Devlet Memurları Kanunu 178. Madde (DMK)

devlet memurları kanunu 178 madde

Devlet Memurları Kanunu 178. Madde (DMK)

Fazla Çalışma Ücreti

(Değişik: 5/7/1991 – KHK-433/3 md.; İptal: Anayasa Mahkemesinin 5/5/1992 tarihli ve E. 1991/33, K. 1992/32 sayılı Kararı ile, Yeniden düzenleme: 18/5/1994 – KHK-527/8 md.)

A) 99 ve 100. maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında;

a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince),

b) Fabrika, atölye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması, hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır. Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenir.

B) (İptal: Anayasa Mahkemesinin 14/2/1997 tarihli ve E: 1997/20, K: 1997/32 sayılı Kararı ile; Yeniden düzenleme: 3/4/1998 – 4359/4)

Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir.

Fazla çalışmanın uygulama esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenir. Milli İstihbarat Teşkilatı mensuplarına ödenecek fazla çalışma ücretleri ve diğer hususlar Cumhurbaşkanı tarafından onaylanacak bir talimatla tespit edilir.

  • İlgili Makale: 
  • 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu (DMK) Tam Metin: 

devlet memurları kanunu 178 madde dmk
devlet memurları kanunu 178 madde dmk

Devlet Memurları Kanunu 178. Madde Açıklaması

Memurların haftalık çalışma süresi, yasanın 99. maddesi ile 40 saat olarak sınırlandırılmıştır. Bu süre cumartesi ve pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir. Bu düzenleme, günlük çalışmalarının başlama ve bitim saatleri ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Bakanlar Kurulunca, illerde Valiler tarafından yapılır. Halen günlük çalışma süresi 8 saat üzerinden uygulanmaktadır.

Böylece yetkililerce saptanmış bulunan günlük çalışma saatleri dışında yapılanı çalışma, fazla çalışma olarak tanımlanmış ve yasada sayılan koşulların gerçekleşmesi halinde de fazla çalışmanın ücretle karşılanması kabul edilmiştir. Yasanın “Fazla Çalışma Ücreti” başlığını taşıyan 178. maddesi, fazla çalışma yapılacak halleri bazı koşullara bağlamış ve ancak bu koşulların gerçekleşmesi halinde yapılacak fazla çalışmanın ücretle karşılanması ilkesini benimsemiştir.

Ancak, daha sonra madde, 418 (418 sayılı KHK’nın Anayasa Mahkemesi tarafından iptali üzerine aynı konuları yeniden düzenlemek amacıyla çıkarılan 527) sayılı KHK ile değiştirilerek önceden yaygın bir şekilde uygulanan fazla çalışmanın ücretle karşılanması daraltılarak bazı özel durumlara hasredilmiş, bunların dışında yaptırılacak fazla çalışmaların izinle telafisi yoluna gidilmiştir. Anayasa Mahkemesi bu konu ile ilgili B bendini iptal ederek, fazla çalışmanın izinle telafisi yolunu tıkamış, ancak hüküm 4359 sayılı Kanunla yeniden düzenlenmiştir.


