Doktor Güvenlik Soruşturması
Doktorlar, başka deyişlerle hekimler veya tabipler, tıp alanında çalışan insan sağlığını koruyan yahut sağlığı bozulmuş insanları tedavi eden profesyonel kişilerdir. Doktor güvenlik soruşturması 2019 yılında bir çok atamanın iptaline neden olmuştur. Güvenlik soruşturması olumsuz gelen doktorlar bu sebeple mağdur edilmiştir. Doktor güvenlik soruşturması 1-2 ay gibi kısa sürede bitirilse de sorun tespit edilen kişilerin güvenlik soruşturması 5-6 aya kadar uzayabilmektedir. Güvenlik soruşturması bekleyen doktorlar bu sebeple acele etmemelidir.
Güvenlik soruşturması olumsuz doktor devlet kadrosunda hiçbir yerde çalışamadığı gibi özel hastanelerde çalışması da sıkıntılı duruma düşmektedir.
03.10.2016 tarihli ve 676 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48.maddesine devlet kademelerinde görev alacak tüm memur adayları için güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması şartı eklenmiştir. Söz konusu husus, sadece memur olacak kişiler hakkında değil, devlette sözleşmeleri personel olarak çalışacak kişiler için de bir şart haline gelmiştir. Bu madde 2019 yılında Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş ve 2020 haziran ayında yeni güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kanun teklifi meclise sunulmuştur.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunumuzun devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak genel ve özel şartları belirleyen 48/A/8 maddesindeki “güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak” hükmü Anayasa Mahkemesinin 24/7/2019 tarihli ve E.:2018/73; K.:2019/65 sayılı Kararı ile iptal edilmiş ve henüz bu konuda yeni bir düzenleme yapılmamıştır.
Bu nedenle 657 sayılı Devlet Memurları Kapsamında memur ya da sözleşmeli personel olarak istihdam edilecekler için güvenlik soruşturması yapılmayacaktır. Ancak 4045 sayılı Güvenlik Soruşturması Kanununun 1/1 maddesi gereğince Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında güvenlik soruşturması yapılacaktır.
2016 tarihli Kanun Hükmünde Kararname ile memur adayları için getirilmiş güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması şartlarının ne anlama geldiği, 12 Nisan 2000 tarihli ve 24018 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nde açıklanmıştır. Söz konusu Yönetmeliğe göre;
Güvenlik soruşturması
Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tehdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesini,
Arşiv araştırması
Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tehdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasını ifade etmektedir.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılırken, ilgili yönetmelikte de belirtildiği üzere, kişinin içinde bulunduğu ortam dikkate alınarak, kişinin kayıtlı ikamet adresi ile fiilen ikamet ettiği adres esas alınmak suretiyle;
a) Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği,
b) Genel kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat birimlerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında arama kaydı veya herhangi bir tahdidin olup olmadığı,
c) Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakının bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı,
ç) Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı,
d) Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesinin iç yüzü ve nedeni, araştırılır.
Doktorlar için Güvenlik Soruşturması Nasıl Yapılır?
Sağlık Bakanlığı’nın internet sitesinden kolayca erişilebilecek güvenlik soruşturması formu memur adayı doktor tarafından bilgisayar ortamında eksiksiz doldurduktan sonra bulunulan ildeki il sağlık müdürlüğüne onaylatılır. Söz konusu form ve ilgili kişinin Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nden sağlanan adli sicil kaydı, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını talep edecek kurumun talebi ile birlikte ilgili makamlara gönderilir.
Kişi hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılabilmesi için, kişinin bir devlet kurumuna (Sağlık Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, vb.) başvuru yapmış olması ve başvuru yapılan bu kurum tarafından kişi hakkında bir güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması talebinin yapılmış olması gerekir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması talebi sadece kurumlar tarafından yapılabilir.
Yukarıda izahı yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olan doktorlar için, Sağlık Bakanlığı’nın talebi üzerine, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlerince yapılmaktadır. Güvenlik soruşturmasını ve arşiv araştırmasını isteyen Sağlık Bakanlığı’na, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucu olarak, memur adayı doktor kişi hakkında karar vermeye yeterli bilgiler aktarılır. Yaptırılan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin her hangi bir nedenle olumsuz olması halinde, doktorların gizlilik dereceli birim, kısım ve yerlerde çalıştırılıp çalıştırılmayacakları, görev yeri değişikliği yapılıp yapılmayacağı, bulundukları göreve devam edip etmeyecekleri gibi durumlar Sağlık Bakanlığı Müsteşar Başkanlığı’nda, Personel Birim Amiri, Hukuk Müşaviri ve Güvenlik İşlerinden Sorumlu Birim Amirinden oluşan “Değerlendirme Komisyonu” tarafından durumu ele alınarak karara bağlanır.
