Beyaz Kod Nedir? Beyaz Kod Tutanağı ve Süreci

Beyaz kod, Türkiye Cumhuriyeti’nde çalışan sağlık çalışanlarının korunması için hayata getirilmiş bir sağlık koruma uygulamasıdır. Sağlık çalışanlarına karşı şiddet uygulayan kişilere etkili bir şekilde müdahale etmek ve bildirimde bulunmak için getirilen uygulama ile sağlık çalışanlarının korunması amaçlanır. Beyaz kod ile sağlık çalışanlarına uygulanan fiziksel ya da sözlü şiddet hızlı bir şekilde raporlanır ve gerekli müdahalelerde bulunulur.

Beyaz kod, özellikle doktor, hemşire gibi sağlık çalışanlarına karşı uygulanan şiddet olaylarında kullanılan acil durum kodlarından biri olup, hızlı şekilde yardım alabilmeleri için geliştirilmiştir. Amacı şiddeti azaltmak, sağlık hizmetinin kalitesini arttırmak ve şiddeti kayıt altına almak şeklinde sıralanabilir. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızda beyaz kodun ne olduğundan, beyaz kod tutanağından ve beyaz kodun verilmesi ile gelişen süreçten bahsedeceğiz.

Beyaz Kod Nedir?

Beyaz kod, sağlık çalışanlarının hasta ya da hasta yakınları tarafından şiddete uğraması durumunda, olay yerindeki güvenlik görevlilerinin de en hızlı şekilde intikal etmesi için oluşturulan alarm sistemidir. Sağlık çalışanlarına olan şiddeti önlemek amacıyla 2015 yılında getirilen sistem hastane içerisindeki herhangi bir dahili hattan “1111” numarası aranarak ya da “113” numaralı Beyaz Kod Çağrı Merkezi aranarak kullanılır. Son olarak www.beyazkod.saglik.gov.tr adresine giriş yapılarak çıkan form doldurulmak suretiyle beyaz koda ilişkin başvuru yapılır. Tutulan tutanak ile soruşturma da başlatılır.

Sağlık Bakanlığı’nın “Emeğe saygı ve şiddete sıfır tolerans” sloganı ile gelişen güvenlik politikalarından birisi olan beyaz kod müdahale edecek ekibe hızlı ve etkili bir şekilde haber verilmesini sağlamaktadır. Beyaz kod verebilecek kişiler yalnızca doktorlar ya da hemşireler olmayıp stajyerler, intörnler de olabilir. Ancak beyaz kod için en önemli husus beyaz kod tutanağının hazırlanması olup nasıl hazırlanacağı da aşağıda yer almaktadır. Beyaz kodun amacı ise şu şekilde sıralanabilir:

• Sağlıkta şiddet vakalarını azaltmak,
• Sağlık personellerinin güvenliğini arttırmak,
• Sağlık çalışanlarının motivasyonunu yükseltmek,
• Sağlık hizmetinin kalitesini arttırmak,
• Şiddetle mücadelede koordinasyon sağlamak,
• Şiddetin kayıt altına alınmasını sağlamak.

Beyaz Kod Nasıl Verilir?

Beyaz Kod, sağlık çalışanlarına yönelik şiddet, hırsızlık ve cinsel taciz olaylarında verilen bir alarm sistemidir. Beyaz Kod vermek için aşağıdaki yollardan biri kullanılabilir:

• 1111’i Aramak: Beyaz Kod vermek için en kolay yol, hastane içinde bulunan herhangi bir dahili hattan 1111’i aramaktır. 1111’i arayan kişi, olay yerini, olayın zamanını, olayın türünü ve olaya karışan kişi veya kişiler hakkında bilgi vermelidir.
• 113 Beyaz Kod Çağrı Merkezi’ni Aramak: 1111’i aramak mümkün değilse veya olay yerinden ayrılmak mümkün değilse, 113 Beyaz Kod Çağrı Merkezi’ni aramak da mümkündür. 113 Beyaz Kod Çağrı Merkezi, 7/24 hizmet vermektedir.
• www.beyazkod.saglik.gov.tr Adresindeki Formu Doldurmak: 1111’i aramak veya 113 Beyaz Kod Çağrı Merkezi’ni aramak mümkün değilse, www.beyazkod.saglik.gov.tr adresindeki formu doldurmak da mümkündür. Bu form, olay yerinden ayrılmadan veya olay yerine gelen güvenlik görevlilerine yardımcı olmak için doldurulabilir.

Beyaz Kod Durumunda Yapılması Gerekenler

Öncelikle can güvenliğinizi sağladığınızdan ve tehlikeyi uzaklaştırdığınızdan emin olmalısınız. Bunun için, iç hatlardan “1111”i ya da telefonunuzdan “113”ü arayarak yaşadığınız durum hakkında bilgi vermeli, hastanenin güvenlik görevlilerini acilen bulunduğunuz yere çağırmalısınız. Daha sonra bulunduğunuz yerin kapısını kilitleyebilir ya da kendinizi güvenli bir yere alabilirsiniz.

