Bekçilik Güvenlik Soruşturması

Bekçilik güvenlik soruşturması bekçi alımlarının son zamanlarda artması ile sıkça tarafımıza sorulmaya başlanmıştır. Anayasa Mahkemesi tarafından hukuka aykırılıklar içerdiği gerekçesiyle iptal edilen güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yeni yasa tasarısı ile birlikte aykırılıkların giderilmesi suretiyle yeniden düzenlenerek gündeme gelmiştir. Bu yasa kapsamında kimlerin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulacağı, hangi yakınlık derecesindeki akrabaların inceleneceği, kişisel verilerin korunması kapsamında elde edilen bilgilerin ne şekilde elde edilip hangi süre zarfında kullanılabilir olacağı gibi hususların tümü açık olarak düzenlenmiştir. İlk defa memurluğa ya da kamu hizmetine girecek olan adaylar hakkında uygulanacak olan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması prosedürü bu yasa ile bekçi güvenlik soruşturması şeklinde de uygulanabilecektir. Bekçilik güvenlik soruşturması tıpkı kamu görevine ya da memurluğa ilk defa atanacak olan adaylarda olduğu gibi belli şartların sağlanıp sağlanmadığının ve adayın bu şartları haiz olup olmadığının tespiti ile ilgilidir. Bekçilik güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması gereken kurumlardandır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kişinin hakkında devam eden bir adli yargılamanın, mevcut durumunda memur olmasına engel teşkil edecek bir güvenlik probleminin olup olmadığının, adli sicilinin tespiti ile devletin bekasına aykırı faaliyetler yürüten terör örgütleri ile kendisinin yahut yakın çevresinde etkisi altında kalabileceği insanların herhangi bir iltisakının varlığının tespiti şeklinde gerçekleşmektedir.

Bekçiler İçişleri Bakanlığına bağlı Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde görev alırlar. Yaptıkları görev kolluk görevidir. Bu nedenle güvenlik soruşturmaları detaylı araştırılır. Polis ve asker güvenlik soruşturmalarında nelere dikkat ediliyorsa bekçi güvenlik soruşturmasında da bu hususlar irdelenir. Bu kapsamda bekçi olmak isteyen adayların da otel kayıtları, sosyal medya paylaşımları, etkisinde kalabilecekleri yakın çevreleri, anne baba kardeş ve alt üst soyları incelenebilecek, olumsuz bir kanaat oluştuğu takdirde atamaları ya da göreve başlamaları iptal edilebilecektir. Yine bu adayların geçmişte okuduğu okullar, gittikleri dershane ve kaldıkları yurtlar da önem arz edecek ve bu kurumların herhangi bir FETÖ/PDY işbirliği içinde olduğu durumlarda adaylar güvenlik soruşturmalarının olumsuz neticelendirilmesi suretiyle ilişiklerinin kesilmesi durumuyla karşılaşabileceklerdir.

Bekçilik Güvenlik Soruşturması Süreci

Güvenlik soruşturması, arşiv araştırmasındaki hususlara ilave olarak kişinin; görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının, mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir. Bekçi güvenlik soruşturmasında bu bilgilere ek olarak, bekçi olmak isteyen kişilerin taşıması gereken şartları taşıyıp taşımadığına da bakılır. 772 Sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’nun 6.maddesinde bekçi olmak isteyen kişilerin taşıması gereken nitelikler düzenlenmiştir. İşbu maddeye göre;

• Türk vatandaşı olmak,
• İlkokulu bitirmiş olmak,
• Askerlik ödevini bitirmiş olup 30 yaşından yukarı olmamak,
• Görevini yapmaya engel olabilecek bir hastalık veya engelliliği bulunmadığı sağlık kurulu tarafından verilmiş raporlarla tevsik edilmiş olmak,
• Ağır hapis veya affa uğramış olsalar bile zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanmak, dolanlı iflas veya yüz kızartıcı başka bir fiilden dolayı hapis cezasından hükümlü bulunmamak,
• Türk toplum telakkilerine göre kötü şöhretli tanınmamak,
• Kamu haklarından mahrum olmamak, kamu hizmetlerinden mahrumiyet Cezası ile mahkum bulunmamak,

