Askeri Cezalar Nelerdir?

Askeri Cezalar Nelerdir?

askeri ceza nedir

Askeri cezalar, görev nedeniyle, görev yerinde ve görev süresinde gerçekleştirilen fiiller hakkında uygulanan cezalardır. Bahsedilen cezalar, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nda kaleme alınmış askeri cezalar, askeri şahıslar hakkında hüküm doğurmaktadır. Askeri şahıslar; Mareşalden asteğmene kadar subaylar, astsubaylar, Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşunda çalışan sivil personel, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve er, erbaş ve erler ile askeri öğrencilerdir. İhtiyat askeri şahıslar da, askeri görevde bulundukları sürece söz konusu Askeri Ceza Kanunu’na tabidirler. Bu nedenle ihtiyat askeri şahıslar hakkında da görevde bulundukları süre boyunca askeri cezalar verilmesi mümkündür.

Disiplin suçlarında da tıpkı ceza hukukundaki suçların cezalandırılmasında olduğu gibi somut ceza saptanırken, cezayı artıran ve hafifleten sebepler de dikkate alınmalıdır. Bu ceza ise hukuken gerekçesi belirtilmek suretiyle uygulanmalıdır. Disiplin Mahkemeleri m.41/4 uyarınca bütün disiplin suçları hakkında uygulanabilen genel bir ağırlaştırıcı sebep olarak seferberlik ve savaş halinde verilecek cezalar öngörülmüştür. Bu hükme göre öngörülen ceza kanuna göre belirlenen en yüksek cezayı aşamaz. Ancak Askeri Ceza Kanunu’nun 50 ve 51.maddelerinde geçen ağırlaştırıcı nedenlerin disiplin suçlarında uygulanamayacağı kararı Askeri Yargıtay tarafından hükme bağlanmıştır.

Herkesin kanun önünde eşitliği ilkesinin gereği cezalar herkes için eşit olsalar da cezalar, yasayı uygulayan hakim tarafından suçun işleniş koşulları ve failin kişiliği göz önüne alınarak, verilmektedir. Askeri ceza kanunundan kaynaklı davaları askeri ceza avukatı tarafından yürütülmesi asker kişilerin menfaatinedir. Zira askeri davalar uzmanlık gerektiren davalardır. Askeri cezalar sadece askerlere uygulanan bir düzenlemedir.

askeri cezalar nelerdir
askeri cezalar

Şahsi Hürriyeti Sınırlayan Askeri Cezalar

İlgili Kanun hükümlerine göre, askeri cezalardan şahsi hürriyeti sınırlayan cezalar üçe ayrılmaktadırlar. Bunlar;

  • Ağır hapis cezaları,
  • Hapis cezaları,
  • Kısa hapis cezalarıdır.

Ağır hapis ve hapis cezaları, Türk Ceza Kanunu hükümlerine tabidir. Kısa süreli hapis cezaları hakkında hükümler ise, ilgili Kanun’da kaleme alınmışlardır.

Kısa hapis cezaları da 3’e ayrılır. Bunlar;

  • Göz hapsi,
  • Oda hapsi
  • Katıksız hapis cezalarıdır. Fiilin ağırlığına göre bu üç cezadan biri verilir.

Askeri Disiplin Cezaları

Askeri şahıslar hakkında tesis edilecek disiplin cezalar 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu hükümlerine tabidir. Bu Kanun nezdinde hakkında disiplin cezası tesis edilebilecek askeri şahıslar, askeri hakimler hariç subaylar, astsubaylar, uzman jandarmalar, uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş ve erler, erbaş ve erler ile askeri öğrencileri kapsar. Askeri şahıslar hakkında tesis edilen Askeri cezaların amacı, Türk Silahlı Kuvvetleri’nde etkin bir disiplin sisteminin tesisini, muhafazasını ve idamesini sağlamaktır.

