Adi Malul Nedir? Ne Kadar Maaş Alır?

Adi malullük, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu değil, diğer nedenlerden kaynaklanan maluliyet durumlarını ifade eder. Bir diğer ifadeyle vazife malullüğü kapsamında olmayan ancak SGK tarafından bir takım sebeplerle maluliyet aylığı ödenen maluliyetlere adi malullük denir.  Örneğin, bir kişinin trafik kazası sonucu oluşan yaralanma veya bir hastalık sonucu meydana gelen bir engellilik durumu adi malullük kapsamına girer. Emekli Sandığı Kanununa göre her ne nedenle olursa olsun vücutlarında meydana gelen zararlar ve uğrayacakları iyileşmesi imkansız hastalıklar yüzünden görevlerini yapamayacak duruma gelen iştirakçi ve tevdiatçılara malul denir. Bu nedenle ödenen aylıklara da malullük aylığı adı verilmektedir. Adi malul, vazife malulu ve harp malulu olmak üzere 3 çeşittir. Adi malul maaşları şu an en az 10.000 TL’dir.

Kişiler ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladıkları tarihten sonra meydana gelecek engellilik (sakatlık) riskine karşı, malullük sigortası ile sosyal güvenceye sahip olurlar. Bir hastalık ya da kaza sonucunda kişinin belirli organlarında kayıp veya vücudunda belirli derecede fonksiyon kaybı meydana gelebilir. Kişi bedensel ve zihinsel bakımdan süreklilik kazanmış bu durum sebebiyle çalışma ve kazanma gücünde bir azalma ya da yetersizlikle karşılaşabilir. Bu durum kişinin gelirinde azalmaya veya gelirinin kesilmesine neden olur. Yetersizliklerin yol açtığı çalışma ve kazanma gücündeki kayıp sonucu ortaya çıkan gelir azalması ya da gelir kesilmesine karşı asgari bir gelir garantisi ile bu kişilerin sosyal güvenlikleri sağlanır. Emekli olmak için 3 koşul aynı anda gerçekleştiğinde emeklilik dilekçesi verilerek emekliliğe ayrılabilir. Bu 3 şart;

• Yıl,
• Prim günü,
• Yaş koşullarıdır.

Fakat bazı özel durumlarda 3 koşul değil de 2 koşul şartı aranır. Bu durumlar, engelli emeklilik ve malulen emeklilik durumlarıdır. Ayrıca malullük aylığı bağlanan hak sahipleri ve geçindirmekle yükümlü olduğu kişiler hastalık riskine karşı da sosyal güvenlik ile korunurlar. Bunlar da yoksa malullük hali, biri o konunun uzmanı olması koşulu ile en az üç hekim tarafından birlikte verilecek raporla saptanır. Bu hekimlerden ikisi Emekli Sandığı kapsamındaki kurumların, birinin de iştirakçinin çalıştığı kurumun hekimi olması şarttır. Düzenlenen rapora dayanarak malullük nedeniyle emekliye ayrılmayı memur isteyebileceği gibi; kurumun da memuru re’sen emekli etme yetkisi vardır. Malulen emekli olan memurların gerekli sağlık şartlarını tekrar sağlamaları halinde, bu durum resmi sağlık kurumlarınca tespiti sağlandığı takdirde, göreve dönmek isteyen memurların eski derece ve niteliklerine uygun göreve atanacakları da güvene altına alınmıştır. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu makalemizde adi malullük durumundan bahsedeceğiz.

Malul Olmak Nedir?

Malullük sigortasından yardım almak için öncelikle malul olmak, malul sayılmak şarttır. Ancak malul duruma gelmiş olmak, sosyal sigorta ilişkisi kurulmadan sonra gerçekleşmiş olmalıdır. Sosyal sigorta hukukumuzda üç türlü malullükten söz edilir. Bunlar;

• Malullük ya da başka bir ifade ile adi malullük,
• Vazife malullüğü,
• Harp malullüğüdür.

Vazife malullüğü ve harp malullüğü m. 4/c kapsamında çalışan sigortalılar için söz konusu olan bir malullük türüdür. İşçiler ve bağımsız çalışanlar bakımından (m. 4/a-b) vazife malullüğü söz konusu olmaz. Görevini yaparken ya da görevi nedeniyle ortaya çıkan malullük durumunu ifade eden vazife ve harp malullüğü, işçiler ve bağımsız çalışanlar bakımından mümkün değildir.

