Uyuşturucu Madde Kişisel Kullanım Sınırı / Miktarı

Uyuşturucu madde kişisel kullanım sınırı, uyuşturucu ticareti mi yoksa kullanıcısı mı olduğu konusunda son derece önemli bir konudur. Bu nedenle uyuşturucu madde kişisel kullanım sınırını bilmekte gerekir. Yanında bulundurduğu uyuşturucu madde kişisel kullanım miktarı/sınırı içerisinde bulunan kişinin uyuşturucu madde ticareti yaptığına dair delil yoksa kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma veya kullanma suçunu işlediği kabul edilmektedir. Uyuşturucu madde miktarı bulundurma amacının belirlenmesinde yardımcı olabilir ancak tek bir ölçüt olamaz.

Uyuşturucu/uyarıcı maddenin kişisel kullanıma yetecek miktarda olması halinde başkaca delil yoksa amacın kullanmak için bulundurma olduğu kabul edilebilirse de maddi gerçeğin ortaya çıkarılması amacına yönelik olarak miktar ölçütü dışında somut olayın özelliklerine göre de değerlendirme yapılmalıdır. Bu değerlendirmede miktar dışında;

• Sanığın hareketleri (müşteri arama, pazarlık yapma, numune gösterme ve benzeri),
• Uyuşturucu/uyarıcı maddelerin ele geçiriliş ve bulundurma şekli ile çeşitlilik, (çok sayıda küçük miktarlı poşetçikler, madde bulaşıklı hassas terazi; esrar, eroin, kokain, MDMA, sentetik kannabinoid gibi maddelerin bir arada bulundurulması)
• Uyuşturucu/uyarıcı maddelerin bulunduğu yer, zaman ve belirlenecek zaman dilimi içinde sanık tarafından kullanılabilecek madde miktarı,
• Sanığın uyuşturucu madde kullanıp kullanmadığı,
• Sanığın sosyal ve ekonomik durumu geçimini ne ile sağladığı, geliri gibi olgularda değerlendirilmelidir.

Türk Ceza Kanunu’nun 191. maddesinde “Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak.” suç olarak belirlenmiş ve hüküm altına alınmıştır. Uyuşturucu maddenin kişisel kullanım sınırı içerisinde olması kişinin uyuşturucu maddeyi kullandığı, kabul ettiği ya da bulundurduğuna ilişkin suç teşkil ederken, kişisel kullanım sınırını aşması halinde kişinin uyuşturucu madde ticareti yaptığı anlamına gelmektedir. Aradaki fark kişiye verilecek cezada belirlenmekte olup, uyuşturucu ve uyarıcı maddenin ticareti halinde kişiye verilecek ceza da epey artacaktır.

Uyuşturucu madde ticareti TCK’nin 188. maddesinde düzenlenmiş olup şu şekilde tanımlanmıştır: “Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç etmek.” Uyuşturucu maddenin ticareti halinde kişiye verilecek ceza 20 yıldan 30 yıla kadar hapis cezası ve 2.000 günden 20.000 güne kadar adli para cezası iken, uyuşturucu madde kullanımı halinde kişiye verilecek ceza 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızda “uyuşturucu madde kişisel kullanım sınırı/miktarından” bahsedeceğiz.

Kişisel Uyuşturucu Madde Kullanımında Kişisel Kullanım Sınırı

Yaygın uygulama kriterlerine göre, her ne kadar mahkemelerde yıllık 1 kg. Esrar bulundurmanın kişisel ihtiyaç miktarı olarak bilinse bile son zamanlarda uyuşturucu madde nakletme ve ticaret suçlarında daha küçük miktarlar taşınarak bu suç işlendiği için yıllık net 600-700 gram üzerindeki esrar maddesinin ticaret amacıyla bulundurma olarak Yargıtay’ca benimsediği gözlemlenmiştir.

Eroin ve kokain maddelerinde başka bir yan delil yoksa kişiden ele geçirilen 20 gram ve üzeri madde, uyuşturucu madde içeren sentetik haplarda ise 50 adet ve üzerinin kullanım amacıyla değil ticaret amacıyla bulundurulduğu yine Yargıtay’ca benimsendiği paylaşılmıştır. Yapılan araştırmalarda esrar maddesinde günlük kullanım miktarının 2 gram, eroinde 150 miligram, kokainde 60 miligram, haplarda 3-4 adet olduğu görülmüştür.