Askeri disiplin cezaları, gerçekleştirilen fiilin ağırlığına göre;

  • Uyarma,
  • Kınama, ,
  • Hizmete kısmi süreli devam,
  • Aylıktan kesme,
  • Hizmet yerini terk etmeme,
  • Oda hapsi,
  • Türk Silahlı Kuvvetleri’nden ayrılma şeklinde sınıflandırılmıştır.
  • Uyarma Cezası

Uyarma cezası; personele, görevinin icrasında veya hal ve hareketlerinde daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. Bu tanım aynı zamanda cezanın nasıl uygulanacağını da göstermektedir. Burada en hafif nitelikteki disiplinsizliklere verilen uyarma cezasının esasları tespit edilmiştir. Kanunun 15.maddesinde belirtilen haller sınırlayıcı olmayıp nitelik ve ağırlığı itibarı ile bunlara benzer nitelikte olan eylemler için de uyarma cezası verilebilir. Maddeye göre, personelin görevin yerine getirilmesi konusunda dikkati çekilebileceği gibi, hizmet dışındaki tutum ve davranışlarında daha dikkatli ve özenli olması hususunda uyarılması da mümkündür. Burada asker kişiden istenen dikkatin derecesi onun gördüğü hizmetin gerektirdiği makul bir dikkattir. Askeri cezalar arasında en hafif olanıdır. Askeri şahıslara uyarma cezası verilmesini gerektirecek fiiller:

  1. Emri mütalaa etmek: Usulüne uygun olarak kendisine verilmiş olan bir emir üzerine; emrin uygun olmadığı, yanlış verildiği, yapılamayacağı ve benzeri şekillerde amirini alenen eleştirmek veya amire karşı itirazda bulunmaktır. Amir tarafından karar verilene kadar astın fikrini savunması veya emrin kanunsuz olduğu hususundaki kanaatini belirtmek için amire yaptığı itiraz, bunları yaparken oluşabilecek diğer disiplinsizlikler saklı kalmak kaydıyla bu kapsamda disiplinsizlik teşkil etmez.
  2. Görevde kayıtsızlık: Görevdeyken, yetkili makamlar tarafından izin verilen durumlar haricinde görevle veya askeri hizmetle ilgisi olmayan işlerle uğraşmaktır.
  3. Hizmet dışındayken amir veya üste saygısızlık: Hizmet dışında, bilinen ve tanınan amir veya üstlere karşı saygısızlık teşkil edebilecek fiillerde bulunmaktır.
  4. Mesai çizelgesine uymamak: Özürsüz veya izinsiz olarak, mesaiye geç gelmek veya erken ayrılmak veya günlük mesai çizelgesine riayet etmemektir.
  5. Kılık ve kıyafeti bozuk olmak: Kılık ve kıyafet ile ilgili olarak nizamlarda ve önceden belirlenmiş kurallara riayet etmemektir.
  6. Usulsüz müracaat veya şikâyette bulunmak: Türkiye Büyük Millet Meclisine yapılan müracaatlar hariç olmak üzere, kanun ve nizamlarla belirlenmiş usul ve kurallara riayet etmeden yazılı, sözlü veya elektronik olarak müracaat veya şikayette bulunmaktır.
  7. İsraf etmek: Yetkili makamlarca belirlenmiş tasarruf tedbirlerine riayet etmemek veya kullanımına sunulan kamu kaynağının harcanmasında gösterilmesi gereken makul seviyedeki özeni göstermemektir.
  8. Saygısız davranmak: Aynı rütbe veya kıdemde bulunulan ya da amir veya maiyet ilişkisi içinde olunmayan kişilere söz ve hareketlerle sataşmak veya kötü muamelede bulunmaktır.
  9. Başkalarını kötülemek: Amirleri, üstleri veya çalışma arkadaşları hakkında ve onların bulunmadığı ortamlarda, onların işlem, eylem ve kişilikleri hakkında kötüleyici veya konuştuğu kişilerde kötü intiba yaratacak tarzda olumsuz sözler söylemektir.
  10. Askeri nezaket kurallarına uymamak: Nizamlarla belirlenmiş olan askeri görgü, protokol ve davranış kurallarına aykırı bir biçimde tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
  11. Hizmet haricinde yalan söylemek: Amir veya üstü tarafından denetim ve gözetim sorumluluğu kapsamında sorulan sorulara kasten doğru yanıt vermemektir.
  12. Selamlama yapmamak: Selamlama ile ilgili olarak nizamlarla belirlenmiş kurallara riayet etmemektir.
  13. Zamana riayet etmemek: Belirli zamanda yapılması gereken faaliyetlerde özürsüz olarak geç kalmaktır.
  14. Mesai dışında aşırı alkol kullanımı: Mesai dışında sivil veya üniformalı olarak aşırı alkol alarak kişisel veya kurumsal imaj kaybı oluşturacak olumsuz davranışlarda bulunmaktır.
  15. Görev dönüşü tekmil vermemek: Verilmiş bir emrin icrası veya sonuçları hakkında emri verene bilgi vererek müteakip emirlerini almamaktır.
  16. Kişisel ve çevre temizliğine dikkat etmemek: Askeri hizmet esnasında belirlenmiş olan kişisel veya çevre temizliği ile ilgili kurallara riayet etmemektir.
  17. Kendini geliştirmede yetersiz kalmak: Görevini etkin olarak yapabilmesini sağlayacak bilgi ve görgünün kazanılmasında göstermesi gereken gayreti göstermemektir.

