Polis Disiplin Mevzuatı

Polis disiplin mevzuatı, polis amir ve memurlarının tabi olduğu disiplin hükümleri; bu kapsamda disiplin suç ve cezaları ile bunlara ilişkin usuller halihazırda Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü ile 7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanunda düzenlenmiştir. Bu makalemizde anılan Tüzük ve Kanun çerçevesinde polis amir ve memurlarının tabi olduğu disiplin hükümleri hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır

1979 tarihli Emniyet Örgütü Disiplin Tüzüğü 2015 yılında kapsamlı bir şekilde değiştirilmiştir. Yapılan diğer değişikliklerin yanında Tüzüğün ismi de Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü olarak değiştirilmiştir. Tüzük Emniyet Teşkilatında çalışan her sınıftan memura verilecek disiplin cezalarını gerektiren eylem, işlem, tutum ve davranışlarla cezaların derece ve miktarını göstermektedir. 7068 sayılı Kanun ile birlikte tüzüğün uygulanma imkanı kalmamıştır. Fakat kanundan önce yürütülen soruşturmalar tüzük kapsamında sürdürülmeye devam etmektedir.

Tüzük halen yürürlükte olmakla birlikte 7068 sayılı Kanun sonrasında uygulanma imkanı kalmamıştır. 31.01.2018 tarihinde kabul edilen 7068 sayılı Kanun 08.03.2018 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun Emniyet Genel Müdürlüğü personeline ilişkin disiplinsizlik ve cezaları, disiplin amirlerini ve kurullarını, disiplin soruşturma usulü ile diğer ilgili hususları düzenlemektedir. Emniyet Genel Müdürlüğü teşkilatında çalışan her sınıftan memurlar Kanunun kapsamındadır.

Polis Disiplin Tüzüğü ve Polis Disiplin Kanunu

Görüldüğü gibi Emniyet mensupları hem Yeni Polis Disiplin Tüzüğü, hem de 7068 sayılı Polis Disiplin Kanunu hükümlerine tabi bulunmaktadır. Yani Polis Disiplin Mevzuatı iki farklı düzenlemeye, Tüzük ve Kanuna tabi bulunmaktadır. Bu durumda polis amir ve memurlarına hangi mevzuat hükümleri uygulanacaktır, Tüzük mü, yoksa Kanun mu?

7068 sayılı Kanun geçici 1. maddesi ile bu soruna bir çözüm getirmeye çalışmıştır. Buna göre: “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce ….. Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü hükümlerine göre resen veya yetkili disiplin kurullarınca verilmiş olan disiplin cezaları bu Kanun hükümleri uyarınca verilmiş addolunur.

Tüzük halen yürürlükte olmakla birlikte 7068 sayılı Kanun sonrasında uygulanma imkanı kalmamıştır. 7068 sayılı Kanunun Tüzükten daha sonraki bir tarihte yayımlanmış ve yürürlüğe girmiş olması ve ayrıca kanunların tüzüklerden daha üst düzey normlar olmaları nedeniyle polis amir ve memurları başta olmak üzere tüm Emniyet Teşkilatı mensupları 7068 sayılı Disiplin Kanununa tabi bulunmaktadır. Bu nedenle makalemizde 7068 sayılı Kanundaki disiplin hükümleri ele alınacaktır.

Polis Disiplin Suçları ve Cezaları

Emniyet mensuplarına verilecek disiplin cezaları ile disiplin cezası verilecek fiiller Kanunun 7-12. maddelerinde detaylı bir şekilde düzenlenmiştir. Disiplin cezaları cezanın ağırlığına ve personelin derecesine göre disiplin amirleri ya da kurulları tarafından verilir. Disiplin amirleri tarafından verilen cezalara karşı itiraz ve dava hakları varken disiplin kurulları tarafından verilen cezalara itiraz edilememekte, yalnızca iptal davası açılabilmektedir.

Disiplinsizlik hali taksirle işlenebileceği gibi kasten de işlenebilmektedir. Kamu görevlisine işlediği ve disiplin cezası gerektiren bir fiil nedeniyle sadece bir ceza verilebilmektedir. Ancak bu fiilin  birden çok disiplin suçuna vücut vermesi halinde memura bu cezalardan en ağır olanı uygulanmaktadır. Adli ve idari ceza bu konuda ayrı ayrı cezalara hükmedilmesini gerektirmekte, aynı disiplin suçunun bir de adli soruşturmaya konu edilebilir olması durumunda memur hem disiplin cezası hem de adli ceza alabilmekte, bunun önünde bir engel bulunmamaktadır.

