Bekleme Süresinin Kaldırılması Davası (İddet Müddeti)

Türk Medeni Kanunu 132. maddesi bekleme süresinin kaldırılması davası düzenlenmiştir. Kadının gebe olmadığının anlaşılması veya boşanan eşlerin tekrar birbirleriyle evlenmek istemeleri hallerinde bekleme süresinin kaldırılması davası açılır.

Bekleme süresinin kaldırılması davası, 2003 tarihli ve 4787 sayılı Aile Mahkemeleri Kuruluş Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’un 4. maddesi uyarınca Aile Mahkemesinde açılır. Aynı kanun 2. maddesi uyarınca Aile Mahkemesi kurulamayan yerlerde bekleme süresinin kaldırılması davası Asliye Hukuk Mahkemesinde açılmalıdır.

Bekleme Süresi (İddet Müddeti)

Boşanma davası gerçekleştikten sonra kadının başka birisiyle evlenmek için beklemesi gereken bir müddet vardır, bu müddete iddet müddeti denilmektedir. Bu süre zarfında kadının evlenebilmesi için iddet müddetinin kaldırılması için dava açması gerekmektedir.

İddet müddeti, boşandıktan sonra kadının yeniden evlenmesi için getirilen bir kısıtlama olup, bu kısıtlama, boşanan erkek için değil; yalnızca kadın için öngörülmüştür. Erkek boşandıktan sonra istediği zaman evlenebilmektedir. Kadına verilen bekleme süresi yalnızca bizim ülkemizde olan bir kısıtlama olmayıp birçok Avrupa ülkesinde olan bir hukuki düzenlemedir. Eşitlik ilkesine aykırı olup olmadığı hukukumuzda tartışmalıdır.

Türk mevzuatında bu husus öncelikle Türk Medeni Kanunu’nun 132. maddesinde ve Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 26. maddesinde belirtilmiştir. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 132. maddesi;

• Evlilik sona ermişse, kadın, evliliğin sona ermesinden başlayarak üç yüz gün geçmedikçe evlenemez.
• Doğurmakla süre biter.
• Kadının önceki evliliğinden gebe olmadığının anlaşılması veya evliliği sona eren eşlerin yeniden birbirleri ile evlenmek istemeleri hallerinde mahkeme bu süreyi kaldırır.

şeklinde olup, hükümde bekleme süresinin ne olduğu ve ne şekillerde kaldırılacağı ifade edilmiştir.

5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 26. maddesi ise,

• Kadının bekleme süresi, mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren hüküm ifade eder.

diyerek bekleme süresinin ne zaman başlayacağını hükme bağlamıştır.

Boşanan kadın evliliğini sona erdirdiği eşiyle yeniden evlendiği takdirde, iddet müddetinin sona ermesinin beklenmesine veyahut bu sürenin kaldırılmasına gerek yoktur. Başka bir deyişle, boşanan kadın, evliliğini sona erdirdiği eşi ile iddet müddeti içerisinde yeniden evlenebilir.

Bekleme Süresi (İddet Müddeti) ile Soybağı İlişkisi

İddet müddetinin amacı boşanan kadının olası bir hamileliğinde doğacak olan çocuğun soybağının belirlenmesidir. Başka bir deyişle, iddet müddeti soybağının karışmaması adına getirilen bir düzenlemedir.

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 285. maddesi “Boşanmadan sonra 300 gün içerisinde doğan çocuğun babası kocadır.” hükmünü getirerek iddet müddetini babalık karinesine bağlamıştır. Boşandıktan sonra iddete ilişkin dava açmayan bir kadının üç yüz gün içerisinde doğum yapması halinde eski koca çocuğun babası sayılır.

İddet müddetine ilişkin üç yüz günlük süre, boşanma kararlarının kesinleşmesinden itibaren başlar. Zira boşanma kararının kesinleşmesine kadar yasal olarak kadın ve erkek hala evli sayılmaktadır. Kanunun üç yüz günlük bir süreyi kabul etmesinin nedeni ise, kadının bilimsel olarak en geç böyle bir sürede doğum yapabileceğinin kabulünden kaynaklanmaktadır.

Bekleme süresi kesin olmayan evlenme engellerinden olup, kadın oturduğu yer aile mahkemesine başvurarak iddet müddetinin kaldırılmasını talep ederek bu evlenme engelini aşabilir. Bu engel aşılmadığı takdirde, iddet müddeti içinde çocuk doğarsa çocuğun babası eski koca sayılır. Eski kocanın çocuğun gerçek babası olmaması durumunda ise, ortaya çok daha ciddi bir problem olan babalık davası süreci çıkacaktır. Zira babalık karinesi gereği eski koca çocuğun babası sayıldığından bunun aşılabilmesi için çocuk adına bir kayyım atanarak eski koca bakımından soybağının reddi ile gerçek baba için soybağının kurulması davasının birlikte açılması gerekecektir.

