Güvence Hesabı Nedir? Kapsamı Nelerdir?

Güvence hesabı, zorunlu sigortaların sağladığı teminatlara ilişkin bedeni olarak (sakatlık ve ölüm) zarar görenlere kaza sonrasında sakat kalma halinde sakatlık tazminatı, ölüm halinde ise ölenin desteğinden yoksun kalanlara destekten yoksun kalma tazminatı ödemektedir. Güvence hesabı halk arasında bilinen adıyla güvence sigortası aslında sadece belli koşularda ödemeye yapan Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortasının zorunlu olması (çarpıp kaçma, faili meçhul trafik kazası tazminatı) dolayısıyla bulunmaması gibi hallerde mağdurlara karşı sorumluluğu bulunan sigorta şirketidir. Sigorta güvence hesabı; 2007 yılından bu yana geçerliliğini koruyan ve Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri tarafından kurulmuş özel hesaptır. Güvence hesabı kapsamı ile sakatlık ve ölüm halinde, zarar görmüş kişilere ya da ölen kişinin maddi olarak desteğine ihtiyaç duyan kişilere tazminat ödenir. Trafik kazalarının ardından halk arasında sık sık duyulan bu kelime özünde bir teminat biçimidir. Güvence hesabının kapsamı şudur;

• Sigortalının tespit edilememesi durumunda kişiye gelen bedensel zararlar,
• Rizikonun meydana geldiği tarihte geçerli olan teminat tutarları dahilinde sigortasını yaptırmamış olanların neden olduğu bedensel zararlar,
• Zorunlu sigorta teminat limitleri ile sigorta poliçesinde belirtilen teminat arasındaki fark kadar ödenecek bedensel tazminat tutarları,
• Sigorta şirketinin malî bünye zaafiyeti nedeniyle sürekli olarak bütün branşlarda ruhsatlarının iptal edilmesi ya da iflası halinde ödemekle yükümlü olduğu maddi ve bedensel zararları,
• Çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı kazada,13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca işletenin sorumlu tutulmadığı hallerde, kişiye gelen bedensel zararlar.
• Ayrıca hesaba, Yeşil Kart Sigortası kapsamında Türkiye sınırları içinde meydana gelen zararlardan dolayı yabancı hasar dosyalarının tazminatlar

Güvence hesabı tarafından karşılanmaktadır. Ancak bilinmelidir ki Güvence Hesabı da dahil Sigorta Şirketleri trafik kazasında ölenlerin yakınlarına veya maluliyeti bulunanlara gerçek zararının çok altında ödeme yapmaktadır. Güvence Hesabı, Türk sigorta ve reasürans şirketleri ile oluşturulmuş özel bir hesaptır. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 14. maddesine göre hesap 2007 yılından itibaren geçerlidir. Güvence hesabı, sigortalının kimliğinin tespit edilemediği kazalarda sigorta kapsamının kaybolmasını önlemek ve bedensel yaralanmaları tazmin etmek amacıyla oluşturulmuştur. Risk anında sigorta veya aracın çalınması veya kaçırılması bazı zorunlu sigortaların teminatları için kurulmuştur. Sigorta hesabının yükümlülüğü, söz konusu tüm şirketlerden zorunlu sigorta satın alan sigortacının, örneğin faaliyet ruhsatlarının iptali veya sigorta şirketinin iflası gibi durumlarda teminat kapsamına aldığı maddi ve fiziki zararlar için de geçerlidir.

Güvence Hesabı Nedir?

Güvence hesabı halk arasında bilinen adıyla güvence sigortası aslında sadece belli koşularda ödemeye yapan Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortasının zorunlu olması (çarpıp kaçma, faili meçhul trafik kazası tazminatı) dolayısıyla bulunmaması gibi hallerde mağdurlara karşı sorumluluğu bulunan sigorta şirketidir. Sigorta güvence hesabı; 2007 yılından bu yana geçerliliğini koruyan ve Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri tarafından kurulmuş özel hesaptır.

Güvence hesabı, trafik kazalarında sigorta güvencesinden yararlanılamayan hallerde zarar gören kişiye sakat kalması durumunda “sakatlık tazminatı”nın, ölüm olması halinde “destekten yoksun kalma tazminatı”nın ödendiği hesaptır. Güvence hesabına ilişkin hükümler, Karayolları Trafik Kanunu, Karayolu Taşıma Kanunu, Sigorta Kanunu ile 6111 sayılı kanunda yer alır. Güvence hesabı, mağduriyetleri telafi etme amacıyla kurulmuş bir teminat sistemidir. Bu teminat sistemiyle trafik kazalarında zarar gören kişilerin, sigorta kapsamı dışında olmaları nedeniyle uğradığı “bedensel zararlar” giderilmeye çalışılır.

