Recep Tayyip Erdoğan yeniden aday olabilir mi? Anayasaya göre Recep Tayyip Erdoğan’ın üçüncü kez aday olabilmesi mümkün mü? Bu soru seçimin yaklaşması ile çok fazla sorulmaya başlandı. Anayasa ve ilgili seçim kanunları bu konu hakkında ne diyor? AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, seçimlerin 14 Mayıs’ta yapılması kararını aldı ve karar Resmi Gazete’de yayımlandı. Bununla birlikte Cumhurbaşkanı’nın seçimlerde üçüncü defa aday olup olamayacağına dair tartışma tekrar başladı. Recep Tayyip Erdoğan yeniden aday olabilir mi konusuna iktidar ve muhalefetin ileri sürdüğü düşünceler ve temelleri şu şekildedir;
- İktidar Tarafı: Erdoğan’ın adaylığı mümkündür. Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk Cumhurbaşkanlığı, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nden öncedir. Dolayısıyla 2014 seçimlerinde Cumhurbaşkanı seçilmesinin sayılamayacağını savunmuştur. Yani Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Recep Tayyip Erdoğan bir defa Cumhurbaşkanlığı yapmıştır. İkinci defa aday olmasında engel yoktur. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nden önce yapılan Cumhurbaşkanlığı ikinci defa seçilmeye ilişkin sayıya dahil değildir.
- Muhalefet Tarafı: Erdoğan’ın adaylığı mümkün değildir. Recep Tayyip Erdoğan iki defa Cumhurbaşkanlığı yapmıştır. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nden önce veya sonra yapmış olmasının farkı yoktur. 2017 yılında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçerken yapılan anayasa değişikliğinde buna ilişkin bir geçiş maddesi koyulmamıştır. Bu nedenle üçüncü defa aday olamaz.
Türkiye’de 2017 yılında yapılan anayasa değişikliği ile kabul edilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, 2018 yılından itibaren uygulanmaya başlandı. Anayasa’nın 101. Maddesine göre, bir kişi Cumhurbaşkanlığına en fazla iki defa seçilebilir. 2017’deki Anayasa değişikliğinde 101. maddeye hiç dokunulmamıştır. Yani herhangi bir değişikliğe uğramamış, ikiden fazla seçime giremeyeceği hükmünü taşıyan bir madde getirilmemiştir.
İktidar tarafının belirttiği gibi 2017 Anayasa Değişikliği bir rejim değişikliği olup Cumhurbaşkanı seçilme durumu sıfırdan mı başlamıştır, yoksa muhalefetin belirttiği gibi bu bir rejim değişikliği olmayıp anayasanın değiştirilmesi ve bu değişiklikten önce yapılan Cumhurbaşkanlığı sayıya dahil midir?

Recep Tayyip Erdoğan Yeniden Aday Olabilir mi?
Recep Tayyip Erdoğan, 2014 ve 2018 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olmuş ve her iki seçimde de seçimi kazanarak cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bu bilgiler ışığında üçüncü defa aday olması mümkün görünmese de üstte iktidar ve muhalefet kanadının savlarını hukuki düzenlemeler ile ele almakta fayda vardır.
Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri ile nitelikleri, seçimi ve diğer hususlar Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 8, 101, 103, 104, 105 ve 106. maddelerinde düzenlenmiştir. Anayasanın 101. maddesine göre Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır ve en fazla iki defa seçilebilir.
- Yürütme Yetkisi ve Görevi (Anayasa Madde 8)
- Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.
- Adaylık ve Seçimi (Anayasa Madde 101)
- Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir.
- Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.
- Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin seçmen aday gösterebilir.
- Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.
- Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir.
- İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir.
- Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder.
- Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenir.
