Ceza Muhakemesi Kanunu 31. Madde

Ret İsteminin Geri Çevrilmesi

1) Mahkeme, kovuşturma evresinde ileri sürülen hâkimin reddi istemini aşağıdaki durumlarda geri çevirir:

a) Ret istemi süresinde yapılmamışsa.

b) Ret sebebi ve delili gösterilmemişse.

c) Ret isteminin duruşmayı uzatmak amacı ile yapıldığı açıkça anlaşılıyorsa.

2) Bu hallerde ret istemi, toplu mahkemelerde reddedilen hakimin müzakereye katılmasıyla, tek hakimli mahkemelerde de reddedilen hakimin kendisi tarafından geri çevrilir.

3) Bu konudaki kararlara karşı itiraz yoluna başvurulabilir.

Ceza Muhakemesi Kanunu 31. Madde Gerekçesi

Madde, uygulamada gerçekleşmesini sağladığı olumlu sonuçlar gözetilerek, 1412 sayılı Kanundan kelime değişiklikleri ile aynen alınmış ve kovuşturma evresine ulaşmış davaların, tarafların iyi niyete dayanmayan ret istemleriyle sürüncemede kalmasını önlemeyi amaçlamıştır. Bu maksatla ret isteminin mutlaka geri çevrileceği haller: Kovuşturma evresinde ileri sürülen hâkimin reddi isteminin süresinde yapılmaması, ret nedeni veya inandırıcı delilin gösterilmemesi, duruşmayı uzatmak için ileri sürüldüğünün açıkça anlaşılmasıdır. Bu hallerde istem reddedilen hakim tarafından doğrudan doğruya veya onun katılımıyla mahkemece geri çevrilir. “Geri çevirme” kararına karşı hükümle birlikte, ilk derece mahkemesince verilmişse istinaf yoluna, bölge adliye mahkemesince verilmişse temyiz yoluna başvurulabilir.

ceza muhakemesi kanunu 31 madde cmk

Ceza Muhakemesi Kanunu 31. Madde Ret İsteminin Geri Çevrilmesi Emsal Kararlar

Yargıtay 18. Ceza Dairesi E: 2018/4609, K: 2019/581

• Ceza Muhakemesi Kanunu 31. Madde
• Ret İsteminin Geri Çevrilmesi

Hakaret suçundan sanık …’un, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125/1, 125/4, 62 ve 52/2. maddeleri uyarınca 1.740,00 Türk lirası adli para cezası ile cezalandırılmasına dair Aydın 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 09/10/2017 tarihli ve 2015/431 esas, 2017/462 sayılı kararının, Adalet Bakanlığı tarafından kanun yararına bozulmasının istenilmesi üzerine, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının, 11/06/2018 gün ve 49634 sayılı istem yazısıyla Dairemize gönderilen dava dosyası incelendi.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun “Hâkimin reddi sebepleri ve ret isteminde bulunabilecekler” kenar başlıklı 24. maddesi;

“(1) Hâkimin davaya bakamayacağı hâllerde reddi istenebileceği gibi, tarafsızlığını şüpheye düşürecek diğer sebeplerden dolayı da reddi istenebilir.

(2) Cumhuriyet savcısı; şüpheli, sanık veya bunların müdafi; katılan veya vekili, hâkimin reddi isteminde bulunabilirler.

(3) Bunlardan herhangi biri istediği takdirde, karar veya hükme katılacak hâkimlerin isimleri kendisine bildirilir.”,

Aynı Kanunun “Tarafsızlığını şüpheye düşürecek sebeplerden dolayı hâkimin reddi isteminin süresi” kenar başlıklı 25. maddesi;

“(1) Tarafsızlığını şüpheye düşürecek sebeplerden dolayı bir hâkimin reddi, ilk derece mahkemelerinde sanığın sorgusu başlayıncaya; duruşmalı işlerde bölge adliye mahkemelerinde inceleme raporu ve Yargıtay’da görevlendirilen üye veya tetkik hâkimi tarafından yazılmış olan rapor üyelere açıklanıncaya kadar istenebilir. Diğer hâllerde, inceleme başlayıncaya kadar hâkimin reddi istenebilir.

(2) Sonradan ortaya çıkan veya öğrenilen sebeplerle duruşma veya inceleme bitinceye kadar da hâkimin reddi istenebilir. Ancak bu istemin, ret sebebinin öğrenilmesinden itibaren yedi gün içinde yapılması şarttır.”,

Kanunun “Ret isteminin usulü” kenar başlıklı 26. maddesi;

“(1) Hâkimin reddi, mensup olduğu mahkemeye verilecek dilekçeyle veya bu hususta zabıt kâtibine bir tutanak düzenlenmesi için başvurulması suretiyle yapılır.

(2) Ret isteminde bulunan, öğrendiği ret sebeplerinin tümünü bir defada açıklamak ve süresi içinde olguları ile birlikte ortaya koymakla yükümlüdür.

(3) Reddi istenen hâkim, ret sebepleri hakkındaki görüşlerini yazılı olarak bildirir.”

Kanunun “Ret isteminin geri çevrilmesi” kenar başlıklı 31. maddesi ise;

“(1) Mahkeme, kovuşturma evresinde ileri sürülen hâkimin reddi istemini aşağıdaki durumlarda geri çevirir:

a) Ret istemi süresinde yapılmamışsa.

b) Ret sebebi ve delili gösterilmemişse.

c) Ret isteminin duruşmayı uzatmak amacı ile yapıldığı açıkça anlaşılıyorsa.

(2) Bu hâllerde ret istemi, toplu mahkemelerde reddedilen hâkimin müzakereye katılmasıyla, tek hâkimli mahkemelerde de reddedilen hâkimin kendisi tarafından geri çevrilir.

(3) Bu konudaki kararlara karşı itiraz yoluna başvurulabilir.” şeklinde düzenlemeler içermektedir.

Somut olayda; sanığın yargılandığı Aydın 1.Ağır Ceza Mahkemesi heyetinin üyesi hakim …’in, yargılamaya konu olayın mağduru …’ın vekili Av. …’in dördüncü dereceden akrabası olduğu, bu hususun istinaf incelemesi sırasında sanık tarafından belirtildiği, mağdur vekili Av….’in ise istinaf yargılaması aşamasında sanığın iddiasını doğruladığı, ancak bu durumun, hakimin tarafsızlığını şüpheye düşürecek hallerden olup olmadığına dair dosya kapsamında somut bir olguya rastlanılmadığı, sanık tarafından hakimin tarafsızlığını şüpheye düşürecek bir olgunun ortaya konması halinde CMK’nın 311. maddesi uyarınca yargılamanın yenilenmesi yoluna gidilebileceği değerlendirildiğinden kanun yararına bozma talebinin reddine karar verilmiştir.

Yargıtay 4.Ceza Dairesi E: 2019/3275, K: 2019/11768

• Ceza Muhakemesi Kanunu 31. Madde
• Ret İsteminin Geri Çevrilmesi

Hakaret ve tehdit suçlarından şüpheli … hakkında yapılan soruşturma evresi sonucunda Antalya Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 03/07/2018 tarihli ve 2017/70121 soruşturma, 2018/16922 esas, 2018/13868 sayılı iddianamenin iadesine dair Antalya 19. Asliye Ceza Mahkemesinin 05/07/2018 tarihli ve 2018/554 iddianame değerlendirme sayılı kararına karşı itiraz ve hâkimin reddi talebinde bulunulması üzerine, öncelikle Mahkemesince hâkimin reddi hususunda değerlendirme yapılması gerektiğinden bahisle karar verilmesine yer olmadığına yönelik Antalya 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 18/07/2018 tarihli ve 2018/633 Değişik İş sayılı kararını müteakip, hâkimin reddi hususunda karar verilmek üzere dosyanın gönderildiği merciince hâkimin reddi talebinin reddine, iddianamenin iadesi kararına karşı yapılan itirazın kabulü ile anılan kararın kaldırılmasına ilişkin mercii Antalya 6. Ağır Ceza Mahkemesinin 19/09/2018 tarihli ve 2018/790 Değişik İş sayılı kararının, merciince 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 22 ve devamı maddeleri gereğince inceleme yapılarak sadece hâkimin reddi hususunda karar verilmesi yerine, yazılı şekilde iddianamenin iadesi kararına karşı yapılan itirazın kabulü ile anılan kararın kaldırılmasına ilişkin de karar verilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle kanun yararına bozmaya konu edildiği anlaşılmıştır.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun “Hâkimin reddi sebepleri ve ret isteminde bulunabilecekler” kenar başlıklı 24. maddesi;

“(1) Hâkimin davaya bakamayacağı hâllerde reddi istenebileceği gibi, tarafsızlığını şüpheye düşürecek diğer sebeplerden dolayı da reddi istenebilir.

 (2) Cumhuriyet savcısı; şüpheli, sanık veya bunların müdafii; katılan veya vekili, hâkimin reddi isteminde bulunabilirler.

 (3) Bunlardan herhangi biri istediği takdirde, karar veya hükme katılacak hâkimlerin isimleri kendisine bildirilir.”,

Aynı Kanunun “Tarafsızlığını şüpheye düşürecek sebeplerden dolayı hâkimin reddi isteminin süresi” kenar başlıklı 25. maddesi;

“(1) Tarafsızlığını şüpheye düşürecek sebeplerden dolayı bir hâkimin reddi, ilk derece mahkemelerinde sanığın sorgusu başlayıncaya; duruşmalı işlerde bölge adliye mahkemelerinde inceleme raporu ve Yargıtay’da görevlendirilen üye veya tetkik hâkimi tarafından yazılmış olan rapor üyelere açıklanıncaya kadar istenebilir. Diğer hâllerde, inceleme başlayıncaya kadar hâkimin reddi istenebilir.

(2) Sonradan ortaya çıkan veya öğrenilen sebeplerle duruşma veya inceleme bitinceye kadar da hâkimin reddi istenebilir. Ancak bu istemin, ret sebebinin öğrenilmesinden itibaren yedi gün içinde yapılması şarttır.”,

Kanunun “Ret isteminin usulü” kenar başlıklı 26. maddesi; “(1) Hâkimin reddi, mensup olduğu mahkemeye verilecek dilekçeyle veya bu hususta zabıt kâtibine bir tutanak düzenlenmesi için başvurulması suretiyle yapılır.

(2) Ret isteminde bulunan, öğrendiği ret sebeplerinin tümünü bir defada açıklamak ve süresi içinde olguları ile birlikte ortaya koymakla yükümlüdür.

(3) Reddi istenen hâkim, ret sebepleri hakkındaki görüşlerini yazılı olarak bildirir.”, Yine Kanunun “Hâkimin reddi istemine karar verecek mahkeme” kenar başlıklı 27. maddesi;

“(1) Hâkimin reddi istemine mensup olduğu mahkemece karar verilir. Ancak, reddi istenen hâkim müzakereye katılamaz. Bu nedenle mahkeme teşekkül edemezse bu hususta karar verilmesi;

a) Reddi istenen hâkim asliye ceza mahkemesine mensup ise bu mahkemenin yargı çevresi içerisinde bulunan ağır ceza mahkemesine,

b) Reddi istenen hâkim ağır ceza mahkemesine mensup ise o yerde ağır ceza mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için (1) numaralı daireye; o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi bulunması hâlinde ise, en yakın ağır ceza mahkemesine, Aittir.

 (2) Ret istemi sulh ceza hâkimine karşı ise, yargı çevresi içinde bulunduğu asliye ceza mahkemesi ve tek hâkime karşı ise, yargı çevresi içerisinde bulunan ağır ceza mahkemesi karar verir.

 (3) Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin başkan ve üyelerinin reddi istemi, reddedilen başkan ve üye katılmaksızın görevli olduğu dairece incelenerek karara bağlanır.

(4) Ret isteminin kabulü halinde, davaya bakmakla bir başka hâkim veya mahkeme görevlendirilir. ” ,

Anılan Kanunun “Ret istemi üzerine verilecek kararlar ve başvurulacak kanun yolları” kenar başlıklı 28. maddesi; “(1) Ret isteminin kabulüne ilişkin kararlar kesindir; kabul edilmemesine ilişkin kararlara karşı itiraz yoluna gidilebilir. İtiraz üzerine verilen ret kararı hükümle birlikte incelenir.”,

Kanunun “Ret isteminin geri çevrilmesi” kenar başlıklı 31. maddesi ise;

“(1) Mahkeme, kovuşturma evresinde ileri sürülen hâkimin reddi istemini aşağıdaki durumlarda geri çevirir:

a) Ret istemi süresinde yapılmamışsa.

b) Ret sebebi ve delili gösterilmemişse.

c) Ret isteminin duruşmayı uzatmak amacı ile yapıldığı açıkça anlaşılıyorsa.