Güvence Hesabına Başvuru Koşulları 

Güvence hesabına başvurunun hangi hallerde olacağı 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 14. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan maddeye göre bu haller şunlardır:

• Sigortalının Belirlenememesi

Ölüm ve sakatlık hallerinde trafik kazasından sorumlu olan sigortalının belirlenememesi durumunda güvence hesabından, zarar gören kişiye bedensel zarar kapsamında ödeme yapılır.

• Sigortanın Yaptırılmamış Olması

Kazanın meydana geliş tarihinde zorunlu sorumluluk sigortası olmaksızın motorlu taşıtın neden olduğu kazada bedensel zararı, güvence hesabı tazmin etmektedir. Yine sigortanın teminat tutarı kapsamında yaptırılmamış olması halinde de bedenî zararı hesap tazmin eder. Öte yandan birden çok aracın kazaya karışması durumunda bu araçlardan bir tanesi dahi zorunlu sorumluluk kapsamı dışındaysa, güvence hesabına başvuru mümkündür. Ama bu, sigortasını yaptırmayan yükümlünün sorumluluğunu ortadan kalkmaz.

• Sigorta Şirketinin Ruhsatının İptal Edilmesi ve İflası

Sigorta şirketinin malî yetersizlik nedeniyle ruhsatının iptal edilmesi yahut iflası durumunda, diğer tüm durumlardan farklı olarak, hesaptan bedeni zararla birlikte “aracın veya diğer herhangi bir eşyanın zararının tazmini de” talep edilebilir. Bu talep imkanı, birden çok taşıtın karıştığı kazada bir taşıt sigortacısının iflası halinde dahi bulunmaktadır.

• Çalınmış ya da Gasp Edilmiş Aracın Karıştığı Kaza

Böyle bir durumda, Karayolları Trafik Kanunu (KTK) uyarınca işletenin sorumluluğu meydana gelmez. Dolayısıyla onun zorunlu sorumlu sigortacısının da yükümlülüğü yoktur. Böyle bir durumla karşılaşan ve sigorta bakımından korumasız kalan kimsenin, güvence hesabına başvurma hakkı vardır.

• Sigorta Poliçesindeki Limitlerle Zorunlu Sigorta Teminat Limitleri Arasında Farklılık Bulunması

Sigorta poliçesindeki limitlerle zorunlu sigorta teminat limitleri arasında farklılık bulunması durumunda güvence hesabı, ikisinin limitleri arasındaki fark kadar sorumlu olur.

• Yeşil Kart Sigortası Kapsamında Ülkemizde Meydana Gelen Kazalar

Yeşil kart sigortası kapsamında ülkemizde meydana gelen kazalarda oluşan zararlar güvence hesabından talep edilebilir.

Güvence Hesabı Kapsamında Olan Sigortalar

Tüm sigorta türleri güvence hesabı kapsamında değildir. Trafik kazalarına ilişkin olarak güvence hesabı kapsamına alınmış olan sigortalar şunlardır:

• Karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortası (trafik sigortası),
• Karayolu yolcu taşımacılığı zorunlu koltuk ferdî kaza sigortası.

Öte yandan “trafik kazalarına ilişkin olmayıp”, güvence hesabı kapsamına alınmış olan sigortalar da vardır. Bunların bilinmesinde de yarar vardır. Bu sigorta türleri ise şunlardır:

• Tüpgaz zorunlu mali sorumluluk sigortası,
• Tehlikeli maddeler ve tehlikeli atık zorunlu malî sorumluluk sigortası,
• Maden çalışanları zorunlu ferdî kaza sigortası.

Güvence Hesabından Karşılanmayan Zararlar

Bazı zararlar, güvence hesabından karşılanmaz. Güvence hesabından karşılanmayan zararlar şunlardır:

• Manevi zararlar,
• Bedensel zarar haricindeki tüm maddi zararlar (ruhsatı iptal edilmiş ya da iflas etmiş sigorta şirketi hariç),
• Kazaya sebep olan sürücünün ve işletenin zararları,
• Aracı gasp eden, çalan, bu eylemlere yardım eden yahut bu durumu bilmesine rağmen araca binen ve aracı kullananın zararları,
• İşletenin fiillerinden sorumlu olduğu kişiden isteyebileceği zararlar,
• İşletenin isteyebileceği tazminat talepleri,
• Araç mesleki faaliyetinde bulunan kişiye aracın bırakılması sonucu gerçekleşen zararlar,
• Motosiklet kazasından doğan zararlar,
• Yarış için gerekli sigortayı yaptırmayan araç tarafından yarış halindeyken kişilere verilen bedeni zararlar.

Güvence Hesabına Başvuru

Güvence hesabının kapsamına giren bir durumun gerçekleşmesi halinde, hak sahibinin ya da bu durum nedeniyle zarara uğrayan üçüncü kişinin yazılı şekilde başvuru yapması gerekir. Anılan başvuru için zamanaşımı süresi söz konusudur. Kişi, zararı öğrendiği tarihten itibaren “iki yıl”, her halde olay tarihinden itibaren “on yıl içinde” sisteme başvurmalıdır. Başvuru için nelerin gerektiği konusuna da değinecek olursak; Güvence Hesabı Yönetmeliğinin 15. maddesi gereğince, başvuru için gerekli belgeler güvence hesabının internet sitesinde yayımlanmaktadır. Başvuru için gerekli olan belgeler, kazada ölümün ya da sakatlığın meydana gelmesine göre değişmektedir.

