Devlet Memurları Kanunu 91. Madde (DMK)

Kadroları Kaldırılan Devlet Memurları

Kadrosu kaldırılan memurlar, en geç altı ay içinde kendi kurumlarında niteliklerine uygun bir kadroya atanırlar. Bu memurlar, kurumlarında atama imkânı bulunmaması hâlinde aynı süre içinde başka bir kurumdaki kadrolara atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirilir. Bunlar, atama işlemi yapılıncaya kadar kurumlarında niteliklerine uygun işlerde çalıştırılır ve yeni bir kadroya atanıncaya kadar eski kadrolarına ait malî haklardan ve sosyal yardımlardan yararlanmaya devam ederler.

Söz konusu memurların eski kadrolarına ait en son ayda aldığı malî haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemeler toplamının net tutarının, atandıkları yeni kadrolarına ait malî haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemeler toplamının net tutarından fazla olması hâlinde, aradaki fark, farklılık giderilinceye kadar, atandıkları kadrolarda veya bu kadrolardan istekleri dışında atandıkları başka kadrolarda kaldıkları sürece, herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın tazminat olarak ödenir. Aylık mutat olarak yapılmayıp belirli bir dönemi kapsayan ödemelerin ödendiği tarih itibarıyla net tutarları toplamının yılı içinde çalışılan aylara bölünmesi suretiyle bulunacak tutarı, en son ayda aldığı aylık tutarına ilave edilir. Fazla çalışma ücreti, fiilen yapılan ders karşılığı ödenen ek ders ücreti ve nöbet ücreti gibi ilave bir çalışmanın karşılığında elde edilen ödemeler aylık tutarına ilave edilmez.

Diğer kamu kurum ve kuruluşlarına atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirilen memurların 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında bulunan kamu kurum ve kuruluşlarının boş kadrolarından Devlet Personel Başkanlığınca tespit edilen kadroya, anılan Başkanlık tarafından kırk beş gün içinde ataması teklif edilir. Devlet Personel Başkanlığı tarafından gönderilen atama teklif yazısının atamayı yapacak kamu kurum ve kuruluşuna intikalinden itibaren otuz gün içinde bu kurum ve kuruluş tarafından atama işlemlerinin yapılması zorunludur. Bunlardan unvanları müdür ve daha üst olanlar ile danışma işlevlerine ilişkin kadrolarda çalışanlar Araştırmacı kadrolarına, diğerleri ise durumlarına uygun kadrolara atanırlar.

Devlet Memurları Kanunu 91. Madde Açıklaması

Bu madde, kadrosu kaldırılan memurların özlük ve sosyal haklarıyla ilgili hususlarda düzenlemeler öngörmektedir. Kadrosuz memur çalıştırılamaz. Yasanın 33. maddesiyle getirilen ilke budur. Her memur mutlak olarak bir kadroya bağlıdır. Kadrolar yasayla ihdas edilebildikleri gibi yine yasayla kaldırılırlar. Bunların dışında kadro ihdas ve iptali olanaklı değildir.

Kadronun kaldırılması, hangi gerekçeye dayanırsa dayansın, genel ilke o kadroyu işgal eden memurun kazanılmış haklarının saklı tutulmasıdır. Bir kadro geçmişte görüldüğü gibi politik amaçlarla olduğu kadar kadrolara hareketlilik sağlamak veya kamu giderlerinde tasarruf edilmesi amaçlarıyla kaldırılabilir. Hatta 1983 ve 1984 yıllarında yapıldığı gibi idarenin yeniden yapılandırılması amacıyla yapılan düzenlemeler sonucu bazı kurumların kaldırılması veya diğer kurumlarla birleştirilmesi nedenleriyle kadroların kaldırıldığı ve şahsa bağlı tutulduğu görülmektedir.

Bu tür yasal tasarruflar nedeniyle kadroları kaldırılan memurların, ekonomik yönden zarara uğramalarını önlemek ve geçmişte görülen yanlış ve haksız uygulamaları tekrarlamamak amacıyla gelecekleri güvenceye alınmış ve 91. maddeyle konu açıklığa kavuşturulmuştur.

Madde gerekçesinde ise bu güvenceli yeni hakkın getirilmesi şöyle açıklanmıştır:

“Bu maddeye esas kadroları kaldırılan memurların durumu yürürlükteki uygulamadan farklı olarak düzenlenmiş ve kadro açığı kalan memurun açıkta kaldığı sürece (yeniden atanana kadar) açıkta kaldığı ana kadar almakta olduğu aylığı tam olarak alması, açılan ve eski kadro derecesine eşit bir göreve öncelikle atanması, başka bir kurumdaki göreve atanabilmesi ilkeleri kabul edilmiştir. Özellikle fonksiyonunu tamamlayan kurumların görevlilerinin diğer hizmet sahalarına kaydırılması gerekli olan hallerde bu madde hükmü geniş bir uygulama alanı bulacaktır.”