Malullük hali, biri o konunun uzmanı olması koşulu ile en az üç hekim tarafından birlikte verilecek raporla saptanır. Bu hekimlerden ikisi Emekli Sandığı kapsamındaki kurumların, birinin de iştirakçinin çalıştığı kurumun hekimi olması şarttır. Düzenlenen rapora dayanarak malullük nedeniyle emekliye ayrılmayı memur isteyebileceği gibi; kurumun da memuru re’sen emekli etme yetkisi vardır. Malulen emekli olan memurların gerekli sağlık şartlarını tekrar sağlamaları halinde, bu durum resmi sağlık kurumlarınca tespiti sağlandığı takdirde, göreve dönmek isteyen memurların eski derece ve niteliklerine uygun göreve atanacakları da güvene altına alınmıştır.

Malullük Sigortasında Yardım Alma Şartları

Sosyal sigorta sistemimizde malullük sigortasından sigorta yardımı alabilmek için sigortalının;

• Malul sayılacak bir duruma düşmüş olması,
• Sosyal sigorta mevzuatında öngörülen (sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı gibi) şartları sağlamış olması,
• İşten ayrılması,
• Talepte bulunması

şartlarını sağlaması gerekir. Emekli olmak için bu koşullar aynı anda gerçekleştiğinde emeklilik dilekçesi verilerek emekliliğe ayrılabilir. Fakat bazı özel durumlarda bu koşullardan ikisi aranır. Bu durumlar, engelli emeklilik ve malulen emeklilik durumlarıdır.

Adi Malul Nedir?

Genel malullük veya adi malullük ilk defa sigortalı olarak tescil edildikten sonra ortaya çıkan malullük durumudur. Bu malullük m. 4-a-b-c sigortalıların tamamı hakkında söz konusu olan malullüktür. Kanunun 25. Maddesinin 1. fıkrasına göre “Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %60’ımı, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.”

Kanuna göre malul sayılmak için;

• İşçiler ve bağımsız çalışanlar bakımından (m. 4/a-b) çalışma gücünün veya meslekte kazanma gücünün en az %60’ını kaybetmiş olmak
• Memur ve diğer kamu görevlileri için ise (m. 4/c) çalışma gücünün %60’ını kaybetmiş olmak
• Vazifesini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiğinin Kurum Sağlık Kurulu’nca tespit edilmiş olması

şarttır.

Vazife malullüğü kapsamına giren haller dışındaki sebep ve hallerden doğan malullük çeşidi olup bu kapsamda bağlanan aylığa da adi malullük aylığı adı verilmektedir. 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunun 44. maddesinde bu husus düzenlenmiştir. Adi malullük talebinde bulunan kişi tarafından alınan rapor kuruma verilir. Kurum ilgili raporu Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderir. Sosyal Güvenlik Kurumunu bünyesinde bulunan Sağlık Kurulunca malullük verilip verilmeyeceği karara bağlanır. Adi malul üzerinden emekli olabilmek için kişinin en az 10 yıl hizmet süresi bulunmalıdır. Kurumu tarafından malulen emekliye sevk edilen kişi gerekli şartları taşıyor ise malulen emekliye ayrılır, kişiye emekli maaşı bağlanır.

Malul sayılmak için çalışma gücündeki kaybın ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra ortaya çıkmış olması gerekir. Aksi takdirde, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün %60’ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse, sigortalı bu hastalık veya özrü sebebiyle malüllük aylığından yararlanamaz.

Memur ve diğer kamu görevlilerinin çalışma güçlerinin %60 ını kaybetmiş olmaları yahut vazifelerini yapamayacak duruma düştüklerinin tespit edilmesi durumunda kendilerine mutlaka malullük sigortasından aylık bağlanması gerekmez. Adi malullük kararı Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilmiş olsa bile çalışmasına engel teşkil etmeyen yani başka vazife veya sınıflara nakil suretiyle başka bir görevi de yapmaları mümkün olması durumunda çalışmaya devam edebilirler. Ancak bu durumda olan kimselerin malul olma hakları korunur. Kanuna göre yeniden malullük durumunda tekrar son vazifesini yapamayacağına dair rapor almak suretiyle bu haktan faydalanabilirler.

Memur ve diğer kamu görevlilerinin uzun süreli hastalıkları halinde de malul sayılabilirler. Vazifelerini yapamayacak derecede hastalığa uğrayanlar, hastalıkları kanunlarında tayin edilen sürelerden fazla devam etmesi halinde, hastalıklarının mahiyetlerine ve doğuş sebeplerine göre malul veya vazife malulü sayılırlar.

Malullük Aylığı Nasıl Bağlanır?

Malullük aylığı bağlanması için sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine yazılı olarak başvurulmalıdır. Başvurunun ardından yetkili sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarına sevki yaptırılacaktır. Bu sağlık kurullarınca düzenlenen raporun incelenmesi sonucu SGK Sağlık Kurulu sigortalının maluliyet şartlarını taşıyıp taşımadığına karar vermektedir. Hizmet akdine tabi çalışan ve kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi ve Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi ile başvurmaları gerekmektedir. Kamu görevlileri ise emekliye sevk onayı ve Sağlık Kurulu Raporu ile Kurumları aracılığıyla başvuracaklardır.

