Devlet Memurları Kanunu 68. Madde (DMK)

Devlet Memurları Kanunu 68. Madde (DMK)

Derece Yükselmesinin Usul ve Şartları

A) Derece yükselmesi yapılabilmesi için:

a) (Değişik: 26/6/1984 – KHK 241/4 md.) Üst derecelerden boş bir kadronun bulunması,

b) Derecesi içinde en az 3 yıl ve bu derecenin 3. kademesinde 1 yıl bulunmuş,

c) Kadronun tahsis edildiği görev için öngörülen nitelikleri elde etmiş,

d) (Mülga: 13/2/2011 – 6111/101 md.) olması şarttır.

B) (Değişik: 4/5/1984 – KHK-199/1 md.) Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı ile Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı hariç, sınıfların 1, 2, 3 ve 4. derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın, atanmasındaki usule göre daha aşağıdaki derecelerden atama yapılabilir.

(Değişik ikinci paragraf: 13/2/2011 – 6111/101 md.) Ancak, bu şekilde bir atamanın yapılabilmesi için ilgilinin;

a) 1. dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl,

b) 1.  ve 2. dereceli kadrolardan ek göstergesi 5300’den az olanlar için en az 10 yıl,

c) 3.  ve 4. dereceli kadrolar için en az 8 yıl, hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır.

Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir. Bu sürelerin hesabında; 8/6/1984 tarihli ve 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesi kapsamına dâhil kurumlarda fiilen çalışılan süreler ile Yasama Organı Üyeliğinde, belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dâhil yedek astsubaylık ve yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı ile yükseköğrenim gördükten sonra özel kurumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin; Başbakanlık ve bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşlarının müsteşar ve müsteşar yardımcıları ile en üst yönetici konumundaki genel müdür ve başkan kadrolarına atanacaklar için tamamı, diğer kadrolara atanacaklar için altı yılı geçmemek üzere dörtte üçü dikkate alınır.

(Ek fıkra: 26/8/1993 – KHK-501/1 md.; İptal Anayasa Mahkemesinin 6/10/1993 tarihli ve E. 1993/32, K. 1993/32 sayılı kararı ile) Bu bent hükümlerine göre atananlar atandıkları kadronun aylık (Ek gösterge dahil) ve diğer haklarından yararlanırlar. Bu suretle üst dereceye atananların bu kadrolarda geçirdikleri her yıl kademe ilerlemesi ve her “3” yıl derece yükselmesi sayılmak suretiyle kazanılmış hak ve emeklilik keseneğine esas aylık derecelerinin yükselmesinde göz önüne alınır. Ancak atandıkları kadro aylıkları, başka görevlere atanma halinde kazanılmış hak sayılmaz.

(Ek paragraf: 2/7/2018 – KHK-703/172 md.) Cumhurbaşkanı onayıyla yapılan atamalarda Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde öngörülen hizmet süresi şartları aranır. Üst kademe kamu yöneticisi sayılmayan daire başkanı ve bu kadrolara denk yönetici kadrolarına yapılacak atamalarda bu bentte öngörülen hizmet süresi yükseköğrenim gördükten sonra beş yıl olarak uygulanır. Ancak bu beş yıllık sürenin hesabında Devlet memurlarının kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde değerlendirilen hizmet süreleri esas alınır.

C) (Ek: 13/2/2011 – 6111/101 md.) Derece yükselmesi ile ilgili onay mercii atamaya yetkili amirdir. Müşterek kararla atanmış olanların derece yükselmeleri, ilgili bakanın veya yetkili kıldığı makamın onayı ile yapılır. Üst derece kadroya atanmış olup da kazanılmış hak ve emeklilik keseneğine esas aylık dereceleri daha aşağıda bulunanların (45 inci maddenin ikinci fıkrasına göre yapılan atamalar hariç), kazanılmış hak ve emeklilik keseneğine esas aylık derecelerinin yükseltilmeleri için, bu hâlin devamı süresince yukarıda belirtilen onay aranmaz.

Devlet Memurları Kanunu 68. Madde Açıklaması

Maddede yapılan değişiklik ile 68/A bendinin (d) alt bendi mülga kılınmıştır. Sicil değerlendirmelerinin uygulamadan kaldırılması ile bu bent hükmünün uygulamada yeri kalmamıştır.

217 sayılı Devlet Personel Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesi kapsamına dahil kurumlarda hangi statüde olursa olsun fiilen çalışılan süreler ile Yasama Organı Üyeliğinde, belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dahil yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı üst derece ve kadrolara atanmada bu madde kapsamında değerlendirilecektir.

Belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde geçen hizmet sürelerinin tamamının bu madde kapsamına alınarak değerlendirilmesi ile üst kadrolara atanmada bu statülerde geçen kamu hizmetleri ilk kez bu madde kapsamında değerlendirmeye alınmış olup, üst derecelere atanmada dikkate alınması sağlanmıştır.

Ayrıca özel sektörde geçen sürelerin değerlendirilmesinde de maddede yapılan değişiklikle iki farklı durum belirlenmiştir. Buna göre maddede sayılan üst düzey unvanlara atamada özel sektörde veya serbest olarak geçen sürelerin tamamı bu madde kapsamında değerlendirilmeye alınırken, bu maddede sayılmayan kadrolara yapılacak atamalarda yükseköğrenimlerini tamamladıktan sonra serbest olarak veya özel sektörde geçen hizmetlerin 34’ü değerlendirilebilecek ve bu değerlendirilmiş süre altı yılı geçemeyecektir.

68/B kapsamında 1,2,3 ve 4.dereceli üst dereceli bir kadroya atanacak memurun yükseköğrenimli olması şarttır. Ancak 217 sayılı KHK kapsamındaki kurumlarda geçen hizmetlerinin yükseköğrenimli olarak yapılmış olma şartı aranmaz. Daha önce lise mezunu olarak çalışanın, sonradan üniversite öğrenimini tamamlaması halinde 68/B kapsamında ataması yapılabilir. Lise öğrenimi ile yaptığı görevleri de üst derece ve kadrolara atanmada öngörülen hizmetlerde 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi kapsamın da değerlendirilir.

68/B çerçevesinde alt derecelerden üst derecelere atama işlemi idarenin takdiriyle yapılan bir atamadır. Şartları tutan her memura bu bir hak olarak öngörülmemiştir. Ancak idare bu tasarrufu sınırlı sayıda kişi için kullanabilmekte, bu maddenin uygulanması ile idareye üst kadrolara yönetici atama esnekliği kazandırılmaktadır.

657 sayılı Kanunun 68/B kapsamında üst dereceli bir kadroya atanan bir memur bu kadronun tüm haklarından bu kadroda bulunduğu sürece yararlanır. Buna göre memur atandığı kadronun gösterge ve ek gösterge aylığı ile zam ve tazminatları ile ek ödeme veya döner sermaye ödemelerini bu kadroda bulunduğu sürece atandığı bu kadro ve dereceden alacaktır. Bu kadrodan alınarak bir başka kadrolara atanma hallerinde atandıkları yeni kadrolarının haklarını almaya başlayacaklardır. Bu madde ile atamasının yapıldığı istisnai durumdan yararlanmaya devam edilemez. Ancak bu kadrolara atananların emeklilikle ilgili hakları ile 657 sayılı Kanunun 43. maddesinde belirtilen hükümleri saklıdır. 68/B hükümleri çerçevesinde üst dereceli bir kadroya atananların bu kadrolarda bulundukları sürece emekli keseneğine esas gösterge aylıkları kişinin kazanılmış hak aylık derecesinden, emekli keseneğine esas ek gösterge aylıkları ise atandıkları kadronun ek göstergesi üzerinden hesaplanacaktır.

Devlet Memurları Kanunu 68. Madde Derece Yükselmesinin Usul ve Şartları Emsal Kararlar

Danıştay İdari Dava Daireleri E:2000/444, K:2000/1000

• Devlet Memurları Kanunu 68. Madde
• Derece Yükselmesinin Usul ve Şartları

Ankara 4. İdare Mahkemesinin 16.4.1998 günlü, E: 1997/1108, K: 1998/386 sayılı kararıyla; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 76. maddesiyle memurların naklen atanmaları konusunda idarelere tanınan takdir yetkisinin yargı denetimine tabii olduğu, 657 sayılı Yasanın 68/B maddesiyle ise memurların mükteseplerinden daha üst derecelerde görev yapmasına belli şartlar altında olanak tanındığı, ancak yine aynı maddede bu şekilde üst derecelerde görev yapmanın başka görevlere atanma halinde kazanılmış hak sayılmayacağı kuralının yer aldığı; dosyanın incelenmesinden, davacının kazanılmış hak aylığı 3. derecenin 3. kademesi iken 1. dereceli kadroda 657 sayılı Kanunun 68/B maddesine göre APK Uzmanı olarak görev yaptığı, bakanlık müşavirliği görevinde bulunan ve müktesebi 1. derece olan …’ in bu görevden alınması üzerine 1. dereceli boş kadro olmaması nedeniyle davacının üzerinde bulunan 1. dereceli kadronun alınarak …’in bu kadroya ve davacının da kazanılmış hak aylık derecesine uygun 3. derecenin 3. kademesinde şef kadrosuna atandığının anlaşıldığı; bu durumda, davacıya 657 sayılı Yasanın 68/B maddesi uyarınca verilmiş bulunan kadronun yine aynı maddeye göre başka görevlere atanma halinde kazanılmış hak sayılmayacağı kuralı karşısında ihtiyaca dayanılarak davacının 1.dereceli kadrodan müktesebine uygun 3.dereceli kadroya atanmasında hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bu karar, Danıştay Beşinci Dairesinin 30.11.1999 günlü, E: 1999/3008, K: 1999/3979 sayılı kararıyla; davacının 17.8.1994 tarihinde atandığı APK Uzmanlığı görevini sürdüğü dönemde herhangi bir başarısızlığından, olumsuzluğundan söz edilmediği, sadece 657 sayılı Yasanın 68/B maddesine göre atanması nedeniyle ve kadro açmak amacıyla tesis edilen işlemde takdir yetkisinin kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun kullanılmadığı sonucuna varıldığından davanın reddi yolundaki idare mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle bozulmuştur.

Ankara 4. İdare Mahkemesi 6.4.2000 günlü, E: 2000/342, K: 2000/278 sayılı kararıyla, Danıştay Beşinci Dairesince verilen bozma kararına uymayarak, davanın reddi yolundaki ilk kararında ısrar etmiştir.

Davacı, anılan ısrar kararını; kendisinin görevden alındığı tarihte boş 1. dereceli APK Uzmanı kadrosuna idarenin sahip olduğunu, boş kadro olmasa bile kendisiyle aynı durumda başka kişilerinde bulunduğundan bunlar arasında objektif bir değerlendirme yapılarak işlem tesis edilmesinin gerektiğini öne sürerek temyiz etmekte ve bozulmasını istemektedir.

Temyiz dosyanın incelenmesinden bozulması istenen kararın usul ve hukuka uygun olduğu ve dilekçede ileri sürülen temyiz sebeplerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte bulunmadığı anlaşıldığından davacının temyiz isteminin reddi ile Ankara 4. İdare Mahkemesinin 6.4.2000 günlü, E: 2000/342, K: 2000/278 sayılı ısrar kararının onanmasına, dosyanın anılan idare mahkemesine gönderilmesine, 13.10.2000 günü oyçokluğu ile karar verildi.

Danıştay Beşinci Dairesi E:1998/4306, K:2000/1830

• Devlet Memurları Kanunu 68. Madde
• Derece Yükselmesinin Usul ve Şartları

Davacı, A.P.K. Uzmanlığına atandığı 11.4.1996 tarihi itibariyle hizmet süresinin toplam 8 yıl 1 ay 4 gün olduğunu; A.P.K. Uzmanlığına atandıktan 20 ay sonra tesis edilen ve geri alma niteliğinde olan dava konusu işlenin idari istikrar ilkesine aykırı olduğunu; öte yandan, mahkemece, Türkiye … Bankasında geçen 6 ay 17 günlük hizmet süresinin 3/4’ünün değerlendirilmesinin hatalı olduğunu; kaldı ki, intibak işleminde değerlendirilen isteğe bağlı sigortalılıkta geçen sürenin, hizmet süresinin hesabında dikkate alınmamasının da hatalı olduğunu öne sürmekte ve idare mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Derece yükselmesinin usul ve şartları başlığını taşıyan 68. maddesinin B fıkrası incelendiğinde, bu hükümde, fıkrada açıkça belirtilen yerlerde ve ayrıca özel kurumlarda çalışılan sürenin yanı sıra, veya serbest olarak çalıştıkları sürenin ibaresine yer verilmek suretiyle, hizmet süresinin hesaplanmasında fiilen çalışılan sürenin esas alındığı açık olup; idare mahkemesinin, davacının, fiilen çalışmadan, prim ödemek suretiyle isteğe bağlı sigortalılıkta geçen hizmetlerinin, 657 sayılı Yasanın 68/B. maddesinde öngörülen sürelerin hesabında dikkate alınmasının mümkün olmadığı yolundaki gerekçesinde hukuki isabetsizlik bulunmamaktadır.

