Devlet Memurları Kanunu 159. Madde (DMK)

Asaleti Onaylanan Memurların Kademe İlerlemeleri

Adaylık süresi sonunda bu Kanun hükümlerine göre asıl memurluğa atananların adaylıkta geçirdikleri süreler, kademe ilerlemelerinde ve derece yükselmelerinde değerlendirilir.

Devlet Memurları Kanunu 159. Madde Açıklaması

Bu madde asaleti onaylanan memurların derece ve kademe ilerlemelerinin ne şekilde yapılacağını açıklamaktadır. Adaylık süresi Yasaya göre 1 yıldan az, 2 yıldan çok olamaz. Bu süre içinde memuriyete geçirilmelerine karar verilenlerin asaletleri onandıktan sonra asil memurluğa geçirilirler. Bu şekilde asil memurluğa atananların, adaylıkta geçen süreleri kademe ilerlemesi ve derece yükselmesinde değerlendirilir. Varsayalım ki 9. derecenin birinci kademesinden göreve başlayan bir kimsenin bir yıl sonra asaleti onandığı takdirde asil memur olarak atanacak ve bir yıllık adaylık süresi değerlendirilerek 9. derecenin ikinci kademesinden aylık alacaktır.

Maddede, adaylıkta geçen sürenin derece yükselmesinde de dikkate alınacağı yazılıdır. Örneğin, 13. derecenin 3. kademesiyle aday memur olarak atanan bir kimse, bir yıl sonra asaleti onararak asil memurluğa atandığı takdirde, boş kadro bulunmak koşuluyla 12. derecenin 1. kademesine yükseltilecektir. Zira bu kimse memuriyete 13. derecenin 3. kademesinden başlamakta olup bu derecenin bir ve ikinci kademelerinde 36. maddenin (E) fıkrası gereğince çalışmış sayılmaktadır. Adaylık süresi en çok iki yıl olduğundan bu süre sonunda asaleti onararak asil memurluğa geçirilenlerin adaylıkta geçirdikleri iki yıllık süreleri de değerlendirilecektir.

Devlet Memurları Kanunu 159. Madde Asaleti Onaylanan Memurların Kademe İlerlemeleri Emsal Kararlar

Danıştay Beşinci Dairesi E:1981/2458, K:1985/1302

• Devlet Memurları Kanunu 159. Madde
• Asaleti Onaylanan Memurların Kademe İlerlemeleri

Aday memur olarak 22.11.1978 tarihinde göreve başlayan davacı 22.05.1980 tarihinde asaletinin tasdikinden sonra adaylık döneminde geçen 1, 5 yıllık hizmet süresinin terfiinde değerlendirilmemesi işleminin iptali istemektedir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 159. maddesinde, “Adaylık süresi sonunda bu kanun hükümlerine göre asil memurluğa atananların adaylıkta geçirdikleri süreler, kademe ilerlemelerinde ve derece yükselmelerinde değerlendirilir” hükmü yer almıştır.

 Dosyanın incelenmesinden, davacının 22.5.1979 tarihli değerlendirme fişine dayalı olarak asaletinin tasdik edildiği ve asıl memur statüsüne geçtiği anlaşıldığından, yukarıda anılan hüküm uyarınca adaylıkta geçen sürenin terfiinde değerlendirilmesi zorunludur. Bu nedenle aksine tesis edilen dava konusu işlemde yasaya aykırılık açık olduğundan iptaline karar verildi.

Danıştay On İkinci Dairesi E:2018/4804, K:2019/1339

• Devlet Memurları Kanunu 159. Madde
• Asaleti Onaylanan Memurların Kademe İlerlemeleri

Davacı, 04/07/1997 tarihinde, Ankara Adli Yargı Hakim Adayı olarak göreve başlamış, 12/01/1999 tarihinde muvafakatname ile bu görevinden ayrılarak davalı idare bünyesinde Sakarya Kaymakam Adayı olarak göreve başlamıştır. Davacının adaylığı 04/02/2000 tarihinde kaldırıldıktan sonra adaylıkta geçen süreleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 159. maddesine göre 04/05/2000 tarihinde memuriyet derece ve kademesinde değerlendirilmiştir.

