Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı Nasıl Kazanılır?

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması, günümüzde yabancılar tarafından tercih edilen bir yoldur. Genellikle ikamete bağlı türk vatandaşlığı kazanma şartlarını sağlayamayan ancak yüksek tutarlarda dolar sahibi yabancılar, yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusunda bulunmaktadır. Yatırım yoluyla Türk vatandaşlık kazanım yolunun şartları ve usul ve esaslarına bu makalemizde detaylı olarak ele alınmıştır. Kadim hukuk olarak kanaatimizce yüksek bedelde dolar mevduatlarını vatandaşlık kazanımına özgüleyecek seviyede ekonomik durumu elverişli olan yabancıların bu yola başvurması mantıklıdır. Yabancının bu şekilde ileriye dönük olarak Türkiye’de hem bir yatırımının olması hem de Türk vatandaşlığının sağladığı haklarından yararlanmalarının faydasını görecektir.

Türk Vatandaşlığı Kanunu ve ilgili yönetmelikler, Türkiye’deki yabancı yatırımcılara, belirli bir finansal yatırımı yerine getirerek Türk vatandaşlığı kazanma imkânı tanımaktadır. Bu süreç, yatırımcının belirlenen miktarı Türkiye’de bir bankada bloke etmesi ve yasal süreçleri eksiksiz takip etmesi gerektirir. Bu makalemizde genel itibariyle yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı kazanım yollarına değinilmiş olsa da gayrimenkul satın alma yoluyla vatandaşlık kazanımına ilişkin detaylı bilgi aktarılmıştır.

Hangi Durumlarda Yabancılar Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığını Kazanabilir?

Genel itibariyle yabancıların aşağıdaki şartlardan en az birini sağlamaları halinde Türk vatandaşlığı kazanabileceklerdir. Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı kazanmak için şu durumların olması gereklidir:

• En az 500.000 USD veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı yapmak. (Bu yatırımın Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından tespit edilmesi gerekir.)
• En az 400.000 USD veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul satın almak ve tapu siciline 3 yıl satılmaması şerhi koymak. Ya da bu tutarda irtifak hakkı veyahut kat mülkiyeti devralıp tapu siciline 3 yıl devir ve terkin işlemi yapılmayacağına dair taahhüdü şerh etmek (Buna dair sözleşmenin, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından tespit edilmesi gerekir.)
• En az 500.000 USD veya karşılığı dövizi, 3 yıl çekmemek kaydıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankaların mevduat hesabına yatırmak (Bunun Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilmesi gerekir.)
• En az 50 kişilik istihdam oluşturmak (Bunun Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından tespit edilmesi gerekir.)
• En az 500.000 USD veya karşılığı döviz tutarında devlet borçlanma araçlarını 3 yıl tutmak şartıyla satın almak (Bunun Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilmesi gerekir.)
• En az 500.000 USD veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payını veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az 3 yıl elinde tutma şartıyla satın almak. (Bunun Sermaye Piyasası Kurulu tarafından tespit edilmesi gerekir.)

Cumhurbaşkanlığı Kararında belirlenen miktarlar Dolar kuru üzerinden Türk Lirası veyahut karşılığı döviz kadar olabilmektedir. Vatandaşlık; bir ülke olan politik kurumların bir parçası olmak anlamını taşımaktadır. Ülke ile kişi arasında kurulan bağ vatandaşlık bağı şeklinde kurulur. Nitekim vatandaşlık ilişkisi sabit ya da statik bir ilişki olmayıp, toplumdan topluma ve zaman içinde değişim göstermektedir. Tüm bunlarla beraber devletle birey arasındaki vatandaşlık ilişkisinin ne zaman başladığı konusunda görüş birliği bulunmamaktadır. Sonuç itibarıyla, vatandaşlığın tarih boyunca önemli ölçüde gözlense de kavramın ortak kültür, tarih, dil gibi bazı ortak unsurlarının bulunduğu göz ardı edilemez.

400.000 Dolara Gayrimenkul Satın Alma ile Türk Vatandaşlığı

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancı, eğer gayrimenkul (konut) yatırımı yaparak başvuruda bulunmak istiyorsa öncelikli olarak Türkiye’de 400.000 dolar karşılığında bir gayrimenkul satın alması ya da irtifak hakkı kurdurması gerekmektedir. Bu gayrimenkulu Türk vatandaşı birinden alabileceği gibi yabancı bir kişiden de satın alabilir. Yabancı almış olduğu bu gayrimenkulu hem oturmak amacıyla hem de yatırım amacıyla kullanabilir.  Gayrimenkul satın alma veya gayrimenkul üzerinde  irtifak hakkı kurdurma şeklinde vatandaşlığın kazanılması için şu şartlar aranmaktadır ;

• En az 400.000 dolar veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul almak ya da irtifak hakkı veya kat mülkiyeti devralmak,
• 400.000 doları peşin olarak ödemek,
• Gayrimenkul satın alınmışsa 3 yıl boyunca satılmayacağını tapu siciline şerh etmek,
• İrtifak hakkı veya kat mülkiyeti devralınmışsa 3 yıl boyunca devir ve terkin yapılmayacağını tapu siciline şerh etmek,
• Taşınmaz satış vaadi yapılması halinde, noterde yapılan bu sözleşmenin ve içeriğinde yer alması gereken taahhüdün, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından tespit edilmesi gerekir.

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı kazanma yolları içindeki en bilinen yöntem olan gayrimenkul alımı, taşınmazı satın alma ve vatandaşlık başvurusunda bulunma bakımından birçok ayrıntıya sahiptir.