Buna karşılık, 21.8.1987 günlü, 19551 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 17.6.1987 günlü, 87/11914 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına ekli, … Bankasının Türkiye … Bankası A.Ş. Adıyla Yeniden Düzenlenmesine Dair Esasların Sermaye Yapısı başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında bankanın sermaye miktarı belirlenmiş; 2. fıkrasında da hisselerinin A ve B grubu olmak üzere iki gruptan oluşacağı, A grubu hisselerin hazineye ait olduğu ve sermayesinin en az % 51’ini teşkil edeceği hükme bağlanmış olup; bu durum karşısında, idare mahkemesince davacının hizmet süresi hesaplanırken, 217 sayılı KHK’nin 2. maddesinin kapsamında olduğu tartışmasız olan bu bankada çalıştığı sürenin tamamı yerine 3/4’ünün dikkate alınmasında hukuki isabet bulunmamakta ise de; davacının, bu bankada çalıştığı sürenin tamamının değerlendirilmesi halinde bile 68/B. maddenin c, bendinde öngörülen 8 yıllık hizmet süresini dolduramadığının anlaşılması karşısında, bu husus, davanın reddi yolunda verilen ve hüküm fıkrası itibariyle hukuka uygun bulunan idare mahkemesi kararının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

Danıştay Beşinci Dairesi E:1998/1619, K:1999/1756

• Devlet Memurları Kanunu 68. Madde
• Derece Yükselmesinin Usul ve Şartları

Öte yandan davacı, beraat kararında kendisi ile birlikte yer alan İLKSAN Denetleme Kurulu Üyesi …’in Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğü Şube Müdürlüğü görevinden alınıp başka bir göreve atanmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle Ankara 7. İdare Mahkemesinde açtığı davada verilen ret kararının, Danıştay Beşinci Dairesinin 1.4.1998 günlü, E:1997/382, K:.1998/982 sayılı kararıyla,” adı geçenin yargılanması sonucunda beraat kararı verildiğinin anlaşılması karşısında, dava konusu işlemin kamu yararı ve hizmet gerekleri yönünden yeniden denetlenmesi ve bu denetleme sonucuna göre karar verilmesi gerektiği” belirtilerek bozulduğunu iddia etmekte ise de; her iki davanın farklı nitelikte olması, başka bir deyişle …’in davasının tesis edilen naklen atanma işlemine ilişkin bulunması, bakılan davanın ise naklen atama işlemi tesis edilmemesinden kaynaklanması karşısında bu iddia da yerinde bulunmamıştır.

Danıştay Beşinci Dairesi E:1997/1899, K:1999/1526

• Devlet Memurları Kanunu 68. Madde
• Derece Yükselmesinin Usul ve Şartları

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 71/2. maddesinde, kurumların, memurlarını meslekleri ile ilgili sınıftan genel idare hizmetleri sınıfına veya genel idare hizmetleri sınıfından meslekleri ile ilgili sınıfa, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle atayabilecekleri hükme bağlanmış; aynı Yasanın 76. maddesinin 1. fıkrasında da, “Kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68. maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler.” hükmüne yer verilmiştir.

Anılan maddelerle memurların sınıflarının da değiştirilmesi suretiyle naklen atanmaları konusunda idareye takdir yetkisi tanındığı açık olup bu yetkinin ancak kamu yararı ve hizmet gerekleri göz ardı edilerek kullanıldığının kanıtlanması ya da idari yargı merciince saptanması halinde, sözü edilen bu durumun dava konusu idari işlemin sebep ve maksat yönlerinden hukuka aykırılığı nedeniyle iptalini gerektireceği yerleşmiş yargısal içtihatlarla kabul edilmiş bulunmaktadır.

Olayda, davacının beraat ettiğinden bahisle tekrar … İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Şube Müdürlüğü görevine atanma isteğinin dava konusu işlemle reddedilmesi idarenin, takdir yetkisini adı geçenin lehine kullanmadığını göstermekte olup boş bulunan bir kadroya kamu yararı amacı ve hizmet gereklerini gözeterek en uygun kişiyi atamak üzere gerekli nitelikleri taşıyanlar arasında tercihte bulunmak hak ve yetkisine sahip bulunan idarenin bu yetkisinin belirli bir kişi lehine kullanmaya yargı kararıyla zorlanamayacağı açık olduğundan, bu nedenle tesis edilen işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.