Doğum yardımı, Türk vatandaşları ile mavi kart sahiplerine verilir. Annenin veya babanın veyahut her ikisinin de Türk vatandaşı ya da mavi kart sahibi olması gerekmektedir. Doğum Yardımı, 15.05.2015 tarihinde ve sonrasında gerçekleşen canlı doğumlar için verilir. Bu tarihten önce doğan çocuklar için “Doğum Yardımı” verilmez. Ancak ödeme miktarına esas çocuk sırasının tespitinde, diğer bir deyişle yeni doğan çocuğun kaçıncı çocuk olduğunun belirlenmesinde 15.05.2015 tarihinden önce doğmuş olan çocuklar da sayılır. Doğum yardımı;

• Çocuğun kimliği çıkarılırken devlet tarafından anneye yapılır.
• Doğum yardımı birinci çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için 400 TL, üçüncü ve sonraki çocukları içinse 600 TL tutarında bir defaya mahsus yapılır.
• Kamu işçilerine ise sözleşmeleri gereği, kurumlarından aldıkları doğum yardımı tutarı ile yukarıda bahsedilen tutarlar arasındaki fark ödenir. Kurumlarından aldıkları ödeme daha fazla ise Doğum Yardımı ödemesi yapılmaz.
• Doğum parası 2024 yılı için Avrupa Birliği desteklemesine göre en düşük 7993 TL, en fazla ise 15.989 TL’dir.
• Doğum Yardımı ödemeleri yapılan başvurunun Doğum Yardımı Sistemine (DYS) girildiği ayı takip eden ay içerisinde hak sahiplerince PTT şubelerine yatırılır.

Kişiler çalışma hayatını belli bazı sebeplerle ara verebilir. Bu durumlar sağlık problemleri, doğum vb. sebepler olarak sıralanabilir. Kişi doğum sonrası çalışma hayatından bir süre uzak kalabilir. Devletin bu noktada doğum yapan kişilere sağladığı bazı yardımlar bulunmaktadır. Bunlardan birisi de doğum yardımıdır. Her ne statüde olursa olsun (hizmet alımı yoluyla istihdam edilenler dâhil) kamu kurum ve kuruluşlarınca istihdam edilen personel doğum parası alabilir. İşçi, sözleşmeli veya memur olmasının önemi yoktur. Çalıştığı kuruma dilekçe ile başvurmalıdır. Ödemeyi çalıştığı kurum yapar.

Yeni doğan bebeğin doğum tarihi 15.05.2015 tarihi ve sonrasında gerçekleşmiş olmalıdır. Ayrıca bebeğin canlı doğması da gerekmektedir. Doğumun hastanede, evde veya farklı bir yerde olmasının bir önemi yoktur. Bu tarihin öncesinde doğan çocuklar için aileye doğum yardımı yapılmaz. Ödeme miktarı tespit edilirken ailenin diğer çocuklarının da doğum tarihi dikkate alınır. Bu durum doğum yardımı için başvurulan çocuğun, ailenin kaçıncı çocuğu olduğunun belirlemesi açısından önemlidir. Çünkü 15.05.2015 tarihinden önce doğan çocuklar da kardeş sayısını belirlemek için önemlidir. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızdan doğum yardımının ne olduğundan, doğum yardımının nasıl alındığından ve doğum yardımının ne kadar olduğu konularından bahsedeceğiz.

Doğum Yardımı Nedir?

Doğum yardımı, Türk vatandaşları ile Mavi kart sahiplerine verilir. Annenin veya babanın veyahut her ikisinin de Türk vatandaşı ya da Mavi kart sahibi olması gerekmektedir. Doğum yardımı; doğum sonrası kişiye verilen belli bir ödemeyi kapsamaktadır. Ancak doğum yardımından yararlanabilecek kişiler yalnızca Türk vatandaşları ve Mavi Kart sahipleridir. Hem anne hem de baba Türk vatandaşı ya da Mavi Kart sahibi olabileceği gibi anne ya da babadan birinin de Türk vatandaşı ya da Mavi Kart sahibi olması yeterlidir. Ayrıca doğum yardımından yararlanacak kişiler için bebeğin sağ doğma şartı getirilmiştir. Doğum 15.05.2015 tarihinden sonra gerçekleşmelidir. Doğum yardımından yararlanmak için gereken şartlar şu şekilde sıralanabilir:

• Annenin ya da babanın Türk vatandaşı ya da mavi kart sahibi olması gerekir.
• Anne ve babanın her ikisi de Türk vatandaşı veya mavi kart sahibi olabilir.
• Çocuğun sağ doğmuş olması gerekir.
• Çocuğun doğum tarihinin 15.05.2015 tarihi ve sonrası olması gerekir.
• Çocuğun Kimlik Paylaşım Sistemi’ne kaydı yapılır.
• Doğum Yardımı Başvuru dilekçesi eksiksiz olarak doldurulur ve imzalanır.
• Yalnızca aşağıda belirlenen başvuru yerlerine başvuru yapılabilir.

