Ceza infaz kurumları kişilerin işledikleri suç sebebiyle hapis cezalarını geçirdikleri kurumlardır. İnfaz kurumları mahkumların yaş, cinsiyet, işledikleri suç ve davranış hal ve hareketlerine göre sınıflandırılırlar. Türkiye’de 5275 sayılı ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazı hakkında kanuna göre ceza infaz kurumları aşağıdaki gibi sıralanır.

• Kapalı ceza infaz kurumları
• Yüksek güvenlikli ceza infaz kurumları
• Kadın kapalı ceza infaz kurumları
• Çocuk kapalı ceza infaz kurumları
• Gençlik kapalı ceza infaz kurumları
• Açık ceza infaz kurumları
• Çocuk eğitimevleri

İnfaz kurumlarının türleri yaş, cinsiyet, suçun ağırlığı, mahkûmların davranışları gibi çeşitli kriterler dikkate alınarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, yeterli bina olmaması halinde, farklı kategorilerden gelen mahkûmların aynı binalarda cezalarının infaz edilmesi de mümkündür. Bu infaz kurumlarında güvenlik derecesi, mahkumların birbirleriyle ve dış dünya ile ilişkisi, cezanın çektirilme yöntemleri, eğitim ve iş olanakları gibi farklılaştırmalar mevcuttur.

• Kapalı Ceza İnfaz Kurumları

5275 sayılı kanunun 8. maddesinde kapalı ceza infaz kurumları düzenlenmiştir. Buna göre içten ve dıştan korumaları bulunan dışarıya karşı temasa izin vermeyen infaz kurumlarıdır.    Firarlara karşı yeterli ölçüde önlemler alınmıştır, mahkûmların aynı oda dışındaki mahkûmlarla teması bulunmaktadır. Gereksinimlere göre bireysel veya grup halinde iyileştirme programlarına dahil edilirler.

• Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumları

5275 sayılı kanunun 9. maddesine göre kapalı cezaevlerinden daha sıkı güvenlik önlemleri bulunduran mahkûmların bir veya üç kişi kaldıkları ceza infaz kurumlarıdır. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar, suç amaçlı örgüt kuranlar, kasten adam öldürme suçlarından mahkûm olanlar, uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti yapanlar, devletin güvenliğine karşı suç işleyenler, Anayasal düzene karşı suç işleyen mahkûmlar yüksek güvenlikli ceza infaz kurumlarında infaz edilirler. Bulundukları kurumlarda hal hareket ve tutumlarıyla tehlikeli olan mahkûmlar mahkûmiyet süresine bakılmaksızın yüksek güvenlikli ceza infaz kurumlarına gönderilebilirler. Tutum ve davranışlarıyla bu ceza infaz kurullarına sevk edilenler cezasının üçte birini bu kurumlarda iyi halde geçirirlerse diğer kurumlara gönderilebilirler. Ceza süresi ve işledikleri suç tipiyle yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumlarında iyi halde gerekli süreleri geçiren mahkûmlar kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilebilirler. Bu mahkûmların açık cezaevlerine gönderilmeleri kanunca yasaklanmıştır. Kanunen gereken süre koşullu salıverilmesi için gereken sürenin 2/3’ü kadardır. Süreli cezalarda ise bu oran 1/3’tür.

• Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumu

5275 sayılı kanunun 10. maddesine göre kadın kapalı ceza infaz kurumları yüksek güvenlikli, koruma ve güvenlik personellerinin kadınlardan oluştuğu ve kadın mahkûmların bulunduğu ceza infaz kurumlarıdır. Kadın kapalı ceza evlerinin yetersiz kaldığı durumlarda kadın mahkûmlar, erkek mahkûmlarla bağlantısı olmayan erkek mahkûmların kaldığı kapalı ceza infaz kurumunda hapis cezalarını geçirirler.

• Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumları

12-18 arasındaki tutukluların yaş, cinsiyet ve fiziksel gelişimine göre birbirinden ayrı bölümlerde tutulduğu, öncelikli amacı eğitim ve ıslah olan, içeride ve dışarıda yüksek güvenlik önlemleri alınan ceza infaz kurumudur. 5275 sayılı kanunun 11. maddesinde düzenlenmiştir. Kız çocukları için yeterli bölüm bulunmadığı takdirde kadın kapalı ceza infaz kurumlarının kendilerine ayrılan bölümünde kalabilirler.

• Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumları

5275 sayılı kanunun 12. maddesine göre 18-21 yaş aralığındaki mahkûmların bulunduğu eğitim ve öğretime dayalı firara karşı korumalı ve gerekli önlemlerin alındığı ceza infaz kurumlarıdır. Bu mahkûmlar için ayrı bir ceza infaz kurumu olmadığı takdirde kapalı ceza infaz kurumlarının kendilerine ayrılmış bölümlerinde kalırlar. Yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumlarında kalması gereken mahkûmlar gençlik kapalı ceza infaz kurumlarında kendilerine ayrılmış yüksek güvenlikli bölümlerinde kalırlar.

• Açık Ceza İnfaz Kurumları

5275 sayılı kanunun 14. maddesine göre açık ceza infaz kurumları güvenlik önlemlerinin düşük olduğu, öncelikli amacı mahkûmların iyileşmesi ve meslek sahibi olmalarını sağlamak olan infaz kurumlarıdır. Dışarıyla bağlantı kurma ve sosyalleşme konusunda kapalı ceza evlerine göre çok daha geniş haklara sahip ceza infaz kurumlarıdır. Kapalı ceza infaz kurumlarına göre mahkûmların topluma kazandırılması çok daha kolaydır.

• Çocuk Eğitim Evleri

Yüksek güvenlik önlemlerinin olmadığı, öncelikli amaçlarının eğitim öğretim, mahkûmlara meslek kazandırma ve topluma, sosyal yaşama kazandırma olan çocuk mahkûmların barındığı kurumlardır. 5275 sayılı kanunun 15. maddesinde düzenlenmiştir. 18 yaşına gelmiş fakat eğitim ve öğretim programlarına devam eden mahkûmların eğitim öğretimlerini tamamlamaları için 21 yaşına kadar kalmalarına izin verilir.