Devlet Memurları Kanunu 91. Madde Kadroları Kaldırılan Devlet Memurları Emsal Kararlar

Danıştay Beşinci Dairesi, E:1996/1798, K:1997/2844

• Devlet Memurları Kanunu 91. Madde
• Kadroları Kaldırılan Devlet Memurları

Dosyanın incelenmesinden, Bakanlar Kurulunun 30.12.1993 günlü, 5220 sayılı kararıyla sağlık işleri daire başkanlığı kadrosu ile davacının görev yaptığı sosyal hizmetler daire başkanlığı kadrosunun birleştirilerek sağlık ve sosyal hizmetler daire başkanlığı kadrosu ve ayrıca eğitim ve kültür daire başkanlığı kadrosunun ihdas edildiği anlaşılmaktadır.

Bu durum karşısında, kadrosu kaldırılan memurun 91. maddeye göre sadece derecesinin korunması şart olup, bu memurların eski sınıflarındaki veya 71. madde esaslarına uyulmak kaydıyla diğer bir sınıftaki kadrolara atanmaları mümkündür.

Öte yandan 657 sayılı Yasanın 33 ve 34. maddelerinde belirtilen usule uyularak kaldırılan ve ihdas edilen kadroların gerek unvan gerekse görevin gerektirdiği nitelikler bakımından birbirinden farklı olduğu tartışmasız olup, bu kadrolara yapılacak atamalarda idarenin takdir yetkisine sahip bulunduğu açıktır.

Buna göre, kadrosu kaldırılan davacının derecesi korunarak APK uzmanlığına atanmasında hukuka aykırılık bulunmayıp, yeni oluşturulan kadrolara atanmasını gerektiren emredici bir hüküm olmadığı gibi, bu konuda takdir yetkisine sahip bulunan idarenin yargı kararıyla davacıyı söz konusu daire başkanlığı kadrolarına atamak konusunda zorlanamayacağı da açık bulunduğundan, dava konusu işlemin iptali yolundaki idare mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

Danıştay Beşinci Dairesi, E:1994/8773, K:1995/2208

• Devlet Memurları Kanunu 91. Madde
• Kadroları Kaldırılan Devlet Memurları

Davanın, naklen atanma işlemine ilişkin kısmına gelince;

399 sayılı KHK’nin 3771 sayılı Yasa ile değişik 3/b-2.maddesinde yer alan atıf nedeniyle I sayılı cetvele tabi olanlar hakkında bu KHK.’deki hükümler dışında 657 sayılı Yasa hükümleri uygulanacak olup, 657 sayılı devlet Memurları Kanununun “Kadrosu Kaldırılan Devlet Memurları” başlıklı 91. maddesinde; “Kadrosu kaldırılmış olanların memurlukla ilgileri, emeklilik ve bu kanunda yazılı aylık ve aile ödeneği hakları ile yükümlülükleri devam eder.

Kadrosu kaldırılmış olan memurların, kendi kurumlarında veya başka kurumlarda eski sınıflarındaki derecelerine eşit bir göreve atanmaları mecburidir; atandıkları görev başlamayanlar memurluktan çekilmiş sayılırlar…” hükmü yer almıştır.
Bu hüküm karşısında, Bakanlar Kurulunca iptal edilen kadrolarda çalışan müfettiş ve başmüfettişlerin maddedeki koşullarla başka bir göreve atanmaları idare için bir yükümlülüktür. Bu itibarla kadroları iptal edilen personel saptanarak T.D.Ç.İ. Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulunun 22.11.1994 günlü, … sayılı Kararıyla bağlı ortaklık yönetim kurullarınca da yeniden atanmaların yapılacağı hususu belirtilmek suretiyle tesis edilen naklen atanma işleminde, yetki unsuru bakımından hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Öte yandan iptal edilen kadroların hangi başmüfettiş ve müfettişlere ait olduğu, dolayısıyla yeni ihdas edilen kadrolara da kimlerin atanacağının tespiti ise idarenin takdirindedir. Diğer bir değişle, boş bulunan kadrolara kamu yararı amacı ve hizmet gereklerini gözeterek en uygun kişileri atamak üzere gerekli nitelikleri taşıyanlar arasında tercihte bulunmak hak ve yetkisine sahip bulunan idarenin bu yetkisini belirli kişiler lehine kullanmaya yargı kararı ile zorlanamayacağı açıktır. Açıklanan nedenlerle, davanın Bakanlar Kurulu kararının kadroların iptaline ilişkin kısmı yönünden oyçokluğu, kadro ihdasına ilişkin kısmı yönünden oybirliği ile reddine, atama işlemi yönünden oyçokluğu ile reddine karar verildi.