657 sayılı Kanunun (13/02/2011 tarih ve 6111 sayılı Kanun ile mülga) 64. maddesindeki; “Devlet memurlarından 6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olanların aylık ve derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır.” kuralı gereğince 2000-2005 yılları sicil not ortalaması 90 puanın üzerinde olması nedeniyle (1) kademe ilerlemesi yapılmış; 2006-2010 tarihlerini kapsayan 5 yıllık süredeki sicil notu ortalaması 90 puanın üzerinde ise de, Kanunun öngördüğü 6 yıllık sürenin dolmaması nedeni ile (1) kademe ilerlemesi yapılamamıştır. Davacı, 18/06/2012 tarihli dilekçe ile 1999 yılına ait sicil raporunun yetkili makamlarca ikmali isteğiyle yaptığı başvuru davalı idarenin, 27/06/2012 tarih ve 11862 sayılı işlemi ile reddedilmiştir. Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

2802 sayılı Kanun’un “Adaylar hakkında düzenlenecek belgeler” başlıklı 11. maddesinin birinci fıkrasında, “Her adayın vazifesini yapmakta gösterdiği kabiliyet ve başarı ile görevine bağlılığı ve ahlaki gidişine dair bilgi; çalıştığı daire amirleri tarafından o dairedeki staj süresinin sonunda düzenlenip, mensup olduğu adalet komisyonuna verilecek belgeler ile adalet komisyonunun mütalaasından ve adalet müfettişlerinin raporlarından alınır. Yargıtay ve Danıştay’da staj yapan adaylar için çalıştığı daire amirleri tarafından o dairedeki staj süresinin sonunda düzenlenecek raporlar Adalet Bakanlığına gönderilmek üzere ilgisine göre Yargıtay Birinci Başkanlığına ve Danıştay Başkanlığına verilir.” kuralına, aynı maddenin ikinci fıkrasında da, “Birinci fıkrada gösterilen merciler bu husustaki kanaat ve mütalaalarını, Adalet Bakanlığınca hazırlanacak fişlere yazarlar.” kuralına yer verilmiştir.

27/07/2004 tarih ve 25535 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, Adli Yargı Hâkim ve Savcı Adayları İle İdari Yargı Hâkim Adaylarının Meslek Öncesi Eğitimlerinin Yaptırılmasının Esas ve Usullerine İlişkin Yönetmeliğin, “Adayların Sicili ve Tutulacak Dosyalar” başlıklı 8. maddesinde, adaylara sicil numarası verileceği ve haklarında gizli ve açık sicil dosyaları ile özlük dosyası tutulacağı, gizli sicil dosyasına meslek öncesi eğitim süresince görev yaptıkları yerlerde 2802 sayılı Kanunda belirtilenler tarafından ayrı ayrı düzenlenecek gizli fişler ve varsa müfettişler tarafından düzenlenen gizli fişler ile diğer gizli belgeler konulacağı, açık sicil dosyasına adayın kimliği, öğrenim durumu, bildiği yabancı dil, meslekî eserleri ve yazıları, aile durumu, staj yaptığı yerler, izin, rapor, disiplin ve ceza soruşturması ve sonuçları, askerlik durumu, başka görevlerde geçen hizmetleri gibi hususlar kayıt olunacağı, düzenlenmiştir.