Emniyet Genel Müdürlüğü personeline resen disiplin cezası vermeye yetkili olanlar, disiplin cezası verilecekler ile verebilecekleri cezalar aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. Disiplin amirinin, disiplin cezası verilecek personelden makam, rütbe veya kıdemce büyük olması ve amir konumunda bulunması gerekir. Disiplin soruşturması yapma ve disiplin cezası verme görev ve yetkisi üst disiplin amirleri tarafından da kullanılabilir.

Polis Disiplin Cezalarına Karşı Nasıl İtiraz Edilir?

Disiplin amirleri tarafından verilen disiplin cezalarına karşı, cezanın tebliğ edilmesinden itibaren on gün içinde itiraz edilebilir. İtiraz, bir üst disiplin amirine yazılı olarak yapılır. Ancak vali ve Emniyet Genel Müdürünün doğrudan verdikleri disiplin cezalarına karşı Bakanlık Yüksek Disiplin Kuruluna itiraz edilir. İtiraz üzerine Kurulun verdiği karar kesindir. Kaymakamın doğrudan verdiği disiplin cezalarına karşı ise valiye itiraz edilir.

Süresi içinde itiraz edilmeyen cezalar kesinleşir. İtiraz, yetkili merci tarafından otuz gün içinde karara bağlanır. İtiraz haklı görülürse itirazı inceleyen merci verilen cezayı hafifletebilir veya tamamen kaldırabilir. İtiraz haklı görülmez ise ret olunur. Karar itiraz edene tebliğ edilerek kesinleşir. İtiraz üzerine önceki cezadan daha ağır ceza verilemez. Bakan ile disiplin kurullarının verdiği disiplin cezalarına karşı ancak idari yargı yoluna başvurulabilir.

Polis Disiplin Kurullarının Verdiği Disiplin Cezaları

7068 sayılı Kanun Emniyet Teşkilatında; yerel düzeyde, eğitim kurumlarında ve merkezde polis disiplin kurulları kurulmasını öngörmektedir. Disiplin kurullarının personele rütbelerine, unvanlarına ve kıdemlerine göre farklılık gösterebilen disiplin cezaları verme yetkileri bulunmaktadır. Kurullar tarafından verilen disiplin cezaları da bu cezaların türüne göre vali, kurumun en üst amiri ya da bakan onayı ile kesinleşmektedir.

Amirler tarafından verilen disiplin cezalarına karşı idari itiraz hakkı tanınmışken disiplin kurulları tarafından verilen disiplin cezalarına karşı yalnızca idari yargı, yani iptal davası açma yoluna gidilebilmektedir. Bu bakımdan herhangi bir olumsuz sonuçla karşılaşmamak için disiplin soruşturmasının başlamasıyla birlikte konunun uzmanı bir avukattan profesyonel hukuki yardım alınması büyük önem taşımaktadır.

Polis Disiplin Cezası İptal Davası

Disiplin cezaları cezanın ağırlığına ve personelin derecesine göre disiplin amirleri ya da kurulları tarafından verilir. Disiplin amirleri tarafından verilen cezalara karşı itiraz ve dava hakları varken disiplin kurulları tarafından verilen cezalara itiraz edilememekte, yalnızca iptal davası açılabilmektedir. Kesinleşen disiplin cezalarına karşı iptal davası açılabilir. Dava açma süresi, kesinleşen cezanın personele tebliğinden itibaren başlar ve 60 gündür.

Disiplin kurulları kararlarına karşı idari itiraz imkanı bulunmamaktadır. 7068 sayılı Kanunun 30/5 maddesi “disiplin kurullarının verdiği disiplin cezalarına karşı ancak idari yargı yoluna başvurulabilir” hükmünü taşımaktadır. İdari itiraz hakkı tanınmadığından ve yalnızca idari yargı yoluna başvurulabildiğinden kişinin işini, mali ve sosyal haklarını kaybetmesi gibi kendisi ve ailesi için son derece olumsuz sonuçlara yol açabilecek disiplin kurulu kararlarına karşı konunun uzmanı olan avukatlardan profesyonel hukuki yardım alınması büyük önem taşımaktadır.

Disiplin cezaları kamu personelinin bazı haklardan mahrum kalmasına yol açmaktadır. Bunların yanı sıra disiplin cezaları kamu personelinin mali ve sosyal haklarını, tayin ve terfilerini de olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Diğer taraftan, disiplin suçlarının tekrarlanması halinde bir derece daha ağır disiplin cezası uygulanmaktadır. Bu bakımdan en alt ceza olsa dahi tekrarlanan disiplin suçlarının en sonunda devlet memurluğundan çıkarma cezası ile sonuçlanması mümkündür.

Bu nedenle disiplin suçu oluşturacak tutum ve davranışlardan kaçınılmalı, disiplin soruşturmasına muhatap olunması durumunda da usulüne uygun ve etkin bir savunma yapılmalı, kesinleşen disiplin cezalarına karşı da zamanında ve yine usulüne uygun bir şekilde yetkili idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır.