YÖK-Akademik Personel Disiplin Soruşturması

Yükseköğretim kurumları disiplin hükümleri 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53-54 maddelerinde yer almaktadır. Akademik personel disiplin soruşturması bu maddeler kapsamında yapılır.

• Akademik personel; öğretim üyeleri (profesör, doçent ve doktor öğretim üyesi), öğretim görevlileri (araştırma görevlisi) hakkında yürütülecek disiplin soruşturmalarında, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunun 53. Maddesinde suçlar ve cezalar tek tek sayılmış olup, soruşturmaların bu madde hükümlerine tabidir.

• Öğretim elemanları dışında iş sözleşmesiyle çalışan personel 4857 sayılı İş Kanunu ve iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesine tabidir.

• Memurlar hakkında ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. maddesi uygulanır (m.53/b).

Bu bakımdan 2547 sayılı Kanunda düzenlenen disiplin hükümleri öğretim elemanlarını, yani akademik personeli ilgilendirmektedir. Bu makalemizde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53-54 maddeleri kapsamında öğretim elemanlarının, yani akademik personelin tabi olduğu disiplin hükümleri ve süreçleri hakkında bilgi verilecektir.

Akademik Personel Disiplin Soruşturması Nedir? (m. 53/A)

Akademik personel disiplin soruşturması yapılmadan disiplin cezası verilemez. Disiplin suçunun varlığı ve buna bağlı olarak disiplin cezası verilip verilemeyeceği ancak disiplin soruşturması sonucunda anlaşılabilir. Hukuka uygun bir disiplin sürecinden söz edilebilmesi için usule ve hukuka uygun bir disiplin soruşturmasının varlığı gerekmektedir. Disiplin soruşturmasının hukuka aykırılığı, soruşturma sonucu verilen disiplin cezasının da hukuka aykırılığı sonucunu doğurur.

Akademik personel disiplin soruşturması yetkili disiplin amiri tarafından disiplin suçu işlendiği şüphesi üzerine ya da bu yönde bir başvuru veya şikayet sonucu yetkili disiplin amiri tarafından başlatılır. Disiplin soruşturması başlatıp başlatmamak disiplin amirinin takdirinde olmakla birlikte bu yetkinin son derece hassas bir şekilde değerlendirilmesi ve kullanılması gerekmektedir. Zira bir yanda soruşturma açılmadığı takdirde işlenmiş olması muhtemel bir disiplin suçunun cezasız kalması, diğer yanda ise gereksiz yere açılmış bir disiplin soruşturması sonucunda kamu kaynaklarının israfı ve kişi hak ve menfaatlerinin zarar görmesi söz konusu olabilecektir. Bu nedenle disiplin suçu işlendiği yönünde ciddi kuşkuların varlığı halinde disiplin soruşturması başlatılmalıdır.

2547 sayılı Kanun kapsamında akademik personel disiplin soruşturmalarında uyulacak esaslar 53/A maddesinde şu şekilde belirtilmiştir:

• Disiplin cezası verilmesini gerektiren bir fiilin işlendiğini öğrenen disiplin amiri yazılı olarak disiplin soruşturması başlatır.

• Bilimsel araştırma ve yayın etiğine ilişkin disiplin cezası verilmesini gerektiren fiiller açısından soruşturma başlatılmadan önce bilimsel araştırma ve yayın etiği kurullarınca inceleme yapılması zorunludur.

• Disiplin amiri soruşturmayı kendisi yapabileceği gibi soruşturmayı yapmak üzere birim içerisinden soruşturmacı veya komisyon görevlendirebilir. Ancak zorunlu hallerde rektörlük aracılığıyla diğer birimlerden soruşturmacı talep edilebilir.

• Soruşturmacının görev ve unvanı, soruşturulanın görev ve unvanının üstünde veya onunla aynı düzeyde olmalıdır.

• Soruşturmacı, disiplin soruşturmasıyla ilgili bilgi ve belgeleri toplama, ifade alma, tanık dinleme, bilirkişiye başvurma, keşif yapma, inceleme yapma ve ilgili makamlarla yazışma yetkisini haizdir.

• Soruşturmacının, görevlendirme kapsamında talep ettiği bilgi ve belgeler gecikmeksizin kendisine verilir.

• Soruşturmacı, görevlendirildiği konuda soruşturma yürütür; soruşturma sırasında disiplin soruşturmasına konu olabilecek başka fiillerin ortaya çıkması durumunda bunları gecikmeksizin disiplin amirine bildirir.

• Soruşturma işlemleri bir tutanakla tespit olunur.

• Soruşturmanın gizliliği esastır.

• Soruşturma, görevlendirme yazısının tebliğ tarihinden itibaren iki ay içinde tamamlanır. Soruşturma bu süre içinde tamamlanamaz ise soruşturmacı gerekçeli olarak ek süre talep edebilir, disiplin amiri gerekçeyi değerlendirerek ve zamanaşımı sürelerini dikkate alarak karar verir.

• Bir fiilden dolayı ilgili hakkında ceza soruşturması veya kovuşturması yapılıyor olması, aynı fiilden dolayı disiplin soruşturması yapılmasına, ceza verilmesine ve bu cezanın yerine getirilmesine engel değildir. Gerektiğinde ceza kovuşturması bekletici mesele yapılabilir. Bu durumda disiplin soruşturmasına ilişkin zamanaşımı süreleri durur.

• Bir fiilin diğer kanunlar uyarınca idari yaptırıma bağlanmış olması, aynı fiile bu Kanun kapsamında disiplin cezası verilmesine engel teşkil etmez.

