Doktor Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması

Doktor güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, atanmak için TUS’a giren tüm adaylar için yapılır. Doktorlar yeni getirilen “Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu” nedeniyle arşiv araştırmasına tabi tutuluyorlar. Ayrıca güvenlik soruşturması yapılmaz. Doktorlar, başka deyişle hekimler veya tabipler, tıp alanında çalışan insan sağlığını koruyan yahut sağlığı bozulmuş insanları tedavi eden profesyonel kişilerdir. Doktor güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması bir çok atamanın iptaline neden olmuştur. Güvenlik soruşturması olumsuz gelen doktorlar bu sebeple mağdur edilmiştir. Doktor güvenlik soruşturması 1-2 ay gibi kısa sürede bitirilse de sorun tespit edilen kişilerin güvenlik soruşturması 5-6 aya kadar uzayabilmektedir. Güvenlik soruşturması bekleyen doktorlar bu sebeple acele etmemelidir. Güvenlik soruşturması olumsuz doktor devlet kadrosunda hiçbir yerde çalışamadığı gibi özel hastanelerde çalışması da sıkıntılı duruma düşmektedir. Öncelikli olarak belirtmek gerekir ki doktorlara ve sağlık çalışanlarına güvenlik soruşturması yoktur. Fakat arşiv araştırması vardır. Dikkat etmek gerekir ki güvenlik soruşturması ile arşiv araştırması farklı şeylerdir. 

03.10.2016 tarihli ve 676 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48.maddesine devlet kademelerinde görev alacak tüm memur adayları için güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması şartı eklenmiştir. Söz konusu husus, sadece memur olacak kişiler hakkında değil, devlette sözleşmeleri personel olarak çalışacak kişiler için de bir şart haline gelmiştir. Bu madde 2019 yılında Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş ve 2020 haziran ayında yeni güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kanun teklifi meclise sunulmuş ve kabul edilmiştir. Yeni Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu kapsamında doktorlar için sadece arşiv araştırması yapılması gereklidir. Ekstra güvenlik soruşturması doktorlara yapılmaz. Bu nedenle 657 sayılı Devlet Memurları Kapsamında memur ya da sözleşmeli personel olarak istihdam edilecek doktorlar için güvenlik soruşturması yapılmayacaktır.  TUS güvenlik soruşturması geçiren ve olumlu sonuçlanan doktorlar atamaya hak kazanır.

Doktor Güvenlik Soruşturması Nedir?

Güvenlik soruşturması usulü idare ile kamu görevlisi ya da adayı arasında ortaya çıkabilecek hukuki uyuşmazlıklar konusunda önemli bir yere sahiptir. Güvenlik soruşturması uygulamasının getirilmesindeki temel amaç, kamu görevinin o görevde bulunması uygun olmayan kişiler tarafından yürütülmesinin önüne geçmektir. Güvenlik soruşturması usulü, başta milli güvenlik alanında kritik öneme sahip kamu personeli olmak üzere bazı kamu görevlileri hakkında uygulanmaktadır. Güvenlik soruşturması ile bir makamın ya da kurumun talebi üzerine kişinin kamu görevini yürütme bakımından sakıncalı olup olmadığının saptanması amacıyla bir rapor hazırlanıp ilgili makama iletilir. Güvenlik soruşturması arşiv araştırmasının aksine sübjektif değerlendirmelere biraz daha açıktır. Örneğin kişinin yabancılarla ilişiğinin saptanmasının somut bir ölçüsü bulunmayıp kişisel kanaatlere dayanmaktadır.

7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanununda güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak kişiler açıkça belirtilmiştir. Bu kanun kapsamında doktorlara güvenlik soruşturması yapılamaz. Doktorlara sadece arşiv araştırması yapılır. Arşiv araştırmasında ise kişilerin yalnızca hakkında devam eden soruşturma ve kovuşturma olup olmadığına bakılır. Aşağıda güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması tanımları yapılmıştır. Kanunda soruşturma olmasının nasıl değerlendirileceği açık olarak yazılmamıştır. Fakat uygulamada emsal verilen kararlar dikkate alındığında Sağlık Bakanlığı hakkınızda adi(basit) suçlardan soruşturma olmasını memuriyete engel olarak değerlendirmemektedir. Uygulamada genellikle hakkınızda terör suçlarından ya da yüz kızartıcı suçlardan soruşturma veya kovuşturma varsa hüküm kesinleşmese bile arşiv araştırmasının sonucu olumsuz gelebilmektedir.