Danıştay Beşinci Dairesi, E:1990/2993, K:1991/947

• Devlet Memurları Kanunu 91. Madde
• Kadroları Kaldırılan Devlet Memurları

… 657 sayılı Yasanın 91. maddesine göre eski sınıfındaki derecesine eşit bir göreve atanması gerekirken derecesinin altında 3. dereceli avukatlık kadrosuna atanmasının hukuka uygun olmadığı, davacının mesai saatlerine uymadığından iki kez uyarıldığı öne sürülmekte ise de; idarede geçen 3 yıllık avukatlık deneyimi ve başarısı üzerine hukuk işleri müdürlüğü görevine getirilmiş olan davacının kadrosunun kaldırıldığı nedeniyle derecesinin altında bir göreve atanmasında kamu yararı bulunmadığı gibi 657 sayılı Yasanın 76. maddesinin amacına ve hizmet gereklerine de uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlem iptal edilmiştir. Davalı idare kararın temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir. 3030 sayılı Büyükşehir Belediyesinin Yönetimi Hakkındaki Kanunun geçici 4/a maddesinde; sınıf, unvan ve kadro dereceleri değişmeyenler, başkaca bir işleme gerek kalmaksızın, bu kadrolara atanmış sayılırlar hükmüne yer verilmektedir.

Olayda, Büyükşehir Belediyesince yeniden düzenlenen kadro değişiklik cetveline göre davacı, görev yapmakta olduğu 1.derece hukuk işleri müdürlüğü kadrosunun kaldırılması üzerine 3. dereceli avukatlık kadrosuna atanmıştır.

İdarece, davacının 657 sayılı Yasanın 68. maddesi uyarınca 1.dereceli hukuk işleri müdürlüğüne atanmış olduğu oysa davacının müktesebinin işlem tarihinde 4. derecenin 3. kademesi olduğu ileri sürüldüğünden uyuşmazlık konusu olayda 657 sayılı Yasanın 91.maddesinin uygulanamayacağı açıktır. Bu duruma karşılık yapılan kadro değişikliği sonunda davacının görev yaptığı hukuk işleri müdürlüğü kadrosu kaldırılmakla birlikte görev, yetki, çalışma usul ve esasları ile sorumlulukları yönünden bu göreve denk düşen hukuk müşavirliği kadrosu oluşturulduğuna göre davacının bu göreve atanması gerektiği açık olup, aksi yoldaki işlemde bu yönden hukuka uyarlık görülmemiştir.

Danıştay İkinci Dairesi, E:2020/1996, K:2021/495

• Devlet Memurları Kanunu 91. Madde
• Kadroları Kaldırılan Devlet Memurları

Yukarıda yer verilen 657 sayılı Kanunun 76. maddesi ile idarelere, personelini atama konusunda takdir yetkisi tanınmış ise de, takdir yetkisinin kullanımının mutlak ve sınırsız olmadığı, kamu yararı ve kamu hizmetinin gerekleriyle sınırlı olduğu ve bu açıdan yargı denetimine tabi bulunduğu idare hukukunun bilinen ilkelerindendir.

Yasa koyucu, Devlet memurluğunu bir meslek olarak kabul etmekte ve bunlara, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkanı sağlanmasını, sınıflar içinde ilerleme ve yükselme işlemlerinin liyakat sistemine dayandırılmasını öngörmektedir. Bu iki ilkenin temelinde, objektif kurallar çerçevesinde işin ehline verilmesi ve hak etme kavramı yatmakta olup, kamu hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesinin tek güvencesinin de, hizmetin yetişmiş, ehil kamu görevlilerince yerine getirilmesinden geçeceği tabiidir.
Üst düzey kamu yöneticilerinde ise hizmetin gerektirdiği niteliklerin aranmasının, bunların, kamu kurum ve kuruluşlarının geleceğe dönük planlarını ve politikalarını saptayan, bu plan ve politikalardaki hedefleri gerçekleştirmek için gerekli kaynakları oluşturan ve bu kaynakların kullanım yerlerini belirleyen kişiler ya da bu kişilerin emir ve direktifleri yönünde uygulamayı yapan veya onlara yardımcı olan kişiler oldukları hususu da göz önünde bulundurulduğunda, kamu hizmetinin niteliği bakımından daha hayati bir önem taşıyacağı kuşkusuzdur.
Aynı Kanunun 91. maddesinde ise; kadrosu kaldırılmış olan memurların, kendi kurumlarında veya başka kurumlarda eski sınıflarındaki derecelerine eşit bir göreve atanmalarının mecburi olduğu kurala bağlanmıştır.