Akademik personel disiplin soruşturmasının amacı disiplin suçu işlenip işlenmediğinin, dolayısıyla da disiplin cezasını gerektiren bir durum olup olmadığının araştırılarak somut ve hukuken kabul edilebilir gerekçelerle ortaya konulmasıdır. Bu durumun tespiti için soruşturmanın sın derece hassas ve dikkatli bir şekilde yürütülmesi, olayın çok yönlü bir şekilde araştırılması, tüm tarafların ve konuyla ilgisi olan diğer kişilerin dinlenmesi ve objektif bir değerlendirmede bulunulması gerekmektedir.

Öğretim Elemanlarına Uygulanabilecek Disiplin Cezaları (m. 53/b)

Disiplin cezası gerektiren fiillerin, yani disiplin suçlarının ve bunlar için öngörülen disiplin cezalarının Kanunla tespit edilmesi gerekmektedir. Öğretim elemanları için söz konusu olan disiplin suçları ve cezaları Kanunun 53/b maddesinde tanımlanmış ve sayılmıştır. Devlet ve vakıf yükseköğretim kurumlarının öğretim elemanlarına uygulanabilecek disiplin cezaları;

• Uyarma,
• Kınama,
• Aylıktan veya ücretten kesme,
• Kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme,
• Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma
• Kamu görevinden çıkarma

cezalarıdır.

• Uyarma

Öğretim elemanına, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.

• Maiyetindeki elemanların yetiştirilmesinde özen göstermemek,
• Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek.

uyarma cezasını gerektiren fiiller arasında sayılmıştır.

• Kınama

Öğretim elemanına, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.

• Resmi olarak ders vermekle yükümlü bulunulan öğrencilere özel ders vermek,
• Araştırma ve deneylerde, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak

kınama cezasını gerektiren fiiller arasında sayılmıştır.

• Aylıktan veya ücretten kesme

Brüt aylıktan; veya ücretten bir defaya mahsus olmak üzere 1/30 ila 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır.

• Yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarının organlarında yapılan konuşma ve alınan kararları, yetkili olmadığı halde organ veya üyelerinin aleyhinde davranışlara yol açmak maksadıyla dışarı yaymak,
• Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak

aylıktan veya ücretten kesme cezasını gerektiren fiiller arasında sayılmıştır.

• Kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme

Devlet yükseköğretim kurumlarında görev yapan aylıklı öğretim elemanlarının bulundukları kademedeki ilerlemelerinin fiilin ağırlık derecesine göre bir ila üç yıl arasında durdurulması; vakıf yükseköğretim kurumları öğretim elemanlarının ise fiilin ağırlık derecesine göre üç ila altı ay süreyle brüt ücretinden 1/30 ila 1/8 arasında kesintiye gidilmesidir.

• Ders, seminer, konferans, laboratuvar, grafik çalışma ve sınav gibi öğretim çalışmalarının yapılmasına engel olmak; görevlileri, öğrencileri eğitim-öğretim alanı dışına çıkartmak; görev yapılmasına engel olmak; öğrencileri bu tür davranışlara teşvik etmek veya zorlamak ya da bu maksatla yapılacak hareketlere iştirak etmek.
• Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak.

kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasını gerektiren fiiller arasında sayılmıştır.

• Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma

Akademik bir kadroya bir daha atanmamak üzere üniversite öğretim mesleğinden çıkarmadır.

• Başkalarına ait özgün fikir, metot, veri veya eserleri bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendisine ait gibi göstermek.
• Atama ve yükselmelerde, unvan veya derece kazanılmasında; anket uygulama, veri toplama gibi akademik değerlendirme içermeyen katkılar dışında kişisel emek ve birikimine dayanmayan, başkaları tarafından ücret karşılığında veya ücretsiz olarak üretilmiş yayın ve çalışmalar kullanmak.

üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasını gerektiren fiiller arasında sayılmıştır.

• Kamu görevinden çıkarma

Kamu kurum ve kuruluşları ile vakıf yükseköğretim kurumlarında öğretim elemanı ve memur olarak bir daha atanmamak üzere kamu görevinden çıkarmadır.

• Kamu hizmeti veya öğretim elemanı sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak
• Hukuka aykırı olarak kurumun verilerini elde etmek, kaydetmek, kullanmak, depolamak, dağıtmak, değiştirmek veya yok etmek

kamu görevinden çıkarma cezasını gerektiren fiiller arasında sayılmıştır.

Genel kabul görmüş evrensel hukuk ilkelerinden biri olan ve Anayasamızın 38. maddesinde de ifadesini bulan kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi disiplin hukukunda da geçerlidir. Bu çerçevede kanunda disiplin suçu olarak tanımlanmayan bir eylemden dolayı kişiye disiplin cezası verilemeyeceği gibi suç olarak tanımlanan bir eylem için kanunun öngördüğü ceza dışında başka bir ceza da verilemez. İdarenin takdir yetkisini kullanarak daha hafif bir ceza vermesi bu kurala yine kanunla getirilmiş bir istisnadır. Disiplin hukuku açısından bağlayıcı olan bir diğer temel hukuk prensibi de yine Anayasamızın 38. maddesinde yer alan masumiyet karinesidir. Bu ilke gereğince soruşturma sonucunda disiplin suçu işlendiğinin kuşkuya yer vermeyecek şekilde tespit edilmesi halinde disiplin cezası verilebilir. Şüpheye ya da varsayıma dayalı olarak disiplin cezası verilemez.