Hukuken kişinin hakkındaki hüküm kesinleşmeden olumsuz verilen arşiv araştırması raporu masumiyet karinesinin ihlalidir. Kişi suçluluğu kesinleşene kadar masumdur ve hakkında kesin cezai hüküm olmayan kişinin olumsuz arşiv araştırmasından dolayı memuriyete alınmaması Anayasada güvence altına alınan çalışma hakkının ve mülkiyet hakkının açıkça ihlalidir. Bu nedenle böyle bir durum söz konusu olduğunda idare mahkemelerinde 60 gün içerisinde güvenlik soruşturmasının iptali konulu dava açmak gerekmektedir.

Arşiv Araştırması:

• Kişinin adli sicil kaydının,
• Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından hâlen aranıp aranmadığının,
• Kişi hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının,
• Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin 13. fıkraları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların,
• Hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının,

mevcut kayıtlardan tespit edilmesidir.

Güvenlik Soruşturması:

Güvenlik soruşturması, arşiv araştırmasındaki hususlara ilave olarak kişinin;

• Görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin,
• Yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin,
• Terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının,

mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesidir.

Doktorlar için Güvenlik Soruşturması Nasıl Yapılır?

Sağlık Bakanlığı’nın internet sitesinden kolayca erişilebilecek güvenlik soruşturması formu memur adayı doktor tarafından bilgisayar ortamında eksiksiz doldurduktan sonra bulunulan ildeki il sağlık müdürlüğüne onaylatılır. Söz konusu form ve ilgili kişinin Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nden sağlanan adli sicil kaydı, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını talep edecek kurumun talebi ile birlikte ilgili makamlara gönderilir. Doktor güvenlik soruşturması bu form doldurulmadan yapılamaz. Bu form ile aslında doktor güvenlik soruşturmasına aday olarak izin vermiş sayılırsınız. Esasında burada arşiv araştırması yapılır.

Kişi hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılabilmesi için kişinin bir devlet kurumuna (Sağlık Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, vb.)  başvuru yapmış olması ve başvuru yapılan bu kurum tarafından kişi hakkında bir güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması talebinin yapılmış olması gerekir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması talebi sadece kurumlar tarafından yapılabilir.

Yukarıda izahı yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olan doktorlar için, Sağlık Bakanlığı’nın talebi üzerine, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlerince yapılmaktadır. Güvenlik soruşturmasını ve arşiv araştırmasını isteyen Sağlık Bakanlığı’na, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucu olarak, memur adayı doktor kişi hakkında karar vermeye yeterli bilgiler aktarılır.

Yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen bilgilerin her hangi bir nedenle olumsuz olması halinde, doktorların gizlilik dereceli birim, kısım ve yerlerde çalıştırılıp çalıştırılmayacakları, görev yeri değişikliği yapılıp yapılmayacağı, bulundukları göreve devam edip etmeyecekleri gibi durumlar Sağlık Bakanlığı Müsteşar Başkanlığı’nda, Personel Birim Amiri, Hukuk Müşaviri ve Güvenlik İşlerinden Sorumlu Birim Amirinden oluşan “Değerlendirme Komisyonu” tarafından durumu ele alınarak karara bağlanır. Değerlendirme komisyonun karar tutanakları ve çalışmaları gizlidir. Soruşturma ve araştırma sonucunu içeren bilgi ve belgeler, ilgili doktorun işlemini yapan makamlardaki dosyasında asgari “gizli” gizlilik derecesinde aidiyet konusuna göre fiziki ve/veya elektronik ortamda muhafaza edilir.

Doktor Arşiv Arştırması Nerede Yapılıyor?

Arşiv araştırması için bir yere belge göndermenize gerek yok. Arşiv araştırması Sağlık Bakanlığının isteği üzerine EGM tarafından yapılmaktadır. Arşiv araştırması memleketlerinizde değil EGM’de yapılmaktadır. Detaylı bilgi isteneceği vakit (bazı hekimlerin özel durumları için) ikamet yerlerindeki kolluk kuvvetlerinden ve diğer güvenlik birimlerinden bilgi alınmaktadır.

Arşiv Araştırması Nerede ve Nasıl Değerlendirilir?

Arşiv araştırmasında elde edilen veriler daha sonra bakanlığa gönderilmektedir. Gönderilen veriler bakanlıktaki arşiv araştırması komisyonundan geçmektedir. Hakkında hiçbir veri olmayan hekimler hızlıca ilk tebligat listesinde açıklanmaktadır. Hakkında veri bulunan hekimlerin durumları güvenlik soruşturması komisyonu tarafından değerlendirilir, haklarında karar verilir.

Doktor Atamasında Tebligatta İsminiz Yoksa Ne Olacak?

