eğer bir borç ortaya çıkarsa bu noktada işlemler borç ödenmesi için duruyor.
• Başka kurumda tescili var mı bakılıyor. Burada hem 4A (SSK) hem de 4B (BAĞ-KUR) kapsamında tescili olanlar açısından bu hizmetlerin birleştirilmesi gerekiyor. Bu tescil eğer farklı bir SGK müdürlüğünde yapılmış ise oraya yazı yazılıyor ve bu yazının cevabı bekleniyor. Bu da süreci uzatıyor.
• Farklı primlerin çakışması kontrol ediliyor. Aynı anda iki farklı kurumdan prim yatırmış olanlarda bir çakışma olup olmadığı inceleniyor. Burada bazı durumlarda çakışan primlerin iptali de söz konusu olabiliyor.
• Bütün bu aşamalardan geçtikten sonra emeklilik için bir engel yok ise tahsis numarası veriliyor. Bu durum zaten e-devlette “emeklilik kaydı” bölümünden görülebiliyor.
• Emeklilik kaydı oluşturulduktan sonra da maaş bağlama işlemleri yapılıyor.

EYT düzenlemesinin kaç kişiyi kapsadığı 08.09.199 tarihinden önce ilk defa sigorta tescili bulunup halen emekli olmamış kaç kişinin olduğu konusu kamuoyunda en çok merak edilen konudur. Gerçekleşen bu EYT düzenlemesi kapsamında kaç kişinin emekli olabileceğine ilişkin olarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından açıklanmış bir veri bulunmamaktadır ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yetkilerinin basına yansıyan ifadelerinden 2,3 milyon kişinin ilk etapta emekli olacağı ifade edilmiştir. SGK tarafından hazırlanan ancak kamuoyu ile paylaşılmamış ilgili yasa tasarısının görüşmeleri sırasında meclis tutanaklarına ve iktidar ve muhalefet partilerinin milletvekillerinin söylemlerine yansıyan Düzenleyici Etki Analiz Raporu isimli çalışmanın verileri değerlendirildiğinde emeklilik için yaşı bekleyen ve ilerleyen yıllarda bekleyecek 4,8 milyon kişinin olduğu tespit edilmiştir. Bu sigortalıların 3,5 milyonu 4a’lı, 619 bini 4/b’li, 669 bini 4/c’lidir. Yaş şartı kaldırıldığında prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresini şartını sağladığı için hemen emekli olabilecek 1.700.000 4/a ‘lı , 89.000 bini 4/b li , 496.000 bini 4/c olmak üzere 2,2 milyon kişi bulunmaktadır.

EYT’den Önce Olan Kadınlar Ne Zaman Emekli Olabilir?

4447 Sayılı Kanun yürürlüğe girmeden hemen öncesinde kadınlar 38 yaşını doldurmaları halinde 20 yıllık sigortalılık süresi içerisinde 5.000 gün ile SSK’dan, 7.200 gün ile Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’ndan emekli olabiliyordu. Emekli olmak için herkesin belirli gün prim ödemesi, sigortalılık süresi ve yaşı beklemesi gerekir. 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında sigorta girişi olan kadınlar 58 yaşını doldurma, 7000 gün prim ödeme şartıyla emekli olabilir. Bir diğer alternatif ise 4500 gün prim ödemesi, 25 yıl sigortalılık süresi ve 58 yaşını doldurmuş olmak şartı aranır.

1 Mayıs 2005 tarihinden sonra sigortalı olan kadınlar ise 7200 gün sigorta prim ödemesi ve 58 yaşını doldurmuş olma şartını tamamlaması durumunda emekli olabilir. 7200 iş günü prim ödemesinin 2035 yılının sonuna kadar yapılması gerekir. Aksi takdirde çalışan kadın emeklilik yaşı kademeli olarak artar ve kişinin emekli olması için doldurması gereken yaş artar. Erken emeklilik yaşı kadınlar için sigortalılık süresine ve prim gününe bağlı olarak değişebilir.

EYT’den Önce Olan Erkekler Ne Zaman Emekli Olabilir?

