İdari Yargıda Dava Açma Süreleri

İdari yargıda dava açma süreleri kanunda düzenlenmiştir. İdari yargıda genel dava açma süresi idari işlemler için 60 gün, vergi davaları için 30 gündür. Anayasa gereği idari işlemlere karşı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim tarihinden başlayacaktır. Dava açma süreleri büyük önem arz etmektedir. Bu sürelerin geçmesi ile kişiler hak kaybına uğrayacaktır. Bu nedenle de idari yargıda dava açma sürelerinin özellikle bilinmesi gerekir. İdari yargıda süreler genellikle hak düşürücü sürelerdir. Bu sürelerin kaçırılması halinde geri dönüşü olmaz ve dava açılsa dahi usulden reddedilir. Dava açma süreleri Kanuna göre; tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar. Tatil günleri sürelere dahildir. Sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar. Kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme yani adli tatil zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin, adli tatilin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır. İdari yargıda dava açma süreleri;

Genel Dava Açma Süreleri:

• İlk derece mahkemesi sıfatıyla Danıştay’da genel dava açma süresi 60 gündür.
• İdare Mahkemelerinde genel dava açma süresi 60 gündür.
• Vergi Mahkemelerinde genel dava açma süresi 30 gündür.

Özel Dava Açma Süreleri:

• 5458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında alınan sınır dışı etme kararına karşı dava açma süresi 7 gündür.
• Milli Eğitim Bakanlığı ile Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılan merkezi ve ortak sınavlar, bu sınavlara ilişkin iş ve işlemler ile sınav sonuçları hakkında açılan davalara karşı dava açma süresi 10 gündür.
• 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun kapsamında uygulanan idari yaptırımlara karşı dava açma süresi 15 gündür.
• 6183 sayılı Yasa Kapsamında düzenlenen ödeme emirlerine karşı dava açma süresi 15 gündür.
• 6183 sayılı Yasa Kapsamında düzenlenen ödeme emirlerine karşı dava açma süresi 15 gündür.
• 6183 sayılı Yasa Kapsamında tatbik edilen ihtiyati haizlere karşı dava açma süresi 15 gündür.
• 5458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 72. ve 79. maddesi kapsamında alınan kararlara Ör: Uluslararası koruma başvurusunun reddi) karşı dava açma süresi 15 gündür.
• 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamında uygulanan idari para cezalarına karşı dava açma süresi 15 gündür.
• Emlak Vergisi Kanunu’nun 10. ve 31. Maddeleri kapsamında Maliye Bakanlığı ile Bayındırlık ve Bakanlığı (Günümüzdeki karşılığı Çevre, Şehircilik İskan İklim Değişikliği Bakanlığı) müştereken tespit olunarak Resmi Gazete’de ilan edilen bina metrekare normal inşaat maliyet bedellerine karşı Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği tarafından bu bedellere karşı ilk derece mahkemesi sıfatıyla Danıştay’ta dava açma süresi 15 gündür.
• 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında tesis edilen idari işlemlere karşı dava açma süresi 30 gündür.
• 2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında uygulanan idari yaptırımlara karşı dava açma süresi 30 gündür.
• 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu kapsamında Petrol Genel Müdürlüğü tarafından verilen idari para cezalarına karşı dava açma süresi 30 gündür.
• 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında kamulaştırma işleminin iptaline karşı dava açma süresi, adli yargıda açılan bedel tespiti ve tescil davası dilekçesinin tebliğinden itibaren 30 gündür.
• 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında alınan idari yaptırım kararlarına karşı dava açma süresi 30 gündür.
• 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında uygulanan idari para cezalarına Ör: İşyeri, işe giriş, aylık prim/hizmet bildirgelerinin süresinde verilmemesinden kaynaklanan) karşı dava açma süresi 30 gündür.
• İhaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemlerine karşı dava açma süresi 30 gündür. Acele kamulaştırma işlemlerine karşı dava açma süresi 30 gündür.
• Özelleştirme Yüksek Kurulu kararlarına karşı dava açma. süresi 30 gündür.
• Özelleştirme Yüksek Kurulu kararlarına karşı dava açma süresi 30 gündür.
• 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca yapılan satış, tahsis ve kiralama işlemlerine karşı dava açma süresi 30 gündür.
• Çevre Kanunu uyarınca çevresel etki değerlendirmesi (CED) sonucu alınan kararlara karşı dava açma süresi 30 gündür.
• 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca alınan Cumhurbaşkanı kararlarına karşı dava açma süresi 30 gündür.

Sürelerle İlgili Genel Esaslar:

• Süreler, tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar.
• Tatil günleri sürelere dahildir. Ancak sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar.

İdari Yargıda Dava Açma Süreleri Ne Kadar?

İdari yargıda dava açma süreleri idari işlemler için 60 gün, vergi davaları için 30 gündür.  İdari yargıda süreler İYUK m. 7 ve ilgili maddelerde düzenlenmiştir. “Dava açma süresi” başlıklı İYUK 7. Maddesine göre;

1. Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay’da ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür.

2. Bu süreler;

a) İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı,

b) Vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda: Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın; tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin; tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve idarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği;

Tarihi izleyen günden başlar.

3. Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yoluyla bildirim yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün sonra işlemeye başlar.

4. İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz.”

İYUK md.11 de üst makamlara başvurma usulü düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre;

1. İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur.
2. Otuz gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır.
3. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır.

Kanun maddesine göre idari dava açmadan önce, söz konusu idari işleme karşı üst makamlara başvuru yapılabilir. İdarenin bu başvuruya 30 gün içinde cevap vermemesi halinde istek reddedilmiş sayılır ve dava açma süresi işlemeye başlar.