  • Kınama Cezası

Kınama cezası; personele, görevinin icrasında veya hâl ve hareketlerinde kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. Bu tanım aynı zamanda cezanın nasıl uygulanacağını da göstermektedir. Uyarma cezasına göre daha ağır disiplinsizlikler için kınama cezası verilir. Bu disiplinsizlikleri oluşturan fiillere Kanunun 16. Maddesinde yer verilmiştir. Maddeye göre personele görevini yerine getirmede kusurlu olduğu bildirilebileceği gibi, hizmet dışındaki tutum ve davranışlarının kusurlu olduğu da yazılabilir. Daha dikkatli ve özenli olması hususunda uyarılması da mümkündür. Uyarmadan farklı olarak kınama cezasında ilgili geçmiş ve /veya mevcut bir kusurundan dolayı kınanmaktadır. Cezanın tebliği ile yerine getirilmesi eş zamanlı olarak yapılmış sayılır. Kınama cezası disiplin amirleri tarafından verilebilir. Askeri şahıslara kınama cezası verilmesini gerektirecek fiiller:

  1. Amir veya üste nezaketsizlik: Hizmette veya hizmete ilişkin hâllerde amir veya üste karşı saygısızlık teşkil edecek nitelikte olmayan ancak askeri nezaket, protokol ve terbiye kurallarına aykırılık teşkil eden fiillerde bulunmaktır. Askeri nezaket, protokol ve terbiye kurallarının astlara veya maiyete önceden ilan veya tebliğ olunması veya bu disiplinsizliği yapan kişinin makam ve rütbesi itibarıyla bu kuralları biliyor olması gerektiğinin objektif olarak kabul görmesi hâlinde disiplin cezası verilebilir.
  2. Meslek etiğine aykırı davranışta bulunmak: Önceden ilan veya tebliğ edilmiş olan mesleki etik davranış kurallarına aykırı şekilde tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
  3. Küfürlü konuşmak: Aynı rütbe veya kıdemdeki arkadaşlarına veya astlarına karşı, terbiye ve adaba uygun olmayan sözlerle konuşmaktır.
  4. Askeri silsileyi bozarak hareket etmek: Müsaade edilmediği hâlde veya durumun gerektirdiği hâller haricinde, herhangi bir talebini askeri silsileye riayet etmeyerek doğrudan daha üst amirlerine iletmektir.
  5. Uygun olmayan hitaplarda bulunmak: Çevresindekilere; nizamlar, emirler ve askeri teamüller ile belirlenmiş olan hitap şekilleri haricinde hitaplarda bulunmaktır.
  6. Sorumluluktan kaçmak: Kanun ve nizamlar ile kendisine tevdi edilmiş görevlerin gerektirdiği sorumluluğu üstlenmekten imtina ettiğini gösterecek tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
  7. Askeri eşyayı uygun kullanmamak: Hizmete tahsisli bir askeri eşyayı düzgün ve talimatlara uygun kullanmayarak onun zarar görmesine veya aşırı yıpranmasına sebebiyet vermektir.
  8. Sağlığın korunması kurallarına uymamak: Sağlığın korunması veya salgın ve bulaşıcı hastalıkların önlenmesi için yetkili makamlarca yürürlüğe konulmuş tedbirlere uymamak veya hizmet verdiği ortamdaki kişilerin sağlığını tehlikeye düşürecek fiillerde bulunmaktır.