4447 Sayılı Kanun yürürlüğe girmeden hemen öncesinde 43 yaşını doldurmuş erkekler; 25 yıllık sigortalılık hizmet süresi içinde 5.000 gün ile SSK’dan, 9.000 gün ile Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’ndan emekli oluyordu. 01.05.2008 tarihinden sonra sigortalı olarak çalışmaya başlayan erkekler, 7200 prim günü ödeme yapma ve 60 yaşını doldurma şartlarını birlikte sağlamaları durumunda emekli olabilir. Üstte belirttiğimiz kadınlarda olduğu gibi 2035 yılının sonuna kadar 7200 prim günü ödemesinin tamamlanması gerekir. Erkeklerde emeklilik yaşı kadınlara göre farklıdır. Sigorta başlangıç tarihi 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında olan erkekler 60 yaşını doldurma ve 7200 gün prim ödeme şartlarını yerine getirdikleri takdirde emekli olabilir. Ya da 60 yaşını doldurma, 4500 prim günü ödeme yapma ve 25 yıl sigortalılık süresini tamamlama şartları ile emekli olabilirler.

eyt emeklilikte yasa takilanlar maas

03.03.2023 tarihinde yürürlüğe giren 7438 Sayılı EYT Kanunu’na göre ise prim gününde bir değişiklik yapılmayıp sadece yaş haddi kaldırıldı. Bu durumda 5.000 gün ile emekli olabilmek için kadın çalışanlarda 23.05.1985 ve öncesinde, erkek çalışanlarda ise 23.11.1980 ve öncesinde SGK girişlerinin olması gerekiyor. 1479 Sayılı Bağ-Kur Kanunu’nda ve 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nda, emeklilik prim ödeme gün sayısı açısından 08.09.1999’dan önceki dönemde de olduğu gibi kadın için en az 7.200, erkek için ise 9.000 prim günü gerekiyor.  Bağ-Kur ve Emekli Sandığı açısından gün koşulunun SSK’ya eşitlenmesi gibi bir durum 7438 Sayılı EYT Kanunu’nda bulunmuyor.

1 Ocak 1972 doğumlu, 1 Temmuz 1994’te ilk kez sigortalı işe başlayan bir erkek işçi, çalışmaya başladığı dönemde yürürlükte olan kanun gereği 5000 prim gününü ve 25 yıl sigortalılık süresini tamamladıktan sonra emekli olabiliyordu. İşçi; 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladığı 1 Temmuz 1999 tarihinde, 5000 prim günü ödemesini de tamamlandıysa 47 yaşında emekli olabiliyordu. Fakat 1999 yılında yapılan Sosyal Sigortalar Kanununda değişikliğiyle aynı işçi 5750 gün prim ödeme, 55 yaş ve 25 yıl sigortalılık şartlarını yerine getirdiği takdirde emekli olabiliyor. Yıl bazında hesaplanırsa işçinin emekliliği 8 yıl ileriye ötelendi 750 gün fazladan prim ödemesi gerekti. 8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı Kanun ile birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde 60 oldu. 2008 yılına gelindiğinde ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayacaklar için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e yükseltildi. Yani artık 65 yaşına kadar emeklilik için beklemek gerekecek.

EYT’liler Ne Zaman Emekli Olacak?

EYT konusunda merak edilen sorulardan biri de emeklilikte yaşa takılanlar ne zaman emekli olacak, sorusudur. Emeklilikte yaşa takılanlar, emekli olma şartlarını yerine getirdikleri takdirde başvuru tarihinden itibaren hızlıca emekli olabilir. Prim günü ve sigortalılık süresini doldurmayanlar öncelikle bu şartları yerine getirmeleri gerekir. Bu şartları yerine getirenlerde şartı yerine getirdikleri tarihten itibaren emekli olabilirler.