2547 Sayılı Kanun Kapsamında Ceza Soruşturması Usulü

2547 sayılı Kanunun 53/c maddesi gereğince yükseköğretim üst kuruluşlan başkan ve üyeleri ile yükseköğretim kurumları yöneticilerinin, kadrolu ve sözleşmeli öğretim elemanlarının ve bu kuruluş ve kurumların 657 sayılı Devlet Memurları kanununa tabi memurların, görevlerinden dolayı veya görevlerini yaptıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçlar hakkında yetkili makamlarca inceleme başlatılabilir, inceleme sonucunda soruşturma açılmasına karar verilmesi ya da doğrudan soruşturma başlatılması halinde şu hükümler uygulanır:

İlk soruşturma aşamasında:

Yükseköğretim Kurulu Başkanı için, kendisinin katılmadığı, Milli Eğitim Bakanının başkanlığındaki bir toplantıda, Yükseköğretim Kurulu üyelerinden teşkil edilecek en az üç kişilik bir kurulca, diğerleri için, Yükseköğretim Kurulu Başkanınca veya diğer disiplin amirlerince doğrudan veya görevlendirecekleri uygun sayıda soruşturmacı tarafından yapılır. Öğretim elemanlarından soruşturmacı tayin edilmesi halinde, bunların, hakkında soruşturma yapılacak öğretim elemanının akademik unvanına veya daha üst akademik unvana sahip olmaları şarttır.

Son soruşturmanın açılıp açılmamasına:

• Yükseköğretim Kurulu Başkan ve üyeleri ile Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri hakkında Danıştay’ın 2’nci Dairesi,
• Devlet ve vakıf yükseköğretim kurumu rektörleri, rektör yardımcıları ile üst kuruluş genel sekreterleri hakkında, Yükseköğretim Kurulu üyelerinden teşkil edilecek üç kişilik kurul,
• Üniversite, fakülte, enstitü ve yüksekokul yönetim kurulu üyeleri, fakülte dekanları ve dekan yardımcıları, enstitü ve yüksekokul müdürleri ve yardımcıları ile üniversite genel sekreterleri hakkında, rektörün başkanlığında rektörce görevlendirilen rektör yardımcılarından oluşacak üç kişilik kurul,
• Öğretim elemanları, fakülte, enstitü ve yüksekokul sekreterleri hakkında üniversite yönetim kurulu üyeleri arasından oluşturulacak üç kişilik kurul,
• 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlar hakkında, mahal itibariyle yetkili il idare kurulu,

Karar vermektedir. Yükseköğretim Kurulu ile üniversite yönetim kurullarınca oluşturulacak kurullarda görevlendirilecek asıl ve yedek üyeler bir yıl için seçilirler. Süresi sona erenlerin tekrar seçilmeleri mümkündür. Son soruşturmanın açılıp açılmamasına karar verecek kurullar üye tamsayısı ile toplanır. Kurullara ilk soruşturmayı yapmış olan üyeler ile haklarında karar verilecek üyeler katılamazlar. Noksanlar yedek üyelerle tamamlanır. Diğer hususlarda bu Kanunun 61. maddesi hükümleri uygulanır.

Akademik Personel Disiplin Soruşturma Süreci ve Evrakları

1. Soruşturmacı görevlendirme yazı örneği.
2. Soruşturma hazırlık tutanağı örneği.
3. Ek süre talep örneği.
4. Savunmaya davet yazısı örneği. (Soruşturma daveti akademik personele ilgili akademik birimin sekreterliği tarafından, imza karşılığı elden veya iadeli taahhütlü mektupla veya e-mail yoluyla iletilir.)
5. Savunma tutanağı örneği.
6. Tanık ifade davetiye örneği.
7. Tanık ifade tutanağı örneği.
8. Akademik personel bilgisi talep örneği.
9. Disiplin soruşturma raporu (fezleke) örneği.
10. Raporun sunulması örneği (Ekler kısmına dosyada mevcut evrakın her biri ayrı ayrı yazılacaktır).
11. Dizi pusulası örneği.
12. Disiplin cezası tebliği örneği (Disiplin cezası kararı akademik personele, ilgili akademik birimin sekreterliği tarafından, imza karşılığı elden veya iadeli taahhütlü mektupla veya eposta yoluyla iletilir.)
13. Cezanın genel sekreterliğe bildirilmesi.
14. Soruşturma Rektörlük tarafından açılmış ise cezanın Dekanlığa/Müdürlüğe bildirilmesi.
15. Akademik birim disiplin kuruluna yapılan itiraz sonucunun Dekanlığa/Müdürlüğe bildirilmesi.
16. Üniversite disiplin kuruluna yapılan itiraz sonucunun akademik personele bildirilmesi.
17. Üniversite disiplin kuruluna yapılan itiraz sonucunun Dekanlığa/Müdürlüğe bildirilmesi. 18. İtiraz üzerine üniversite disiplin kurulunca verilen yeni cezanın tebliği.