- Adalet Bakanı Bekir Bozdağ bu konuya ilişkin:
“Sayın Cumhurbaşkanı’mızın adaylığı konusunda herhangi bir tereddüt yok. Anayasal ya da yasal bir engel yok. Her şey hukuka uygun, herhangi bir meşruiyet tartışmasına da meydan verecek, ima yollu dahi bizim anayasa ve yasalarımızda bir düzenleme yok.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ilk cumhurbaşkanı olarak 2018’de seçildiğini ifade eden Bozdağ, sözlerini şöyle sürdürdü; “Şu anda yapılacak seçim ikinci seçimdir. Cumhurbaşkanımız, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ikinci cumhurbaşkanı olarak adaydır ve ikinci adaylığıdır.”
Yine Adalet Bakanı Bekir Bozdağ 29.03.2023 tarihinde yaptığı açıklamada: “Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanı adayı olmasının önünde hiçbir anayasal ya da kanuni engel bulunmamaktadır.”
- AKP Sözcüsü Ömer Çelik bu konuya ilişkin:
Tayyip Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı adaylığıyla ilgili Twitter hesabından açıklamalarda bulundu. Çelik, “Cumhurbaşkanımızın adaylığı önünde hiçbir engel yoktur” dedi.
- Yargıtay Onursal Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu bu konuya ilişkin:
“Anayasa’nın 101’inci maddesi açık… 2017’deki Anayasa değişikliğinde hiç dokunulmamış bir madde bu… Yani herhangi bir değişikliğe uğramamış, ikiden fazla seçime giremeyeceği hükmünü taşıyan bir madde… Bu yine uygulanması gereken bir hüküm.
Bu itibarla Cumhurbaşkanı’nın 2014’te ve 2018’de seçilmesinden sonra bir daha aday olması sadece TBMM’nin herhangi bir şekilde seçimin yenilenmesine karar vermesi halinde mümkün. Yani Meclis’te öyle bir karar alınabilirse evet aday olabilir. Onun dışında bu mümkün değil. Böyle bir ihtimal de yok şu anda…
Herhangi bir rejim değişikliği diye bir şey de yok zaten. Onun için ‘sistem değişti bu ilk seçimdi’ diyerek aday olabileceğini savunmak da mümkün değil.”
- Anayasa Hukuk ve Siyaset Bilimi Uzmanı Prof. Ergun Özbudun bu konuya ilişkin:
“Durum çok net. Tartışılacak bir tarafı yok. Gayet açık. Meclis 5’te 3 çoğunlukla seçimlerin yenilenmesine karar vermedikçe üçüncü defa aday olamaz.
Yani aksine yapılacak her türlü yorum gayet yapay bir yorum olur. Çünkü Anayasa’nın hükmü açık. O değişmedi duruyor. Anayasa bir tek istisna getirmiş o da Meclis’in seçimlerin yenilenmesine karar vermesi.
Meclis de üye tamsayısının 5’te 3’ünün oyuyla seçimlerin yenilenmesine karar verir. Bu ihtimalde iki seçim de birlikte yapılıyor. Hem cumhurbaşkanlığı seçimi hem genel seçimler. Tek istisna bu. Ama muhalefetin en azından bir kısmının da katılması gerekiyor. Bu nedenle bu ihtimal zor görünüyor.”
- Anayasa Hukuku Uzmanı Prof. Levent Köker bu konuya ilişkin:
“Daha çok duyduğumuz şey de şudur: ‘2017’de sistem değişti, o değişik sistemden sonra Cumhurbaşkanı 2018’de ilk defa seçilmiştir. Dolayısıyla 2018 yeni sistemde ilk seçimdir’ Bu gibi akıl yürütmeleri var. Bu iktidar yanlıları veya Sayın Cumhurbaşkanı’nın 3’üncü defa da seçilebilmesini mümkün görenlerin fikri…
Anayasalarda sistem yazmaz. Anayasa’da maddeler vardır. Mesela ABD Anayasası’nda “Başkanlık Sistemi” diye bir şey yazmaz, Fransa’da Anayasası’nda “Yarı Başkanlık Sistemi” yazmaz. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda da “Parlamenter Sistem” diye bir laf yoktur. Keza, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” diye de bir laf yoktur.
