Ödenmemiş Senedi İcraya Verme Süresi ve Zamanaşımı

Ödenmemiş senedi icraya verme süresi ve zamanaşımı konusu zaman zaman müvekkillerimiz tarafından bize sorulmaktadır. Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip, elinde kambiyo senedi bulunan alacaklının başvurduğu özel bir ilamsız icra türüdür. Senetler de bu kategoride değerlendirilmekte olup, ödenmeyen senetleri icraya verirken kambiyo senetlerinde uygulanan haciz yolu uygulanmaktadır. Ödenmemiş senedi icraya vermek isteyen kişi kambiyo senetlerine özgü haciz yolu veya genel haciz yolundan birini seçerek icra işlemlerine başlayabilir. Kambiyo senetleri Türk Ticaret Kanunu ile düzenlenmiş olan çek, bono ve poliçedir.

İcraya verilen kambiyo senetlerin geçerlilik süresi, Türk Ticaret Kanunu’na göre 3 yıl olarak belirlenmiştir. Kambiyo senedi niteliği taşımayan adi senetlerde ise bu süre Türk Borçlar Kanunu m.125 hükmüne göre 10 yıldır. Bu süre, senedin vade tarihinden itibaren başlar. Eğer bu süre içinde alacaklı tarafından icra takibi başlatılmazsa, senet zamanaşımına uğrar ve yasal olarak talep edilemez. Ancak, senet icra takibine konu olmuşsa, zamanaşımı kesilir ve dava süreci boyunca işlemeye devam eder.

Senet belirli bir borcu somutlaştıran ve üzerine metin yazılmaya ve imza atılmaya uygun belli büyüklükteki kağıt parçasına düşüncenin yazılarak aleyhine delil teşkil edecek kişinin imzasını taşıyan belgeyi ifade eder. Senet düzenlenmesi ile kişi borçlu olduğunu ve borcu belirli bir tarihte ödeyeceğini beyan eder. Senet ile belirtilen borcun belirtilen süre içerisinde ödenmesi halinde artık bir borçtan söz edilemeyeceği için senet imha edilir. Peki süresi içerisinde ödenmeyen senet varsa bu durumda ne yapmak gerekir? Ödenmemiş senedi icraya vermenin herhangi bir süresi var mıdır? Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu makalemizde belirtilen soruları cevaplamaya çalışacağız.

Ödenmemiş Senet Nasıl Tahsil Edilir?

Senet ile belirtilen alacağın ödenmemesi durumunda yasal olarak haklarınızı bilmeniz ve bu haklarınızı kanuni süresi içerisinde kullanmanız gerekir. Ancak yasal yollara başlamadan önce senet borçlusu ile eğer mümkünse iletişime geçerek yasal yollara başlamadan borcunu vermesini isteyebilirsiniz. Senet borçlusuna ulaşamazsanız veya senet borçlusu ödeme yapmayacağını belirtirse artık yasal yollara başlayabilirsiniz. Ödenmeyen senetler için gidilebilecek ilk yol senet ile icra takibi başlatmaktır.

Elinizde kambiyo senedi niteliğine sahip bir senet var ise ilk yapmanız gereken kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna gitmektir. Tabi ki bu durumda genel haciz yoluna gitmeniz de mümkündür ancak sağladığı güvenceler ve daha kapsamlı koruma sağlaması sebebi ile kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna gitmenizi tavsiye ederiz. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda genel haciz yolundaki esaslara uygun olarak takip talebi doldurulur ve bu takip talebine kambiyo senedinin cinsi, tarihi ve numarası yazılır. Yine takip talebi ekine kambiyo senedinin aslını eklemek gereklidir. Usulüne uygun olarak başlatılan icra takibi sonucunda senet ile belirtilen alacağa ve işlemiş faizini tahsil etmeniz mümkündür.

Ödenmemiş Senet Alacağı İcraya Nasıl Verilir?