Yükseköğretim Kurumları Disiplin Amirleri (m. 53/a)

Disiplin cezası sıralı disiplin amirleri tarafından tesis edilir. Bununla birlikte rektörler ve vakıf kurumlarının müdürleri hakkında verilecek disiplin cezası yükseköğretim kurulu başkanı tarafından tesis edilir. Bu yetki sadece belirtilen kişilere tahsis edilmiştir. Bu sebeple bu yetki başka kişilere devredilemeyecektir. Kişi hakkında tesis edilen disiplin cezasının yetkili kişiler tarafından verilmediği anlaşıldığında, yetki unsurunun sakat olması sebebi ile kişi idari işlemin iptali talebinde bulunabilecektir. Yükseköğretim kurumlar ve üst kuruluşları disiplin amirleri 2547 sayılı Kanunun 53/a maddesine göre şu şekildedir:

• Yükseköğretim Kurulu Başkanı üst kuruluşlar, rektörler ve bağımsız vakıf meslek yüksekokulu müdürlerinin
• Rektör, üniversitenin;
• Bağımsız vakıf meslek yüksekokulu müdürü, bağımsız vakıf meslek yüksekokulunun;
• Dekan, fakültenin;
• Enstitü ve yüksekokul müdürleri, enstitü ve yüksekokulların;
• Kadrosu bulunan uygulama araştırma merkezi ile bağımsız enstitü müdürleri, uygulama araştırma merkezi ile enstitünün;
• Bu birimlerin genel sekreter veya sekreterleri de bağlı birim personelinin

disiplin amirleridir.

Savunma Hakkı (m. 53/A)

Disiplin hukukunun en temel ve vazgeçilmez unsurlarından biri, belki de birincisi disiplin suçu isnadında bulunulan kişiye savunma hakkı tanınmasıdır. Nitekim Anayasamızın 129/2 maddesi kamu görevlilerine savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemeyeceği hükmünü taşımaktadır. Yani savunma hakkı kamu personeli ve bu kapsamda öğretim elemanları için Anayasal bir hak, kamu idareleri ve bu arada üniversiteler ve diğer yükseköğretim kurumları için Anayasal bir zorunluluktur. Dolayısıyla usulüne uygun bir şekilde savunma hakkı tanınmadan verilen disiplin cezası hukuka aykırı olacaktır. Akademik personel disiplin soruşturması kapsamında savunma alınması zorunludur. Savunma hakkı kapsamında gözetilecek hususlar 2547 sayılı Kanunun 53/A maddesinde şu şekilde belirtilmiştir:

• Soruşturulana, iddialar hakkında savunma imkanı tanınmadan disiplin cezası verilemez.

• Soruşturmayı yapanın yedi günden az olmamak üzere verdiği süre içinde veya belirtilen tarihte geçerli bir mazereti olmaksızın savunmasını yapmayan, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.

• Savunmaya davet yazısında hakkında disiplin soruşturması açılan fiilin neden ibaret bulunduğu, savunmasını belirtilen sürede yapmadığı takdirde savunmasından vazgeçmiş sayılacağı bildirilir.

• Disiplin cezası vermeye yetkili makamlar gerek görürse, isnat edilen fiil ve soruşturma raporunda önerilen disiplin cezasını da belirtmek suretiyle tekrar savunma isteyebilir.

• Soruşturulana, iddialar hakkında savunma imkânı tanınmadan disiplin cezası verilemez. Soruşturmayı yapanın yedi günden az olmamak üzere verdiği süre için de veya belirtilen tarihte geçerli bir mazereti olmaksızın savunmasını yapmayan, savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.

• Savunmaya davet yazısında hakkında disiplin soruşturması açılan fiilin neden ibaret bulunduğu, savunmasını belirtilen sürede yapmadığı takdirde savunmasından vazgeçmiş sayılacağı bildirilir.

• Disiplin cezası vermeye yetkili makamlar gerek görürse, isnat edilen fiil ve soruşturma raporunda önerilen disiplin cezasını da belirtmek suretiyle, bu esaslar çerçevesinde aynı usule göre tekrar savunma isteyebilir.

• Hakkında üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezası istenenler soruşturma evrakını inceleme, tanık dinletme, disiplin kurulunda sözlü veya yazılı olarak kendisi veya vekili vasıtasıyla savunma yapma hakkına sahiptir.

Görüldüğü üzere bir öğretim elemanına disiplin cezası verilebilmesi için öncelikle usule ve hukuka uygun bir disiplin soruşturması başlatılması, hakkındaki suçlamaların kendisine bildirilmesi ve en az 7 günlük bir savunma süresi tanınması gerekmektedir. Kanun ağırlıklarını dikkate alarak üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezaları için öğretim elemanlarına ayrıca bazı haklar ve imkanlar tanımıştır. Öğretim elemanları bu durumlarda soruşturma evrakını inceleyebilir, tanık dinletebilir sözlü savunma yapabilirler. Bu hususlara riayet edilmeden verilen disiplin cezaları hukuka aykırı olacaktır. Hakkında üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezası istenenler soruşturma evrakını inceleme, tanık dinletme, disiplin kurulunda sözlü veya yazılı olarak kendisi veya vekili vasıtasıyla savunma yapma hakkına sahiptir.

Görevden Uzaklaştırma (m. 53/B)

Görevden uzaklaştırma, görevi başında kalmasında sakınca görülen personel hakkında alınan ihtiyati bir tedbirdir. Görevden uzaklaştırma tedbiri disiplin veya ceza soruşturmasının herhangi bir safhasında üç ay süreyle alınabilir. Görevden uzaklaştırma sebeplerinin devam etmesi halinde süre her defasında üç ay uzatılabilir. Akademik personel disiplin soruşturması kapsamında kişi görevden uzaklaştırılabilir. Görevden uzaklaştırmaya atamaya yetkili amirler, rektörler ve bağımsız vakıf meslek yüksekokulları müdürleri yetkilidir. Görevinden uzaklaştırılanlar hakkında görevden uzaklaştırmayı izleyen on işgünü içinde soruşturmaya başlanması şarttır. Görevden uzaklaştırma işleminden sonra süresi içinde soruşturmaya başlamayan, görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılmasının zorunlu olduğu durumlarda bu tedbiri kaldırmayan veya görevden uzaklaştırma işlemini keyfi olarak veya garaz ya da kini dolayısı ile yaptığı, yaptırılan soruşturma sonunda anlaşılan yetkililer, hukuki, mali ve cezai sorumluluğa tabidirler.