7438 sayılı kanunda sayılan şartları karşılayan çalışanlardan, sigorta kolu 4/a (SSK) olanlar EYT kapsamında emeklilik için ilk olarak mevcut iş yerlerine “emeklilik” gerekçesiyle işten ayrılma başvurusu yapmaları gerekmektedir. Ardından işverence işten ayrılış bildirimini vermesiyle birlikte EYT’liler e-Devlet üzerinden veya kuruma bizzat form doldurarak başvuru yaparak emekli olacaktırlar. İşverenler, EYT kapsamındakilerin işten çıkartma işlemlerinde normal emeklilik prosedürlerini izleyecek. Bu kapsamda, işten çıkartmada 8 numaralı kod kullanacaklardır. EYT SSK’dan emekli olacaklar, SGK’dan “Emekli olur” yazısı alarak ayrılabilir. İşten ayrılmadan yapılacak emekli müracaatları geçersiz kabul ediliyor. “Emekli olur” yazısıyla istifa edenler, işyeri tarafından verilecek olan işten ayrılış belgesi ile emekli başvurusunda bulunabilir.

EYT için askerlik borçlanması da hesaba katılır. Eğer askerlik sigorta tarihinden önce yapıldıysa, borçlandığınız gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilir. Erkekler askerde geçirdikleri günleri satın alarak prim günlerine ekleyebilir. Fakat yapılan düzenlemeyle askerlik borçlanması EYT kapsamında yer almazsa sigortalı çalışanlar ödedikleri borçlanma tutarını geri alabilir. Ancak askerlik borçlanması ile ilgili henüz netleşen bir durum söz konusu değil.

EYT’linin Hakları Nelerdir?

• 1 yıldan fazla çalışması varsa kıdem tazminatı
• Eğer varsa ödenmemiş maaşı
• Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma ücreti
• Eğer varsa yıllık izin ücreti
• Hafta tatil ücreti
• Ulusal bayram ve genel tatil ücreti

EYT Emekli Maaşı Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Emeklilik yaşı hesaplama için prim günü, sigortalılık süresi hesaba katılır. Yeni yapılan düzenleme ile sigortalılık süresi ve prim günü göz önüne alınacaksa da sigortanızın başladığı tarih de önemlidir. Sigortanızın başladığı tarihe göre yaş, sigortalılık süresi ve prim günü ödemesi değişkenlik gösterir. Emeklilikte yaşa takılanlar için maaş hesaplamasında 3 döneme ayrılır. Bunlar;

• 1999 yılı öncesi
• 1999 – 2008 yılları arası
• 2008 yılı sonrası

Bu üç dönemdeki hesaplamalar yapıldıktan sonra EYT için maaş hesaplaması yapılır. Yani emekli maaşı hesaplaması, çalışanın sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınarak hesaplanır. Bu hesaplama üzerinden alacakları maaş belirlenir. EYT kapsamında emekli olanların yaş şartı kaldırılmasına bağlı olarak erken emekli olmalarından dolayı emekli aylıklarında herhangi bir indirim  yapılması söz konusu olmayacaktır. Dolayısıyla, EYT’den yararlanıp emekli olacaklar ile normal şartlarla emekli olanlar arasında maaş hesaplaması bakımından bir farklılık olmayacak, EYT’lilerin emekli aylıkları da mevcut kurallara göre hesaplanacaktır.

Askerlik Borçlanması ile EYT’li Olmak Mümkün mü?

EYT’li sayılmak için sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 tarihinden önce olup, emeklilik için gereken yaş dışındaki sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlamış olmak gerekiyor. Sigorta başlangıcınız 8 Eylül 1999 tarihinden sonra olduğundan EYT kapsamında olamazsınız. Bu durumu askerlik süresini saydırarak çözmeniz de mümkün değildir. Örnek olarak kişi kamu kurumunda memur. Yasal düzenleme ile EYT yasası 8.9.1999 öncesi sigortalı şartını arıyor. Diyelim ki kişinin kamu kurumuna giriş tarihi 9.9.1999, bir günle kaçırıyor. Askerlik tarihi, 25.11.1996 – 24.05.1998. Borçlanması yapıldı. Borçlanmış olduğu askerlik hizmeti sigortalı sayılıp işe giriş tarihim olan 9.9.1999 tarihi öncesine çekiyor mu? Yani 1 günle kaçırdığı EYT, askerlik borçlanması ile öne çekilir mi?