Sistemin adını siyaset bilimcileri, anayasa hukukçuları gibi doktrinle uğraşan insanlar koyar.
Dolayısıyla Parlamenter Sistem’den, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçtik diye bir düzenleme yapılmış değildir.”
- İdare Hukuku Prof. Metin Günday bu konuya ilişkin:
“Erdoğan’ın seçimlerin normal zamanda yapılması halinde üçüncü kez aday olamayacağını, Anayasanın 101. maddesinin açık hükmü karşısında bunun mümkün olmadığını ancak TBMM bir erken seçim kararı alırsa o zaman Erdoğan’ın üçüncü kez aday olabileceğini öteden beri savunan bir insanım.” dedi.

Recep Tayyip Erdoğan’ın Yeniden Aday Olabilmesi Hakkında İstisna
Cumhurbaşkanı’nın tartışmalara girmeden üçüncü defa aday olmasının tek istisnası meclisin seçimleri yenilemesidir. Bu duruma ilişkin istisna Anayasanın 116. maddesinde yer alıyor. Bu da Cumhurbaşkanı’nın ikinci dönemi sürerken Meclisin beşte üç çoğunlukla seçimleri yenilemesidir. Oysa Meclis’te böyle bir karar alınmadı ve seçim Cumhurbaşkanı’nın kararıyla yapılacak.
Anayasa 116. maddeye göre:
“Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır.
Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır.
Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir.
Seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verilen Meclisin ve Cumhurbaşkanının yetki ve görevleri, yeni Meclisin ve Cumhurbaşkanının göreve başlamasına kadar devam eder.”
Bu durum 14 Mayıs seçimlerinde gerçekleşmemiştir. Yani meclis 3/5 çoğunluk ile seçim kararı almamıştır.
Cumhurbaşkanı’nın Görev ve Yetkileri (Anayasa Madde 104)
- Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.
- Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk Milletinin birliğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder.
- Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde açılış konuşmasını yapar.
- Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir.
- Kanunları yayımlar.
- Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderir.
- Kanunların, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açar.
- Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
- Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler.
- Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyeti’nin temsilcilerini gönderir, Türkiye Cumhuriyeti’ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
- Milletlerarası antlaşmaları onaylar ve yayımlar.
- Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar.
- Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil eder.
- Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verir.
- Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.
- Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir.
- Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir.
- Kararnameler ve yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, Resmî Gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.
- Cumhurbaşkanı, ayrıca Anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.

2023 Cumhurbaşkanı Adayları
Cumhurbaşkanı adayları kimler oldu? 2023 cumhurbaşkanı adayları kim? Başvurusu kabul edilen cumhurbaşkanı adaylarının listesi Resmi Gazetede yayımlandı. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), Cumhur İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Recep Tayyip Erdoğan ve Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylık başvurularını kabul etti. Son oluşan durumda Cumhurbaşkanı adayları;
- Kemal Kılıçdaroğlu
- Recep Tayyip Erdoğan
- Muharrem İnce
- Sinan Oğan
İYİ Parti, DEVA Partisi, Memleket Partisi, SOL Parti, TİP ve HKP’nin yanı sıra eski İstanbul Barosu Başkanı Avukat Turgut Kazan ve bir grup avukat Erdoğan’ın adaylığına karşı YSK’ye dilekçe vererek itiraz etti. Cumhurbaşkanı kesin aday listesi 31 Mart’ta ilan edilerek Resmi Gazete’de yayımlanacak. Aynı gün cumhurbaşkanı seçimi için propaganda dönemi de başlayacak.
14 Mayıs Seçim Takvimi 2023
- 1 Nisan: Cumhurbaşkanı adaylarının birleşik oy pusulasındaki yerlerinin belirlenmesi için YSK’de kura çekimi yapılacak.
- 2 Nisan: Muhtarlık bölgesi askı listeleri ve tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlülere ilişkin askı listeleri askıdan indirilecek ve itiraz süreci sona erecek.