Devlet Memurları Kanunu 178. Madde Fazla Çalışma Ücreti Emsal Kararları

Danıştay On Birinci Dairesi E:2002/256, K:2005/1264 

  • Devlet Memurları Kanunu 178. Madde
  • Fazla Çalışma Ücreti

Dava, … Üniversitesi Rektörlüğünde koruma ve güvenlik memuru olarak çalışan davacının, fazla çalışma sürelerinin ücretle ya da izinle karşılanması yolundaki başvurusunun yanıt verilmemek suretiyle reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır. İdare Mahkemesinin kararıyla; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 99. maddesinde, memurların haftalık çalışma süresinin genel olarak 40 saat olduğu, ancak özel kanunlarla yahut bu Kanuna veya özel Kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle kurumlarının ve hizmetlerinin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma sürelerinin tespit edilebileceği, 101. maddesinde, günün 24 saati devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan devlet memurlarının çalışma saat ve şekillerinin Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının muvafakati alındıktan sonra kurumlarınca düzenleneceği hükmüne yer verildiği, 178. maddesinin (A) fıkrasında yer alan hallerde fazla çalışma sürelerinin ücretle karşılanacağının belirlendiği, aynı maddenin (B) fıkrasında ise, kurumların gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti verilmeksizin çalıştırabileceği, bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabıyla izin verileceğinin hükme bağlandığı, dosyanın incelenmesinden, davalı idarede koruma ve güvenlik memuru olarak çalışan davacının günde 12 saat çalışarak 24 saat izin kullanmak suretiyle haftada 5 gün ve toplam 60 saat çalıştığının saptandığı, bu durumda koruma ve güvenlik görevinin nöbet hizmeti olmaması ve fazla çalışmalarının 657 sayılı Yasanın 178. maddesinin (A) fıkrası kapsamında bulunmaması nedeniyle, davacının fazla çalışma sürelerinin aynı maddenin (B) fıkrası uyarınca izinle karşılanması gerektiğinden, fazla çalışma sürelerinin izinle ya da ücretle karşılanması yolundaki başvurusunun reddine ilişkin işlemde mevzuata uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar vermiştir. Davalı idare tarafından, davacının görevinin niteliğinin nöbet hizmeti olduğu, 7/9493 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan yönetmelik hükümleri uyarınca nöbet hizmetlerinin fazla çalışma sayılmayacağı ileri sürülerek kararın bozulması istenilmektedir.

Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından, istemin reddi ile temyiz edilen Mahkeme kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir. İdare mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür. İdare Mahkemesince verilen karar ve dayandığı gerekçe, hukuk ve usule uygun olup bozulmasını gerektirecek bir sebep de bulunmadığından temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanmasına, 14.3.2005 tarihinde oybirliği ile karar verildi.


Danıştay On İkinci Dairesi E:1997/3362, K:2000/4114

  • Devlet Memurları Kanunu 178. Madde
  • Fazla Çalışma Ücreti

Dava, davalı idarede sözleşmeli olarak çalışan davacının, fazla mesai yaptığından bahisle kendisine fazla çalışma ücreti ödenmesi ya da fazla çalışma karşılığı olan izin hakkının kullandırılması yolunda yaptığı başvurusunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

Dava dosyasının incelenmesinden; 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi bir kuruluş olan Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünde sözleşmeli personel statüsünde hemşire olarak görev yapan davacının, 24.7.1995 tarihli başvurusuyla çalışma saatlerini düzenleyen Kanun ve Kararnamelerden kaynaklanan fazla çalışma karşılığında ücretinin ödenmesi ya da fazla çalışma karşılığı olan izin hakkının kullandırılması istemiyle yaptığı başvurusunun, 31.7.1995 günlü işlemle, 30.7.1995 tarihinde duyurulduğu üzere fazla mesai ücreti ödenmesinin mümkün olmadığı, aynı Kanun uyarınca personele fazla mesai karşılığı izin verilmesinin ancak iş yoğunluğunun dikkate alınarak mazeret izni şeklinde ve ünite amirinin uygun gördüğü takdirde bir yıl içinde on günü aşmamak kaydıyla verilebileceğinin bildirildiği anlaşılmıştır.

Her ne kadar, İdare Mahkemesince davacının Anayasa’ya aykırılık iddiası yerinde görülerek 657 sayılı Yasanın 178. maddesini yeniden düzenleyen 527 sayılı KHK’nin 8.maddesinin iptali istemiyle dava dosyanın Anayasa Mahkemesine gönderilmesi üzerine, Anayasa Mahkemesinin 14.2.1997 günlü, E:1997/20, K:1997/32 sayılı kararıyla anılan 178. maddesinin (B) bendinin 1. paragrafının iptal edildiği, bu nedenle dava konusu işlemin dayanağının kalmadığı gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiş ise de; 399 sayılı KHK’nin yukarıda anılan 30. maddesinde fazla çalışma ile ilgili usul ve esaslar düzenlendiğinden sözleşmeli statüde çalışan davacıya, 657 sayılı Yasanın 178. Maddesinin uygulanması mümkün bulunmamaktadır.

