Devlet Memurları Kanunu 129. Madde (DMK)

Yüksek Disiplin Kurullarının Karar Usulü, Memurun Hakkı

Yüksek disiplin kurulları kendilerine intikal eden dosyaların incelenmesinde, gerekli gördükleri takdirde, ilgilinin özlük dosyasını ve her nevi evrakı incelemeye, ilgili kurumlardan bilgi almaya, yeminli tanık ve bilirkişi dinlemeye veya niyabeten dinletmeye, mahallen keşif yapmaya veya yaptırmaya yetkilidirler.

Hakkında memurluktan çıkarma cezası istenen memur, soruşturma evrakını incelemeye, tanık dinletmeye, disiplin kurulunda sözlü veya yazılı olarak kendisi veya vekili vasıtasıyla savunma yapma hakkına sahiptir.

Devlet Memurları Kanunu 129. Madde Açıklaması

Maddede yapılan değişiklikle; sicillerin uygulamadan kaldırılması ile maddede yer alan “sicil dosyası hariç” ibaresi maddeden çıkarılarak, sicil dosyasının yerine maddeye özlük dosyası eklenmiştir.

Söz konusu maddenin 2. fıkrasında ise savunma hakkı düzenlenmiştir. Memurlara verilen en ağır disiplin cezası, bir daha devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarma cezası olduğundan, böyle bir cezayı verme görevinin önemine binaen, bu kurulların çalışmalarında yargı usullerine benzer usuller getirilmiştir. Bu hüküm uyarınca, devlet memuriyetinden çıkarma cezaları verilirken, sadece soruşturmacı tarafından soruşturma sırasında alınan savunma dışında memura, soruşturma inceleme, tanık dinletme, disiplin kurulunda sözlü veya yazılı olarak kendisi veya vekili aracılığıyla savunma yapma imkanı tanınmıştır.

Devlet Memurları Kanunu 129. Madde Yüksek Disiplin Kurullarının Karar Usulü, Memurun Hakkı Emsal Kararlar

Danıştay Onuncu Dairesi E:1984/2079, K:1985/234

• Devlet Memurları Kanunu 129. Madde
• Yüksek Disiplin Kurullarının Karar Usulü, Memurun Hakkı

Ziraat Teknisyeni olan davacıya, işlemiş olduğu disiplin suçu nedeniyle 657 sayılı Kanunun 125/E maddesinin (b) bendi uyarınca Yüksek Disiplin Kurulu kararı ile Devlet Memurluğundan çıkarma cezası verilmiş, bu işlemin iptali istemiyle açılan davada İdare Mahkemesi; disiplin kovuşturmasında memura soruşturmacı veya cezayı vermeye yetkili kurul tarafından 7 günden az olmamak üzere süre verilerek savunmasının alınması gerektiği, her iki savunma için de davacıya Kanunun emredici hükmüne karşın savunma içinde süre verilmediği, bu durumda davacının, Kanunun istediği anlamda savunmasının alındığını kabule olanak bulunmadığı gerekçesiyle 1984/126 sayılı kararı ile dava konusu işlemi iptal etmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 2670 sayılı Kanun ile değişik 129. maddesi, Yüksek Disiplin Kurullarının karar usulü ile memurun hakkı konusu düzenlenmiştir. Bu maddede; Yüksek Disiplin Kurulları kendilerine intikal eden dosyaların incelenmesinde, gerekli gördükleri takdirde, ilgilinin sicil dosyasını ve her nevi evrakı incelemeye, ilgili kurumlardan bilgi almaya, yeminli tanık ve bilirkişi dinlemeye veya niyabeten dinletmeye, mahallen keşif yapmaya veya yaptırmaya yetkilidirler.

Hakkında memurluktan çıkarma cezası istenen memur, sicil dosyası hariç, soruşturma evrakını incelemeye tanık dinletmeye, disiplin kurulunda sözlü veya yazılı olarak kendisi veya vekil vasıtasıyla savunma yapma hakkına sahiptir, hükmünü taşımaktadır.

Metni yazılı yasa hükmünde açıkça belirtildiği gibi, devlet memurluğundan çıkarma cezası istenen memur hakkında karar vermeye yetkili olan kurul Yüksek Disiplin Kurulu olmaktadır. Bu kurul incelemesini yasada belirlenen koşullara göre yaparak durumu görüşülmekte olan memura maddenin 2.fıkrasında sayılı haklarını kullanma olanağını tanıması gerekmektedir.