Şartlarının bekçi olmak isteyen kişide bulunması gerekir. Bununla beraber bekçiliğe giriş sınav ile olmaktadır. Bu sınavın esasları Çarşı ve Mahalle Bekçiliğine Giriş Sınavı Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir. İlgili yönetmeliğin 5. maddesinde adaylarda aranan şartlar düzenlenmiştir. Bu maddeye göre;

“MADDE 5 – (1) Çarşı ve mahalle bekçisi olacaklarda aşağıdaki niteliklerin bulunması şarttır:

a) Türk vatandaşı olmak,

b) İlkokulu bitirmiş olmak,

c) Askerlik ödevini bitirmiş olmak,

ç) 18 yaşını tamamladıktan sonra yaptırılan yaş düzeltmelerinde düzeltmeden önceki yaş dikkate alınmak kaydıyla, başvuru tarihi itibarıyla 18 yaşını tamamlamış ve 31 yaşından gün almamış olmak,

d) Ağır hapis veya altı aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile zimmet, ihtilas, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanmak, dolanlı iflas veya yüz kızartıcı başka bir fiilden dolayı hapis cezasından hükümlü bulunmamak,

e) Türk toplum telakkilerine göre kötü şöhretli tanınmamak,

f) Kamu haklarından mahrum olmamak, kamu hizmetlerinden mahrumiyet cezası ile mahkûm bulunmamak,

g) Memuriyete engel bir hali bulunmamak,

ğ) Silah taşımaya veya silahlı görev yapmaya hukuki bir engeli bulunmamak,

h) Sağlık Yönetmeliğinde belirtilen şartları taşımak,

ı) Adayın kendisinin ve evli ise eşinin; genelev, birleşme yeri, randevuevi, tek başına fuhuş yapılan konut ve benzeri yerlerde çalışmış veya aracılık ve bekleyicilik fiillerinde bulunmamış olmak, genel ahlak ve edebe aykırı mahiyette her türlü yazılı, sesli ve görüntülü eserleri, kaydedildiği materyale bakılmaksızın üretmek ve satmaktan veya kumar, uyuşturucu veya uyarıcı madde nedeniyle, hakkında herhangi bir adli veya İdari soruşturma veya kovuşturma devam ediyor olmamak, bunlardan dolayı İdari yaptırım uygulanmamak veya bu işler nedeniyle hüküm giymemiş olmak,

i) Alkol, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanımı nedeniyle tedavi görmüş veya görüyor olmamak,

j) Sağlık Yönetmeliği hükümleri hariç, herhangi bir nedenle polis eğitim kurumlarından çıkarılmamış olmak,

k) Terör örgütleri ile bu örgütlerin legal veya illegal uzantılarının eylemlerine, toplantılarına, yürüyüş ve mitinglerine karışmamış, desteklememiş ve katılmamış olmak,

l) Başvuru tarihinde herhangi bir siyasi partiye veya siyasi partilerin yan kuruluşlarına üye bulunmamak,

m) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumlu olmak.

(2) Birinci fıkranın (b) bendinde belirtilen eğitim düzeyi için gerektiğinde İçişleri Bakanlığınca üst sınır belirlenebilir.” Şeklinde olup madde metninden de görüleceği üzere adayın güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumlu olması şartı aranmaktadır.

Bekçi güvenlik soruşturması süreci alım yapan valilik veya kaymakamlığa yapılacak bir başvuru ile başlayan ve çeşitli aşamalar içeren bir süreçtir. Adayın bekçilik için gerekli şartları taşımasının akabinde yapacağı başvuru ve geçirilecek mülakatların sonucunda asil aday olarak göreve başlamaya hak kazanan bekçi adayı güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması da tamamlandıktan ve olumlu sonuçlandıktan sonra görevini icra etmeye başlayabilir hale gelmektedir.

Çarşı ve mahalle bekçisi olacak adaylar her şey bittikten sonra son olarak güvenlik soruşturmasına ve arşiv araştırmalarına tabi tutulacaklardır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması taleplerinin ilgili kuruma ulaşmasından itibaren;

• Arşiv araştırması sonuçları en geç 30 iş günü,
• Güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 iş günü,

içinde talep eden kuruma bildirilir. Soruşturma ve araştırma sonucunu içeren bilgi ve belgeler, ilgilinin işlemini yapan kurum dosyasında asgari “gizli” gizlilik derecesinde aidiyet konusuna göre fiziki veya elektronik ortamda muhafaza edilir. Adayların bekçi olabilmesindeki etkenlerden biri olan bekçi güvenlik soruşturması olumlu olması sonucunda emniyet güçlerine katılabilirler. Bu bekçi güvenlik soruşturması uygulaması aslında sadece bekçilikte değil her bir güvenlik birimine girişte herkese uygulanan bir uygulamadır. Güvenlik soruşturması sonunda yapılan kazanan açıklaması, soruşturmadan geçen adaylar için yapılmaktadır. Soruşturmayı geçemeyenler direk olarak elenenler arasındadır.

