Bankaların kredi kullanan veya kredi kartı borcu bulunan emeklilerin maaş hesaplarına bloke koyması uygulamasının yaygın bir hale geldiği görülmektedir. Bundan dolayı mağduriyetler giderek artmıştır. Bir çok insan “emekli maaşına haciz konulabilir mi”, “vergi borcundan dolayı emekli maaşına haciz”, “Sgk emekli maaşına haciz koyabilir mi”, “banka emekli maaşına haciz koyabilir mi”, “emekli maaşına haciz konur mu 2023” soruların cevabını merak etmektedir. Yargıtay 2021 yılında aldığı kararında emekli maaşı bloke edilmiş milyonlarca emekliyi ilgilendiren bir karara imza attı. Yargıtay kararında emekli maaşını teminat göstererek kredi kullanmış emeklilerin kredi ödemeleri geciktiği takdirde bankanın bloke ve kesinti yapma hakkının olmadığı yönünde tespitler yapıldı. Kişinin borcundan dolayı Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) alınan emekli, sakatlık, dul ve yetim aylığının, ilgili yasa gereği haczi ve blokesi mümkün değildir. Fakat bu yasağın üç istisnası var;

• Nafaka borçları
• Vergi borçları
• Borçlunun muvafakati.

Yani emekli, dul ve yetimin maaşı, SGK alacakları, vergi borçları ve nafaka dışında kişinin muvafakatı olmadan haczedilemiyor. Burada en önemli konu muvafakat sözleşmesi. Emekliler işte bu sözleşme nedeniyle maaşa bloke koyulduğunda itiraz etmesi durumunda yargı blokeyi kaldırıyor.

Makale Ankara Barosu Avukatlarından Gizem Koç tarafından kaleme alınmıştır.

Emekli Maaşına Haciz Konulabilir mi?

Uygulamada ödenmeyen krediyi karşılamak için bankalara emekli maaşı hesabı olup olmadığına bakılmaksızın doğrudan 89. maddenin 1. fıkrası uyarınca birinci haciz ihbarnamesi gönderilerek banka hesaplarına bloke konulmaktadır. Fakat bu durumda emekli maaşına borçlunun rızası haricinde haciz konulmakta olup icra müdürünün kararına karşı, şikayet yoluna başvurulmak suretiyle banka hesabındaki blokenin kaldırılabilmesi mümkündür.

Bugüne kadar bankalar tarafından emeklilere verilen kredilerde kredinin teminatı olarak emekli maaşı gösterilmekteydi. Kredi kullanan emekliler emekli maaşına bloke konulmasına kredi sözleşmesi esnasında peşinen önceden rıza göstermekte, bu nedenle kredi ödemeleri geciktiği takdirde hiçbir işleme gerek kalmadan banka tarafından doğrudan bloke ve kesinti yapılmaktaydı. Emekli maaşından başka geliri olmayan kişiler bu durumdan uzunca süre mağdur oldular. Bankalar ise kredi borçlarını emekli maaşından kesinti yaparak tahsil etme yoluna gittiler. Emekli türlerini öncelikle belirtmek gerekirse;

Emekli maaşına haciz konulabilir mi sorusunun cevabı emeklilik türüne göre (SGK, Bağkur, Memur Emeklisi) değişmemektedir.  Memur emeklileri 5434 sayılı Kanun’a tabidirler.  SSK, Bağ – Kur, Kamu, Banka ve Borsa sandıklarından emekli olanların maaşına ise rızası olmazsa haciz konulamaz. Fakat üstte belirttiğimiz gibi bankaların önceden aldığı bu rıza geçerli değildir. Ancak, SGK’nın emekli kişiden prim, SGDP gibi bir alacağı var ise emekli maaşını haczedilebilir. Dolayısıyla, SGK’ ya borcu olan ve emekli aylığı alanların maaşlarının dörtte biri ( % 25) haczedilebilmektedir.

Sonuç olarak eğer borçlunun emekli maaşına haciz konmasına izin vermiş olması gibi bir durum söz konusu değilse istisnai durumlar haricinde emekli maaşına haciz konulamaz. Ancak emeklilik türü ne olursa olsun emekli borçlu emekli maaşına haciz konmasına muvafakat vermiş ise bu durumda emekli maaşına haciz konmasında herhangi bir hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Yargıtay Emekli Maaşına Haciz Konulamaz Kararı

Yargıtay’ın son kararıyla bu dönem artık geride kaldı. Son karara göre SGK, nafaka ve vergi borçları dışında emekli maaşından kesinti yapılamayacağına vurgu yapıldı ve  bankalar bundan sonra emekli maaşından kesinti ve bloke yapamayacağı gibi bugüne dek milyonlarca emekli vatandaştan yaptığı milyarlarca liralık kesintileri de iade etmek zorunda kalacağı bir kararla karşı karşıya kaldı.

Emekli vatandaşlar bankanın koymuş olduğu blokenin kaldırılması ve kesintilerin iadesi için Tüketici Hakem Heyetlerine başvurma hakkına sahiptir. Toplam kesinti miktarının 30.000,00 TL’yi geçmesi halinde ise doğrudan Tüketici Mahkemesinde dava açarak, blokenin iptal edilmesini ve bugüne kadar yapılan kesintilerin faizi ile iade edilmesini talep edebilecektir.

Emekli Maaşına Haciz Kaldırma Dava Dilekçesi

Ankara Tüketici Mahkemesi’ne

Davacı: İsim-Soyisim-Tc-Adres-Telefon

Davalı: …… Bankası – Vergi Kimlik No-Adres-Telefon

Konu: Bankanın emekli maaşı üzerine koymuş bulunduğu blokenin kaldırılması, hukuka aykırı şekilde kesilen miktarların tarafıma iadesi talebidir.