  • Hizmete Kısmi Süreli Devam Cezası

Hizmete kısmi süreli devam cezası; disiplin cezası verilen personele mesai sonrasında günde üç saati ve her halde saat 24.00’ü geçmeyecek şekilde, kadro görevinde veya kadro görevi dışında statüsüne uygun askeri hizmetlerin yaptırılmasıdır. Hizmete kısmi süreli devam cezası, ilgilinin genel olarak hizmete devamı, dolayısıyla kendi görevlerini sürdürmesi şeklinde olabileceği gibi bunun dışında kalan müşterek veya başka personele ait askeri hizmet ve görevlerin yaptırılması şeklinde de olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus cezayı alan personelin statüsüne uygun bir askeri hizmette çalıştırılmasıdır. Buradaki statüye uygunluk ilgilinin rütbe sınıf uzmanlığı yürüttüğü kadro görevi makam ve unvanı gibi hususları kapsar.

Hizmete kısmi süreli devam devam cezasının uygulama usulü şöyledir;

  • Ceza bir güne mahsus ve tek seferde tayin ve infaz edilebileceği gibi, birkaç günde ve parça parça çektirebilir.
  • Hizmete devam mutlaka günlük mesaiden sonra, fakat tatil günleri dışında çektirilir.
  • En çok günde üç saate kadar olur.
  • Her halükarda saat 24:00’ü geçmemelidir.

Askeri şahıslara hizmete kısmi süreli devam cezası verilmesini gerektirecek fiiller:

  1. Üste saygısızlık: Hizmette veya hizmete ilişkin hâllerde üste gösterilmesi gereken saygıyı kasıtlı olarak göstermemek veya yetkili olduğu durumlarda üstün yapmış olduğu ikaz, tenkit veya muahezeyi saygı ile kabul edip dinlememektir.
  2. Görev yerini izinsiz terk etmek: Kıtasından veya görev yerinden yirmi dört saati geçmeyecek şekilde kaçmak veya kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın mesaiye bir tam mesai günü gelmemektir.
  3. Temaruz: Bazı isteklerini yerine getirmek, kişisel bir menfaat sağlamak, görev veya sorumluluktan kaçmak gibi amaçlarla hastalığını abartmak veya olmadığı hâlde bir rahatsızlığı varmış gibi göstererek sağlık kuruluşlarına sevkini sağlamak suretiyle günlük mesainin bir kısmına katılmamaktır.
  4. Uygunsuz davranışlarda bulunmak: Türk Silahlı Kuvvetlerine ve temsil ettiği makam, rütbe veya statünün onur ve vakarına uygun olmayan fiillerde bulunmaktır.
  5. Ketum davranmamak: Görevi ile ilgili gizli olmayan ancak açıklanmaması gereken bir bilgiyi yetkisiz kişilerin öğrenebileceği bir şekilde açıklamaktır.

  • Aylıktan Kesme Cezası

Aylıktan kesme cezası; disiplin cezası verilen personelin, sosyal güvenlik mevzuatına göre hesaplanan prime esas kazanç tutarından kanunda belirtilen oranlarda kesinti yapılmasıdır. Ceza, aylığı tahakkuk ettiren birimce personelin aylığından kesilmek suretiyle yerine getirilir. Disiplin amirlerinin rütbe ve makamlarına göre verebileceği aylıktan kesme cezasının miktarları ek -1 sayılı çizelgede belirtilmiştir. Aylıktan kesme cezası oranlarına esas alınacak aylık miktarı, ilgiliye uygulanan sosyal güvenlik mevzuatında belirlenmiş olan prime esas kazanç tutarıdır. Bu tutar üzerinden ilgilinin statüsüne göre, düşük rütbeli 1/20’ye kadar, en tüksek rütbeli 1/8 ‘e kadar olmak üzere kesinti yapabilecektir. Aylık miktarının belirtilen miktarın ceza oranı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktar (kuruşlar dikkate alınmadan) ceza verilen personelin aylığından kesilecektir.  Askeri şahıslara aylıktan kesme cezası verilmesini gerektirecek fiiller:

