Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde (CMK)

Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde

Gözlem Altına Alınma

1. Fiili işlediği yolunda kuvvetli şüpheler bulunan şüpheli veya sanığın akıl hastası olup olmadığını, akıl hastası ise ne zamandan beri hasta olduğunu ve bunun, kişinin davranışları üzerindeki etkilerini saptamak için; uzman hekimin önerisi üzerine, Cumhuriyet savcısının ve müdafinin dinlenmesinden sonra resmi bir sağlık kurumunda gözlem altına alınmasına, soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturma evresinde mahkeme tarafından karar verilebilir.
2. Şüpheli veya sanığın müdafi yoksa hakim veya mahkemenin istemi üzerine, baro tarafından bir müdafi görevlendirilir.
3. Gözlem süresi üç haftayı geçemez. Bu sürenin yetmeyeceği anlaşılırsa resmî sağlık kurumunun istemi üzerine, her seferinde üç haftayı geçmemek üzere ek süreler verilebilir; ancak sürelerin toplamı üç ayı geçemez.
4. Gözlem altına alınma kararına karşı itiraz yoluna gidilebilir; itiraz, kararın yerine getirilmesini durdurur.
5. Bu madde hükmü, 223. maddenin sekizinci fıkrası gereğince yargılamanın durması kararı verilmesi gereken hallerde de uygulanır.

Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde Gerekçesi

1412 sayılı Kanunun 74. maddesinin birinci fıkrasında “tedavi ve muhafazaya hükmolunması veya Ceza Kanununun 47. maddesinin uygulanması bakımından yapılan incelemede” ibaresine yer verilmiştir. Tasarının bu maddesiyle Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Tasarısı ile Türk Ceza Kanunu arasında uyum sağlanmıştır.

İkinci fıkrasında, “Birinci fıkra hükmü, ancak şüpheli veya sanığın fiili işlediği yolunda kuvvetli şüpheler varsa uygulanabilir” hükmü yer almaktadır. Böylece, Anayasanın 19. maddesinde belirtilen gözlem altına alma gibi kişi hürriyeti ve güvenliğini ve Anayasanın 17. maddesinde belirtilen kişi dokunulmazlığını çok yakından ilgilendiren ağır bir işlemin ancak kuvvetli şüphelerin bulunması hâlinde söz konusu olabilmesi uygun sayılmıştır ve ayrıca çağdaş ceza muhakemesinin evrensel ilkelerinden biri olan orantılılık ilkesine de gereken önem verilmiştir.

Üçüncü fıkra, şüpheli veya sanık hakkında alınacak bu tedbirin kişi haklarını, adeta tutuklama gibi ihlâl edici nitelikte bulunması nedeniyle, bu hâlde zorunlu avukat atanması esasını getirmiştir.

Dördüncü fıkra, gözlem altında bulundurmayı belirli sürelerle kısıtlamış bulunmaktadır. Bu kararlara karşı acele itiraz yoluna gidilebilecek ve itiraz kararın yerine getirilmesini durduracaktır.

Fiili işlediği zaman şuur ve hareket serbestliği yerinde olan sanığın, sonradan bilincini veya hareket serbestliğini tamamen kaldıracak veya önemli derecede azaltacak surette aklî malûliyet hâli ortaya çıkarsa, hakkında kovuşturma yapılamayacağından, bu madde hükmü gereğince işlem yapılması ve sonucuna göre yargılamanın durması kararının verilmesi gerekir.

Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde Gözlem Altına Alınma Emsal Kararlar

Yargıtay 8. Ceza Dairesi E: 2021/14614, K: 2021/20391

• Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde
• Gözlem Altına Alınma

Bozmaya uyularak; yapılan yargılamaya, dosya içeriğine, toplanıp karar yerinde gösterilen ve değerlendirilen delillere, oluşa ve mahkemenin soruşturma sonucunda oluşan inanç ve takdirine göre sair temyiz itirazlarının reddine, ancak; sanığın hükümden sonra dosyaya sunmuş olduğu 05.10.2021 tarihli dilekçesinde, işlediği suça ilişkin cezai ehliyetinin bulunmadığına dair beyanı ve dilekçe ekinde yer alan Dinar Devlet Hastanesinin 29.05.2019 tarihli raporunda “depresif bozukluk”; Isparta Şehir Hastanesinin 24.06.2019 tarihli raporunda “disosyal kişilik bozukluğu ve yaygın anksiyete bozukluğu”; Manisa Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesinin 30.01.2015 tarihli raporunda “antisosyal kişilik özelliği ve depresyon” ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin 03.09.1999 tarihli raporunda ise “antisosyal kişilik bozukluğu” tanısı konulup askerliğe elverişli olmadığının belirtilmesi karşısında, CMK’nın 74. maddesi uyarınca sanığın gözlem altına alınmasına karar verilerek, hakkında 5237 sayılı TCK’nın 32 ve 57. maddelerinin tatbikinin gerekip gerekmeyeceği hususunda Adli Tıp Kurumundan ya da uzman bir sağlık kuruluşundan heyet raporu alındıktan sonra sonucuna göre sanığın hukuki durumunun tayininde zorunluluk bulunması, Yasaya aykırı, sanığın temyiz itirazı bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebepten dolayı 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi uyarınca uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’un 321. maddesi gereğince bozulmasına, 04.11.2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Yargıtay 14. Ceza Dairesi E:2021/1441, K:2021/4310

• Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde
• Gözlem Altına Alınma

Tokat Adli Tıp Şube Müdürlüğü tarafından düzenlenen 22.06.2020 tarihli doktor raporunda 5237 sayılı TCK’nın 32. maddesinden istifade edemeyeceği belirtilen sanığın duruşmada psikolojik tedavi gördüğü ve ilaç kullandığı yönündeki savunması ile müdafinin bu hususta araştırılma yapılmasına ilişkin talebi karşısında, ilk derece mahkemesince sanığın tüm raporları, tedavi evrakı ve dava dosyasıyla birlikte İstanbul Adli Tıp Kurumu gözlem ihtisas dairesine sevk edilerek gözlem altına alınmasından sonra 4. ihtisas kurulunda muayenesi yapıldıktan sonra suç tarihi itibarıyla herhangi bir akıl hastalığı veya akıl zayıflığı bulunup bulunmadığı, şayet varsa bu nedenle işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayıp algılayamayacağı veya bu fiille ilgili davranışlarını yönlendirme yeteneğinin azalıp azalmadığı hususlarında rapor aldırılması gerektiği gözetilmeden tek uzman tarafından düzenlenen rapora istinaden eksik araştırma ile yazılı şekilde mahkûmiyet hükmü kurulması karşısında, söz konusu karara yönelik istinaf başvurusunun kabulü yerine esastan reddedilmesi, Kanuna aykırı, sanık müdafisi, katılanlar vekili ile Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Savcısının temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesinin 16.12.2020 gün ve 2020/1507 Esas, 2020/2141 Karar sayılı vaki istinaf başvurusunun esastan reddine yönelik hükmünün 5271 sayılı CMK’nın 302/2-4. madde ve fıkrası gereğince bozulmasına, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesine gönderilmesine, 16.06.2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Yargıtay 14. Ceza Dairesi E: 2017/1099, K: 2021/3000

• Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde
• Gözlem Altına Alınma

5271 sayılı CMK’nın 217. maddesinin birinci fıkrasında “Hâkim, kararını ancak duruşmaya getirilmiş ve huzurunda tartışılmış delillere dayandırabilir. Bu deliller hâkimin vicdanî kanaatiyle serbestçe takdir edilir” ve aynı Kanunun 210. maddesinin birinci fıkrasında ise “Olayın delili, bir tanığın açıklamalarından ibaret ise, bu tanık duruşmada mutlaka dinlenir. Daha önce yapılan dinleme sırasında düzenlenmiş tutanağın veya yazılı bir açıklamanın okunması dinleme yerine geçemez” hükümlerine yer verilmiş olup, bu kapsamda mahkemece olayın tek tanığı konumunda bulunan mağdurenin duruşmaya getirilerek iddiaya konu hususlarla ilgili dinlenip, bunun mümkün olmaması halinde ise soruşturma evresinde alınan görüntülü ifade CD’si hazır bulunan taraflarla birlikte duruşmada izlenip, yazılı ifadesi de okunarak mağdure vekili ve sanık müdafisinin beyanlarının alınması ile,

