Doçentlik Başvurusunun Reddi Kararına İtiraz ve İptal Davası

Doçentlik başvurusunun reddi kararına itiraz edilebilir veya idare mahkemesine iptal davası açılabilir. Doçent kavramı, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 3/m-2. Maddesinde “Üniversitelerarası Kurul tarafından verilen doçentlik akademik unvanına sahip kişi” olarak tanımlanmaktadır. Yine aynı kanunun “Doçentlik ve Atama” başlıklı 24. maddesinde ise, doçentlik başvurusunda bulunabilmek için doçent adayının taşıması gereken şartlar düzenlenmiştir. Bu şartları karşıladığını düşünen kişinin, mevzuata uygun şekilde doçentlik başvurusunda bulunması halinde, Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) inceleme ve değerlendirmeler yaparak kişinin başvurusunu kabul ya da reddeder. Şartların var olması halinde bir anlamda idari işlem niteliğindeki doçentlik başvurusunun reddi kararına karşı, idari yargıda iptal davası açılması mümkün olabilir.

Doçentlik başvurusu yapıldığı sırada, süreç sonunda başvuru evrakları içerisine kişinin yazdığı eser de eklenir. Bu eser incelemesi yapılırken bazı aykırılıklar tespit edildiği takdirde kişinin doçentlik başvurusu kabul edilmeyebilir. Doçent adayının eseri incelenirken belirli raporlar düzenlenir. Bu raporları düzenleyen ve başvuruyu inceleyen bir jüri kurulu oluşturulmuştur. Buna ilişkin işlemler DBS adı verilen elektronik sistem üzerinden yürütülür. Doçentlik başvurusunun reddedilmesi kararı ilgili kişiye kural olarak elektronik ortamdan duyuru şeklinde ilan edilir. Akabinde beş günün geçmesi ile ilgili kişiye tebligat yapılmış sayılır. Bu tebligattan itibaren kişinin 60 gün içerisinde idare mahkemelerinde iptal davası açması mümkündür. Bunun yanı sıra iptal davası ile birlikte veya iptal davasından önce kişi itiraz yoluna başvurabilir. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızda doçentlik başvurusunun reddi kararına itiraz ve iptal davasından bahsedeceğiz.

Doçentlik Başvurusu İnceleme Süreci

Doçentlik başvurusunu inceleyen jüri üyelerinin göz önünde bulundurduğu bazı kriterler bulunmaktadır. Jüri üyeleri 5 asıl 2 yedek üyeden oluşur ancak yeterli öğretim üyesi bulunmuyorsa 3 asıl 1 yedek üyeden oluşur. Örneğin eserin etik esaslarına aykırılık teşkil edip etmediği incelenen en önemli hususlardan birisidir. Jürinin hazırlamış olduğu rapor doğrudan Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Komisyonu’na sunulur ve komisyon unu kendi içerisinde inceler. Bunun dışındaki şartlar sağlanmadığı takdirde ise başvuru Doçentlik Komisyonu tarafından incelenir.

Doçentlik Değerlendirme Jürisi’nin hazırlamış olduğu raporlar yayın etiği ihlallerinin bulunup bulunmadığını, bilimsel araştırma ihlallerinin bulunup bulunmadığını içerir. Bunun yanı sıra asgari başvuru şartlarını sağlamıyorsa kişi başarısız sayılır ve gerekçeli bir şekilde değerlendirme raporu hazırlanır. Hazırlanan bu rapor ilgili kişilere elektronik ortamda sunulur. Erişime açıldığı tarihten itibaren 5. Gün sonunda kişiye tebliğ edilmiş sayılır. Eğer kişi başarılı sayıldıysa hakkında Doçentlik Belgesi düzenlenir. Eğer kişi başarısız sayıldıysa da jürinin eksik bulduğu hususlar tamamlanmak sureti ile en erken 3. Dönemde yeniden başvuru yapabilir.

Doçentlik kriterleri, 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu ile 15.04.2018 tarihli ve 30392 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Doçentlik Yönetmeliği kapsamında şu şekilde sıralanabilir:

• Lisans diploması olmak ve doktorayla tıp, diş hekimliği, eczacılık, veteriner hekimlikte uzmanlık unvanı veya ÜAK’ın önerisiyle YÖK tarafından tespit edilen sanat dallarının birinde yeterlik kazanmak.

• YÖK’ün belirlediği merkezî yabancı dil sınavından kanunlarla düzenlenen yeterli puanı almak veya uluslararası geçerliliği YÖK tarafından kabul edilen yabancı dil sınavından buna denk puan almak. Şayet doçentlik bilim alanı belli bir yabancı dille ilgili ise bu sınavı başka bir yabancı dilde vermek.

• ÜAK’ın görüşüyle YÖK tarafından her bir bilim veya sanat disiplininin özellikleri dikkate alınarak belirlenecek yeterli sayı ve nitelikte özgün bilimsel yayın ve çalışmalar yapmış olmak.

Doçentlik Başvurusu Değerlendirme Aşamaları

Doçentlik başvurusu sırasıyla, “asgari başvuru şartlarının değerlendirilmesi” ve “bilimsel inceleme” aşamalarından oluşmaktadır. Her bir aşama, İdari Yargıda ayrı bir uyuşmazlığın konusunu oluşturabilmektedir.