Senet ile belirtilen borcun ödenmemesi durumunda yapmanız gereken esas olarak senedi icraya koymaktır. Yani borçlu hakkında icra takibi başlatmaktır. İcra takibi başlatmak için ise öncelikle bir avukat yardımından faydalanmanızı tavsiye ederiz. Zira avukat yardımı almadan başlatılan icra takiplerinde örneğin faizin unutulması gibi hususlar yaşanmakta ve bu da hak kayıplarına sebep olmaktadır. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu için yapılması gerekenler;

• Ön hazırlık: Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna gitmek için öncelikle elinizde kambiyo senedi vasfını haiz bir senet bulunmalıdır. Bu senet bono, poliçe veya çek olabilir. Senedin aslını da icra takibi ile birlikte sunmanız gerektiği için ya senedi ya senedin onaylı bir örneğini hazır etmeniz gerekmektedir.

• Takip Talebi Hazırlanması: Kambiyo senedinin aslı veya onaylı bir örneğini aldıktan sonra icra takibi başlatmak için ilk yapmanız gereken takip talebi hazırlamaktır. Takip talebinde alacaklı ve borçlunun kimlik bilgileri, borcun miktarı, varsa borcun faizi, hangi haciz yolunun tercih edildiğine dair ibare de belirtilir. Yine takibin kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu olması sebebi ile kambiyo senedinin cinsi, tarihi ve numarası da belirtilir.

• Protestonun Takip Talebine Eklenmesi: Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takipte genel haciz yolundan farklı olarak alacaklının ödememe protestosu çekilmesi gereken durumlarda, kambiyo senedi ile birlikte protestoyu da takip talebine ekleyerek icra dairesine vermesi gerekir. Takip talebine protesto belgesi eklenmemiş ve alacaklı tarafından yargılama sırasında da sunulmamışsa icra mahkemesi takibin iptaline karar vermelidir. Ancak bu durumun sadece protestonun şart olduğu durumlarda arandığına dikkat edilmelidir.

• Ödeme Emri Gönderilmesi: İcra Müdürü senedin kambiyo senedi olduğunu ve vadesinin geldiğini görürse borçluya senet sureti ile birlikte hemen bir ödeme emri gönderir. Ödeme emri, kambiyo senedinin ve varsa protesto evrakının örneği ile birlikte borçluya tebliğ edilir. Ödeme emri tebligatına senet örneğinin eklenmesi zorunludur.

• Takibin Kesinleşmesi: Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip, borçlunun süresi içerinde ödeme emrine itiraz etmemesi veya yapılan itiraz üzerine takibin durdurulmasına karar vermişse daha sonra itirazın reddine karar verilmesi üzerine kesinleşir. Bu takip yolunda itiraz satıştan başka icra takip işlemlerini durdurmaz. Bu nedenle borçlu takibe itiraz etse bile icra mahkemesi takibin durdurulmasına karar vermemişse alacaklının on günlük ödeme süresi geçince haciz isteminde bulunması mümkündür. Takibin kesinleşmesi ile borçlunun malvarlığı üzerinde haciz işlemleri yapılabilir.

Ödenmemiş Senedi İcraya Verme Süresi ve Zamanaşımı Ne Kadar?

Ödenmemiş senedi icraya koyarken zamanaşımı tarihlerine dikkate etmek gereklidir. Kambiyo senetleri bakımından zamanaşımı sürelerine bakacak olursak;