  1. Amire saygısızlık: Hizmette veya hizmete ilişkin hâllerde amire gösterilmesi gereken saygıyı kasıtlı olarak göstermemek veya amirin yapmış olduğu ikaz, tenkit veya muahezeyi saygı ile kabul etmemektir.
  2. Yalan söylemek: Askeri hizmete ilişkin veya görevle ilgili konu ve durumlarda amirlere veya bilgi vermekle yükümlü olduğu kişi ve makamlara kasıtlı olarak gerçeğe aykırı ve yanlış beyanda bulunmaktır.
  3. Hizmetle ilgisi olmayan emir vermek: Maiyetine hizmetle ilgisi olmayan emir vermektir.
  4. Maiyetinin gözetiminde ihmal göstermek: Astlarının ve emri altındakilerin denetim, kontrol ve gözetiminde ihmal göstermektir.
  5. Ayrımcılık yapmak: Görevdeyken dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım yaparak işlem tesis etmek ve bu suretle görev yerinde huzursuzluğa neden olmaktır.
  6. Yasak edilen yerlere girmek: Resmî üniforma ile genelev, kumarhane, meyhane, bar ve benzeri yerler ile girilmesi garnizon komutanlıklarınca yasaklanmış diğer yerlere girmektir.
  7. Kayırma talep etmek: Özlük hakları ile ilgili ya da başka bir kişisel menfaat temini için başkalarını aracı koyup, öncelik ve ayrıcalık talep etmektir.
  8. Maiyetinden hediye kabul etmek: Maiyetinde çalışan personel tarafından verilen ve makul bir seviyenin üstünde maddi değeri olan bir hediyeyi kişisel menfaat elde etmek amacıyla kabul etmektir.
  9. Hizmetteyken siyasi içerikli konuşmak: Mesai içerisinde veya hizmete ilişkin durumlarda siyasi içerikli konuşmalar yapmaktır.
  10. Yasaklanmış faaliyetlere katılmak: Yetkili makamlarca yasaklanmış olan toplantı, gösteri, yürüyüş ve benzeri faaliyetlere iştirak etmektir.
  11. İzinsiz olarak garnizonu terk etmek: İzinli olmadığı hâlde görev yaptığı garnizon hudutlarını terk etmektir.
  12. Ulaşım güvenliğini ihlal etmek: İzin, istirahat, hava değişimi, terhis ve benzeri nedenlerle görev yerine gidiş ve dönüşlerde terörle mücadele kapsamında emredilen yol güzergâhının dışına çıkmak, belirlenen günler dışında seyahat etmek veya yapılan planlamaya aykırı seyahat etmektir.

  • Hizmet Yerini Terk Etmeme Cezası

Hizmet yerini terk etmeme cezası; personelin mesai bitiminden sonra görev yaptığı yerden ayrılmayıp resmi daire, kışla, eğitim alanları ile sair yerlerdeki hizmetine devam etmesidir. Göz hapsi cezasının yeniden düzenlenmiş şeklidir. Bu ceza disiplin amirleri tarafından ekli (1) sayılı çizelgeye göre; disiplin kurulları tarafından dört ile on güne kadar verilebilir. Ceza verilen personel için uygun bir yatma yeri tahsis edilir. Tatil günlerinde cezanın yerine getirilmesine ara verilir. Cezanın yerine getirilmesi sırasında, hizmete ilişkin haller hariç, günde toplam bir saati geçmemek üzere ziyaretçi kabul edilebilir.

Hizmet yerini terk etmeme cezası uygulanırken ilgili ziyaretçi kabul edebilecek, belli bir odaya kapatılmayacak ve görev yaptığı birim içerisinde hareket serbestisine sahip olacaktır. Uygulanan cezanın hapis gibi algılanmaması için cezanın mesai yapılmayan tatil günlerinde yerine getirilmesine ara verilir. Cezalandırılan personelin gereken yer görev yaptığı yerdir.  Hizmet yerini terk etmeme cezası uygulanması;

  • Ceza 4 günden az, 10 günden fazla olamaz.
  • Ceza ardışık günlerde, tatil günleri atlanarak çektirilir.
  • Görev yapılan yer tüm ceza boyunca terk edilmeyecektir.
  • Mesaiden sonra da hizmete devam edilecektir.
  • Hizmete ilişkin haller hariç, günde toplam bir saate kadar ziyaretçi kabul edilebilir.