• Asgari Başvuru Şartlarına Uygunluğun İncelenmesi: Doçentlik için başvuruda bulunan aday, öncelikle asgari şartları sağlayıp sağlamadığı yönünden değerlendirilir. Asgari şartlara ilişkin olarak da, T.C. Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından belirlenen puanlama kriterlerinin yer aldığı, “Asgari Başvuru Şartlarının Sağlandığına İlişkin Bildirim Formu (Beyanname)” dikkate alınmaktadır. Başvuru şartlarına ilişkin inceleme ve değerlendirmeyi, ÜAK’ın görevlendirdiği en az iki profesör yapmaktadır. Adayın, doçentlik başvuru şartlarını sağlamadığı iddialarını ise Doçentlik Komisyonu inceleyecektir. Şartları sağlamadığına karar verilen adayın doçentlik başvurusu iptal edilecektir. Asgari koşullara ilişkin puanlama, teknik nitelikte bir inceleme olup, bu puanlamada, objektif olarak hareket edilmesi gerekmektedir. Aday, asgari koşulu sağlayıp sağlamadığı noktasında değerlendirilmeden, ikinci aşama olan eser incelemesi aşamasına geçilemeyecektir. Zira asgari şartların sağlanmadığına karar verilirse, adayın doçentlik başvurusu iptal edilir. Bu iptal işlemi de yargı denetimine tabi olup, idari yargıda iptal davasına konu edilerek yargı denetimine tabi tutulması mümkündür.
• Bilimsel İnceleme Aşaması: Adayın asgari şartları sağladığına karar verilirse, , doçentlik sınav jürisindeki asıl ve yedek üyeler, adayın akademik çalışmalarının tamamını nitelik ve bilim/sanat alanına katkısı açısından değerlendirir. Bu değerlendirmelerin nihayetinde, her bir asıl ve yedek jüri üyesi tarafından şahsen, ayrıntılı ve gerekçeli kişisel raporlar hazırlanarak ÜAK’a gönderilir.  Yeterli yayın ve çalışmaya sahip olduğuna karar verilen adaya ÜAK tarafından doçentlik unvanı verilir ve doçentlik belgesi düzenlenir. Şayet aday, 5 jüri üyesinin 3’ü tarafından başarısız bulunursa doçentlik unvanı almaya hak kazanamaz. Bu işlemler de birer idari işlem niteliğinde olduğu için ilgili işlemlere karşı idari yargıda iptal davası açılabilmektedir.

Doçentlik Başvurusunun Reddedilme Sebepleri

Doçentlik başvurusunun reddedilmesi işlemi jüriler tarafından yapılmaktadır. Jüriler başvurunun reddi için çeşitli sebepler oluşturmakla birlikte kimi başvurular sübjektif değerlendirme yapılarak reddedilmektedir. Doçentlik komisyonun inceleme yaparken baktığı ilk husus kişinin doçentlik asgari başvuru şartlarını taşıyıp taşımadığıdır. Bu şartlar taşınmadığı takdirde başvuru doğrudan reddedilir ve eğer eksik evrak bulunuyorsa bunun tamamlanması istenir. Bununla birlikte şu hususlarda doçentlik başvurusu reddedilir:

• Başvurunun asgari şartları sağlamaması,
• Başvuruda yer alan eserin bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkelerine aykırılık teşkil etmesi,
• Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Komisyonu’nun etik ihlali olduğunu tespit etmesi,
• Başvuruda yer alan eserde yanlış ve yanıltıcı bilgilerin yer alması,
• Başvuruda temel kaynak alınan eserlerin yeterince incelenmediğine kanaat getirilirse,
• Başvuruda bulunulan eserde araştırma sorusunun yer almaması,
• Başvuruda bulunan eserin literatüre katkı sağlamayacağı kanaatine varılması,
• Başvuruda bulunan eseri orijinal eser niteliği taşımadığı kanaatine varılması,

Jürilerin başarısız olduğuna ilişkin verilen kararda ÜAK bir denetim merci kurmamıştır. Hal böyleyken kişinin hatalı rapor vb. olması halinde kişilerin başvuracağı en etkili yol idari işlemin iptali davası açmak olacaktır. Bu konuda da alanında uzman bir idare avukatının yardımından yararlanmak gerekmektedir.

Doçentlik Başvurusunun Reddi Kararına İtiraz

Doçentlik başvurusunun kabul ya da ret sonucu verilecek hususları, Doçentlik Yönetmeliği’nin 4. Maddesinde düzenlenmiştir. İlgili kişinin doçentlik başvuru şartlarını sağlamadığı belirlenirse doçentlik başvurusu iptal edilir. Doçentlik başvurusu esnasında sunulan eserde bilimsel araştırma ve yayın etiğine bir aykırılık bulunduğuna kanaat getirilirse adayın durumu komisyona gönderilir. Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Komisyonu etik ihlali olduğu sonucuna varırsa yine doçentlik başvurusu iptal edilir.