Örnek vermek gerekirse 14.05.2015 tarihinde doğan bir bebek için doğum yardımı verilmezken, 15.05.2015 tarihi ve sonraki 16.05.2015 tarihinde doğan bebekler için doğum yardımı verilir. Başvurular Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne ya da Sosyal Hizmetler Merkezleri’ne yapılabileceği gibi kişinin çalıştığı kuruma da müracaat yoluyla yapılabilir. Başvuru kamu kurum ve kuruluşlarından yapılacaksa, eşlerden birinin kurumda çalışıyor olması yeterlidir. Dolayısıyla baba memur ise çalıştığı kuruma başvuru yaparak doğum yardımından yararlanabilir.

Doğum Yardımı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Doğum yardımı, doğum yapan her annenin veya babanın faydalanabileceği bir yardım ödeneğidir. Yeni doğan her çocuk için verilen doğum parası, genellikle anne üzerinden ödenir. Bu ödeneğin hem işveren hem de devlet tarafından verilen türleri mevcuttur. İşveren tarafından ödenen doğum yardımlarıyla ilgili yasal bir standart yoktur. Fakat Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından ödenen doğum yardımları için birçok şart ve sınır belirlenmiş durumdadır. Çocuğun kimliği çıkarılırken devlet tarafından anneye yapılır. Doğum parası 2024 yılı için en düşük 7993 TL, en fazla ise 15.989 TL’dir.

Doğum yardımı için başvuru yapılırken öncelikle çocuğun sağ doğması gerekir. Ardından çocuk için bulundukları yerdeki nüfus müdürlüğünde Kimlik Paylaşım Sistemi’ne kayıt yaptırılır. Ardından Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın resmi sitesinde yer alan Doğum Yardımı Başvuru Dilekçesi eksiksiz bir şekilde doldurulur. İmzalandıktan sonra da kişi şahsen bu dilekçeyi verebileceği gibi iadeli taahhütlü posta ile ya da kargo aracılığı ile yapabilir.

Başvurular, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne ya da Sosyal Hizmetler Merkezleri’ne yapılır. Ancak kişi kamu kurum ve kuruluşlarında çalışıyorsa, çalıştığı kuruma da başvuru yapabilir. Yurtdışında yaşayan aileler de doğum yardımına başvuru yapabilir. Başvuruları bulundukları ülkedeki Büyükelçilik ya da Konsolosluklar tarafından alınmaktadır. Ancak yurtdışında yaşamalarına rağmen Türkiye’ye geldikleri zaman da herhangi bir yerdeki Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne ya da Sosyal Hizmet Merkezi’ne başvuru yapabilirler.

Doğum Yardımı Ne Kadardır ve Nasıl Alınır?

Doğum yardımı başvurusu anne ya da babanın sağ ve Türk vatandaşı veya Mavi Kart sahibi olması halinde anne üzerinden yapılmaktadır. Ancak bu durumun istisnası vardır ki o da annenin vefat etmesi ve Türk vatandaşı/Mavi Kart sahibi olmamasıdır. Eğer anne Türk vatandaşı ya da Mavi Kart sahibi değilse veyahut anne vefat etmişse doğum yardımından yine de yararlanılır. Ancak bu durumda başvurular vefat eden anne üzerinden değil sağ olan baba üzerinden yapılır. Çocuğun kimliği çıkarılırken devlet tarafından anneye yapılır. Doğum parası 2024 yılı için en düşük 7993 TL, en fazla ise 15.989 TL’dir.

Bunun dışında çocuğun sağ doğma şartı arandığı için anne hamile iken doğum yardımından yararlanamaz. Yararlanmak için çocuğun sağ doğması ve Kimlik Paylaşım Sistemi’ne kayıtlı olması gerekir. Doğum yardımı başvuru yapıldıktan sonra DYS adı verilen Doğum Yardımı Sistemi’ne girilir. Girişin yapıldığı ayı takip eden ay içerisinde de kişiye ödeme yapılır. Yardım tutarı; PTT şubelerine kimlik gösterilmesi ile alınabilir. Doğum yardımının tutarı da birinci çocuk, ikinci çocuk ve üçüncü ile sonraki çocuklar olarak farklı tutarlarda belirlenmiştir. Ödeme tek seferlik yapılır ve her çocuk için aşağıda yer alan tutarlar ödenir:

• Birinci doğan çocuk için: 300 TL ödeme yapılır.
• İkinci doğan çocuk için: 400 TL ödeme yapılır.
• Üçüncü doğan çocuk ve sonraki çocuklar için: 600 TL ödeme yapılır.

İkiz doğan çocuklar için doğum sırası gözetilerek ödeme yapılır. Örneğin hiç çocuğu olmayan bir ailenin ikiz çocukları oluyorsa birinci ve ikinci çocuk olarak değerlendirme yapılır ve 300 + 400 = 700 TL ödeme yapılır. Öncesinde ailenin bir çocuğu varsa ve ikizleri oluyorsa bu kez ikizler ikinci ve üçüncü çocuk olarak değerlendirilir ve 400 + 600 = 1000 TL ödeme yapılır. Öncesinde iki çocuğu olan ailenin ise yeni doğan ikizleri üçüncü ve dördüncü çocuk olarak değerlendirilir ve 600 + 600 = 1200 TL ödeme yapılır. Bu sıra bu şekilde devam eder.

