Eşdeğer parça, araçta kaza sonucunda parça değişimi gerekiyorsa ancak parçanın orijinali bir sebepten temin edilemiyorsa o parçaya eşdeğer başka bir parça monte edilir. Her iki parçanın da işlevi ve performansı aynıdır ancak biri orijinalken diğeri onun muadilidir. Her yıl trafiğe çıkan araç sayısındaki artış ile beraber trafik kazalarında da ciddi oranlarda artış yaşanmaktadır. Trafik kazaları nedeniyle aracınızda hasar meydana gelmesi durumunda hasarın nasıl giderileceği önemlidir. Bazı durumlarda hasar alan parçanın değiştirilmeden tamiri mümkünken, bazı durumlarda da hasarlı parçanın değiştirilmesi gerekmektedir.

Eşdeğer parça uygulaması koşulları şu şekilde ilerler. Eğer araç 3 yaşından küçükse ve hasar gören parçanın onarılması mümkün değilse o araca orijinal parça takılır ve eski parça yenisiyle değiştirilir. Ancak araç 3 yaşından büyükse öncelikli olarak eşdeğer parça arayışına gidilir. Eşdeğer parçanın bulunamaması halinde orijinal parça takılır. Araç sahipleri eşdeğer parça transferine her zaman sıcak bakmayabilir bu nedenle Danıştay kararına göre sigorta sahibinden onay alınmadan herhangi bir işlem yapılamaz.

Trafik kazaları sonucu meydana gelen hasar sonucu parça değişimi gibi kayıp ve zararların eksiksiz bir şekilde tazmin ve telafisi için zararın doğru bir şekilde tespiti ve ayrıca dava ve takibin kusur oranıyla birlikte tazmin kabiliyeti en yüksek sorumlulara yöneltilmesi gerekmektedir. Bu da bilgi, tecrübe ve uzmanlık gerektirmektedir. Bu nedenle tazminat taleplerinizi bir hak kaybına uğramadan alabilmek için uzman bir trafik kazası avukatı ile çalışmak yararınıza olacaktır. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak oluşan kaza sonucunda aracın parçasının değişmesi halinde kullanılacak parçanın niteliği ve koşulları hakkında bilgilendirme yapacağız.

Eşdeğer Parça Nedir?

Gerçekleşen trafik kazası sonrasında araçta meydana gelen hasarın giderilmesi farklı yollarla yapılabilmektedir. Eğer hasar parçanın değiştirilmeden giderilebilmesi mümkün değilse, yerine ya orijinal parça takılmalıdır ya da eşdeğer parça ile kullanılarak hasar giderilmelidir.  Trafik kazası nedeniyle hasarlı olan aracın onarımı için kullanılan ve orjinali ile muadili veya aynı işlevi gören parçaya eşdeğer parça denilmektedir.

Eşdeğer parça uygulaması, orijinal parçanın zarar görmesi halinde, orijinal parçanın üreticisi tarafından üretilmeyen ancak kalite, uyumluluk ve gösterdiği performans bakımından orijinal parçaya birebir aynı olan parçanın kullanılmasını ifade eder. Genelde maliyet tasarrufu sağlar. Bulunması daha kolaydır. Ayrıca eşdeğer parça araca zarar vermemeli ve garantisini bozmamalıdır. Eşdeğer parça aracın performasını negatif yönde etkilememeli, orijinal parça standartında olmalıdır. Bu nedenle eşdeğer parçanın seçimine dikkat etmeli ve güvenilir sağlayıcılardan alınmalıdır.

Eşdeğer Parça Uygulamasının Mevzuattaki Yeri

Eşdeğer parça uygulaması, bir ürünün orijinal bileşeninin hasar görmesi veya çalışmaz hale gelmesi durumunda devreye giren bir süreçtir. Bu uygulamada, zarar gören orijinal parçanın yerine, orijinal üretici tarafından sağlanmayan ancak orijinaliyle benzer kalite, performans ve uyumluluk özelliklerine sahip olan bir bileşen tercih edilir. Eşdeğer parça, orijinal bileşenin fonksiyonunu aynı verimlilikte yerine getirebilir ve genellikle maliyet avantajı sunar.