Dosyada bulunan 18.05.2006, 29.01.2009 günlü raporlarda epilepsi-psikoz, sınırda zeka ve anksiyete bozukluğu teşhisi konulan ve psikiyatri uzmanınca düzenlenen 19.11.2013 tarihli rapora göre epilepsi ve psikotik bozukluk tanısı olup, bu haliyle cezai ehliyetinin bulunmadığı bildirilen sanık hakkında, … Dr. Ekrem Tok Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesince düzenlenen 11.03.2014 tarihli raporda cezai ehliyetinin tam olduğunun belirtilmesi karşısında, mevcut raporlar arasındaki çelişkinin giderilmesi için sanığın tüm tedavi evrakını da içeren dava dosyasıyla birlikte … Adli Tıp Kurumuna sevk edilerek ihtisas dairesinde gözlem altına alınmasını müteakip 4. ihtisas kurulundan olay tarihinde müsnet suçla ilgili 5237 sayılı TCK’nın 32. maddesine göre fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama veya bu fiille ilgili davranışlarını yönlendirme yeteneğinin azalmış olup olmadığı, mevcut haliyle hakkında 32/1 ya da 32/2. maddelerinin uygulanıp uygulanamayacağı hususlarında rapor alınmasından sonra hukuki durumunun tayin ve takdiri gerekirken eksik araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması, Kanuna aykırı, sanık müdafisinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, esası incelenmeyen hükmün 5320 sayılı Kanunun 8/1. maddesi gözetilerek 1412 sayılı CMUK’un 321. maddesi gereğince bozulmasına,15.04.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Yargıtay 14. Ceza Dairesi E: 2017/1101, K: 2021/2387

• Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde
• Gözlem Altına Alınma

Dosyada bulunan 23.02.2012, 22.01.2014 günlü Devlet Hastanesi raporlarına göre kendisinde orta derecede mental retardasyon ile hafif derece zeka geriliği bulunan suça sürüklenen çocuk hakkında Manisa Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi sağlık kurulunca düzenlenen 24.02.2014 tarihli raporda cezai ehliyetinin tam olduğunun belirtilmesi karşısında, mevcut raporlar arasındaki çelişkinin giderilmesi için suça sürüklenen çocuğun tüm rapor ve tedavi evrakıyla birlikte İstanbul Adli Tıp Kurumuna sevk edilerek ihtisas dairesinde gözlem altına alınmasını müteakip 4. ihtisas kurulundan olay tarihinde müsnet suçla ilgili olarak 5237 sayılı TCK’nın 32. maddesine göre cezai sorumluğunun bulunup bulunmadığı, fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama veya bu fiille ilgili davranışlarını yönlendirme yeteneğinin azalmış olup olmadığı, mevcut haliyle hakkında 5237 sayılı TCK’nın 32/1 ya da 32/2. maddelerinin uygulanıp uygulanamayacağı hususlarında rapor alındıktan sonra hukuki durumunun tayin ve takdiri gerekirken eksik araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması, Kanuna aykırı, suça sürüklenen çocuk müdafisinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, hükmün 5320 sayılı Kanunun 8/1. maddesi gözetilerek 1412 sayılı CMUK’un 321. maddesi gereğince bozulmasına, 25.03.2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Yargıtay 14. Ceza Dairesi E:2020/2904, K:2021/829

• Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde
• Gözlem Altına Alınma

Yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, ilk derece mahkemesinin soruşturma ile kovuşturma sonuçlarına uygun olarak oluşan kanaat ve takdiriyle anılan hükme ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararı nazara alındığında yerinde görülmeyen sair temyiz itirazlarının reddine, Ancak;