Başka bir anlatımla, sözü edilen 129. maddenin 2.fıkrasında yer alan haklarını kullanıp kullanmayacağı yolunda ilgiliye usulüne göre bir bildirim yapılması zorunludur. Bu gerek yerine getirilmeden verilen en ağır ceza olan devlet memurluğundan çıkarma cezası yöntem bakımından kanuna aykırı bulunmaktadır.

Danıştay Onuncu Dairesi E:1987/494, K:1987/1392

• Devlet Memurları Kanunu 129. Madde
• Yüksek Disiplin Kurullarının Karar Usulü, Memurun Hakkı

Davacının 657 sayılı yasanın 125/E maddesine göre devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılması yolunda davalı İdare Yüksek Disiplin Kurulunca alınan karar, İdare Mahkemesince, davacı tarafından açılan dava sonunda, savunmasını alınmakla birlikte, 657 sayılı yasanın 129. maddesinde belirtilen haklarını kullanıp kullanmayacağı yolunda bir bildirim yapılmadan davacının devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırıldığı, bu haliyle dava konusu kararın usul yönünden yasa ya aykırı bulunduğu gerekçesiyle iptal edilmiştir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 129. maddesinde, Yüksek Disiplin Kurullarının karar verme usulü, devlet memurluğundan çıkarılması istenen memurun hakkı düzenlenmiştir. 657 sayılı Yasanın 129. maddesinde, Yüksek Disiplin Kurullarının, yaptıkları incelemede her türlü belgeyi incelemeye, ilgili kurumlardan bilgi almaya, yeminli tanık ve bilirkişi dinlemeye, keşif yapmaya veya yaptırmaya yetkili oldukları; hakkında devlet memurluğundan çıkarma cezası istenen memurun da, sicil dosyası hariç, soruşturma evrakını inceleme, tanık dinletme, disiplin kurulunda sözlü veya yazılı olarak kendisi veya vekili vasıtasıyla savunma yapma hakkına sahip bulunduğu belirtilmiştir.

Anılan yasa hükmünün doğal sonucu olarak, devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılması istenilen memura, 657 sayılı yasanın 130. maddesinde belirtilen savunma hakkını bildirimden itibaren en az yedi günlük süre içinde Yüksek Disiplin Kurulunda kullanma olanağı verilmesi; Yüksek Disiplin Kurulunun, konunun bu kurula intikalinden önce savunma alınmış olsa bile, ilgiliye savunma hakkı tanıması gerekir. Ancak temyizen incelenen kararda belirtilenin aksine, yasada öngörülmemiş olması karşısında, Yüksek Disiplin Kurulunun, ilgilinin savunmasını is teme dışında, 657 sayılı Yasanın 129. maddesi ikinci fıkrasında yazılı hakları kullanıp kullanamayacağı konusunda ilgiliye bildirim yapma zorunluluğu bulunduğunu kabule olanak görülmemektedir. Savunması istenen ilgilinin, 657 sayılı yasanın 129. maddesi ikinci fıkrasından doğan haklarını kullanmak üzere kendisinin başvurması gerektiği açıktır.

Davalı idare Yüksek Disiplin Kurulunun da, konunun intikali üzerine devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılması istenen davacıya savunma hakkını tanıdığı, davacının yazılı olarak savunma verdiği, fakat 657 sayılı yasanın 129. maddesi ikinci fıkrasında belirtilen hakları kullanmak istediği yolunda bir başvuruda bulunmadığı dava ve işlem dosyalarının incelenmesinden anlaşılmaktadır.

Bu durumda davacının devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılması yolundaki dava konusu işlemde, 657 sayılı Yasanın 129. maddesinde belirtilen Yüksek Disiplin Kurulunun karar verme usulüne aykırılık bulunmamakta, dava konusu işlemi, 657 sayılı yasanın 129. maddesinde belirtilen haklarını kullanıp kullanmayacağı yolunda idarece davacıya bildirim yapılmaması nedeniyle usule aykırı bulup iptal eden İdare Mahkemesince verilen karar yerinde görülmemiştir.