Bekleme Süresinin (İddet Müddeti) Kaldırılması Davasının Açılması

Uygulamada kadınlar iddet müddetini kaldırmak için hastanelerden raporlar alarak evlendirme dairelerine başvurular yapmaktadırlar; fakat kadının herhangi bir mahkeme kararı olmadan aldığı raporun geçerliliği yoktur. Kadının iddet müddetinin kaldırılmasına ilişkin talepleri ancak dava yoluyla ileri sürülebilmektedir.

Söz konusu sağlık raporunun mahkeme başvurusundan önce alınmış olması durumunda mahkeme yeniden başvuru tarihinden sonraki bir tarih için sağlık raporu alınmasını talep edecektir. Bu nedenle başvuru yapmadan önce alınan sağlık raporları mahkemenin ilgi alanı dışında kalmaktadır. Mahkemenin başvuruda bulunan kadını sevk ettiği hastaneden sağlık raporunun alınması üzerine rapor sonucuna göre karar verilecektir. Bu rapor ile kadının hamile olup olmadığı kontrol edilmektedir.

İddet müddetinin kaldırılmasına ilişkin açılan dava neticesinde kadının iddet müddetinin kaldırılmasına karar verilmişse bu karar hemen yürürlüğe girer. Bu kararın uygulanabilmesi için herhangi bir tebligata gerek duyulmamıştır. Mahkeme davanın açılmasının ardından gelecek raporda kadının hamile olmadığını belirlerse iddet müddetinin kaldırılmasına karar verir. Bu karar ardından kesinleşmesi için herhangi bir süre beklemeye gerek yoktur.

Bekleme Süresinin (İddet Müddeti) Kaldırılması Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme

Bekleme süresinin kaldırılması davası çekişmesiz yargılamalardandır. Bu tür davalar hasımsız davalar olarak adlandırılır. HMK’ya göre çekişmesiz davalarda görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemeleri’dir; ancak Aile Mahkemelerinin Kuruluşu Hakkında Kanuna göre iddet müddetine ilişkin davalarda görevli mahkeme Aile Mahkemeleri olacaktır. O halde, bekleme süresinin hakim tarafından kaldırılmasında görevli mahkeme Aile Mahkemesidir (4787 Sayılı Kanun m. 4).

Yetkili mahkeme ise talepte bulunanın veya ilgilerden birinin oturduğu yer mahkemesi olduğundan boşanan kadının oturduğu yer mahkemesi yetkili mahkemedir.

Bekleme Süresinin Kaldırılması Davası Süresi

Bekleme süresinin kaldırılması talepli olarak açılan dava, mahkemelerin yoğunluğuna ve alınması gereken sağlık raporlarına bağlı olarak en fazla 1 ay içinde sonuçlanmaktadır. Mahkeme tarafından verilen bu kararın uygulanabilmesi için herhangi bir tebligat yapılmasına veya kararın kesinleşmesinin beklenmesine gerek bulunmadığından dava, 1 hafta ile 1 ay arasında sonuçlanabilir.

İddet müddetinin kaldırılması talebinde bulunan kadın, bu davayı doğrudan kendisi açabileceği gibi bu hususta uzman bir avukattan hukuki yardım da alabilir. Bekleme süresinin kaldırılması davasının, hukuki olarak teknik bilgilere sahip uzman bir avukat tarafından yürütülmesi davanın akıbeti açısından büyük önem taşımaktadır. İddet müddetinin kaldırılması davalarının, uzman bir avukat aracılığıyla açılması, davaların hem daha hızlı bir şekilde sonuçlanmasını hem de hak kaybı yaşanmamasını sağlayacaktır.

Bekleme Süresine (İddet Müddeti) İlişkin Yargıtay Kararları

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2017/7288 Esas, 2018/2224 Karar sayılı kararı

• Medeni Kanun 132. Madde
• Bekleme Süresine (İddet Müddeti)

Davacı, davalıya karşı babalığın tespiti, tazminat ve nafaka davası açmıştır. Davacı ile davalı, 28.11.2014 tarihinde boşandığını, boşanma gerçekleşmeden önce davacının hamile kaldığı ve hamileliğinin dava açıldığı sırada devam ettiğini ve doğumun gerçekleşmediğini ve iddet müddeti içerisinde doğacak olan çocuğun boşandığı eşi davalı olduğundan davalıdan doğum giderleri, maddi ve manevi tazminat ve küçüğe aylık nafaka bağlanması adına dava açılmıştır.

Davada, davacının doğum tarihi ile evlilik esnasında hamile kaldığı iddia edilmiş ve evliliğin sona ermesinden itibaren üç yüz gün içerisinde çocuğun doğum yapması nedeniyle çocuk, baba hanesine yazdırılmıştır. Bu nedenle mahkeme tarafından babalığın tespitine ilişkin davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulü Yargıtay tarafından uygun görülmemiştir.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2003/10441 Esas, 2003/11142 Karar sayılı kararı

• Medeni Kanun 132. Madde
• Bekleme Süresine (İddet Müddeti)

1. Göreve ilişkin kurallar kamu düzeniyle ilgili olduğundan yeni kanunla kabul edilen görev kuralları geçmişe etkili olup, eldeki davalara da uygulanır. Görev kurallarına aykırılık hükmün kesinleşmesine kadar gerek mahkemece gerekse Yargıtay tarafından kendiliğinden göz önünde tutulur. Kadın için bekleme süresinin kaldırılmasına (TMK m.132/son) ilişkin davaların Sulh Hukuk Mahkemesinde görüleceğine dair HUMK’nun 8.maddesi II/4.bendi 4787 sayılı Yasanın 9.maddesi ile yürürlükten kaldırılmış olup görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğu açıktır. O halde mahkemece yapılacak iş, görevsizlik kararı verilerek dosyanın Asliye Hukuk Mahkemesi’ne gönderilmesi gerekir. Bu yön gözetilmeden verilen kararın bozulması gerekmiştir.
2. 4787 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 4/1 maddesi; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun ikinci kitabından kaynaklanan bütün davaların Aile Mahkemesinde bakılacağını, geçici 1.maddesi de; sonuçlanmamış davaların yetkili ve görevli Aile Mahkemesine devredileceğini hükme bağlamıştır. Karar bozulmakla sonuçlanmamış hale gelmiştir. Bu açıklama karşısında işin görev yönünden de düşünülmesi zorunludur.

Bekleme Süresinin (İddet Müddeti) Kaldırılması Dava Dilekçesi

Ankara Nöbetçi Aile Mahkemesi Sayın Hakimliği’ne

İstemde Bulunan

Davacı        : Ad Soyad (TCKN:…) Adres

Vekili         : Av. Umur YILDIRIM

Davalı       : Hasımsız

Konu         : Bekleme (iddet) süresinin kaldırılması ve evlenmeye izin verilmesi isteminden ibarettir.

Açıklamalar    :

1- Müvekkilim ile eşi  Ankara … Aile Mahkemesi’nin … Esas ve … Karar sayılı dosyası ile ……… tarihinde boşanmışlardır. Boşanma kararı, ….. tarihinde kesinleşmiş ve karar nüfusa işlenmiştir. Gerekçeli karar ile kesinleşme şerhi (EK-1) ve müvekkilimin Nüfus Müdürlüğünden aldığı nüfus kayıt örneği (EK-2) dilekçemiz ekinde sunulmuştur.

2- Şimdi ise müvekkilim bir başkası ile evlenmek istemektedir. Müvekkilim gebe değildir ve gebe olmadığının tespitine ilişkin ……. Hastanesi’nin … tarihli Tıbbi Laboratuar Tetkik Sonuç Raporu dilekçemiz ekinde (EK-3) sunulmuştur.

3- Müvekkilimin en kısa sürede evlenmek istemesinden dolayı, açıklanan sebepler uyarınca tekrar evlenebilmesine izin verilebilmesi için 300 günlük bekleme süresinin kaldırılması için Sayın Mahkemenize başvurma zorunluluğu doğmuştur.

Hukuki Nedenler    :TMK, HMK ve sair ilgili mevzuat

Hukuki Deliller     :Nüfus kayıtları, boşanma ilamı, doktor raporu, ikamesi mümkün her türlü delil.

Sonuç ve İstem   : Yukarıda arz ve izah ettiğimiz nedenler ve Sayın Mahkemece re’sen gözetilecek nedenlerle;

Müvekkilim hakkında Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddesi gereğince zorunlu olan 300 günlük bekleme (iddet) süresinin kaldırılmasına karar verilmesini Saygılarımla vekaleten arz ve talep ederim.

                                               Bekleme (İddet) Süresinin Kaldırılması Talebinde Bulunan

                                                                               Av.  Umur YILDIRIM

Ekler:

1- Ankara … Aile Mahkemesi’nin …. Esas ve …. Karar sayılı gerekçeli kararı ile kesinleşme şerhi

2- Nüfus kayıt örneği

3- … Hastanesi’nin … tarihli Tıbbi Laboratuar Tetkik Sonuç Raporu

4- Vekaletname örneği.