Ölüm halinde gerekli olan belgeler, genel olarak şunlardır:

• Kaza tespit tutanağı,
• Ölüm raporu,
• Olay mahkemeye taşınmışsa, mahkeme kararı,
• Vefat edenin gelir durumunu ve desteklik bağını gösteren belge,
• Nüfus kaydının aslı ile veraset ilamı,
• SGK’dan hak sahibine gelir bağlanması durumunda, bağlama kararının peşin değerini ve bağlanan geliri gösteren belge,
• Ölümün kazayla nedensellik bağını ispatlayan diğer belgeler.

Sakatlık halinde gerekli olan belgeler ise, genel olarak şunlardır:

• Kaza tespit tutanağının resmi onaylı örneği,
• Hastane raporunun aslı ya da resmi tasdikli sureti,
• Maluliyet oranını belirten hastane raporunun aslı ya da resmî tasdikli sureti,
• Mahkemeye başvurulması durumunda mahkeme kararı,
• Kazanın sakatlıkla nedensellik bağını ispatlayan diğer belgeler.

Teminat Limitleri

Hak sahibinin istenen belgelerle güvence hesabına başvurması halinde, anılan yönetmeliğin 14. maddesi gereğince hesap tarafından inceleme yapılır. İnceleme sonucunda belirlenen tazminat hak sahibine ödenir. Bu ödemede güvence hesabının sorumluluğunun sınırı, kazanın vuku bulduğu tarihteki “zorunlu trafik sigortası poliçesinde yer alan teminat limitleri”dir. Bu teminat limitleri, resmî gazetede yayımlanmaktadır. Güvence hesabının sorumluluğu, sigorta ile kazanın vuku bulduğu yıla göre belirlenmektedir.

Öte yandan güvence hesabı kararına karşı hukukî yollara gitmek de mümkündür. Hak sahibinin ödemenin hiç yapılmaması ya da kısmen yapılmasına ilişkin güvence hesabının kararı aleyhine dava yoluna gitme hakkı vardır. Güvence hesabının kendine yeteri kadar ödeme yapmadığı düşüncesinde olan kişi, bilirkişi vasıtasıyla zararını tespit ettirip, dava açabilir. Güvence Hesabı, kapsamında bulunan zorunlu sigortaların sağladığı teminatlara ilişkin bedeni olarak (sakatlık ve ölüm) zarar görenlere kaza sonrasında sakat kalma halinde sakatlık tazminatı, ölüm halinde ise ölenin desteğinden yoksun kalanlara destekten yoksun kalma tazminatı ödemektedir.

Güvence Hesabında İcra Takibi ve Dava

Güvence hesabı ödeme yapsa dahi, araç kazasından dolayı bazı kişilerin sorumluluğu devam eder. Hesabın, yaptığı ödemeyi “zarardan sorumlu olan” bu kişilere rücu etme hakkı vardır. Hesap, bu amaçla anılan kişiler aleyhine icra takibi başlatabilir. Aleyhine icra takibi başlatılan kişi haklı olduğu kanaatinde ise, icra takibine itiraz edebilir. Bu itirazın süresi içinde ve usulüne uygun yapılması çok önemlidir. Aksi halde sonra menfi tespit davası açılması gerekebilir; hak kayıpları yaşanabilir.

Türk Ticaret Kanununun 1483. maddesi uyarınca, zorunlu trafik sigortasına dayanan davalar, “ticari dava” kabul edilir. Bu hüküm doğrultusunda ticari davalara ilişkin görev kuralları uygulanır. Sonuç itibariyle bu davalar için görevli mahkeme, “asliye ticaret mahkemesi”dir. Aynı şekilde, “güvence hesabının açtığı rücu davalarında da” konusu olan hak nedeniyle görevli mahkeme, “asliye ticaret mahkemesi”dir.

Yaşanan olumsuz sonuçlar itibari ile hak sahibi bireylerin haklarını alabilmeleri ve güvence hesabı zamanaşımı yaşamamaları için birey tazminatı alacağı kişiyi ya da kişileri öğrendiği zamandan başlamak şartıyla (aynı zamanda güvence hesabı rücu zamanaşımı ile aynı olup) 2 yıl ve aynı zaman da tüm durumların dahilinde 10 yıl süre içinde bizzat yazılı bir biçimde veyahut taahhütlü mektup ile güvence hesabına başvurmaları gerekmektedir. Başvurmadıkları taktirde hakları (örneğin tazminat istemleri) zaman aşımına uğramış olur ve bu konu hakkında herhangi bir hak talep edemezler.