• 2547 sayılı Kanun kapsamında görevden uzaklaştırmaya ilişkin hususlara Kanunun 53/B maddesinde yer verilmiştir. Bu düzenleme kapsamında görevden uzaklaşma, devlet veya vakıf yükseköğretim kurumlarında yürütülen kamu hizmetinin gerektirdiği hallerde, görevi başında kalmasında sakınca görülen üst kuruluşlar ile yükseköğretim kurumu yöneticileri, öğretim elemanları, memurlar ve diğer personel hakkında alınan ihtiyati bir tedbirdir.
• Görevden uzaklaştırma tedbiri disiplin veya ceza soruşturmasının herhangi bir safhasında üç ay süreyle alınabilir. Soruşturmayı yürütenler görevden uzaklaştırmayı teklif edebilirler. Bu sürenin bitiminde tedbir kararının alınmasına ilişkin sebeplerin devam etmesi halinde tedbir her defasında üç ay uzatılabilir. Görevden uzaklaştırmaya Yükseköğretim Üst Kuruluş Başkanları ile Devlet yükseköğretim kurumlarında atamaya yetkili amirler, vakıf yükseköğretim kurumların da rektörler ve bağımsız vakıf meslek yüksekokullarında müdürler yetkilidir.
• Görevinden uzaklaştırılanlar hakkında görevden uzaklaştırmayı izleyen on iş günü içinde soruşturmaya başlanması şarttır. Görevden uzaklaştırma işleminden sonra süresi içinde soruşturmaya başlamayan, görevden uzaklaştırma tedbirinin kaldırılmasının zorunlu olduğu durumlarda bu tedbiri kaldırmayan veya görevden uzaklaştırma işlemini keyfi olarak veya kini dolayısı ile yaptığı, yaptırılan soruşturma sonunda anlaşılan yetkililer, hukuki, mali ve cezai sorumluluğa tabidirler. Görevden uzaklaştırılanlar, kanunların öngördüğü sosyal hak ve yardımlardan faydalanmaya devam ederler. Ancak görevden uzaklaştırma süresi içinde kendilerine aylıklarının veya ücretlerinin üçte ikisi ödenir.
• Görevden uzaklaştırma tedbiri alınmakla beraber, soruşturma sonunda yetkili makam veya mercilerce hakkında kamu görevinden çıkarmadan başka bir disiplin cezası verilenler ile ceza kararından evvel haklarındaki disiplin soruşturması af ile kaldırılanlar, bu kararların kesinleşmesi üzerine veya tedbir süresinin dolması hâlinde derhal göreve iade edilirler.

Akademik Personel Disiplin Cezalarında Zamanaşımı (m. 53/C)

2547 sayılı Kanun kapsamında disiplin işlemlerinde zamanaşımı sürelerine Kanunun 53/C maddesinde yer verilmiştir. Bu düzenleme kapsamında disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallerin işlendiğinin öğrenildiği tarihten itibaren;

• Uyarma, kınama, aylıktan veya ücretten kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezalarında bir ay içinde,
• Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma ve kamu görevinden çıkarma cezasında altı ay içinde disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin soruşturması açılamaz.

Disiplin cezası verilmesini gerektiren fillerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl, üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasını gerektiren fiil açısından altı yıl geçmiş ise disiplin cezası verilemez. Bilimsel bir eserin akademik atama ve terfilerde kullanılması ya da kısmen veya tamamen yeniden yayımlanması halinde ikinci fıkrada belirtilen zamanaşımı süreleri yeniden işlemeye başlar. Disiplin cezasının yargı kararıyla iptal edilmesi halinde, kararın idareye ulaştığı tarihten itibaren kalan disiplin ceza zamanaşımı süresi içerisinde, zamanaşımı süresinin dolması veya üç aydan daha az süre kalması halinde en geç üç ay içerisinde karar gerekçesi dikkate alınarak yeniden disiplin cezası tesis edilebilir. Soruşturma zamanaşımı disiplin suçu olduğu öne sürülen eylemin öğrenildiği, ceza zamanaşımı ise yapıldığı tarihten başlamaktadır. Bu süreler içinde soruşturmaya başlanmaz ya da ceza verilmezse zamanaşımı nedeniyle artık disiplin cezası verilemez.

Disiplin Cezası Vermeye Yetkili Amir ve Kurullar (m. 53/Ç)

Disiplin cezası sıralı disiplin amirleri tarafından tesis edilir. Bununla birlikte rektörler ve vakıf kurumlarının müdürleri hakkında verilecek disiplin cezası yükseköğretim kurulu başkanı tarafından tesis edilir. Bu yetki sadece belirtilen kişilere tahsis edilmiştir. Bu sebeple bu yetki başka kişilere devredilemeyecektir. Kişi hakkında tesis edilen disiplin cezasının yetkili kişiler tarafından verilmediği anlaşıldığında, yetki unsurunun sakat olması sebebi ile kişi idari işlemin iptali talebinde bulunabilecektir. Yükseköğretim kurumlar ve üst kuruluşları disiplin amirleri 2547 sayılı Kanunun 53/a maddesine göre şu şekildedir:

• Yükseköğretim Kurulu Başkanı üst kuruluşlar, rektörler ve bağımsız vakıf meslek yüksekokulu müdürlerinin,
• Rektör, üniversitenin,
• Bağımsız vakıf meslek yüksekokulu müdürü, bağımsız vakıf meslek yüksekokulunun,
• Dekan, fakültenin,
• Enstitü ve yüksekokul müdürleri, enstitü ve yüksekokulların,
• Kadrosu bulunan uygulama araştırma merkezi ile bağımsız enstitü müdürleri uygulama araştırma merkezi ile enstitünün,
• Bu birimlerin genel sekreter veya sekreterleri de bağlı birim personelinin disiplin amirleridir.