Tehlikenin geçtiğinden emin olduktan sonra yanınıza olaya şahit olan ve olayı doğrudan görmüş olan en az 2 tane hastane görevlisini de alarak “beyaz kod tutanağı” tutmalısınız. Bunu A4 kağıdına kendiniz tutabileceğiniz gibi, hastanenin verdiği beyaz kod formuna da doldurabilirsiniz. Tutanak tutulurken, olayla ilgili bütün yaşanılanları sansürleme yapmadan, kullanılan ifadeleri açık bir şekilde belirterek yazılması ve delil olarak eklenebilecek görüntü kaydı, fotoğraf türünden bir veri varsa bunu da belirterek yazılması en önemli hususlardan biridir. Hemen sonrasında ise sendikamızla iletişime geçmeniz gerekiyor.

Beyaz Kod Tutanağı

Beyaz kod tutanağının üst kısmına olay tarih ve saati ile birlikte olay yeri yazılır. Devamına şüpheli şahısların varsa bilgileri, eğer kimlik bilgileri yoksa boy, kilo, cinsiyet, yaş aralığı gibi kimliğini tespit etmeye yarayacak bilgileri yazılır. Devamında şüpheli şahsın doktora yönelik uyguladığı şiddetin ne olduğu yazılır. Örneğin şüpheli (…) şahıs tarafından sözel ve fiziksel şiddete (yüzüme yumruk atmak şeklinde gerçekleşti) maruz kaldım şeklinde ifade edilir. Olayda sansür yapılmadan açık bir şekilde nasıl gerçekleştiği tutanakta anlatılmalıdır.

İlgili olayla ilgili görüntü ve ses kaydı olması halinde bunlara ilişkin bilgi istenir. Son kısmına işbu tutanak tarafımca olay yerinde tanzim edildikten sonra imza altına alınmış denilerek tarih ve saat yazılır. Alt kısıma da varsa tanıklar yazılır ve imzaları atılır, aynı şekilde mağdur da ad ve soyadını yazarak imza atar. Beyaz kod tutanağında önemli olan husus tanıklardır. Nitekim olayın ispatlanması için hatta sonrasında tazminat veya ceza davalarının yürütülmesi için tutanakta adı geçen tanıkların dinlenmesi de mümkün hale gelir.

Beyaz kod durumunda tutulması gereken Beyaz Kod Tutanağı için oluşturulmuş örnektir. Beyaz Kod tutanak örneği üzerinde düzenleme yaparak ya da boş bir A4 kağıdına yazarak tutanağınızı oluşturabilirsiniz. Beyaz kod tutanağı örneği üzerinde ilgili açıklamalar yer almaktadır.

TUTANAKTIR

Olay Tarihi:

Olay Saati:

Olay Yeri:

Şüpheliler:

(Şüphelilerin varsa bilgileri ve kimliklerinin tespitinde ayırt edici olabilecek boy, kilo, cinsiyet, saç rengi, yaş aralığı gibi tanımlayıcı ifadeler)

Yukarıda zikredilen kişi / kişiler tarafından sözel ve / veya fiziksel şiddete maruz kaldım. Söz konusu hadise şu şekilde vuku bulmuştur:

(Kişi ya da kişleri açıkça tanımladıktan sonra tarafınıza uygulanan sözel ve / veya fiziksel şiddet, hakaret, taciz, hırsızlık gibi yaşadığınız durumu belirten uygun ifadeyi ekleyiniz. Burada olayı başlangıcından itibaren anlatınız. Mümkünse olayı anlatırken tahmini zaman aralıklarını belirtiniz. Olayı anlatırken size karşı kullanılan hakaret ya da tehdit gibi ifadeleri hiçbir şekilde sansürlemeden, olduğu gibi açık açık yazınız.)

İlgili olayın görüntü ve / veya ses kaydı bulunmaktadır / bulunmamaktadır.

(İlgili olayın olduğu yerde kamera kaydı mevcut ise açıkça belirtiniz. Olayın görüntü ve ses kaydının olup olmadığı hakkında ilgili personelden bilgi isteyiniz. Olayın olduğu yerde ilgili açıda kamera varsa, belirtiniz.)

İş bu tutanak tarafımdan olay yerinde tanzim edildikten sonra, imza altına alınmıştır.

Tarih:

Saat:

1. Tanık – Ad Soyad- İmza
2. Tanık – Ad Soyad- İmza
3. Yönetici – Ad Soyad- İmza
4. Mağdur – Ad Soyad- İmza

Beyaz Kod Verilmesi Sonrası Süreç

Hekimlerin çeşitli nedenlerle şiddete maruz kalması mümkündür. Hastane ortamı kişilerin oldukça gergin olduğu bir ortamdır zira randevu sırasından dolayı, hastanın vefat etmesi ya da personelin tutumu, kişinin memnuniyetsizliği ya da bilgilendirmenin hatalı yapılması gibi çeşitli nedenlerle şiddete başvurdukları görülmektedir. Hekim ya da diğer sağlık personelleri öncelikle dahili numara olan “1111” arayarak önlemlerin alınması için görevli personellerin gelmesini sağlar. Ardından “113” numaralı hat aranarak beyaz kod işlemleri başlatılır. Şiddete maruz kalan personel için başvuru kaydı sisteme yapılır.