Danıştay On İkinci Dairesi E:2000/241, K:2003/3715

• Devlet Memurları Kanunu 129. Madde
• Yüksek Disiplin Kurullarının Karar Usulü, Memurun Hakkı

Dosyanın incelenmesinden; öğretmen olarak görev yapan davacı hakkında uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezaları tesis edilmesine rağmen Kılık Kıyafet Yönetmeliğine uymadığı, görev mahallinde başı kapalı olarak bulunduğu, ideolojik amaçlarla kurumun huzur, sükûn ve çalışma düzenini bozduğundan bahisle yapılan soruşturma sonucunda, müfettiş tarafından ifadesi alınarak Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasının teklif edildiği, bunun üzerine soruşturma dosyasının Yüksek Disiplin Kuruluna intikal ettiği, Yüksek Disiplin Kurulunun 12.7.2000 günlü yazısıyla davacının yukarıda belirtilen hususlarla ilgili olarak 657 sayılı Yasa’nın 130. maddesine göre 7 gün içinde savunmasını yapmasının istenildiği, bu yazının davacıya 9.8.2000 tarihinde görevli olduğu okulda tebliğ edildiği halde aynı gün sevk alarak 11.8.2000 tarihinde hastaneye yattığı, eşi tarafından Yüksek Disiplin Kuruluna verilen 14.8.2000 tarihli dilekçede, davacının hastaneye yattığı, sağlık durumunun savunma yapmaya uygun olmadığının belirtilmesi üzerine Yüksek Disiplin Kurulunun 18.10.2000 tarihli ve 425 sayılı işlemi ile ilgiliye isnat edilen fiilin sübut bulduğu ve süreklilik gösterdiğinin anlaşıldığı gerekçesiyle 657 sayılı Yasanın 125/E-a maddesi uyarınca Devlet memurluğundan çıkarma cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin teklifin kabulüne karar verilerek dava konusu işlemin tesis edildiği davacının ise mazeretini belgelediği halde Yüksek disiplin Kurulunca 657 sayılı Yasanın 129/2. maddesi gereğince kendisinin bizzat veya vekil aracılığıyla savunma yapmasına, tanık dinletmesine imkan tanınmadığı, anılan madde uyarınca savunma hakkını kullanmasına imkan verilmediğini öne sürerek işlemin iptali istemiyle bakılan davayı açtığı anlaşılmıştır.

Olayda, davacı tarafından, savunma isteme yazısının tebliği üzerine sağlık durumunun savunmaya elverişli olmadığını belirttiği halde 657 sayılı Yasa’nın 129. maddesinde yer alan haklar bildirilmeyerek kullanmasına imkan verilmediği ileri sürülmekte ise de, Yüksek Disiplin Kurulunca, 657 sayılı Yasa’nın 130. maddesinde belirtilen usule uygun olarak 7 gün içinde savunmasını vermesine ilişkin yazının davacıya tebliğ edilmek suretiyle anılan madde uyarınca yasal yükümlülüğün yerine getirildiği anlaşıldığından ve 657 sayılı Yasa’nın 129. maddesinde belirtilen haklar, talep edildiği takdirde idarece belirlenen zaman veya sürede kullanılabilecek haklardan olup, anılan maddenin bu hakların kullanılmasını zorunlu kılan bir hüküm niteliğinde bulunmaması karşısında, savunma istem yazısının tebliği üzerine savunmasını yazılı yapabileceği gibi vekil vasıtası ile de yapabilme imkanı olduğu halde bu imkanı kullanmayan davacının, yukarıda sözü edilen ısrarlı tutum ve davranışlarını sürdürmesi nedeniyle hukuka uygun olarak tesis edildiği kanaatine varılan dava konusu işlemin, savunma hakkı kısıtlandığından hukuka aykırı olduğu gerekçesi ile iptaline ilişkin mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.

Danıştay On İkinci Dairesi E:2008/2174, K:2009/1703

• Devlet Memurları Kanunu 129. Madde
• Yüksek Disiplin Kurullarının Karar Usulü, Memurun Hakkı

Dosyadaki belgelerin incelenmesinden, davacı hakkında Devlet memurluğundan çıkarma cezasını veren Adalet Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulunca davacının 657 sayılı Yasa’nın 129. maddesi kapsamında son savunmasının alınmadığı, soruşturmacının almış olduğu savunmaların değerlendirilmesi suretiyle karar verildiği anlaşılmıştır.

Bu durumda, yukarıda sözü edilen Yasa hükümleri uyarınca hakkında Devlet Memurluğundan çıkarma cezası teklif edilen davacı hakkında Yüksek Disiplin Kurulunca son savunması alınmadan tesis edilen işlemde mevzuata ve disiplin hukuku ilkelerine uyarlık görülmediğinden, bu husus göz ardı edilerek verilen kararda isabet bulunmamaktadır.