27/03/2018 günlü 30373 (2. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7103 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile davacının başkanı olduğu Daire Başkanlığının iptal edildiği ve kadrosu kaldırıldığı için dava konusu işlemin tesis edildiği ileri sürülmekte ise de; kazanılmış hakların ve haklı beklentilerin korunması ilkeleri ile eşit muamele ilkesi birlikte değerlendirildiğinde, bir kadroya atama/görevlendirilme konusunda istekli olan kişiler arasında tercih yapılırken yapılan tercihin nedenlerinin, atanan kişiler ile atanmayanlar arasında farklı muamele yapılmasının haklı gerekçelerinin nitelik ve ağırlığının hukuken kabul edilebilir bilgi, belge ve verilerle ortaya konulması gerekir.

Yukarıda aktarılan yasal düzenlemeler bir bütün olarak değerlendirildiğinde; idarelerce kadro tenkisi veya yeniden yapılandırma sonucu oluşturulacak yeni kadrolara ve görevlere atamalarda ve yeni görevlerin belirlenmesinde görevin niteliği, yürütülen hizmetin özelliği, atanacak kişinin geçmiş hizmetleri ile kariyer ve liyakat ilkeleri göz önünde bulundurularak ve ayrıca kazanılmış haklara ve eş değer kadrolara atama yapılması hususuna dikkat edilmesi gerektiği açıktır.

Bu itibarla, dosyada mevcut belgelerden, davacının, otuz bir yıllık memuriyeti olduğu, hakkında verilmiş bir disiplin cezasının bulunmadığı gibi devam eden bir soruşturmasının da olmadığı, 01/09/1997 tarihinden dava konusu işlemin tesis edildiği 18/04/2018 tarihine kadar İhale Hizmetleri …olarak görev yaptığının anlaşıldığı, her ne kadar idarenin teşkilat yapısındaki değişiklikle toplam altı adet olan daire başkanlığı kadrosu iptal edilerek üçe indirilmiş ise de, kaldırılan İhale Hizmetleri Daire Başkanlığı ile Danışmanlık Hizmetleri Daire Başkanlığı yerine ihdas edilen İhale ve Danışmanlık Hizmetleri Daire Başkanlığına vekaleten atama yapıldığı hususunun belirtildiği göz önünde bulundurulduğunda, davacı hakkında, geçmiş hizmetleri ile kariyer ve liyakat ilkelerine göre ulaştığı ve yürüttüğü kamu görevinin özelliği de dikkate alınarak değerlendirme yapılmak suretiyle bir işlem tesis edilmesi gerekirken, bu hususlar gözetilmeksizin davacının kadrosu kaldırıldığından bahisle görevden alınmasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık; davanın reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki Bölge İdare Mahkemesi  İdari Dava Dairesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, E:2014/5756, K:2016/324

• Devlet Memurları Kanunu 91. Madde
• Kadroları Kaldırılan Devlet Memurları

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Kadroları kaldırılan devlet memurları” başlıklı 91. maddesinde, kadrosu kaldırılan memurların, en geç altı ay içinde kendi kurumlarında niteliklerine uygun bir kadroya atanacakları düzenlemesine yer verilmiştir.
Davacı her ne kadar, 1. hizmet bölgesinde yer alan … ilçesinden, 3. bölgedeki … ilçesine atanmasının 27/03/2007 günlü, 26475 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Personeli Yer Değiştirme Suretiyle Atanma Esaslarına Dair Yönetmeliğe aykırı olduğunu ileri sürse de; mevcut boş müdür kadrolarından birine yapılan dava konusu atamanın, kadro iptali üzerine Kanun’un emredici hükmü üzerine kurulmuş olduğu görülmektedir.

Bu durumda, 6083 sayılı Kanun uyarınca, görev yaptığı kadastro müdürü kadrosu iptal edilen davacının, kazanılmış hak aylık derecesine uygun olan Kızılırmak Tapu Müdürü kadrosuna atanmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık, anılan işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.