Yapılan başvuru ÇGB denilen Sağlıkta çalışan güvenliği bildirim sistemi ile şiddete uğrayan personele ulaşılır ve olay tutanağının de eklendiği bir form ile şiddet başvuru formu düzenlenir. Personelin şikayetçi olup olmadığına bakılmadan 24 saat içerisinde il koordinatörlüğüne intikal ettirilir. Mağdur olan sağlık personeli sonrasında tazminat davası açabileceği gibi şikayetçi olarak ceza davası da açılmasını sağlayabilir. Beyaz kod sonrası süreç şu şekilde ilerler:

• Güvenliğinizin Sağlanması: En kısa zamanda ulaşılamayacak ya da güvenliğinizin kesin olarak sağlanacağı bir yere ulaşın.
• Beyaz Kod Verilmesi: 1111 dahili aranarak, 113 Beyaz Kod Çağrı Merkezi aranarak ya da beyazkod.saglik.gov.tr adresindeki form üzerinden beyaz kod verilir.
• Olay Yerine Güvenlik Görevlilerinin İntikali: Beyaz Kod verildiğinde, olay yerine en hızlı şekilde güvenlik görevlileri intikal eder. Güvenlik görevlileri, olay yerinin güvenliğini sağlar ve olaya karışan kişileri tespit eder.
• Olay Yerinde Yapılan Tespitler: Güvenlik görevlileri, olay yerinde yaptığı tespitler doğrultusunda bir olay tutanağı hazırlar. Bu tutanakta, olayın yeri, zamanı, türü, olaya karışan kişi veya kişiler, olayda kullanılan araçlar veya malzemeler gibi bilgiler yer alır.
• Soruşturma Başlatılması: Güvenlik görevlilerinin olay yerinde yaptığı tespitler, olayla ilgili soruşturmanın başlatılması için yeterli ise, soruşturma başlatılır. Soruşturma, kolluk kuvvetleri tarafından yürütülür.
• Adli İşlem Yapılması: Soruşturma sonucunda, olaya karışan şüpheli hakkında adli işlem yapılır. Bu işlemler, sağlık çalışanının şikâyeti doğrultusunda başlatılır.

Hastane Acil Durum Kodları

Hastane acil durum kodları renklere göre ayrılmış kolay ulaşılabilir bir sistem haline getirilmiştir. Çeşitli acil durumlarda örneğin yangın, şiddet gibi durumlarda acil bir şekilde müdahale edilmesini sağlayan kod sistemindeki renklerden ve nasıl ulaşılabilir olduğundan aşağıda bahsedeceğiz. Örneğin mavi kod, kalp ya da solunum durması durumlarında acil bir şekilde hastaya müdahale edilmesi gerektiğinde zira aksi takdirde hastanın ölümüyle dahi sonuçlanabileceği ihtimalinden bahsedilmektedir. Bunun dışında çocukların güvenli bir şekilde korunması için pembe kod getirilmiş olup olası çocuk kaçırma ya da kaybolma vakalarında bu kod kullanılır.

Beyaz kod, hastanede meydana gelebilecek hırsızlık, fiziksel saldırı, cinsel taciz gibi durumlarda kullanılan özellikle sağlık personelinin şiddete uğraması halinde kullandığı 1111 numaralı kodu tuşlayarak yetkililere haber verdiği sistemdir. Fail olay yerinden uzaklaştırılır ve hastane polisi olay yerine acil bir şekilde müdahale eder. Beyaz kod kimi hastanelerde siyah kod olarak da adlandırılmaktadır. Bunun dışındaki kodlar sarı, turuncu ve kırmızı olarak üç renge ayrılır. Kırmızı kod yangın ya da duman görülmesi halinde, turuncu kod kimyasal madde sızıntısı halinde, sarı kod ise büyük kazalar ya da afetler neticesinde çok sayıda hastanın hastaneye intikal etmesi halinde kullanılır. Aşağıda bu kodlar ayrıntılı şekilde açıklanmıştır:

• Beyaz Kod (1111): Sağlık personellerine yönelik bir şiddet durumunda önlenmesi amacıyla kullanılan acil durum kodu.
• Mavi Kod (2222): Acil tıbbi müdahale gerektiren bir durum halinde hastaya, hasta yakınına ya da tüm hastane personeline kısa sürede müdahale edilmesini sağlayan acil durum kodu.
• Pembe Kod (3333): Hastanede tedavi gören bebek ve çocukların kaçırılma girişimlerinde kullanılan acil durum kodu.
• Kırmızı Kod (4444): Hastanede yangın ya da duman görüldüğünde kullanılan acil durum kodu.
• Sarı Kod: Doğal afet ve benzeri felaket durumlarında kullanılan acil durum kodu.
• Turuncu Kod: Teknik, kimyasal ya da fiziksel acil durumlarda kullanılan acil durum kodu.