(2) Bu hâllerde ret istemi, toplu mahkemelerde reddedilen hâkimin müzakereye katılmasıyla, tek hâkimli mahkemelerde de reddedilen hâkimin kendisi tarafından geri çevrilir.

(3) Bu konudaki kararlara karşı itiraz yoluna başvurulabilir.” şeklinde düzenlemeler içermektedir.

Şüpheli … hakkında 30/09/2017 tarihli hakaret ve tehdit eylemleri nedeniyle TCK’nın 106/1-1. cümle ve 125/1. maddeleri uyarınca cezalandırılması talebiyle Antalya Cumhuriyet Başsavcılığınca 03/07/2018 tarihli ve 2017/70121 soruşturma, 2018/16922 esas, 2018/13868 sayılı iddianamenin düzenlendiği, Antalya 19. Asliye Ceza Mahkemesinin 05/07/2018 tarihli ve 2018/554 iddianame değerlendirme sayılı kararıyla iddianamenin iadesine karar verildiği, anılan karara Cumhuriyet savcısı tarafından hakimin reddi talebinde de bulunmak suretiyle itiraz edildiği, mahkemesince itiraz yerinde görülmeyerek değerlendirilmek üzere merciine gönderildiği, Antalya 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 18/07/2018 tarihli ve 2018/633 Değişik İş sayılı kararıyla öncelikle Mahkemesince hâkimin reddi hususunda değerlendirme yapılması gerektiğinden bahisle karar verilmesine yer olmadığına dair karar verildiği, bunun üzerine Antalya 19. Asliye Ceza Mahkemesinin 11/09/2018 tarihli yazısıyla reddi hakim talebinin reddi kanaati bildirilerek dosyanın nöbetçi ağır ceza mahkemesine gönderildiği, mercii Antalya 6. Ağır Ceza Mahkemesinin 19/09/2018 tarihli ve 2018/790 Değişik İş sayılı kararıyla iddianamenin iadesi kararına itirazın kabulüne ve hakimin reddi talebinin reddine karar verildiği anlaşılmıştır.

Dosya kapsamı, kanun yararına bozma istemi ve tüm bu açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde; Hâkimin davaya bakamayacağı hâllerde reddi istenebileceği gibi, tarafsızlığını şüpheye düşürecek diğer sebeplerden dolayı da reddi istenebilir. Cumhuriyet savcısı; şüpheli, sanık veya bunların müdafi; katılan veya vekili, hâkimin reddi isteminde bulunabilirler. Ret isteminde bulunan, öğrendiği ret sebeplerinin tümünü bir defada açıklamak ve süresi içinde olguları ile birlikte ortaya koymakla yükümlüdür. CMK’nın 26/3. maddesi uyarınca reddi istenen hâkim, ret sebepleri hakkındaki görüşlerini yazılı olarak bildirecektir. Hâkimin reddi istemi CMK’nın 27. maddesinde belirtilen merciler tarafından değerlendirilip karara bağlanacaktır. İnceleme sonucunda verilecek olan ret isteminin kabulüne ilişkin kararlar kesin olmakla beraber, kabul edilmemesine ilişkin kararlara karşı ise itiraz yoluna başvurulabilir. İtiraz üzerine verilen ret kararı da hükümle birlikte incelenir. Bu açıklamalar karşısında, Cumhuriyet savcısının hakimin reddi talebinde bulunması üzerine Antalya 19. Asliye Ceza Mahkemesinin 11/09/2018 tarihli yazısıyla reddi hakim talebinin reddi kanaati bildirilerek dosyanın gönderildiği Antalya 6. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından inceleme yapılarak, sadece hâkimin reddi hususunda karar verilmesi gerekirken, iddianamenin iadesi kararına karşı yapılan itirazın kabulü ile anılan kararın kaldırılmasına ilişkin de karar verilmesine dair mercii Antalya 6. Ağır Ceza Mahkemesinin 19/09/2018 tarihli ve 2018/790 Değişik İş sayılı kararında isabet bulunmamaktadır.

Kanun yararına bozma istemi yerinde görüldüğünden, mercii Antalya 6. Ağır Ceza Mahkemesinin 19/09/2018 tarihli ve 2018/790 Değişik İş sayılı kesinleşen kararının, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca bozulmasına, bozma nedenine göre sonraki işlemlerin, CMK’nın 309/4-a maddesi gereğince mahallinde merci mahkemesince yerine getirilmesine, 25/06/2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.