Doçentlik değerlendirme jürisinin yaptığı doçentlik eser incelemesi neticesinde başarısız sayılan kişinin doçentlik başvurusu yine iptal edilir. Bu kararlara karşı itiraz yolu bulunmaktadır. İtirazlar Üniversitelerarası Kurula yazılı olarak yapılmaktadır. İtiraz dilekçesinde deliller ve gerekçeler ile hukuki dayanaklar açık açık belirtilmelidir. Nitekim bu noktada alanında uzman bir avukatın yardımı alınmalıdır. İtiraz başvurusu kurul tarafından incelenir ve nihai karar verilir.

Doçentlik Başvurusunun Reddi Kararına Karşı İptal Davası

Doçentlik başvurusunun reddi kararlarına karşı itiraz edilmesi ve iptal davası açılması aynı anda yapılabilecek işlemlerdir. Ancak genel olarak kişiler itiraz ettikten sonra itirazın sonuçlanmasını bekler ve ardından iptal davası açar. Unutulmamalıdır ki idari yargıda belirlenen süreler kaçırılmaması gerektiğinden, kişinin her iki başvuruyu birlikte yapması gerekmektedir. Doçentlik başvurusuna karşı iptal davası açılması idari yargıda yer alan iptal davası usullerine tabidir. Yani ret kararının kişiye tebliğ edilmesinden itibaren 60 gün içerisinde iptal davası açılmalıdır.

İptal davası kişiye tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içerisinde görevli ve yetkili mahkemede açılmalıdır. Bu davalarda görevli mahkeme idare mahkemeleri iken yetkili mahkeme de Ankara Mahkemeleri olacaktır. Dava açılırken diğer iptal davalarında olduğu gibi yürütmenin durdurulması da talep edilebilir. Bu husus 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. Maddesine göre mahkemece ivedilikle karara bağlanır.

Doçentlik Başvurusunun Reddi Kararına İtiraz ve İptal Davası Hakkında Mahkeme Kararları

Danıştay 8. Daire E. 1996/1500 K. 1998/2907 06.10.1998 Tarihli Kararı

Dosyanın incelenmesinden, davacının … Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalında açık bulunan yardımcı doçentlik kadrosu için 4.8.1995 tarihinde başvuruda bulunduğu ancak, yapılan ilanda “uzman olarak en az 1 yıl EMG-EP laboratuarında otomatik sistem EMG’si üzerinde çalışmış olmak” koşulunun getirildiği, davacının başvurusu sırasında verdiği 9.8.1995 tarihli belgenin incelenmesi sonucu, davacının uzmanlığı aldığı 21.6.1993 tarihinden Şubat 1994 tarihine kadar EMG laboratuarında çalıştığı, bu haliyle ilanda belirtilen bir yıllık süreyi doldurmadığı gerekçesiyle dekanlıkça ilk inceleme aşamasında başvurusunun geçersiz sayılarak işlem tesis edildiği anlaşılmaktadır.

2547 sayılı yasının 23/a maddesi uyarınca, rektörlükçe ilan edilen yardımcı doçentlik kadrosuna atanmak için yapılan başvurular konusunda fakülte dekanlarının yetkisinin, 3 kişilik jüri oluşturması ve jürinin adaylar hakkındaki yazılı görüşlerini, yönetim kurulu görüşünü ve kendi önerisini ekleyerek rektörlüğe sunmak olduğu belirtilmiş ise de başvuru aşamasında rektörlükçe ilan edilen şartların var olup olmadığının dekanlıkça incelenerek başvuru şartları taşıyanlar için bu prosedürün uygulanacağı açıktır.

Bu durumda, başvuru sırasında rektörlükçe ilan edilen şartlan taşımadığı anlaşılan davacı hakkında dekanlıkça başvurusunun reddinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu E. 2022/10 K. 2022/1517 18.04.2022 Tarihli Kararı

Davacı tarafından, Doçentlik Yönetmeliği’nde doçentlik başvurusunda bulunabilmek için, Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen merkezî bir yabancı dil sınavından en az elli beş puan alınması veya uluslararası geçerliliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen bir yabancı dil sınavından buna denk bir puan alınmış olması şartının arandığı, dolayısıyla yabancı dil şartı bakımından sınav yönünden bir sınırlama getirildiği, hangi dillerden başarılı olunması gerektiğine ilişkin bir sınırlamanın bulunmadığı iddialarıyla kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

Davalı Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından, Doçentlik Yönetmeliği gereği doçentlik başvurularında kabul edilecek yabancı dillerin YÖK tarafından belirlendiği, bu doğrultuda Nisan 2018 dönemi “Üniversitelerarası Kurulca Kabul Edilen Yabancı Diller”’in açıklandığı, davacının gerek manuel gerek sistem üzerinden Danca yabancı dil belgesinin kabul edilmesi konusunda herhangi bir başvurusunun bulunmadığı, davacının belirtilen yabancı dillerden biri ile yine doçentlik başvurusunda bulunabileceği, dava konusu kararın Doçentlik Yönetmeliği ve YÖK Yürütme Kurulu Kararı uyarınca alındığı, işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı savunulmaktadır.

Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.