 Askeri şahıslara hizmet yerini terk etmeme cezası verilmesini gerektirecek fiiller:

  1. Emre itaatsizlik: Kasıtlı olarak hizmete ilişkin bir emri tam yapmamak ya da değiştirerek veya sınırını aşmak suretiyle yapmaktır.
  2. Kısa süreli kaçmak: Kıtasından veya görev yerinden yedi günü aşmayacak ve bu süre içinde kendiliğinden gelecek şekilde kaçmak veya mesaiye gitmemektir.
  3. İzin süresini geçirmek: İzin, istirahat veya hava değişimi süresini yasal veya kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın altı günü aşmayacak ve bu süre içinde kendiliğinden gelecek şekilde geçirmektir.
  4. Hizmete mahsus eşyaya zarar vermek: Harp malzemesini veya hizmete tahsis edilmiş bir askeri eşyayı; kasıt, ihmal veya tedbirsizlik sonucu kaybetmek veya hasara uğramasına sebebiyet vermektir.
  5. Hediye istemek veya borç almak: Maiyetinden veya astlarından hediye istemek veya her ne şekilde olursa olsun borç almaktır.
  6. Maiyetinin disiplinsizliği hakkında soruşturma yapmamak: Maiyeti tarafından işlenen bir disiplinsizliği öğrenmesine rağmen ceza vermeme takdir yetkisinin bulunduğu hâller dışında kasten disiplin soruşturması yapmayarak disiplinsizliği örtbas etmektir.
  7. Asta kötü muamele yapmak: Astına, askeri usul ve kurallar dışında kötü davranmak, eziyet amacıyla hizmetini lüzumsuz yere güçleştirmek veya başkaları tarafından kötü muamelede bulunulmasına müsamaha göstermektir.
  8. Nöbet talimatına aykırı hareket etmek: Maddi bir zarar doğmasına sebebiyet vermeyecek şekilde, ilgili mevzuat kapsamındaki nöbet görevlerini yaparken, nöbet yerini terk etmek veya belirlenmiş ve tebliğ edilmiş olan nöbet talimatındaki kurallara aykırı hareket etmektir.
  9. Hoşnutsuzluk yaratmak: Çalıştığı mesai ortamında söz veya fiilleri ile hizmetin yerine getirilmesini olumsuz yönde etkilemektir.
  10. Tahrik: Asker kişileri, amirlerine veya üstlerine karşı itaatsizliğe, saygısızlığa, mukavemet göstermeye veya müessir fiil işlemeye tahrik veya teşvik etmektir.
  11. Sarhoşluk: Tıbbi raporla ispatlanmak veya gizlenemeyecek derecede olmak şartıyla, göreve sarhoş gelmek veya görevdeyken alkollü içki içmektir.
  12. Kumar oynamak: Askeri mahal içinde kumar oynamaktır.
  13. Yasak edilen malzemeyi bulundurmak: Kıta, karargâh ve kurumlarda ya da görev esnasında bulundurulması veya kullanılması emirle yasak edilen cep telefonu, bilgisayar, radyo, teyp, fotoğraf makinesi gibi görüntü, ses ve benzeri verileri ve bilgileri kaydeden, depolayan veya ileten her türlü cihaz ve aletler ile aksamlarını bulundurmak veya kullanmaktır.
  14. İzinsiz üyelik: Meslek kuruluşları, dernek ve vakıf üyelikleri ile spor kulüplerinin faal üyeliklerine izin almaksızın girmektir.
  15. Disiplin cezasının yerine getirilmesine karşı gelmek: Yetkili kişi veya organlar tarafından verilen disiplin cezalarının, idari yaptırımların veya disiplinsizlik nedeniyle verilen görev ve sorumlulukların gereğinin yerine getirilmesine karşı çıkmak ve bu kapsamda yapılması zorunlu olan görev ve yükümlülükleri tam olarak yerine getirmemektir.
  16. Kavga etmek: Meşru savunmaya ilişkin şartlar saklı kalmak kaydıyla, askeri mahâl içerisinde, fiilen birisine vurmaktır.