Kişide yukarıda paylaşılan miktarlardan daha düşük ancak birden fazla çeşit uyuşturucu madde ele geçtiğinde de fiilin ticaret suçunu oluşturacağı değerlendirilmiştir. Örneğin, kişide 50 gram esrar, 2 gram eroin, 8 adet hap ele geçmişse bu durumda fiilin uyuşturucu madde ticareti suçunu oluşturduğuna ilişkin Yargıtay’ın kararları olduğu katılımcılar tarafından belirtilmiştir.

Uyuşturucu madde ticareti dosyalarında dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri de, ele geçen maddelerin miktarı açısından hangi ölçütün göz önünde bulundurulacağıdır.

• Ele geçen maddenin “daralı ya da net miktarı” değil, kriminal raporda yüzde olarak (%) belirtilen, “uyuşturucu madde elde etmeye elverişli miktar/ saflık oranı”nın dikkate alınması daha doğru olacaktır.
• Esrar maddesi bakımından kriminal raporlarda genelde “%50, %60… oranında esrar elde etmeye elverişli” miktar tespiti yapılırken, sentetik ve kimyasal maddelerin saflık oranının raporlarda kimi zaman gösterilmediğini görüyoruz.
• Saflık oranının tespit edilmediği raporlar varsa mahkemeden mutlaka dosyanın “Adli Tıp Kurumu 5. İhtisas Dairesi”ne gönderilmesi ve yeniden rapor alınması talep edilmelidir.

Uyuşturucu Madde Türleri

Uyuşturucu maddeler çok sayıda kategoride, keyif verici, kısa süreli rahatlık ya da zindelik verici, hayal uyandırıcı, sarhoş eden şekilde çeşitli türlere ayrılır. Yasal olsun ya da olmasın bağımlılık yapan, uyarıcı ve uyuşturucu her türlü madde uyuşturucu madde olarak adlandırılır. Her ne kadar uyuşturucu madde denildiği zaman akla esrar, eroin ya da kokain benzeri maddeler gelse de sentetik maddeler de uyuşturucu madde kategorilerine girmektedir. Uyuşturucu madde türlerine değinmek gerekirse;

• ​Esrar uyuşturucu maddesi: Esrar dünya çapında en çok kullanılan uyuşturucu madde olup, yeşil – kahverengi karışımı bir renkte olup kuru yaprağa benzemektedir. Esrarın etken maddesi delta-9 tétrahydrocannabinol olup, THC olarak kısaltılmaktadır. Sigara şeklinde kağıda sarılarak içilen esrar 10 dakika içerisinde etkisini gösterir ve 2-3 saat etkisi devam eder. Yargıtay’a göre yıllık 600-700 gram üzerindeki esrar bulundurmak uyuşturucu madde ticareti sınırı olarak kabul edilmiştir.
• ​Eroin ve kokain uyuşturucu maddeleri: Eroin vücutta morfin etkisi yaratan kimyasal bir maddedir. Tek kullanımda dahi bağımlılık yaratabilen eroin beyaz ya da kahverengi toz şeklinde olup burundan nefes almak şeklinde çekilerek kullanılır. Kokain ise koka bitkisinden üretilen ve damar yolu, yaprağın çiğnenmesi, burundan çekmek şeklinde kullanılabilir. Eroin ve kokainin 20 gram ve üzerinde ele geçirilmesi halinde uyuşturucu ticareti yapıldığı kabul edilmektedir.
• ​Sentetik haplar: Sentetik haplar NED, maymun tozu, bitkisel tütsü, bitkisel ekstazi gibi çeşitli isimlerde adlandırılan kimyasal yapısı itibariyle uyuşturucuyu taklit eden haplardır. Yargıtay’a göre sentetik hapların 50 adet ve daha fazlasının kişi üzerinde yakalanması halinde uyuşturucu madde ticaretinin varlığından söz edilir.
• ​Metamfetamin: Metamfetamin MET olarak adlandırılan, hiperaktivite bozukluğu, narkolepsi, obezite tedavisinde kullanılan sentetik bir maddedir. Bağımlılık yaratan MET, aşırı terleme, bulantı, ishal, kaşıntı, ağız kuruluğu gibi belirtiler gösterir. Kişisel kullanım sınırında MET açısından kesin bir ölçü bulunmadığından, 10 gram ve üstü uyuşturucu madde ticareti olarak değerlendirilecektir.
• ​Kenevir maddesi: Kenevir, bitkinin çeşitli kısımlarının toz olarak sarılıp tüketilmesi ve esrar olarak adlandırılması ile uyuşturucu madde olarak kabul edilir. Etken maddesi THC olup, dumanı içe çekilerek, buharlaştırılarak, besin maddelerine katılıp yenilerek ya da ekstrakt olarak kullanılabilir. 20 köke kadar kenevirin kişisel kullanım sınırı içinde olduğu kabul edilir ancak ticari amaçla dikildiğine ilişkin başkaca delil bulunmaması gerekmektedir.