Dava Değeri : Fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydıyla … TL.  (2022 yılın için 30.000,00 TL’den fazla miktarlar için)

Açıklamalar

1. Davalı ….. Bankası’ nın Osmaniye şubesinde emekli maaşı hesabım bulunmakta olup bu hesabıma yatan maaşının tümü üzerine davalı bankaca … yılı … ayından itibaren bloke konulmuş ve kesinti gerçekleştirilmiştir.
2. C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 24.06.2021 tarihli 2017/13-1980 esas ve 2021/829 karar numaralı emsal kararıyla banka tarafından yapılan bloke ve kesintilerin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve borçluya iadesi gerektiğine karar verilmiştir.
3. Davalı banka kredi sözleşmesi kurulurken emekli maaşımın bloke edilmesine muvafakatim olduğundan bahisle bu kesintileri yapmış ise de kanunun emredici hükümlere aykırı şekilde yapılan rıza beyanı geçersizdir. İİK 83/a: “82 ve 83 üncü maddelerde yazılı mal ve hakların haczolunabileceğine dair önceden yapılan anlaşmalar muteber değildir.” kanun maddesi emredici bir hükümdür. Yukarıda kısaca arz ve izah olunan nedenler ile davalı bankanın blokesinin kaldırılarak bugüne dek haksız kesintilerle tahsil ettiği toplamda ….. TL’nin davalıdan tahsiline ihtiyaç vardır.

Hukuki Nedenler: 2004 S. K. m. 83; 5510 S. K. m. 93 ve tüm ilgili mevzuat.

Hukuki Deliller:

1. … Bankası hesap dökümü
2. Banka dekontları
3. ….. tarihinden itibaren banka hesap hareketleri
4. Tüketici kredi sözleşmesi
5. Bilirkişi incelemesi,
6. Tanık beyanları
7. Yemin ve karşı tarafın sunacağı delillere karşı delil sunma hakkımız saklı kalmak kaydıyla her türlü yasal delil.

Sonuç ve İstem: Yukarıda açıklanan sebeplerle davamın KABULÜNE, Banka tarafından yapılan blokenin kaldırılmasına, haksız tahsil edilen kesintiler için fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydı ile toplam ….. TL’nin kesinti tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tarafıma iadesine ve tüm yargılama giderleri ile avukatlık ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ederim.

       Davacı İsim-Soyisim

                   İmza

Emekli Maaşına Haciz Kaldırma Başvuru Dilekçesi

Ankara Tüketici Hakem Heyeti Başkanlığı’na

Başvurucu: İsim-Soyisim-Tc-Adres-Telefon

Şikayet Edilen: …… Bankası – Vergi Kimlik No-Adres-Telefon

Uyuşmazlık Konusu: Bankanın emekli maaşım üzerine koymuş bulunduğu blokenin kaldırılması, hukuka aykırı şekilde kesilen miktarların tarafıma iadesi talebidir. Uyuşmazlık Bedeli : …. TL (2022 yılın için en fazla 30.000,00 TL)

Açıklamalar

Şikayet edilen … Bankasının … Şubesi müşterisiyim. Bankaya yatan emekli maaşımın tümü üzerine davalı bankaca … yılı … ayından itibaren bloke konulmuş ve kesinti gerçekleştirilmiştir. Banka tarafından yapılan bloke usul ve yasaya uygun değildir. Borçlunun emekli maaşının haczedilemeyeceği yönünde emredici kanun hükümleri bulunmaktadır. Her ne kadar kredi sözleşmesinin içinde veya ekinde emekli maaşımın kesilmesine muvafakat ettiğim yönünde imza atmışsam da, İcra ve İflas Kanunu 83/a md. uyarınca İİK 82 ve 83 üncü maddelerde yazılı mal ve hakların haczolunabileceğine dair önceden yapılan anlaşmalar muteber değildir. Buna yönelik T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 24.06.2021 tarihli 2017/13-1980 esas ve 2021/829 karar numaralı emsal kararıyla banka tarafından yapılan bloke ve kesintilerin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve borçluya iadesi gerektiğine karar verilmiştir. Yukarıda kısaca arz ve izah edilen nedenlerle başvurumun kabulüne, emekli maaşım üzerindeki blokenin kaldırılmasına, …. yılı … ayından itibaren yapılan haksız kesintiler için …. TL’nin şikayet olunandan alınarak tarafıma verilmesine karar verilmesini talep ederim.

     Başvurucu İsim-Soyisim

                 İmza

Haczedilemez Mallar Nelerdir?

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 93 uyarınca:  “Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez.”

İcra ve İflas Kanunu Madde 82 – Aşağıdaki şeyler haczolunamaz:

• Devlet malları ile mahsus kanunlarında haczi caiz olmadığı gösterilen mallar,
• Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedenî çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya,
• Memleketin ordu ve zabıta hizmetlerinde malul olanlara bağlanan emeklilik maaşları ile bu hizmetlerden birinin ifası sebebiyle ailelerine bağlanan maaşlar ve ordunun hava ve denizaltı mensuplarına verilen uçuş ve dalış tazminat ve ikramiyeleri, Askeri malullerle, şehit yetimlerine verilen terfi zammı ve 1485 numaralı kanun hükmüne göre verilen inhisar beyiye hisseleri,
• Vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için tazminat olarak mutazarrırın kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar,
• Borçlunun haline münasip evi,
• Öğrenci bursları.