  • Oda Hapsi Cezası

6413 s. Kanunun 12. Maddesine göre oda hapsi; “bu amaçla tahsis edilecek hapis odasında yerine getirilir. Hapis odalarının kapısında nöbetçi bulundurulur. Oda hapsi cezası alan personel, cezanın yerine getirilmesi süresince emir veremez ve genel hizmet yapamaz.” 6413 s. Kanunun 14. Maddesi hükmüne göre barış zamanında, Türk karasuları dışındaki gemilerde hizmet yerini terk etmeme cezası gerektiren bir disiplinsizlik yapan personele, eylemin niteliği ve disipline olan olumsuz tesiri göz önüne alınarak gemi komutanı tarafından hizmet yerini terk etmeme cezası yerine oda hapsi verilebilir.

Oda hapsi cezasının yerine getirilebilmesi için, seferberlik ve savaş hali ile Türk karasuları dışında bulunan gemilerde hapis odası teşkil edilir. Hapis odasının başında nöbetçi bulundurulur. Cezanın yerine getirilmesi esnasında subay, astsubay, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve erlerin emir veremeyecekleri ve genel hizmette kullanılmayacakları belirtilmiştir. Bu ceza savaşta hem disiplin kurulları, hem de disiplin amirleri tarafından verilebilir.


  • Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası

Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası, personelin tabi olduğu mevzuat hükümlerine göre Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğinin kesilmesi veya durumuna göre sözleşmesinin feshedilmesi sonucunu doğurur. Askeri ceza alanlar, seferberlik ve savaş halleri haricinde Türk Silahlı Kuvvetlerinde herhangi bir şekilde görev alamazlar. Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası; kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığında oluşturulacak yüksek disiplin kurulları tarafından verilir. İlgili kuvvet komutanı, Jandarma Genel Komutanı veya Sahil Güvenlik Komutanının onayı ile yerine getirilir. Askeri Cezalar arasında en ağır olanıdır. General ve amiraller hakkında ise Genelkurmay Başkanlığında teşkil edilecek yüksek disiplin kurulu tarafından verilir ve yerine getirilir. Askeri şahıslara silahlı kuvvetlerden ayırma cezası verilmesini gerektirecek fiiller:

  1. Aşırı borçlanmak ve borçlarını ödeyememek: Nafaka, trafik kazası, doğal afet, personelin öngöremeyeceği şekilde ülke genelinde yaşanan olağanüstü ekonomik dalgalanmalar, ani devalüasyonlar, sağlık ve tedavi giderleri ile kefillik ve benzeri zorunluluk hâlleri hariç olmak üzere, aşırı derecede borçlanmaya düşkün olmak ve bu borçlarını ödememeyi alışkanlık hâline getirmektir.
  2. Ahlaki zayıflık: Görevine, sosyal ve aile yaşantısına zarar verecek derecede menfaatine, içkiye, kumara düşkün olmak veya Türk Silahlı Kuvvetlerinin itibarını sarsacak şekilde yüz kızartıcı, utanç verici veya toplumun genel ahlak yapısına aykırı fiillerde bulunmaktır.
  3. Hizmete engel davranışlarda bulunmak: Devletin ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin itibarına zarar verecek nitelikte tutum ve davranışlarda veya ağır suç veya disiplinsizlik teşkil eden fiillerde bulunmaktır.
  4. Gizli bilgileri açıklamak: Yetkisi olmadığı hâlde, devletin güvenliği ile iç ve dış siyasi yararlarına ilişkin elde ettiği gizli bilgileri yetkisiz kişi ve kuruluşlara vermek, ulaştırmak veya açıklamaktır.
  5. İdeolojik veya siyasi amaçlı faaliyetlere karışmak: Siyasi partilere girmek, ideolojik veya siyasi faaliyetlere karışmak, ideolojik veya siyasi amaçlarla disiplini bozucu tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
  6. Uzun süreli firar etmek: Geçerli bir mazereti olmaksızın kesintisiz olarak bir yıldan fazla süre ile izin süresini geçirmek veya firar hâlinde bulunmaktır.
  7. Disiplinsizliği alışkanlık hâline getirmek: Disiplini bozucu tavır ve davranışlarda bulunmayı alışkanlık hâline getirmek veya aldığı disiplin cezalarına rağmen ıslah olmamaktır.
  8. İffetsiz bir kimse ile evlenmek veya böyle bir kimse ile yaşamak: İffetsizliği anlaşılmış olan bir kimse ile bilerek evlenen veya evlilik bağını devam ettirmekte veya böyle bir kimseyi yanında bulundurmakta veya karı koca gibi herhangi bir kimse ile nikahsız olarak devamlı surette yaşamakta ısrar etmektir.
  9. Gayri tabii mukarenette bulunmak: Bir kimseyle gayri tabii mukarenette bulunmak yahut bu fiili kendisine rızasıyla yaptırmaktır.