Ancak; davacının idareye başvurusunda, fazla çalışma ücreti ödenmemesi halinde fazla çalışma karşılığı olan izin hakkının tanınması isteminin de bulunduğu dikkate alındığında, 399 sayılı KHK’de bu yönde bir düzenleme bulunmadığından, 399 sayılı KHK’nin 58.maddesine 453 sayılı KHK’nin 1.maddesi ile eklenerek fıkra gereğince bu KHK’ye göre fazla çalışma ücreti ödenmemesi halinde 657 sayılı Yasanın 178. maddesinin B fıkrasında yer alan “… personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabıyla izin verilebilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yıl içinde kullandırılabilir.” hükmü uygulanabilecektir.
Nitekim, Anayasa Mahkemesinin 178.maddesinin (B)fıkrasının iptaline ilişkin 14.2.1997 günlü, E:1997/20, K:1997/32 sayılı kararında, taraflar arasındaki uyuşmazlığın 527 sayılı KHK’nin 8. maddesiyle yeniden düzenlenen 657 sayılı Yasanın 178.maddesinin (B) fıkrası gereğince verilecek fazla çalışma karşılığı izne ilişkin olduğu belirtilmektedir.

Anayasa Mahkemesinin anılan kararıyla, iptal hükmünün Resmi Gazetede yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verildiğinden, yukarıda açıklanan şekliyle izin konusundaki hükmün uygulanması konusunda hukuksal bir boşluktan da söz edilemez. Bu durumda, davacının öncelikle fazla çalışma ücreti istediği dikkate alınarak 399 sayılı KHK’nin 20. ve 30. maddeleri uyarınca fazla çalışma ücretinin karara bağlanması, fazla çalışma ücreti ödenmesine olanak bulunmadığı takdirde bu defa aynı KHK’nin 58. maddesine göre 657 sayılı Yasanın olay ve karar tarihinde yürürlükte bulunan 178/B maddesine göre fazla çalışma ücretinin izne çevrilmesi konusunda incelenmesi gerekirken, Anayasa Mahkemesinin iptal kararıyla dava konusu işlemin dayanağı kalmadığı gerekçesiyle iptaline ilişkin idare mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.


Danıştay On İkinci Dairesi E:2020/1163, K:2020/3411

  • Devlet Memurları Kanunu 178. Madde
  • Fazla Çalışma Ücreti

… İşletme Müdürlüğünde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/B maddesi kapsamında “harita teknikeri” olarak görev yapan davacı tarafından, 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 71. maddesi uyarınca orman yangınları ile mücadele çerçevesinde fiilen yaptığı fazla çalışmalara karşılık fazla mesai ücretlerinin ödenmesi isteğiyle 21/06/2010 tarihinde yapılan başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ile bu işlem nedeniyle yoksun kalınan parasal hakların başvuru tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.

İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür. Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

Yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali, davacının tazminat isteminin kabulü ile fazla mesai ücretlerinin başvurunun yapıldığı 21/06/2010 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi yolundaki İdare Mahkemesinin  temyize konu kararının onanmasına,  02/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.


Devlet Memurları Kanunu 178. madde emsal karar aramak için https://karararama.danistay.gov.tr/

Yorum Gönderin

3600 gunden emeklilik

3600 Günden Emeklilik Nedir? Şartları Nelerdir?

Nafaka indirim davası, nafaka yükümlüsü ya da alacaklısının maddi durumunda gelen değişiklik sebebiyle nafaka miktarının değiştirmek için açılan davaya denir. […]

vakif nasil kurulur

Vakıf Nasıl Kurulur?

Nafaka indirim davası, nafaka yükümlüsü ya da alacaklısının maddi durumunda gelen değişiklik sebebiyle nafaka miktarının değiştirmek için açılan davaya denir. […]

itibar koruma

İtibar Koruma Nedir ve Nasıl Yapılır?

Nafaka indirim davası, nafaka yükümlüsü ya da alacaklısının maddi durumunda gelen değişiklik sebebiyle nafaka miktarının değiştirmek için açılan davaya denir. […]

X
kadim hukuk ve danışmanlık