Akademik Personel Disiplin Soruşturmasında Takdir Yetkisi ve Değerlendirme (m. 53/Ç)

Yukarıda da belirtildiği gibi disiplin cezası verilebilmesi için öncelikle disiplin soruşturması başlatılması ve bu soruşturmanın tamamlanması gerekmektedir. Disiplin soruşturması başlatıp başlatmama disiplin amirinin takdirindedir. Disiplin amiri disiplin suçu işlenmiş olabileceği kanaatinde değilse disiplin soruşturması başlatmayabilir. Bununla birlikte disiplin suçu işlenip işlenmediği ve disiplin cezası gerektiren bir durum olmadığı konunun araştırılmasıyla anlaşılabileceğinden yeterli şüphenin varlığı durumunda disiplin soruşturması başlatılması yerinde olacaktır. Hatta disiplin soruşturması başlatılması çoğu kez hukuki bir yükümlülük olup aksi yöne davranılması kurumsal düzeni ve kamu hizmetlerinin işleyişini olumsuz etkileyebileceği gibi disiplin amirinin idari, mali, hukuki ve hatta cezai sorumluluğunu gerektirebilir.

Soruşturma sonucunda hazırlanan raporda disiplin suçu işlenip işlenmediği, ceza verilmesini gerektiren bir durum olup olmadığı, varsa hangi cezanın verilmesi gerektiği hukuka uygun ve somut delilleri ile birlikte gerekçeli bir şekilde belirtilir. Rapor disiplin amirine ya da kurula sunulur. Akademik personel disiplin soruşturması raporunda önerilen cezayı verip vermemek veya önerilenden daha hafif bir ceza vermek disiplin amirinin ve kurulunun takdirindedir. Disiplin cezası vermeye yetkili makamlar, soruşturmada eksiklik olduğunun tespiti halinde eksikliklerin giderilmesi amacıyla dosyayı iade edebilir, soruşturmacı tarafından önerilen disiplin cezasını aynen verebilir, hafifletebilir veya reddedebilir. Teklif edilen cezanın reddedilmesi halinde ilgili disiplin amiri ya da kurulu tarafından ret gerekçesine uygun olarak en geç üç ay içerisinde yeni işlem tesis edilebilir.

Disiplin kurulları gerekli gördüğü takdirde ilgilinin özlük dosyasını ve her türlü evrakı incelemeye, ilgili yerlerden bilgi almaya, her türlü incelemeyi yaptırmaya, yeminli tanık ve bilirkişi dinlemeye veya niyabeten dinletmeye, keşif yapmaya veya yaptırmaya yetkilidir. Kanunun disiplin kurullarına bu yetkiyi vermesinin amacı disiplin sürecinin maddi hakikati ortaya çıkarabilecek bir şekilde ve hukuka uygun olarak yürütülmesini sağlamaktır. Disiplin cezası verilebilmesi için disiplin suçu işlendiğinin kuşkudan uzak bir şekilde tespiti gerekmektedir. Bunun için inceleme ve araştırma eksiksiz bir şekilde yapılmalı ve sonuca bağlanmalıdır: İlgili bilgi ve belgeler incelenmeden, ilgili kişiler dinlenmeden, ilgili yerlerden bilgi alınmadan, hatta gerekirse bilirkişi incelemesi ve keşif yapılmadan tamamlanan bir soruşturma eksik bir soruşturmadır ve bu soruşturma sonucuna göre tesis edilecek işlem de hukuka aykırı olacaktır.

Akademik Personel Disiplin Soruşturması Temel İlkeleri (m. 53/D)

Disiplin cezası verilirken dikkate alınması gereken konular 2547 sayılı Kanunun 53/D maddesinde şu şekilde belirtilmiştir:

• Aynı fiile birden fazla disiplin cezası verilemez. Fiilin birden fazla disiplin suçu teşkil etmesi hâlinde bu suçlardan en ağır cezayı gerektiren disiplin cezası verilir.

• Disiplin cezası verilmesine sebep olmuş bir fiilin, cezaların özlük dosyasından çıkarılmasına ilişkin süre içinde tekerrüründe bir derece ağır ceza uygulanır. Tekerrüre esas alınacak cezanın, süresi içerisinde itiraz edilmemesi veya itirazın reddedilmesi suretiyle kesinleşmiş olması gerekir. Aynı derecede cezayı gerektiren fakat ayrı fiiller nedeniyle verilen disiplin cezalarının üçüncü uygulamasında bir derece ağır ceza verilir. Kanunla affedilmiş disiplin cezaları ile tekerrür nedeniyle verilen bir derece ağır cezalar tekerrüre esas alınmaz.

• Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan veya ödül veya başarı belgesi alanlara verilecek disiplin cezalarında bir derece alt ceza uygulanabilir. Bir derece alt cezayı, asıl cezayı vermeye yetkili makam verir.

• Kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasına bir üst ceza uygulanması gereken hallerde üst ceza kamu görevinden çıkarma cezasıdır. Kamu görevinden çıkarma cezasına bir alt ceza uygulanması gereken hallerde ise alt ceza kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasıdır.