​Uyuşturucu madde kullanımı, kişinin bedensel ve ruhsal olarak sağlığını olumsuz yönde etkileyen, maddi ve manevi olarak çöküntü yaşamasına yol açan bağımlılıktır. Bağımlılık sonraki nesillere de aktarılabilen, toplumda ve sosyo-ekonomik alanda iş gücü kaybı, ekonomik değer kaybı gibi sorunlara yol açabilir.

Uyuşturucu Madde Kişisel Kullanım Sınırı Ne Kadar?

Uyuşturucu madde kişisel kullanım sınırı, kişinin üzerinde bulunan uyuşturucu maddenin kişisel kullanımında mı yoksa ticaret amaçlı mı bulundurduğunu tespit etmek amacıyla kullanılan ancak mevzuatla değil Yargıtay içtihatları ile belirlenmiş bir sınırdır. Yukarıda da çeşitli uyuşturucu maddelerin kişisel kullanım sınırından bahsettik. Örneğin esrar için 600-700 gram, eroin için 20 gram, kokain için 20 gram, sentetik haplar için 50 adet, metamfetamin için 10 gram ve kenevir için 20 kök ve üzerinin kişisel kullanım sınırını aştığı Yargıtay kararları ile ortaya konulmuştur. Bunun dışında diğer uyuşturucu maddeler için de kişisel kullanım sınırı şu şekilde belirlenmiştir:

• Bonzai (Sentetik kannabinoid) kullanım sınırı: Bonzai bazı durumlarda hastalıkların teşhis ve tedavisinde kullanılabilirken, uyuşturucu olarak da pazarlanmaya başlanmış ve beyin hücrelerine direkt kısa süreli hasar veren ve şizofreni benzeri bir durum ortaya çıkaran uyuşturucudur. Bonzai solunum yoluyla yani burundan çekilerek kullanılır ve doğrudan akciğerler tarafından emilerek kişiye etki eder. Yargıtay’ın bonzainin kişisel kullanım sınırı hakkında net bir sınırı olmasa da 21 gram kişisel kullanım sınırının üstünde kabul edilirken 7.3 gram kişisel kullanım sınırı içinde kabul edilmiştir.
• ​Galara kullanım sınırı: Galara, hep kapsülünde 25 gram pregabalin içeren reçete ile satılan ancak reçetesiz satışı yasak olan uyarıcı sentetik maddedir. Nöropatik ağrı, epilepsi ve yaygın anksiyete bozukluğunda kullanılan ilacın fazla kullanımı bağımlılık yapabilir. Kişisel kullanımı hakkında kesin bir karar bulunmayıp, kişinin reçetesinde yer alan miktarın üzerinde olması halinde kişisel kullanım sınırının aşıldığından bahsedilir.
• ​Lyrica (Pregabalin) kullanım sınırı: Lyrica diğer adıyla Pregabalin, reçeteli bir ilaç olup reçetesiz bir şekilde bulundurulması ve satışı kesinlikle yasaktır. Epilepsi ve anksiyete bozukluğunda kullanılan narkotik/uyarıcı ilaç fazla kullanım halinde bağımlılık yapmaktadır. Kişisel kullanımı hakkında kesin bir karar bulunmayıp, kişinin reçetesinde yer alan miktarın üzerinde olması halinde kişisel kullanım sınırının aşıldığından bahsedilir.

Uyuşturucu maddelerde kişisel kullanım sınırının önemi 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan suçlar bakımından değişiklik gösterdiğinden önemlidir. Bir uyuşturucu ve uyarıcı maddenin kişisel kullanım sınırı içinde olması halinde, “Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak” suçunu oluştururken, kişisel kullanım sınırının aşılması halinde, “Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti” suçu oluşmaktadır.

​Uyuşturucu Maddelerde Günlük Kullanım Miktarı

​Kişisel kullanım sınırının tespitinde dikkat edilmesi gereken hususlar kişi üzerinde ele geçirilen madde miktarıdır. Eğer çok az bir madde ele geçirildiyse hatta maddenin uyuşturucu madde olup olmadığı dahi tespit edilemiyorsa kişinin eylemi suç oluşturmaz. Ancak ele geçirilen maddenin uyuşturucu madde olduğu tespit edilmişse bu sefer de maddenin kullanıma elverişli nitelikte olup olmadığına bakılacaktır. Uyuşturucu madde kişisel kullanım sınırı tespit edilmesi alınacak cezayı direkt olarak etkilemektedir.