  • Disiplin Ceza Puanına Bağlı Olarak Ayırma Cezası

Disiplin ceza puanına bağlı olarak ayırma cezası, disiplinsizliğin alışkanlık haline getirildiği durumlarda sözleşmeli subay ve astsubaylar hariç subaylar, astsubaylar ve uzman jandarmalar hakkında verilen bir ceza türüdür. Disiplin ceza puanına bağlı olarak ayırma cezası verilecek haller:

  1. En son alınan disiplin cezasının kesinleştiği tarihten geriye doğru son bir yıl içinde on sekiz disiplin cezası puanı veya en az iki farklı disiplin amirinden toplam on iki defa veya daha fazla disiplin cezası almak.
  2. En son alınan disiplin cezasının kesinleştiği tarihten geriye doğru son beş yıl içinde otuz beş disiplin cezası puanı veya en az iki farklı disiplin amirinden toplam yirmi beş defa veya daha fazla disiplin cezası almak.
  3. Birinci fıkra kapsamında ceza puanlarının hesaplanması ekli (2) sayılı çizelgeye göre yapılır.

(1) sayılı Disiplin Amirlerinin Ceza Yetkilerini Gösteren Çizelge

Aylıktan kesme
Cezalandırılacak personelin rütbesi

----------------------

Ceza verecek rütbe ve makam
Sb., Astsb., Uzm. J., Uzm. Erb., Söz. Erb. ve Er
Uzm. Erb., Söz. Erb. ve Erb. (Müfrez görev yaptıkları sürece)---
Uzm. J., Asteğmen, Teğmen, Astsb. Çvş., Astsb. Kd. Çvş.---
Astsb. Çvş. ve Astsb. Kd. Çvş. hariç astsubaylar ile üsteğmen ve yüzbaşı1/20’ye kadar
Binbaşı, Yarbay1/16’ye kadar
Albay1/12’ye kadar
Tümgeneral/Tümamiral, Tuğamiral/Tuğamiral.1/10’ye kadar
Korgeneral/Koramiral ve üstü, Millî Savunma Bakanı, İçişleri Bakanı1/80’ye kadar

(2) sayılı Disiplin Ceza Puanlarını Gösteren Çizelge

CEZANIN CİNSİCEZA PUANI
Uyarma1
Kınama1,5
Hizmete kısmi süreli devam2
Aylıktan kesme3
Hizmet yerini terk etmeme (Disiplin amiri tarafından verilen)3,5
Hizmet yerini terk etmeme (Disiplin kurulu tarafından verilen)4,5
Oda hapsi (Disiplin amiri tarafından verilen)4
Oda hapsi (Disiplin kurulu tarafından verilen)4,5

Askeri Disiplin Cezası Soruşturma Süreci

Disiplin cezasının verilebilmesi için soruşturma aşaması yürütülüp, askeri personelin disiplinsizlik teşkil edecek bir fiilinin, mesleğe aykırı tutum ve davranışının araştırılması gerektiğinde kanaat oluşturulmalıdır. Disiplin cezaları ve diğer idari yaptırımlar, nitelik ve niceliklerine uygun olarak personel hakkında yapılacak sicil, terfi, atama, ayırma, ilişik kesme, sözleşme feshi hususunda göz önünde bulundurulur. Bu nedenle disiplin cezalarının anlam ifade edebilmesi için soruşturma aşamasının tamamlanması gerekir. Soruşturma süreci genel olarak şu aşamalardan ibarettir;

  1. Disiplin Suçu İddiasının Öğrenilmesi
  2. Soruşturmacı Tayin Edilmesi
  3. Soruşturma İşlemlerinin Yürütülmesi
  4. Soruşturmanın Disiplin Kuruluna Sevk Edilmesi
  5. Askeri Personelin Savunmasının Alınması
  6. Ceza Tayini İçin Karar Verilmesi
X
kadim hukuk ve danışmanlık