Yönetmeliğin “Adaylar hakkında düzenlenecek belgeler” başlıklı 9. maddesinde, her adayın görevini yapmakta gösterdiği kabiliyet ve başarısı ile görevine bağlılığı ve ahlâkî gidişinin değerlendirildiği (1) numaralı gizli fiş; hazırlık ve son eğitim dönemleri bitiminde müdür ve ilgili müdür yardımcısı, staj döneminde ise o dairedeki staj süresinin sonunda ilgili Cumhuriyet savcısı veya staj mahkemesi başkan ya da hâkimi, Yargıtayda ilgili daire başkanı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay’da ilgili daire başkanı tarafından ayrı ayrı düzenleneceği, idarî yargı hâkim adaylarının il valiliği stajında ise, (1) numaralı gizli fiş il valisinin mütâlaası alınarak bölge idare mahkemesi başkanı tarafından doldurulacağı; adaylar hakkında düzenlenen (1) numaralı gizli fişler arasındaki farklılıkların değerlendirildiği ve kişisel görüş ve kanaatlerin yer aldığı (2) numaralı gizli fişin, adlî yargıda birinci ve ikinci kısım eğitim sürelerinin sonunda ayrı ayrı olmak üzere Başkan yardımcısı ve adalet komisyonu başkanı, idarî yargıda son eğitim dönemi bitiminde Başkan yardımcısı, staj dönemi sonunda ise adalet komisyonu başkanı tarafından düzenleneceği, adaylar bulundukları staj merkezlerinde teftiş yapılması halinde, hangi mahkemede staj yaptığına bakılmaksızın en çok bir ay süreyle, teftiş konuları üzerinde müfettişlerce çalıştırılarak, haklarında (3) numaralı gizli fiş doldurulacağı, kuralına yer verilmiştir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 6111 sayılı Kanun ile mülga 64. maddesinde, “Devlet memurlarından 6 yıllık sicil notu ortalaması 90 ve daha yukarı olanların aylık ve derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır.” kuralına yer verilmiş, aynı maddenin 6111 sayılı Kanun ile değişik halinde ise, “Son sekiz yıl içinde herhangi bir disiplin cezası almayan memurlara, aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır.” kuralı düzenlenmiştir. 657 sayılı Kanun’un “Asaleti onaylanan memurların kademe ilerlemeleri” başlıklı 159. maddesinde de, “Adaylık süresi sonunda bu Kanun hükümlerine göre asıl memurluğa atananların adaylıkta geçirdikleri süreler, kademe ilerlemelerinde ve derece yükselmelerinde değerlendirilir.” kuralına yer verilmiştir.

Yukarıda açık metinlerine yer verilen mevzuat bir bütün halinde değerlendirildiğinde; adlî ve idarî yargı hakim adayları hakkında, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu’nun ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerinin uygulanacağı, hakim adaylarının bu Kanunun Genel İdare Hizmetleri Sınıfına dahil oldukları ve buna göre asıl memurluğa atanması halinde adaylıkta geçiren sürelerin, kademe ilerlemelerinde ve derece yükselmelerinde değerlendirileceği anlaşılmaktadır. Ancak, hakim adaylarının sicil durumlarının 657 sayılı Kanunda düzenlenen memuriyet sicilinden farklı olduğu ve 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanun’a ve Adli Yargı Hâkim ve Savcı Adayları İle İdari Yargı Hâkim Adaylarının Meslek Öncesi Eğitimlerinin Yaptırılmasının Esas ve Usullerine İlişkin Yönetmeliğe göre düzenlenen bu sicillerin adayın hakimlik ve savcılık mesleğine atanması halinde işlerlik kazanacağı açık olup, 657 sayılı Kanunun 64. maddesine yer alan usule göre 1 kademe ilerlemesi sonucunu doğurması mümkün değildir. Bu durumda, davacının hakim adaylığında geçen süreleri için 657 sayılı Kanun’a göre memuriyet sicili doldurulmamasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali, davanın, davacının kademe/derece ilerlemesinin sağlanması, sosyal ve özlük haklarını 1.derecenin 4. kademesine ilerlemiş şekliyle yasal faiziyle alacak şekilde hüküm kurulması istemine yönelik kısmı hakkında ise karar verilmesine yer olmadığı, yönündeki idare mahkemesi kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.