Dosyada mevcut adli sicil kaydında yer alan Diyarbakır 11. Asliye Ceza Mahkemesinin 2015/117 Esas, 2015/749 Karar sayılı ilamında Diyarbakır Devlet Hastanesince düzenlenen rapora göre durumu 5237 sayılı TCK’nın 32/1 maddesi kapsamında değerlendirilip, hakkında güvenlik tedbirlerinin uygulanması gerektiği belirtilen sanık hakkında Elazığ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesinin 07.06.2018 tarihli sağlık kurulu raporunda cezai sorumluluğunun tam olduğunun belirtildiği nazara alındığında ilk derece mahkemesince mevcut raporlar arasındaki çelişkinin giderilmesi için sanığın tüm rapor ve tedavi evrakıyla birlikte İstanbul Adli Tıp Kurumuna sevk edilerek ihtisas dairesinde gözlem altına alınmasının ardından suç tarihinde müsnet eylem yönünden 5237 sayılı TCK’nın 32. maddesi kapsamına göre cezai sorumluğunun bulunup bulunmadığı, fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve bu fiillerle ilgili davranışlarını yönlendirme yeteneğinin azalmış olup olmadığı hususlarında ilgili ihtisas kurulundan rapor alınmasından sonra hukuki durumunun tayin ve takdiri gerekirken eksik araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması karşısında, söz konusu karara yönelik istinaf başvurusunun kabulü yerine esastan reddedilmesi, Kanuna aykırı, sanık müdafisinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 17. Ceza Dairesinin 11.11.2019 gün ve 2019/1743 Esas, 2019/1224 Karar sayılı vaki istinaf başvurusunun esastan reddine yönelik hükmünün 5271 sayılı CMK’nın 302/2-4. madde ve fıkrası gereğince bozulmasına, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 17. Ceza Dairesine gönderilmesine, 02.02.2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Yargıtay 1. Ceza Dairesi E: 2020/833, K: 2020/2562

• Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde
• Gözlem Altına Alınma

Sanık… hakkında, mağdur …’a karşı olası kasıtla yaralama, 6136 sayılı Yasaya muhalefet suçlarından kurulan hükümlere ilişkin temyiz isteminde bulunmuş ise de; hükümlerin miktar itibariyle kesin nitelikte olmasından ötürü, temyiz istemlerinin CMK’nın 298. maddesi gereğince reddine, karar verilmiştir.

Sanık … hakkında, maktuller… ve …’ye karşı kasten öldürme, maktuller… ve …’e karşı nitelikli kasten öldürme suçlarından kurulan mahkumiyet hükümlerinin, sanık müdafi tarafından temyiz edilmesi üzerine yapılan incelemede; Adana Bölge Adliye Mahkemesi 1.Ceza Dairesinin 18.07.2019 tarih 2019/2999 Esas 2019/1987 Karar sayılı verilen Kararında bozma nedeni dışında isabetsizlik görülmemiş olduğundan, sanık müdafinin eksik araştırmaya, tüm hükümlerde haksız tahrikin varlığına, sanık lehine hükümlerin uygulanması gerektiğine yönelen ve yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddine, Ancak;

Sanık ile müdafinden tedavi gördüğü yerler sorularak varsa evrakların getirtilmesinden ve dava dosyası ile birlikte Adli Tıp Kurumuna gönderilerek; Gözlem İhtisas Dairesinde gözleme tabi tutulmasından, akli durumu ve cezai ehliyeti konusunda 4. İhtisas Kurulundan rapor aldırılmasından, raporlar arasında çelişki bulunması halinde Adli Tıp Genel Kurulundan muayenesi yapıldıktan sonra rapor aldırılmasından sonra sonucuna göre sanığın hukuki durumunun tayin ve takdiri yerine, gözlem altına alınmadan düzenlendiği anlaşılan Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden alınan raporla yetinilerek eksik soruşturma sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması, Yasaya aykırı olup, sanık müdafinin temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde görülmekle, hükmün tebliğnameye aykırı olarak bozulmasına, CMK’nın 304/2-a maddesi uyarınca dosyanın Ceyhan Ağır Ceza Mahkemesine, Yargıtay ilamının bir örneğinin Adana Bölge Adliye Mahkemesi 1. Ceza Dairesine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına tevdiine, 27/10/2020 gününde oy birliği ile karar verildi.