- 3 Nisan: Muhtarlık bölgesi askı listelerine ve yurt dışı seçmen kütüğü ile tutuklular ve taksirli suçlardan hükümlülere ilişkin askı listelerine yapılacak itirazlar karara bağlanacak.
- 6 Nisan: İttifak yapan siyasi partilerin ittifaktan vazgeçmelerine ilişkin süre saat 17.00’de sona erecek. İttifaktan vazgeçen siyasi partiler YSK tarafından saat 18.00’e kadar ittifak içerisindeki diğer siyasi partilere bildirilecek.
- 7 Nisan: İttifaktan vazgeçen siyasi parti/partiler olması halinde, ittifak içerisinde kalan diğer siyasi partilerin ittifak protokolünde değişiklik yapmaları veya ittifaktan vazgeçtiklerini bildirmelerine ilişkin süre saat 17.00’de son bulacak.
- 10 Nisan: Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünden alınan bilgilere göre seçmenlerden ölmüş olanlar ile Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkarılanların Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce işlenmesi tamamlanacak.
- 12 Nisan: Yurt içi ve yurt dışı seçmen kütükleri kesinleştirilecek. Yurt içi seçmenlerin oy vereceği yer ve sandıklar belirlenecek.
- 15 Nisan: Milletvekili geçici aday listeleri yayımlanacak.
- 19 Nisan: Seçmen bilgi kağıtlarının dökümüne ve dağıtımına başlanılacak, siyasi partilerden sandık kurulunda görev alacak olan üye listelerinin ilçe seçim kurulu başkanlığına verilmesi istenilecek. YSK tarafından milletvekili kesin aday listelerinin seçim çevreleri itibarıyla ilan edilmek üzere il seçim kurullarına ve Resmi Gazete ile radyo ve televizyonda yayımlanmak üzere ilgili mercilere gönderilecek.
- 27 Nisan: Gümrük kapıları ile yurt dışında oy verme işlemi başlayacak.
- 4 Mayıs: Propaganda serbestliği ve bir kısım seçim yasakları başlayacak.
- 7 Mayıs: Radyo ve televizyon propaganda konuşmaları başlayacak. Seçmen bilgi kağıtlarının seçmenlere dağıtımı tamamlanacak.
- 9 Mayıs: Yurt dışında oy verme işlemi sona erecek.
- 13 Mayıs: Seçim propaganda süreci saat 18.00 itibarıyla sona erecek.
- 14 Mayıs: Oy verme günü. Seçim yasakları saat 24.00’te sona erecek. Cumhurbaşkanı seçimi geçici sonuçları saat 23.59’a kadar ilan edilecek.
Cumhurbaşkanı Nedir?
Cumhurbaşkanı, Türkiye Cumhuriyeti’nin devlet başkanıdır ve Türkiye’nin en yüksek makamıdır. Cumhurbaşkanı yasama, yürütme ve yargı erklerinden bağımsız olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını, ülkenin bütünlüğünü ve milletin egemenliğini temsil eder. Cumhurbaşkanı, devletin başı olarak ülkenin iç ve dış politikalarının belirleyicisi ve yürütücüsüdür. Ayrıca, Anayasa’nın öngördüğü yetkileri kullanarak, kanunları onaylayabilir, veto edebilir, kararnameler çıkarabilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni feshedebilir.
Cumhurbaşkanı, Türkiye’nin dış politikasını belirleme ve uluslararası ilişkilerde ülkeyi temsil etme görevine de sahiptir. Bunun yanı sıra, Anayasa’da belirtilen diğer görevleri de yerine getirir. Cumhurbaşkanı, beş yıl için seçilir ve en fazla iki dönem (on yıl) görev yapabilir. Cumhurbaşkanı seçimleri, doğrudan halk oylamasıyla yapılır ve en yüksek oyu alan aday cumhurbaşkanı seçilir.