• Adayın mezun olduğu okullar ve kaldığı yurtlara bakılmaktadır
• Kişilerin bağlı olabilecekleri cemaat bağlantıları (fetö, ypg, pkk vb)
• Araştırması yapılan adayın sosyal medyadaki hesaplarındaki paylaşımları
• Adayın sahip olduğu fikir yapısı

Bu kriterler arasında bekçi güvenlik soruşturması uygulaması içinde en çok dikkat edilen fetö cemaati ile alakalı olunup olunmamasıdır. Yurtlarında kalınması gibi etmenler. Danıştay tarafından verilen kararlar doğrultusunda güvenlik soruşturmasında yapılacak konular şunlardır:

• Aday kişilerin kolluk kuvvetleri tarafından aramada olup olmama durumu
• Kolluk kuvvetleri ve istihbarat kısımlarında bulunduğu ilişiği
• Adli sicil kaydının temizliğine ve hakkında var olan tahdit var olup olmamasına
• Yıkıcı ve bölücü olarak herhangi bir bölücü örgütle ilişiğinin olup olmamasına
• Ahlaki durumuna
• Yabancılar ile ilgisinin ne derece olduğuna ve sır saklamasındaki becerilerine bakılarak tespit edilmektedir.

Güvenlik soruşturması süreci, yönetmelikte belirli sürelere tabi tutulmasına rağmen bazı hallerde çok uzun bir zaman alabilmektedir. Bu gibi durumlarda adayın yapması gereken ilk şey kurumla bağlantıya geçmek olacaktır. Bu iletişim telefonla kurulabileceği gibi yazılı bir dilekçe ile başvurulması ve başvuruların bu şekilde kanıtlanabilir olması açısından daha yerinde olacaktır. Adayın olumsuz bir yanıt alması güvenlik soruşturmasının iptali ile ilgili dava açabilmesi için belge niteliğinde sayılacaktır. Bekçilik güvenlik soruşturması olumsuz gelen adayların 60 gün içerisinde işlemin iptaline ilişkin bir idari dava süreci başlatmaları gerekmektedir.

Bekçilik Güvenlik Soruşturmasında Nelere Bakılır?

Bekçilik güvenlik soruşturması nasıl olumsuz olur şeklinde tarafımıza çok sayıda soru yöneltilmektedir. Bu soruya verilecek belli başlı yanıtlar ise şu şekilde sıralanabilir:

• Kapatılan kurumlarda SGK, yurt, okul, dershane, ev kaydı,
• Bankasya hesabına talimatla para yatırılması durumu,
• Otel kayıtları,
• Facebook ve twitter paylaşımları,
• Aileniz ve yakın çevrenizde ihraç edilen akrabalarınız olması.
• Hakkınızda açılmış soruşturma veya kovuşturma dosyası olması. (https://giris.turkiye.gov.tr/Giris/ buradan hakkınızda açılmış davaları görebilirsiniz.)

Bunun yanında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında sadece kişinin kendisi ile ilgili hususlara değil, aynı zamanda kişinin içinde bulunduğu ortam ve insanlar hakkında da kapsamlı bir araştırma yapılır.  Her olumsuzluk sebebin farklı somut sebeplere dayandığı unutulmamalıdır. Dava dilekçenizin size özel ve durumunuzu açıklar nitelikte belgeleri içermesi hak kaybınızı en aza indirgemek için kullanılması gereken bir yoldur. Bekçilik güvenlik soruşturmanız olumsuz geldiği takdirde ivedilikle idare hukuku avukatı ile irtibata geçebilir ve izlemeniz gereken yol hakkında bilgi edinebilirsiniz. Bekçilik güvenlik soruşturmasına takılan adaylara valilik veya kaymakamlık tarafından tebligat yapacaktır. Tebligatın size ulaştığı tarihten itibaren 60 gün içinde yürütme durdurma istemli iptal davası açmanız gereklidir. Bu süre hak düşürücü süredir.