• Birinci derecenin son kademesinde bulunulması nedeniyle kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının uygulanamaması halinde brüt aylıklarının 1/4’ü ila 1/2’si oranında aylıktan kesme cezası uygulanır. Tekerrürü halinde ise ilgili disiplin kurulu tarafından kamu görevinden çıkarma cezası verilir.

Kanunda sayılan bu hususlara uyulmadan verilen disiplin cezaları hukuka aykırı olacaktır. Söz gelimi geçmiş çalışmaları olumlu olmasına rağmen gerekçe gösterilmeden bir alt ceza uygulanmaması, itiraz sürecinde olan, dolayısıyla kesinleşmemiş disiplin cezasının tekerrüre esas alınması ve bu nedenle daha ağır bir ceza verilmesi ya da kamu görevinden çıkarma cezasının alt cezası olarak meslekten çıkarma cezası uygulanması hukuka aykırıdır.

Disiplin Cezalarının Etkileri ve Sonuçları (m. 53/D)

Disiplin cezaları adli sicile işlenmez ve sabıka kaydında görülmez. Kişinin kurumundaki şahsi dosyasına işlenir. Bununla birlikte disiplin cezalarının mesleki açıdan olumsuz bir takım sonuçları bulunmaktadır. Cezanın ağırlığına göre bazı hak ve imkanlardan mahrum kalınabilmektedir. Bu durum özellikle idari görevler için söz konusudur. Aylıktan veya ücretten kesme cezası alanlar üç yıl, kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezası alanlar beş yıl boyunca rektör, dekan, enstitü müdürü, yüksekokul müdürü, meslek yüksekokulu müdürü, bölüm başkanı, anabilim dalı başkanı, anasanat dalı başkanı, bilim dalı başkanı, sanat dalı başkanı, daire başkanı dengi ve üstü kadrolara atanamamaktadırlar.

Söz konusu disiplin cezalarının verildiği tarihte bu görevlerde bulunanların görevleri kendiliğinden sona ermektedir. Bunların yanında söz gelimi yurt dışı görevlendirmeler de ya da mesleki açıdan önemli olan çalışma ve etkinliklere katılımda disiplin cezası almış olmak idarenin takdirini olumsuz yönde etkileyebilmekte, sicili temiz olanlar bu konularda öncelikli olarak tercih edilebilmektedir. Bu nedenle disiplin cezası almamak, bunun için de disiplin suçu işlememek gerekmektedir. Disiplin soruşturmasıyla karşılaşılması durumunda da konunun uzmanı olan avukatlardan profesyonel hukuki destek alınmalıdır.

Akademik Personel Disiplin Cezalarına İtiraz (m.53/F)

Disiplin cezaları her zaman doğru ve isabetli olmayabilir. Disiplin suçu işlenmemiştir, ceza verilmesini gerektirecek bir durum yoktur, savunma alınmamıştır ya da yeterli süre tanınmamıştır, suç için öngörülenden daha ağır bir ceza verilmiştir, sebepsiz yere bir alt ceza uygulanmamıştır, zamanaşımı söz konusudur, yetkili olmayan makam ceza vermiştir gibi.  Bunun için Kanun disiplin cezalarına karşı itiraz hakkı ve imkanı tanımıştır. Bu şekilde disiplin cezasının bir üst makam tarafından tekrar değerlendirilmesi, hata ve yanlışlıkların düzeltilmesi ve hukuka aykırılıkların giderilmesi amaçlanmıştır. Disiplin cezalarına karşı 7 gün içinde disiplin kurullarına itiraz 2547 sayılı Kanun kapsamında disiplin kurullarının oluşumuna Kanunun 53/F maddesinde yer verilmiştir. Bu düzenleme kapsamında disiplin cezalarına itiraz edilebilecek merciler aşağıdadır:

• Uyarma ve kınama cezalarına karşı itiraz, ilgilinin görevli olduğu birimin disiplin kuruluna, rektör tarafından verilen uyarma ve kınama cezalarına karşı üniversite disiplin kuruluna, rektörler ve bağımsız vakıf meslek yüksekokulu müdürleri için Yüksek Disiplin Kuruluna yapılabilir. Cezayı veren disiplin amiri disiplin kurullarına katılamaz. Bu halde ilgili disiplin kuruluna, üyelerden en yüksek unvanlı öğretim üyesi, en yüksek unvanlı öğretim üyesinin birden fazla olması halinde en kıdemli üye, öğretim üyesi bulunmaması halinde en kıdemli öğretim görevlisi başkanlık eder.
• Aylıktan veya ücretten kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasına karşı itiraz ilgilinin görevli olduğu üniversite disiplin kuruluna, yükseköğretim üst kuruluşlarında görev yapan personel için Yüksek Disiplin Kuruluna yapılabilir.

İtiraz süresi, cezanın tebliğ tarihinden itibaren yedi gündür. İtiraz mercileri, itiraz tarihinden itibaren altmış gün içinde karar verir. İtiraz mercileri itirazı kabul ya da reddedebilir. İtirazın kabul edilmesi halinde ceza tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar, ancak ilgili disiplin amiri veya disiplin kurulu tarafından kabul gerekçesine uygun olarak en geç üç ay içerisinde yeni bir işlem tesis edilebilir. Etkili bir sonuç alınması ve hızlı bir şekilde sonuçlandırılması için itirazın doğru yere ve süresi içinde yapılması gerekmektedir. Cezanın tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilmezse artık itiraz hakkı kullanılamayacak ve ceza kesinleşecektir. İtiraz dilekçesinin yanlış yere verilmesi ise itirazın sonuçlandırılması sürecinin uzamasına neden olacaktır. İtiraz disiplin cezasının kesinleşmesini engellemektedir.