Tam yargı davalarında ise dava açmadan önce idareye başvurulması zorunludur. Bu başvuruda da idarenin 30 gün içinde cevap vermemesi halinde talep reddedilmiş sayılır ve dava açma süresi işlemeye başlar. İdareye başvuru ise fiilin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl ve her halükarda 5 yıl içinde yapılmalıdır. İdarenin başvuruya cevap verme süresi 30 gündür. Bu süre içerisinde cevap verilmezse veya talep reddedilirse dava açma süresi 60 gün içerisinde dava açılmalıdır. İdarenin cevabının kesin olmaması halinde de en çok 6 ay beklenebilir.

İdari yargıda dava açma süreleri, dava türüne göre de değişmektedir. İptal davası, tam yargı davası ve vergi davaları olarak ayrı ayrı belirtmek gerekirse;

İdari Yargıda İvedi Yargılama İçin Süreler

İYUK md. 20/A da ivedi yargılama usulü düzenlenmiştir. İvedi yargılama usulü;

İvedi yargılama usulü aşağıda sayılan işlemlerden doğan uyuşmazlıklar hakkında uygulanır:

• İhaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemleri.
• Acele kamulaştırma işlemleri.
• Özelleştirme Yüksek Kurulu kararları.
• 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca yapılan satış, tahsis ve kiralama işlemleri.
• 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca, idari yaptırım kararları hariç çevresel etki değerlendirmesi sonucu alınan kararlar.
• 16/5/2012 tarihli ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca alınan Cumhurbaşkanı kararları.

İçin uygulanabilir. İvedi yargılama usulünde yargılamanın hızlı olması için dava açma süreleri, cevap süreleri ve kanundaki diğer sürelerde değişiklik göstermektedir. Ayrıca yürütmenin durdurulması kararına karşı da itiraz edilememektedir.

Merkezi ve Ortak Sınavlara İlişkin Yargılamada Süreler

İYUK md. 20/B de ise merkezi ve ortak sınavlara ilişkin yargılama usulü düzenlenmiştir. İYUK md. 20/B uyarınca Milli Eğitim Bakanlığı ile Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılan merkezî ve ortak sınavlar, bu sınavlara ilişkin iş ve işlemler ile sınav sonuçları hakkında açılan davalara ilişkin yargılama usulünde süreler farklılık göstermektedir. Ayrıca yürütmenin durdurulması kararına karşı da itiraz edilememektedir.

İdari Yargıda İstinaf Süreleri

İdari yargıda ilk derece mahkemesinin verdiği kararlar nihayetinde kanun yolu olarak istinafa başvurulabilmektedir. İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda farklı bir kanun yolu öngörülmüş olsa dahi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabilir.  Ancak, 2024 yılı için konusu otuz bir bin Türk lirasını geçmeyen; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamaz. Ayrıca ivedi yargılama usulünde de istinafa başvurulamaz. İstinaf başvuru süreleri şu şekildedir;

• İstinafa Başvuru Süresi: 30 gün
• İstinaf Cevap Süresi: 30 gün

İdari Yargıda Temyiz Süreleri

• Temyiz Başvuru Süresi: 30 gün
• Temyiz Cevap Süresi: 30 gün
• Temyiz Dilekçesi Eksiklik Giderme Süresi: 15 gün

Danıştay dava dairelerinin nihai kararları ile bölge idare mahkemelerinin aşağıda sayılan davalar hakkında verdikleri kararlar, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi Danıştay’da, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde temyiz edilebilir:

• Düzenleyici işlemlere karşı açılan iptal davaları.
• Konusu dokuz yüz yirmi bin Türk lirasını aşan; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan davalar.
• Konusu iki yüz yetmiş bin Türk lirasını aşıp dokuz yüz yirmi bin Türk lirasını aşmayan; vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemler hakkında açılan ve istinaf kanun yolu incelemesinde kaldırma kararı üzerine yeniden karar verilen davalar.
• Belli bir meslekten, kamu görevinden veya öğrencilik statüsünden çıkarılma sonucunu doğuran işlemlere karşı açılan iptal davaları.
• Belli bir ticari faaliyetin icrasını süresiz veya otuz gün yahut daha uzun süreyle engelleyen işlemlere karşı açılan iptal davaları.
• Müşterek kararnameyle yapılan atama, naklen atama ve görevden alma işlemleri ile daire başkanı ve daha üst düzey kamu görevlilerinin atama, naklen atama ve görevden alma işlemleri hakkında açılan iptal davaları.
• İmar planları, parselasyon işlemlerinden kaynaklanan davalar.
• Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonu ve Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunca itiraz üzerine verilen kararlar ile 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununun uygulanmasından doğan davalar.
• Maden, taşocakları, orman, jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sular ile ilgili mevzuatın uygulanmasına ilişkin işlemlere karşı açılan davalar.
• Ülke çapında uygulanan öğrenim ya da bir meslek veya sanatın icrası veyahut kamu hizmetine giriş amacıyla yapılan sınavlar hakkında açılan davalar.
• Liman, kruvaziyer limanı, yat limanı, marina, iskele, rıhtım, akaryakıt ve sıvılaştırılmış petrol gazı boru hattı gibi kıyı tesislerine işletme izni verilmesine ilişkin mevzuatın uygulanmasından doğan davalar.
• 8/6/1994 tarihli ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun uygulanmasından ve 16/7/1997 tarihli ve 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanunun uygulanmasından doğan davalar.
• 6/6/1985 tarihli ve 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun uygulanmasından doğan davalar.
• 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun uygulanmasından doğan davalar.
• Düzenleyici ve denetleyici kurullar tarafından görevli oldukları piyasa veya sektörle ilgili olarak alınan kararlara karşı açılan davalar.