Maluliyete ilişkin SGK sağlık kurulunca yapılacak değerlendirmeye esas teşkil eden sağlık kurulu raporları Eğitim ve Araştırma Hastaneleri, Devlet Üniversite Hastaneleri ve Devlet Hastaneleri tarafından düzenlenir. Sigortalıların bu hastanelere sevki malul oldukları iddiasıyla başvuruda bulundukları, bağlı bulundukları sosyal güvenlik merkezleri veya il müdürlüklerince yapılır.

Adli Malul SGK İncelemesi Kriterleri

SGK Sağlık Kurulları, raporları  inceleyerek ;

• Çalışma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarını,
• Erken yaşlanma halini,
• Vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücü kaybını,
• Malullük derecelerini

belirlemeye yetkili hekimlerden oluşan kurullardır. Sigortalılar, SGK sağlık kurullarının kararlarına karşı bağlı bulundukları sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğünün ilgili servislerine başvurarak itiraz edebilir ve dosyalarının Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca yeniden değerlendirmesini talep edebilirler.

Adi Malullük Halinin Sağlık Kurulunca Tespiti

 Sağlık Kurulu: “Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca düzenlenecek raporlardaki teşhis ve bu teşhise dayanak teşkil eden belgeleri incelemek suretiyle, çalışma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarını belirlemeye yetkili hekimlerden ve/veya diş hekimlerinden oluşan kurullar” olarak tanımlanmaktadır.

5510 sayılı Kanunun 25. maddesine göre, sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %60’ını, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malul sayılmaktadır.

Maluliyet Tespit İşlemleri Yönetmeliğinin 5. maddesine göre, maluliyet tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye,

• Sağlık Bakanlığı eğitim ve araştırma hastaneleri,
• Devlet üniversitesi hastaneleri,
• Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı eğitim ve araştırma hastaneleri,
• Sigortalıların ikamet ettikleri illerde (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen hastanelerin bulunmaması durumunda sağlık kurulu raporu düzenlemeye yetkili Sağlık Bakanlığı Devlet Hastaneleri,
• Belgelenmesi kaydıyla herhangi bir üniversite hastanesi veya devlet hastanesinde, yoğun bakımda tedavisi devam eden ve yatmakta olduğu hastaneden başka bir hastaneye nakli hayati risk taşıyorsa yatmakta olduğu hastane,
• Belgelenmesi kaydıyla (a), (b), (c) ve (ç) bentleri dışında kalan yataklı sağlık hizmet sunucularında yoğun bakımda tedavisi devam ederken yatmakta olduğu hastaneden başka bir hastaneye nakli hayati risk taşıyanlara yatmakta olduğu hastaneler yetkilidir.

TSK Adi Malullük Nedir?

TSK ve Emniyet mensupları yaptıkları görevleri ve hizmet sınıfları itibariyle kendi teşkilat kanunlarına ve kendi sağlık yönetmeliklerine tabidirler. Sağlık konularında da TSK Sağlık Yeteneği Yönetmeliği, Emniyet Teşkilatı Sağlık Yeteneği Yönetmeliği hükümlerinde yer alan sağlık şartlarına göre değerlendirilir. Bu yönetmeliklerde yer alan hususlar şayet ilgilinin TSK veya Emniyet içerisindeki görevini yapamayacak durumda olduğunu gösterir rapor alınması gereklidir. Çalışma gücündeki elek oranları bedeni ve ruhi kayıpları eşit olan her sigortalı için eşit nitelikte olan kayıptır. Hukukumuzda çalışma gücündeki kayıplar “Maluliyet Tespit İşlemleri Yönetmeliği” çerçevesinde SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından sağlık kurulu raporuna dayalı olarak belirlenir.

Herhangi bir hastalık veya kaza sonucu çalışma veya meslekte kazanma gücünü en az % 60 oranında kaybettiği SGK Sağlık Kurulunca tespit edilen kişiler malul sayılır. Sigortalıların sağlık kurumlarından alacakları maluliyete ilişkin raporlar, Kanuna göre malul sayılmaları için yeterli değildir. Sigortalının malul sayılabilmesi için, çalışma gücünün veya meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını kaybettiğinin SGK Sağlık Kurulunca tespit edilmesi gerekir. Malul sayılan sigortalıların malullük aylığından yararlanabilmeleri için;

• En az on yıldır sigortalı olması ve toplam olarak 1800 gün uzun vadeli sigorta kolları primi ödemesi,
• Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğuna karar verilmiş ise sigortalılık süresi şartı aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
• Maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılması, faaliyetine son vermesi ve görevinden ayrılması,
• Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların ise kendi sigortalılığı nedeniyle Kuruma genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin borcu olmaması
• SGK’ya yazılı dilekçe ile başvurması

gerekmektedir.