8 Eylül 1999 tarihinden sonra göreve başlayan memurlar, askerlik borçlanmasıyla memuriyet başlangıcını 8 Eylül 1999 tarihinden önceye çekerek, EYT’den yararlanamıyorlar. Bu durumda EYT kapsamına giremezsiniz. Sadece askerlik süreniz sigortalılık sürenize eklenir. Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe başlangıç tarihi geriye çekilemez. Bunlar ancak eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere yapılır. Yani o eksik kalan prim gün sayısını telafi eder. Ama işe başlangıcı geri çekmez.

İşveren EYT’liyi İşten Çıkarabilir mi?

EYT kapsamında emeklilik şartlarını yerine getirmiş olmasına rağmen emekli olmayarak çalışmayı tercih edecek personel, işveren tarafında salt emeklilik şartlarına sahip olduğundan bahisle işten çıkmaya zorlanamayacak olup, bu nedenle işten çıkarılan işçinin işe iade davası açma hakkı gündeme gelebilecektir. Tüm bunlara ek olarak EYT kapsamında emekli olacak olan kişiler işverenin de kabul etmesi durumunda aynı veya farklı bir işlerinde Sosyal Güvenlik Destek Primli (SGDP) olarak çalışabilecektir. İşçinin EYT kapsamında emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ne kendisinin ihbar tazminatı ödeme zorunluluğu ne de işverenin ihbar süresine uymayı talep etme hakkı yoktur. Sadece kıdem tazminatı ve diğer alacak kalemleri gündeme gelebilir. Son olarak EYT ile emekli olmakla normal emekliliğin hiç bir farkı yoktur.

Tarafımıza sıklıkla sorulan konuların başında EYT için en önemli şart olan hizmet başlangıcının 8 Eylül 1999 tarihinde önce olması dolayısıyla bu tarihten önce sigortalı sayılan işlerde çalışanların SGK’sının bildirilmediği durumlarda sigortasız çalıştığı günlerin tespiti adına hizmet tespit davası açılması halinde EYT düzenlemesinden faydalanıp faydalanılmayacağıdır. Hizmet tespit davasının kazanılması halinde ve EYT düzenlemesi yasalaşması durumunda pek tabiki EYT düzenlemesinden faydalanmak mümkündür.

Yurt Dışında Çalışan Türk Vatandaşları EYT’den Emekli Olabilir mi?

Türkiye’de sigorta girişi olmayan ancak yurt dışında çalışan Türk vatandaşları 2000 yılından önce yurt dışında herhangi bir iş girişi bulunduğu yurt dışı borçlanması yaparak EYT ile emekli olabilirler. Bu borçlanma süreleri için yazılı talep ile başvuru yapmak gerekmektedir. Türkiye’nin sosyal güvenlik anlaşması bulunan 35 ülke arasında yer alıyorsa, bu ülkelerin sosyal güvenlik sistemleri ile Türkiye arasında yapılan anlaşmalar kapsamında belirli şartları sağladıkları takdirde borçlanma yoluyla Türkiye sosyal güvenlik sistemi için prim ödeyerek, EYT kapsamında emekli olabilirler.

Ancak bu kişilerin belirli şartları sağlamaları gerekmektedir. Örneğin, söz konusu ülkede en az bir yıl prim ödemiş olmaları, Türkiye’de EYT kapsamında emekli olabilmek için gerekli olan prim gün sayısını tamamlamaları gerekmektedir. Ayrıca, her ülkenin kendi kuralları ve prosedürleri bulunmaktadır, bu nedenle her durumda ayrıntılı olarak incelenmesi gerekmektedir. Vatandaşlar, uzman bir avukat aracılığıyla bulundukları ülkelerin sosyal güvenlik sistemleriyle Türkiye arasında yapılan anlaşmaları inceleyerek, borçlanma yoluyla Türkiye’deki sosyal güvenlik sistemi için prim ödeyerek EYT kapsamında emekli olma hususunda bilgi edinebilirler.