Evlat Edinilen Çocuk İçin Doğum Yardımı Alınır Mı?

Bir kişi 15.05.2015 tarihi ve sonrasında doğan bir çocuğu evlat edinebilir. Bu evlat edinilen çocuktan önce bir Doğum yardımı alındıysa kişiye tekrar ödeme yapılmaz. Ancak Doğum Yardımı Sistemi’nde görüleceği üzere evlat edinmeden önce bir doğum yardımı alınmadıysa başvurulması halinde evlat edinilen çocuk için de doğum yardımından yararlanılabilir. Yani evlat edinilen çocuk için ayrıca ödeme yapılmaz.

Evlat edinilen çocuklar için ayrıca ödeme yapılmasa da ödeme miktarı belirlenirken dikkate alınır. Yani ödeme yapılırken esas çocuk sırası tespit edilirken dikkate alınır. 15.05.2015 tarihinden önce çocuk evlat edinildiyse ve 15.05.2015 tarihinden sonra bir çocuk doğduysa yeni doğan çocuk için doğum yardımından yararlanılabilir. Yani yeni doğan çocuk evlat edinen çocuk dışında ailenin ilk çocuğu olsa da evlat edinilen çocuk 1. Çocuk yeni doğan çocuk da 2. Çocuk olarak sayılacaktır.

Doğum Yardımı Hakkında Bilinmesi Gereken Diğer Hususlar

Doğum yardımı için mevzuatta herhangi bir süre sınırlaması şu an için getirilmemiştir. Bunun dışında Doğum Yardımı uygulamasına benzeyen Şartlı Gebelik Yardımı olarak bir yardım programı daha vardır. Ancak bu iki program birbirinden farklı olduğundan, öncesinde Şartlı Gebelik Yardımı alan bir kişi sonrasında Doğum Yardımından yararlanabilir. Bunun dışında Doğum yardımı tek seferlik bir yardım türü olup her ay olacak şekilde ödeme yapılmaz.

Doğum yardımının hacze konu olması mümkün değildir. Ödenecek tutar sabit olup kesintiye ya da vergiye tabi olmadan ödeme yapılır. Ayrıca bir kişinin ilk evliliğinden çocuğu olması halinde, yeni bir evlilik yapmış olabilir. Bu yeni evlilikte doğan çocuk ilk çocuk sayılmaz ve önceki evlilikte doğan çocuklar sıraya konulur. Örneğin ilk evliliğinde 1 çocuğu olan bir kişinin ikinci evliliğinde doğan çocuğu 2. Çocuk olarak değerlendirilir ve 400 TL ödeme yapılır.

Bu durumda önemli olan nokta başvurunun kimin üzerinden yapılacağıdır. Eğer başvuru önceki evliliği yapan kişi üzerinden yapılıyorsa ve önceki evliliğinden çocuğu bulunuyorsa yeni doğan çocuk 2. Çocuk olarak değerlendirme yapılacakken, başvuru daha önce evlenmeyen ve çocuğu olmayan kişi üzerinden yapılıyorsa yeni doğan çocuk, 1. Çocuk olarak değerlendirilir. Doğum yardımı PTT aracılığı ile alındığından, ödeme PTT’ye yapıldıktan sonra 1 yıl içerisinde kişi T.C. kimlik kartını ya da Mavi Kartını göstererek yardımı almalıdır. Aksi takdirde yardım tutarı iade edilir.

SGK Doğum Parası Sorgulama

Doğum parası sorgulama işlemleri E devlet üzerinden yapılabilir. E devlet üzerinden https://www.turkiye.gov.tr/ashb-dogum-yardimi-basvuru-sonucu-sorgulama tıklayarak doğum yardımı çıkıp çıkmadığını sorgulayabilirsiniz. Doğum Yardımı başvurusu, canlı doğumun gerçekleşmesinin ardından ilgili nüfus müdürlüğünde çocuğun Kimlik Paylaşım Sisteminde (KPS) kayıt işlemi yapıldıktan sonra “Doğum Yardımı Başvuru Dilekçesinin” eksiksiz olarak doldurulması ve imzalanmasının ardından şahsen, iadeli taahhütlü posta veya kargo yoluyla yapılır. Başvurular, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlükleri ya da Sosyal Hizmet Merkezlerine yapılır.

Her ne statüde olursa olsun (hizmet alımı yoluyla istihdam edilenler dâhil) kamu kurum ve kuruluşlarınca istihdam edilen personel çalıştığı kuruma başvurur. Yurtdışında yaşayanların başvuruları ise Büyükelçilik ve Konsolosluklarca alınır. Yurtdışında yaşayanların Türkiye’de bulunmaları halinde ise herhangi bir Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ya da Sosyal Hizmet Merkezine başvurmaları mümkündür.

Çocuğun kimliği çıkarılırken devlet tarafından anneye yapılır. Doğum parası 2024 yılı için en düşük 7993 TL, en fazla ise 15.989 TL’dir.