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının “Tazminat ve Giderlerin Ödenmesi” başlıklı B. 2. maddesinde;

“Hasar halinde, hasar gören parça, onarımı mümkün değilse veya eşdeğer parça (veya yeniden kullanılabilir parça) ile değişimine imkân yok ise orijinali ile değiştirilir. Bu paragraf uygulaması sonucu araçta bir kıymet artışı meydana gelse dahi bu fark tazminat miktarından indirilemez. 

Hasar gören parçanın orijinal olmaması halinde ise eşdeğer (veya yeniden kullanılabilir parça) ile değiştirilir. Ancak, hasar gören parçanın eşdeğer (veya yeniden kullanılabilir parça) ile değiştirilmesine imkân olmaması halinde orijinal parça ile değiştirilir. Eşdeğer (veya yeniden kullanılabilir) parça ile değişim imkânı olduğu halde orijinal parça ile onarım sağlanır ise sigortacının sorumluluğu, sigortacının kaza tarihi itibarıyla benzer hasarlardaki onarım uygulamasına göre, eşdeğer (veya yeniden kullanılabilir) parça bedeli ile sınırlıdır. Eşdeğer (veya yeniden kullanılabilir) parça ile değişim imkânı olduğunu ispat yükü sigortacıya aittir. Bu fıkranın uygulanması sonucu araçta bir kıymet artışı meydana gelse dahi bu fark tazminat miktarından indirilemez.” Şeklinde düzenlenmiştir.

Eşdeğer Parçanın araç sahiplerinde güven oluşturmaması nedeniyle 2015 yılında “eşdeğer parça sertifikası” uygulaması yürürlüğe girmiştir. Bu uygulamaya göre araca eğer orijinal parça takılamıyorsa sigorta şirketlerinin, eş değer parçanın sertifikasını vermesi gerekmektedir. Buna göre sigorta şirketleri taktığı eşdeğer parçanın Türkiye Standartlar Enstitüsü (TSE) tarafından uluslararası standartlar kapsamında testlerden geçirerek 2 yıllığına belgelendirilmesi gerekmektedir. Böylelikle TSE’nin onay verdiği parçalar kullanıldığı için de araç güvenliği koruma altına alınmaktadır. Sigorta şirketi TSE belgesi olmayan parça veya başka araçlardan çıkma parça kullanmışsa araç değer kaybını aracı hasar görene ödemek zorundadır.

Ayrıca Danıştay 8. Dairesi’nin 31.03.2021 tarih ve 2020/6493E. sayılı kararı ile “davalı idare tarafından, sigorta ilişkisinin tarafı olmayan ve doğrudan zarar gören 3. kişilerin araçlarında meydana gelen hasarın rızaları alınmaksızın yeniden kullanılabilir parça ile değiştirilmesine imkan tanınarak yasal bir dayanak olmaksızın mülkiyet hakkına kısıtlama getirildiği” gerekçesiyle dava konusu Tebliğ’in “yeniden kullanılabilir parça” ibaresinin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir.

Eşdeğer Parça Uygulamasının Koşulları Nelerdir?