İlk tebligatta ismi bulunmayan hekimler daha sonra yayınlanacak tebligatlarda isimlerini bulabilir veya bazı kişilere telefonla ulaşılarak atamaları tebliğ edilebilir. Memuriyete girmesine engel durumu tespit edilen bazı hekimlerin atamaları iptal edilebilir. Arşiv araştırmasının süresi değişkenlik gösterebilir. Bazı kişilerin bilgileri hızlıca EGM’den bakanlığa gelirken bazılarının işlemleri uzun sürebilir.

Doktor Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer?

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu 6. maddesinde kimlere güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacağı tek tek yazılmıştır. Bu kapsamda doktorlar için sadece arşiv araştırması yapılır. Güvenlik soruşturması yapılamaz. Sağlık Bakanlığı’nca oluşturulan memur adayı doktor kişi hakkındaki güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması talebi, ilgili makama gönderilir. İşbu talebin, ilgili makama ulaşmasından itibaren, ilgili makamlarca, en geç 30 iş günü içerisinde arşiv araştırması, en geç 60 iş günü içerisinde de güvenlik soruşturması sonuçlandırılır. Bu süre yönetmelikle düzenlenmiş olsa da kurumlar iş yükü gereği bu süreyi geçirebilmektedir.

Burada dikkat edilmesi gereken husus güvenlik soruşturması için kurumlara verilen sürenin iş günü olarak belirtilmiş olmasıdır. İş günü, resmi tatil ve hafta tatillerinin dâhil edilmediği günlerdir. Yani fazladan bir resmi tatil olmadığı haftalarda Cumartesi ve Pazar günleri bu süreye tabi değildir. Bu sebeple yukarıda bahsedilen 60 iş günü 80-90 normal güne denk gelmektedir. Sağlık Bakanlığı güvenlik soruşturması ne kadar sürer sorusu için üstte açıklandığı üzere net bir cevap vermek mümkün değildir.

Doktorlar için Güvenlik Soruşturması Sonuçları Nasıl Öğrenilir?

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması işlemi Sağlık Bakanlığı Personel Şubelerince gizlilik derecesine göre yürütülür. Sonuçları bilmesi gereken kişilerden başkasına kesinlikle açıklanamaz. Doktor güvenlik soruşturması öğrenme e-Devlet ile yapılamamaktadır. Sağlık Bakanlığı güvenlik soruşturması sonuçları hakkında bilgi sahibi olmak için;

• Yazılı bir başvuru ile soruşturmayı yapan kuruma
• İlgili hususa dair CİMER’e
• Resmi tebligat ile.

Ancak özellikle belirtmek gerekir ki, bahsedilen mecralardan öğrenilecek güvenlik soruşturması sonuçları olumlu ya da olumsuz şeklinde olacaktır. Sonucu olumsuz olan güvenlik soruşturması sonuçlarında olumsuzluk nedeni belirtilmemektedir. Bu bilgi sadece idari dava açıldığında mahkeme ile paylaşılmaktadır.

Doktor Güvenlik Soruşturması Olumsuz Sonuçlananlar Ne Yapmalı?

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanmasından sonra 60 gün içerisinde yürütme durdurma istemli iptal davası açmalıdır, aksi takdirde kişinin dava açma hakkı düşecektir. Buradaki süre iş günü değil, normal gündür, bu hususa dikkat edilmelidir. Yukarıda da bahsedildiği üzere, doktorlar için yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanması halinde, kurum tarafından ilgili kişiye olumsuzluğun nedeni belirtilmemektedir. Bu nedenle, olumsuz sonuçlanan güvenlik soruşturmalarının nedenini öğrenmek ve olumsuz sonuçlanan güvenlik soruşturması işlemine karşı dava yoluna başvurulabilmesi için bahsedildiği şekilde işlemin iptali adına ilgili kişinin 60 gün içerisinde son görev yaptığı yerdeki İdare Mahkemesi’nde iptal davası açması gerekmektedir.

Ancak, her meslekte ve alanda olduğu gibi idari davalarda uzmanlık gerektirmektedir. Emsal kararlar ve mahkeme uygulamaları karşısında hak kaybına uğramamanız için idare hukukunda uzman bir avukattan yardım almanız gereklidir. Bu sebeple, hukuki konularda gerekli bilgi ve tecrübeye sahip olunmadığından, münferit bir şekilde hareket etmek telafisi imkansız zararlara yol açabilmektedir. Açıklanan bu nedenlerle, söz konusu prosedürün bir idare hukuku avukatı tarafından yönetilmesi oldukça önemlidir. Bu sayede ilerde karşılaşılabilecek hukuki sorunlar önlenecek, işin mahkemeye intikal etmesi halinde zaman, emek ve maddi kayıpların olmasının önüne geçilecektir. Güvenlik soruşturmasından geçemeyen doktor 60 günlük dava açma süresine dikkat etmelidir. Aksi takdirde dava açma düşecektir.