Değerlendirme komisyonun karar tutanakları ve çalışmaları gizlidir. Soruşturma ve araştırma sonucunu içeren bilgi ve belgeler, ilgili doktorun işlemini yapan makamlardaki dosyasında asgari “gizli” gizlilik derecesinde aidiyet konusuna göre fiziki ve/veya elektronik ortamda muhafaza edilir.
Doktor Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer?
Sağlık Bakanlığı’nca oluşturulan memur adayı doktor kişi hakkındaki güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması talebi, ilgili makama gönderilir. İşbu talebin, ilgili makama ulaşmasından itibaren, ilgili makamlarca, en geç 30 iş günü içerisinde arşiv araştırması, en geç 60 iş günü içerisinde de güvenlik soruşturması sonuçlandırılır. Bu süre yönetmelikle düzenlenmiş olsa da kurumlar iş yükü gereği bu süreyi geçirebilmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus güvenlik soruşturması için kurumlara verilen sürenin iş günü olarak belirtilmiş olmasıdır. İş günü, resmi tatil ve hafta tatillerinin dâhil edilmediği günlerdir. Yani fazladan bir resmi tatil olmadığı haftalarda Cumartesi ve Pazar günleri bu süreye tabi değildir. Bu sebeple yukarıda bahsedilen 60 iş günü 80-90 normal güne denk gelmektedir.
Doktorlar için Güvenlik Soruşturması Sonuçları Nasıl Öğrenilir?
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması işlemi Sağlık Bakanlığı Personel Şubelerince gizlilik derecesine göre yürütülür. Sonuçları bilmesi gereken kişilerden başkasına kesinlikle açıklanamaz. Güvenlik soruşturması sonucu öğrenme e-Devlet ile yapılamamaktadır.
Kişi, güvenlik soruşturmasının akıbeti ve sonuçları hakkında bilgi sahibi olmak için;
- Yazılı bir başvuru ile soruşturmayı yapan kuruma
- İlgili hususa dair CİMER’e
- Resmi tebligat ile.
Ancak özellikle belirtmek gerekir ki, bahsedilen mecralardan öğrenilecek güvenlik soruşturması sonuçları olumlu ya da olumsuz şeklinde olacaktır. Sonucu olumsuz olan güvenlik soruşturması sonuçlarında olumsuzluk nedeni belirtilmemektedir. Bu bilgi sadece idari dava açıldığında mahkeme ile paylaşılmaktadır.
Güvenlik Soruşturması Olumsuz Sonuçlanan Doktor Ne Yapmalı?
Kişi güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanmasından sonra 60 gün içerisinde yürütme durdurma istemli iptal davası açmalıdır, aksi takdirde kişinin dava açma hakkı düşecektir. Buradaki süre iş günü değil, normal gündür, bu hususa dikkat edilmelidir.
Yukarıda da bahsedildiği üzere, doktorlar için yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanması halinde, kurum tarafından ilgili kişiye olumsuzluğun nedeni belirtilmemektedir. Bu nedenle, olumsuz sonuçlanan güvenlik soruşturmalarının nedenini öğrenmek ve olumsuz sonuçlanan güvenlik soruşturması işlemine karşı dava yoluna başvurulabilmesi için bahsedildiği şekilde işlemin iptali adına ilgili kişinin 60 gün içerisinde son görev yaptığı yerdeki İdare Mahkemesi’nde iptal davası açması gerekmektedir.
Açılacak idari davada; işlemin iptali, maddi ve özlük hakların talebi yapılmalıdır. Bu talepler ile birlikte açılan dava kişinin lehine sonuçlandığında, kişi mahrum kaldığı bütün maaşlarını topluca alacaktır. Güvenlik soruşturmasını geçemeyen doktorlar hakkında açılacak yürütme durdurma istemli iptali davası bu sebeple hayati öneme sahiptir. Uzman idare hukuku avukatı tarafından yürütülmesi gereklidir.
Ancak, her meslekte ve alanda olduğu gibi idari davalarda uzmanlık gerektirmektedir. Emsal kararlar ve mahkeme uygulamaları karşısında hak kaybına uğramamanız için idare hukukunda uzman bir avukattan yardım almanız gereklidir. Bu sebeple, hukuki konularda gerekli bilgi ve tecrübeye sahip olunmadığından, münferit bir şekilde hareket etmek telafisi imkansız zararlara yol açabilmektedir.
Açıklanan bu nedenlerle, söz konusu prosedürün bir idare hukuku avukatı tarafından yönetilmesi oldukça önemlidir. Bu sayede ilerde karşılaşılabilecek hukuki sorunlar önlenecek, işin mahkemeye intikal etmesi halinde zaman, emek ve maddi kayıpların olmasının önüne geçilecektir. Yargılama faaliyetlerinin de ücretsiz olmadığı unutulmamalıdır.