Resmi Gazete EYT

8.9.1999 öncesi ilk defa sigortalı olanların emekli aylığına hak kazanmasında yaş şartını kaldıran düzenleme TBMM Genel Kurulunda kabul edilmiştir. Söz konusu kanun Resmi Gazetede yayımlanıp yürürlüğe girmiştir. E Devlet veya doğrudan başvuru yolu ile SGK’dan aylık talebinde bulunulabilir. Konuya ilişkin kanun Resmi Gazetede yayımlanıp yürürlüğe girmeden yapılan bu taleplere istinaden SGK aylık bağlama işlemi yapılması yasal olarak mümkün değildir. Tüm süreçler tamamlanıp Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdikten sonra SGK’dan aylık talebinde bulunulması halinde aylık bağlama işlemleri en kısa sürede sonuçlandırılacaktır.

TBMM’de kabul edilen kanun ile 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlayanların emekliliğinde yaş koşulu kaldırıldı. Söz konusu tarihten önce çalışmaya başlayanlardan, yaş dışındaki koşulları sağlayanlar hemen emekli olabilecekler. EYT’li SSK’lılarda 5000 – 5975 prim günü ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi aranacak. BAĞKUR’lu ve Emekli Sandığı’na tabi erkekler 9000, kadınlar 7200 prim gününü tamamlayarak emekliliğe hak kazanacaklar.

EYT Son Durum Nedir?

EYT’lilerin merakla beklediği yaş, prim gibi detaylar da netleşmeye başladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca hazırlanan taslak metinde yaş sınırı bulunmuyor. Üstte belirttiğimiz şartları tamamlayan kişiler EYT kapsamında emekli olabilecek. Sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 tarihinden önce olanlar EYT’li (emeklilikte yaşa takılan) sayılıyor. EYT’li sayılmak için sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 tarihinden önce olup, emeklilik için gereken yaş dışındaki sigortalılık süresi ve prim günü şartlarını sağlamış olmak gerekiyor. EYT meclis gündemi kanun telifi olarak 30.01.2023 tarihinde sunuldu. Teklifte;

• 4 Madden oluşan kanun teklifimiz ile 08.09.1999 tarihinden önce sigorta girişi olanlarda yaş şartını kaldırıyoruz. Kadınlar 20 yıl, erkekler 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 prim gün sayısını dolduran emeklilik hakkını kazanabilecek.
• Emekli olup da 10 gün içinde aynı işyerinde işine devam eden emekliler için yüzde 5 sigorta teşviki sağlanacak. Taşerondan işçi kadrosuna geçenler için zorunlu emeklilik kaldırılıyor.
• 1999 öncesi sigorta girişi olanların başlangıca göre pirim gün sayısı kademeli olarak 5000 ila 5975 gün arasında değişiyor. Düzenleme ile yaş şartı kalkıyor, kadınlar 20,erkekler 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 ila 5975 arası değişen prim gün sayısını doldurmaları gerekiyor.

01.03.2023 tarihinde EYT mecliste kabul edilerek yasalaştı. EYT’nin Resmi Gazete’de yayınlanmasından sonra kurum aylık talebi başvurularını alacak. EYT Resmi Gazete’de yayınlandı.  2023 Mart ayında emeklilik başvurusunu yapan tüm EYT’liler 1 Nisan’dan itibaren tüm hak edişlerini alacak. Maaşı bağlanan EYT’lilerin emekli maaşı ödemesi erkenden yapılacak ve Ramazan Bayramı ikramiyesi ile birlikte verilecek. Emekli maaşı ve bayram ikramiyesi için ödeme takvimi açıklandı. Öte yandan en düşük emekli maaşı alan bir EYT’li ilk maaşı dahil 20 bin TL’nin üzerinde ödeme alacak. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen geçici maddeye göre 8 Eylül 1999 ve öncesinde işe girenler düzenlemeden yararlanacak. Herhangi bir yaş sınırının yer almadığı düzenlemede, prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını taşıyanların aylık alabileceği belirtildi.