Yukarıda kişisel kullanım sınırı hakkında ayrıntılı bilgi verilmiş olsa da, uyuşturucu maddenin günlük kullanım miktarı da Yargıtay kararlarında ayrıca belirlenmiştir. Uyuşturucu maddelerden esrarın günlük içicilik miktarı 2 gram olarak belirlenmişken, eroinin günlük içicilik miktarı 150 gram olarak belirlenmiştir. Bunun dışında kokainin günlük içicilik miktarı 60 miligram olarak belirlenmiş olup sentetik hapların günlük içicilik miktarı ise 3-4 adet olarak belirlenmiştir.

Kişisel kullanım sınırlarını bir tablo ile özetlemek gerekirse;

​Uyuşturucu Madde Kişisel Kullanım Sınırı / Miktarı Yargıtay Kararları

Yargıtay 10. Ceza Dairesi’nin 2021/7349 E. 2022/12078 K. Sayılı Kararı

• Uyuşturucu madde kişisel kullanım sınırı

Dosya içeriğindeki olay tutanağına göre, uyuşturucu madde satmak için İstanbul iline madde almaya gideceği yönündeki istihbari bilgi üzerine feribottan indiğinde durdurularak aranan sanığın üzerinde iki çıkı halinde toplam net ağırlığı 20.5 gr ADB-FUBINACA sentetik kannobinoid içeren madde bulunması karşısında, suç konusu uyuşturucu maddelerin miktarı, niteliği ve ele geçiriliş biçimine göre, sanığın eyleminin ticaret amacıyla uyuşturucu madde bulundurma suçunu oluşturup oluşturmadığına ilişkin delilleri tartışma ve değerlendirme görevinin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilip, görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, yargılamaya devamla hüküm kurulması, bozma nedenidir.

Yargıtay 10. Ceza Dairesi’nin 2021/12923 E. 2022/4032 K. Sayılı Kararı

• Uyuşturucu madde kişisel kullanım sınırı

Kriminal rapora göre ADB-FUBINACA niteliğinde ve net 7,3 gram ağırlığında olan maddeyi polis memurlarına göstererek, Audi A3 marka bir araçla aynı maddeden 11.000 TL’lik geleceğini söylediği, daha sonra sanık …‘nun içinde bulunduğu … plakalı Audi A3 marka aracın geldiği, müdahale sonrası sanık …‘nun üzerinden sigara şeklinde şeffaf kağıda sarılı esrar ele geçtiği, aracın kapıları açılarak gözle yapılan kontrolde başka bir suç unsuruna rastlanmadığı, aracın detaylı aranması için talepte bulunulmadığı gibi bu yönde bir arama talimatı da alınmadığı anlaşılmakla; Suç tarihinde, sanık …‘nun üzerinde kişisel kullanım miktarında uyuşturucu madde ele geçirildiği, suça konu uyuşturucu maddeyi kullanmak amacıyla bulundurduğunu beyan eden sanığın savunmasının aksine, satma veya başkasına verme gibi kullanma dışında başka bir amaçla bulundurduğuna ve diğer sanık …‘ın bahsettiği ancak ele geçmeyen 11.000 TL’lik uyuşturucu maddenin sanık tarafından teslim edileceğine dair mahkûmiyetine yeterli her türlü şüpheden uzak, kesin ve inandırıcı delil bulunmadığı, sanığın sabit olan eyleminin “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” suçunu oluşturacağı gözetilmeden suçun niteliğinde yanılgıya düşülerek “uyuşturucu madde ticaret yapma” suçundan mahkûmiyet hükmü kurulması, bozma nedenidir.

Yargıtay 20. Ceza Dairesi’nin 2018/2232 E. 2018/4842 K. Sayılı Kararı

• Uyuşturucu madde kişisel kullanım sınırı

Suç tarihinde sanığın, diğer sanık … ile birlikte bulunduğu araç içerisinde yapılan aramada net 9,9 gram metamfetamin maddesi ele geçirildiği olayda, suç konusu uyuşturucu maddenin ele geçiriliş biçimi ve ele geçen madde miktarının kişisel kullanma sınırları içinde kalması karşısında; sanığın uyuşturucu maddeyi kullanma amacı dışında satmak veya başkasına vermek amacıyla bulundurduğuna ilişkin, kuşku sınırlarını aşan yeterli ve kesin delil bulunmadığı ve eyleminin “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma” suçunu oluşturduğu gözetilmeden uyuşturucu madde ticareti yapma suçundan mahkumiyetine karar verilmesi, bozma nedenidir.