İtiraz dilekçesinde disiplin cezasının hukuka aykırılığı belge ve delilleriyle birlikte detaylı bir şekilde anlatılmalı ve açıklanmalıdır. İtirazı inceleyen kurulun itirazı kabul ya da reddetmesi dışında başka bir karar verme seçeneği yoktur. İtirazın kabul edilmesi halinde ceza tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar. Reddi durumunda ise ceza kesinleşir. İtiraz edilmeyerek ya da itirazın reddiyle kesinleşen disiplin cezasına karşı yetkili ve görevli idare mahkemesinde iptal davası açılabilir.

Yükseköğretim Disiplin Kurulları (m.53/E)

Yukarıda açıklandığı gibi uyarma ve kınama dışındaki disiplin cezaları disiplin kurulları tarafından verilmekte, verilen disiplin cezalarına karşı da yine disiplin kurullarına itiraz edilmektedir. Disiplin kurulları 2547 sayılı Kanunun 53/E maddesinde aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır:

• Yüksek Disiplin Kurulu Yükseköğretim Genel Kuruludur.

• Üniversite disiplin kurulu üniversite yönetim kuruludur.

• Üniversiteye bağlı birimlerin disiplin kurulları yönetim kurullarıdır.

• Rektörlüğe bağlı birimlerdeki disiplin kurulu; akademik personel ve daire başkanı kadrosunun dengi ve üstü kadrolarda bulunanlar için rektör yardımcısı başkanlığında üniversite yönetim kurulunca her takvim yılı başında belirlenen profesör unvanlı dört öğretim üyesinden, memurlar için ise Genel Sekreterin başkanlığında, Hukuk Müşaviri ile Personel Dairesi Başkanından oluşur.

• Yükseköğretim Kurulu personeli için disiplin kurulu, Genel Sekreterin başkanlığında, I. Hukuk Müşaviri ile Personel, Strateji Geliştirme, İdari ve Mali İşler Daire başkanlarından teşekkül eder.

• Üniversitelerarası Kurul personeli için disiplin kurulu, Genel Sekreterin başkanlığında Genel Sekreter Yardımcısı ve Hukuk Müşavirinden teşekkül eder.

Yüksek Disiplin Kurulu hariç, disiplin kurullarında profesörlerle ilgili hususların görüşülmesinde doçent ve doktor öğretim üyeleri, doçentlerle ilgili hususların görüşülmesinde doktor öğretim üyeleri ve kendileri ile ilgili hususların görüşülmesinde ilgili üyeler görüşmelere katılamazlar. Kanun burada akademik hiyerarşiyi dikkate alarak alt düzeydeki akademisyenlerin kendilerinden daha üst ünvanlı akademisyenlerle ilgili görüşmelere katılmasını yasaklamaktadır.

Soruşturmada görev alanlar disiplin kurullarındaki oylamalara, disiplin kurulunda görev alanlar ile disiplin cezası verenler bu cezalara itirazların görüşüldüğü kurullardaki oylamalara katılamazlar. Kanun disiplin kurullarının tarafsız ve sağlıklı karar verebilmesi için sürece önceden dahil olan ve kanaatleri zaten belli olan bu kişilerin oylamalara katılmasını yasaklamıştır.

Yukarıda belirtilen hususlara uyulmaması disiplin kurulu kararlarının hukuka aykırılığı sonucunu doğurur. Örnek vermek gerekirse soruşturmada görev alan bir kişi disiplin kurulunda oy kullanmışsa söz konusu disiplin kurulu kararı hukuka aykırı olur. Hakeza disiplin kurulunda bir doçentle ilgili bir konuda doktor öğretim üyesi görüşmeye katılmışsa disiplin kurulu kararı hukuka aykırı olacaktır.

Akademik Personel Disiplin Cezalarının Silinmesi (m.53/G)

Kanun disiplin cezalarının ağır sonuçlarının bir nebze olsun hafifletilerek yeni ve temiz bir sayfa açılabilmesi için belli şartların varlığı durumunda disiplin cezalarının silinmesi imkanı getirmiştir: “Uyarma ve kınama cezalarının uygulanmasından itibaren beş yıl, aylıktan veya ücretten kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezalarının uygulanmasından itibaren on yıl sonra atamaya yetkili amire başvurularak verilmiş olan cezaların özlük dosyasından silinmesi talep edilebilir. İlgilinin, bu süreler içerisindeki davranışları, isteğini haklı kılacak nitelikte görülürse, talep yerine getirilir.”

Görüldüğü üzere disiplin cezalarının silinebilmesi için cezanın ağırlığına göre 5 ve 10 yıllık sürelerin geçmiş olması gerekmektedir. Bu süre zarfında da herhangi bir disiplin suçu işlenmemiş olmalıdır. Bu şartların varlığı halinde talep üzerine ceza silinir. Silinme talebinin haksız tere reddedilmesi durumunda süresi içine hukuki ve yargısal yollara başvurulabilir.

Akademik personel disiplin soruşturması neticesinde kişiye disiplin cezası verilmesi durumunda 60 gün içinde idare mahkemesine, yürütmeyi durdurma istemli iptal davası açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü süre olup dikkat edilmelidir. Dava üniversite rektörlüğüne karşı açılır. Yetkili mahkeme üniversitenin bulunduğu yer idare mahkemesidir. Akademik personel disiplin soruşturması hakkında danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak istiyorsanız Kadim Hukuk ve Danışmanlık ile irtibata geçebilirsiniz.