Yargıtay 3. Ceza Dairesi E: 2019/17385, K: 2020/1895

• Ceza Muhakemesi Kanunu 74. Madde
• Gözlem Altına Alınma

Hükmolunan adli para cezanın türü ve miktarı, 14.04.2011 tarihinde yürürlüğe giren 31.03.2011 tarih ve 6217 sayılı Kanun’un 26. maddesi ile 6723 sayılı Kanun’un 33. maddesiyle değişik 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkındaki Kanun’a eklenen geçici 2. maddesi uyarınca kesin nitelikte bulunduğundan sanığın temyiz isteminin 5320 sayılı Kanun’un 8. maddesi gereğince yürürlükte bulunan 1412 sayılı CMUK’un 317. maddesi uyarınca reddine,

Sanık hakkında mağdurlar … ve Kudret’e karşı kasten yaralama suçundan verilen mahkumiyet hükümlerine yönelik temyiz sebeplerinin incelenmesinde; a) Sanık hakkında kurulan hükümlerin B) 6. ve C) 6. fıkralarında CMK’nın 231. maddesinin “Sanığın celp edilen kayıtlarına, olaydan pişmanlık duymamasına, sanığın tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkememizde vicdani kanaat hasıl olmaması sebebi ile hakkında CMK 231/5 maddesinin uygulanmasına yer olmadığına” gerekçesiyle uygulanmamasına karar verildiği, B) 7. ve C) 7. fıkralarında ise sanık hakkında TCK’nın 51. maddesinin ”Sanığın geçmişte sabıkasız olması, şahsi ve sosyal haline nazaran cezasının ertelenmesi haline ileride suç işlemekten çekineceği hakkında mahkememizde kanaat hasıl olduğundan sanığın cezasının TCK 51. maddesi gereğince ertelenmesine” gerekçesiyle uygulanmasına karar verilmek suretiyle hükümde çelişki oluşturulması, Kabule göre de;

Sanığın temyiz dilekçesine eklediği 04.08.2015 tarihli Ege Üniversitesi Hastanesi Engelli Sağlık Kurulu raporuna göre ”Epilepsi” hastası olduğunu bildirmesi karşısında, CMK’nın 74. maddesi gereğince gözlem altına alınmasına lüzum bulunup bulunmadığı hususunda uzman görüşüne başvurulduktan sonra, olumlu görüş bildirilmesi durumunda gözlem altına alınmasına karar verilerek, sanığın suç tarihi itibariyle TCK’nin 32. maddesi kapsamında akıl hastalığı bulunup bulunmadığının tespiti için Adli Tıp Kurumu ilgili İhtisas Kurulundan, tam teşekküllü Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesinden veya Tıp Fakültelerinin Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanlıklarından sağlık kurulu raporu aldırılarak sonucuna göre sanığın hukuki durumunun belirlenmesinde zorunluluk bulunması,

Adli Tıp kriterleri açısından kemik kırıklarının hayat fonksiyonlarına etkisinin hafif (1) ila ağır (6) derece şeklinde sınıflandırılması ve 5237 sayılı TCK’nin 87/3. maddesinde kemik kırığının hayat fonksiyonlarına etkisine göre cezanın en fazla (1/2) oranında arttırılması öngörülmüş olması karşısında, mağdurların adli raporunda vücudundaki kemik kırığının hayat fonksiyonlarına etkisinin (1) derece olduğunun belirtilmesine rağmen, TCK’nin 3. maddesine göre orantılılık ilkesine aykırı olarak sanığın cezalarında (1/2) oranında artırım yapılması suretiyle fazla ceza verilmesi,

5237 sayılı TCK’nın 51/3. maddesinde yer alan “Cezası ertelenen hükümlü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belirlenir. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.” şeklindeki düzenleme karşısında, ertelenen “1 yıl 10 ay 15 gün” hapis cezasının denetim süresinin en az “1 yıl 10 ay 15 gün” olacağı gözetilmeden, sanık için “1 yıl” süre ile denetim altına alınmasına karar verilmesi,

Kasti suçtan verilen hapis cezasına mahkumiyetin kanuni sonucu olarak, Anayasa Mahkemesinin 24.11.2015 tarih ve 29542 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 08.10.2015 tarih ve 2014/140 Esas – 2015/85 Karar sayılı kararı ile 5237 sayılı TCK’nin 53. maddesindeki bazı ibarelerin iptal edilmesi nedeniyle hak yoksunlukları yönünden sanığın hukuki durumunun yeniden değerlendirilmesinde zorunluluk bulunması, Bozmayı gerektirmiş, sanığın temyiz sebepleri bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükümlerin bu sebeplerden 6723 sayılı Kanun’un 33. maddesi ile değişik 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi ile yürürlükte bulunan 1412 sayılı CMUK’un 321. maddesi uyarınca istem gibi bozulmasına, 04.02.2020 gününde oy birliğiyle karar verildi.