TSK Adi Malullük Şartları

Personelin malullük durumu Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’ndeki atıflara göre Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tespit edilmektedir. Personelin Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı eğitim ve araştırma hastanelerinden malullük durumuna ilişkin sağlık raporu alması gerekmektedir.  TSK Adi malullük Şartlarıda  Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tespit edildiği için burada yukarıda değinilen hususlar ile aynı olacaktır.

Buna göre;

• En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
• Maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması,

şartlarını sağlaması durumunda adi malullük maaşına hak kazanacaktır.

TSK Adi Malullük Hakları

Malullük nedeniyle emekliye ayrılmayı memur isteyebileceği gibi; kurumun da personeli re’sen emekli etme yetkisi vardır. Malulen emekli olan personelin gerekli sağlık şartlarını tekrar sağlamaları halinde, bu durum resmi sağlık kurumlarınca tespiti sağlandığı takdirde, göreve dönmek isteyen personelin eski derece ve niteliklerine uygun göreve atanacakları da güvene altına alınmıştır. Fakat her adi malullük durumunda emekliye sevk işlemi gerçekleşmez. Adi malullük kararı Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilmiş olsa bile çalışmasına engel teşkil etmeyen yani başka vazife veya sınıflara nakil suretiyle başka bir görevi de yapmaları mümkün olması durumunda çalışmaya devam edebilirler.

5510 sayılı kanun kapsamında adi malul olarak emekliliği hak kazanan kişiler emekli olduklarında, hastalıkları düzelir ve bu durumu sağlık kurulu raporuyla ispat ettikleri takdir de tekrardan devlet memuru olabilirler. Malulen emekliye sevk edilen sigortalılara, kamu personeline ve bu kapsamda TSK mensuplarına çalıştıkları süre ve ödedikleri prim dikkate alınarak malullük aylığı ödenir. Malullük aylığına ek olarak Ramazan ve Kurban Bayramları öncesinde 4000’er TL Bayram İkramiyesi ödenmektedir. Malulen emekliye sevk edilen sigortalılara, kamu personeline ve bu kapsamda TSK mensuplarına çalıştıkları süre ve ödedikleri prim dikkate alınarak malullük aylığı ödenir. Malullük aylığına ek olarak Ramazan ve Kurban Bayramları öncesinde Bayram İkramiyesi ödenmektedir.

TSK Adi Malul Maaşı 2025 Adi Malul Maaşı

Malullük aylığı; 4/b sigortalıları için prim ödeme gün sayısı 9000 günden az olan sigortalılar için 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden, 4/a sigortalıları için prim ödeme gün sayısı 7200 günden az olan sigortalılar için 7200 gün üzerinden, 7200 gün ve daha fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden 5510 sayılı kanunun 29 uncu madde hükümlerine göre hesaplanır.

Adi malul, çalışma gücü kaybına uğrayan ancak tam maluliyet durumuna sahip olmayan kişileri ifade eden bir terimdir. Adi malul olan bireyler, çeşitli nedenlerle mesleklerini icra edemez hale gelmiş olsalar da tam maluliyet oranına sahip değillerdir. Adi malul olmanın belirlenmesi ve buna bağlı olarak maaş alabilme süreci çeşitli prosedürlere tabidir.

OYAK Maluliyet Yardımı

OYAK üyelerine 205 sayılı OYAK Kanunu kapsamında maluliyet yardımı yapılmaktadır. OYAK maluliyet yardımı aşağıdaki hallerde ödenmektedir:

• Tam ve daimi malullük: Her hangi bir kaza, hastalık ve engellilik neticesinde bir işle meşgul olmak imkanından kati surette mahrum kaldığı sağlık kurulu raporu ile tespit edilenler tam ve daimi malul sayılmaktadır. Tam ve daimi maluliyet yardımı son aylık tutarının 12 katıdır. Ayrıca bu yardıma ilave olarak emeklilik yardımı da verilir.
• Kısmi malullük: üyelerden birisi her hangi bir kaza dolayısıyla daimi ve fakat kısmi bir maluliyete uğradığı takdirde Kanunda belirtilen oranlar dâhilinde kısmi maluliyet yardımına hak kazanmaktadır. Kısmi maluliyet yardımı hesabında, son olarak alınan maaş tutarının 12 katı esas alınır ve Kanunda belirtilen oranlara göre ödeme yapılır. Kısmi maluliyet görevden ayrılmayı gerektiriyorsa biriken emeklilik yardımı da iade edilir.

Maluliyet yardımından faydalanabilmek için tespit tarihinden itibaren bir yıl ve maluliyetin gerçekleştiği tarihten itibaren beş yıl içinde yazılı başvuruda bulunulması gerekmektedir.