Hasar nedeniyle parça değişmesi halinde orijinal parça yerine eşdeğer parça kullanılmasının belli başlı koşulları mevcuttur. Buna göre,

• Kalite, Performans ve Güvenlik: Eşdeğer parça, orijinal parça ile fiziki, kalite, performans ve güvenlik bakımından benzerlik göstermelidir.
• Uyumluluk: Eşdeğer parça, orijinal parça gibi aracın aksamıyla uyum içerisinde çalışmalıdır. Uyumlu olmayan eşdeğer parçalar, aracın performansını etkileyebilir ve arızalanmasına neden olabilir.
• Tüketici Bilgilendirmesi: Eşdeğer parça tazminatı veya bu parçalar arasındaki potansiyel fiyat farkı hakkında tüketicilere detaylı bilgi sağlanmalıdır. Bu, hem tüketicinin haklarını koruma altına alır hem de tüketicinin bilinçli bir seçim yapmasını sağlar.
• Garanti ve Ürün Güvenliği: Eşdeğer parça kullanımı, aracın garantisi üzerinde olumsuz bir etki yaratmamalıdır.
• Sigorta Türü: Trafik sigortası, genellikle üçüncü şahıslara verilen zararları kapsar. Kasko sigortası, aracın kendi hasarlarına karşı sigortasını kapsar. bu nedenle kusur oranı ve zararın kime karşı verildiği hususları önemlidir.

Eşdeğer Parça Uygulamasına İtiraz

Eşdeğer parça kullanımı aracın yaşına göre değişkenlik göstermektedir. Eğer kaza tarihinde aracın yaşı 3 yaşından küçükse ve hasarlı parçanın değiştirilmesi gerekiyorsa öncelikle orijinal parça ile değiştirilmelidir. Orijinal parçanın bulunamaması halinde ise eşdeğer parça ile değiştirilir. Eğer hasar gören araç 3 yaşından büyükse öncelikle eşdeğer parça ile değiştirilmelidir. Eşdeğer parça bulunamaması halinde orijinal parça ile değiştirilmelidir. Ancak parça değişiminde eşdeğer veya orijinal parçanın kullanılacağı bilgisi araç sahibine mutlaka bildirilmesi gerekmektedir. Araç sahibinin onayı dışında yapılan parça değişikliği için itiraz hakkına sahiptir.

Eğer tüketici, eşdeğer parçanın kalitesinden, performansından veya uyumluluğundan memnun değilse, orijinal parçanın kullanılmasını talep edebilir. Ancak bu durumda, orijinal parça ve eşdeğer parça arasındaki fiyat farkı tüketici tarafından karşılanabilir. Ancak bu hususlar sigorta poliçesinin içeriği veya kapsamına göre değişiklik göstermektedir.

Hasar gören aracın onarımının orijinal parçalar yerine yan sanayi veya eşdeğer parçalarla yapılması neticesinde orijinal parçalarla onarım bedeli arasındaki farka hasar farkı denir. Başka bir ifadeyle orijinal parça fark bedeli de denilmektedir. Örneğin, aracınızın ön tampon parçasının orijinal fiyatının kdv hariç 2.500 TL olduğunu varsayalım. Sigorta şirketi aracınıza 1.000 TL tutarında yan sanayi bir ön tampon takmış olsun. Buradaki hasar farkı, 2.500 – 1.000 TL = 1.500 TL dır. Sigorta şirketi sizin mağduriyetinizi karşılamadığı gibi burada 1.500 TL haksız kazanç elde etmiştir. Bu fark hasar farkı tazminatı olarak sigorta şirketinden talep edilebilmektedir.

Bahsedilen fark eğer sigorta şirketinden talep edilmesine rağmen verilmezse Sigorta Tahkim Komisyonundan talep edilebilmektedir. Hasar Farkı Tazminatı talebinize ilişkin karşı tarafın Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası tarafından 15 gün içerisinde bir cevap verilmezse veya eksik ödeme yapılırsa araç değer kaybı Sigorta Tahkim Komisyonuna yapılacak başvuruyla talep edilebilir.  Sigorta tahkim komisyonuna başvuru, elektronik ortamdan yapılabileceği gibi posta yoluyla da yapılabilir. Sigorta Tahkim Komisyonu’nun resmi internet sayfası üzerinde yer alan başvuru formu doldurularak ve gerekli evraklar sisteme yüklenerek değer kaybı başvurusu tamamlanmaktadır.