• Çeklerde zamanaşımı süresi üç yıldır (TTY m. 814). Yargıtay’a göre, çek hak-kında zamanaşımı süresi ibraz süresinin bitmesi ile başlayacağı için çekin ibraz süresinin sona erdiği tarihte yürürlükte olan yasadaki zamanaşımı süresinin uygulanması gerekir. 6762 sayılı eski Türk Ticaret Yasası’nda çek için düzenlenen zamanaşımı süresi altı ay iken (eTTY m. 726), 2012 yılında 6273 sayılı Yasa 2974 ile bu süre üç yıla çıkarılmıştı. Bu nedenle zamanaşımı süresi, 03.02.2012 tarihinden önce ibraz süresi dolan çeklerde altı ay, ibraz süresi bu tarihten sonra dolan çeklerde ise üç yıldır.
• Bonoyu düzenleyene (keşideciye) karşı ileri sürülecek bonodan doğan istemler, vadenin geldiği tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar (TTY m. 778/1-h, 749/1, eTTY m. 690, 661/1). Hamilin, cirantalar ile düzenleyene karşı ileri süreceği istemler, süresinde çekilen protesto tarihinden veya senette “Gidersiz iade olunacaktır.” kaydı varsa vadenin dolduğu tarihten itibaren bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar (TTY m. 778/1-h, 749/2; eTTY m. 690, 661/2). Bir cirantanın başka cirantalarla düzenleyen aleyhine ileri süreceği istemler, cirantanın bonoyu ödediği veya bononun dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren altı ay geçmekle zamanaşımına uğrar (TTY m. 778/1-h, 749/3; eTTY m. 690, 661/3). Bonoların zamanaşımına uğrayıp uğramadığı belirlenirken bononun düzenleme tarihinde yürürlükte olan yasa gözetilir.
• Ticari olmayan adi senetlerde ise genel zamanaşımı süresi 10 yıl olarak uygulanmaktadır.

Senedin süresi içerinde ödenmemesi halinde yine zamanaşımı süresi içerisinde icra takip işlemlerinin başlatılması gerekir. Zamanaşımı süresi geçtikten sonra başlatılan icra takiplerinde borçlu zamanaşımı itirazında bulunur ve alacağınızı alamadığınız gibi yeni masraflar yapmak durumunda kalırsınız. Belirtilen sebeplerle kambiyo senedine dayalı takip yapılacağı takdirde sürecin bir avukat yardımı ile yürütülmesini hak kayıpları yaşanmaması adına tavsiye ederiz.

Ödenmemiş Senedin İcraya Verilme Süresi ve Zamanaşımı Yargı Kararları

Yargıtay Kararı – 12. HD., E. 2008/25557 K. 2009/5658 T. 17.3.2009

• Ödenmemiş Senedi İcraya Verme Süresi ve Zamanaşımı

Takip dayanağı bono TTK’nun 688. Maddesindeki unsurları taşıyan kambiyo senedi niteliğindedir.

Bu senette 31.12.2004 vade tarihi nazara alındığında, 22.05.2008 tarihinde TTK’nın 661. maddesinde öngörülen üç yıllık zamanaşımı süresi dolduktan sonra takip başlatıldığı görülmüştür. Alacaklının kambiyo senedi vasfındaki bu bono ile ilgili genel haciz yolu ile takip yapması TTK’nın 690. maddesi göndermesiyle bonolarda da uygulanması gereken aynı Kanun’un 661. maddesini bertaraf edemez. Bir başka anlatımla, zamanaşımı gerçekleşen bono için genel haciz yolu ile takip yapılması halinde dahi uygulanacak zamanaşımı süresi üç yıl olduğundan ve borçlu da açıkça icra dairesine yaptığı itirazında zamanaşımı itirazında bulunduğunda, mahkemece itirazın kaldırılması isteminin reddi yerine, kabulüne karar verilmesi isabetsizdir.

Yargıtay Kararı – 12. HD., E. 2009/14088 K. 2009/22667 T. 17.11.2009

• Ödenmemiş Senedi İcraya Verme Süresi ve Zamanaşımı

13.11.2007 keşide tarihli çeke dayalı olarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla 12.11.2007 tarihinde takip başlatılmış, borçluya gönderilen ödeme emri tebligatı, 14.11.2007 tarihinde muhatap adres bırakmadan ayrıldığı gerekçesiyle tebliğ edilemeden iade edilmiştir. Daha sonra 14.10.2008 tarihinde borçlunun adresinin araştırılması için nüfus müdürlüğüne müzekkere yazılmış, bu tarihe kadar takibin devamı yönünde bir işlemin yapılmadığı görülmüştür. TTK’nun 726.maddesine göre çeklerde zamanaşımı süresi 6 ay (yapılan değişiklik ile 3 yıl olmuştur) olup, somut olayda bu sürenin geçtiği anlaşıldığından istemin kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.