Yatırım Yoluyla Vatandaşlık Kazanabilecek Kişiler

Türk vatandaşlığı kanunu ile kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmeliği hükümleri gereği sonradan kazanılan vatandaşlık hallerinde vatandaşlık hakkı eşe sirayet etmeyecektir. Ancak bu kuralın istisnasını yatırım yoluyla kazanılan vatandaşlık hakkı oluşturur. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 12. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi ve Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31. maddesinin 1. fıkrasının (j) bendi uyarınca, yabancı yatırımcılar ile bunların yabancı eşleri, kendilerinin ve eşlerinin ergin olmayan yahut bağımlı yabancı çocukları da kısa dönem ikamet izninden yararlanabilecektir. Yani ilgili madde hükmünde belirtilen bu kişilerin yatırım yapma yoluyla Türk vatandaşlığını kazanabilmeleri mümkündür. Bu maddede geçen “bağımlı çocuk” ile kastedilen, ergin olmakla birlikte, bedensel yahut zihinsel hastalığı olan veya ekonomik anlamda ana-babasının bakım, yardım ya da desteğine muhtaç durumda olan çocuktur.

Yatırım yoluyla vatandaşlık kazanmanın en büyük ayrıcalıklarından biriside; vatandaşlığın eşe, öz/üvey çocuklara da sirayet edecek olmasıdır. Görüldüğü üzere 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunundaki bu düzenleme ile yatırım yoluyla Türk vatandaşlığını kazanan yabancı yatırımcıya bağlı olarak vatandaşlık kazanabilecek aile üyelerinin kapsamı genişletilmiştir. Vatandaşlık hakkının sirayet edeceği kişiler arasına eş ve üvey çocuklarda eklenmiştir. Ayrıca bazı ülkelerde sözü geçen aile üyelerinin (eş ve çocuklar) yatırım yoluyla vatandaşlığı kazanabilmeleri için herhangi bir yatırım yapmaları veya daha düşük bir tutar ödeme yapma gibi bir koşullar gerekmektedir. Fakat Türk mevzuatında yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması hususunda bu koşullar gerekli bulunmamaktadır.

Gayrimenkul Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında Gerekli Belgeler

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı kazanmak isteyen kişi yukarda izah edilen şartlardan birini eksiksiz şekilde yerine getirmişse başvurusu neticesinde kolaylıkla Türk vatandaşlığını kazanabilir. Bu belgelerle kişi gayrimenkul yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanmak için başvuruda bulunacaktır. Aşağıda yer verilen belgeler kişinin şahsına ait olduğundan kendi ülkesinden ya da bulunduğu yerin ülkesine ait konsoloslukların giderek evrak asıllarını alması gerekmektedir. Başvuruda bulunacak olan yabancı kişi gayrimenkul satın almak suretiyle vatandaşlık kazanmak istiyorsa bu belgelere ek olarak başka belgelere ihtiyaç duyacaktır. Bu belgeler;

1. Gayrimenkulün tapusu veya köy/mahalle, ada, parsel, bina, bağımsız bölüm bilgisi (Tapu Senedi)
2. Döviz Alım Belgesi
3. Uygunluk Belgesi
4. 31 J İkamet İzin Belgesi
5. Medeni Hal Belgesi
6. Adli Sicil Kaydı
7. Gerektiğinde tercümesi ile birlikte kimlik belgesi veya pasaport,
8. İlgili Belediyeden, gayrimenkulün ‘Emlak Rayiç Değeri Belgesi’nin alınması,
9. Konut, işyeri gibi binalar için zorunlu deprem sigortası poliçesi,
10. Alıcının 2 adet, satıcının ise 1 adet son 6 ay içinde çekilmiş fotoğrafı,
11. Türkçe bilmeyen taraf varsa yeminli tercüman bulundurulması,
12. Yurt dışında düzenlenen vekaletname ile işlem yapılması durumunda, tercümesiyle beraber vekaletnamenin aslı veya onaylı örneği,
13. Gayrimenkul satın almaları ikamet iznine tabi yabancı uyrukluların, ilgili emniyet müdürlüklerinden verilen ikamet tezkereleri şeklindedir.

Gayrimenkul Satın Alma Yoluyla Vatandaşlık Kazanılmasında Döviz Alım Belgesi (DAB) Nedir ve Nasıl Alınır?

Öncelikli olarak yabancının 400.000 dolar değerindeki gayrimenkulu belirlemesinden sonra bu döviz tutarı olan 400.000 doları Türkiye’de bulunan bir banka hesabına, Merkez Bankasına satılmak üzere yatırılması gerekmektedir. Banka tarafından ilgili döviz tutarları işlem kuru üzerinden Merkez Bankasına satılır.  Banka tarafından Merkez Bankasının hesabına aktarılan dövizler, Merkez Bankasınca işlem kuru üzerinden satın alınır. Yapılan döviz satışlarına ilişkin banka tarafından döviz alım belgesi düzenlenmektedir.

Döviz alım belgesinin açıklama kısmında özellikle adına döviz bozdurulan yabancı kişinin  adı ve soyadı, pasaport numarası  ya da Yabancı Kimlik Numarası, alışı yapılan dövizin ABD doları karşılığı ve bu işlemin Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 20 nci maddesinin onuncu fıkrası kapsamında yani yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması şeklinde gerçekleştirildiğini belirten bir ifadenin eklenmesi gerekmektedir.

Gayrimenkul Satın Alma Yoluyla Vatandaşlık Kazanılmasında Uygunluk Belgesi Nedir ve Nasıl Alınır?

Türk vatandaşlığını gayrimenkul satın alma yoluyla kazanmak isteyen yabancının, gayrimenkulu satın almadan önce dövizi Merkez Bankasına satılmak üzere bankaya yatırması ve devamında döviz alım belgesi alması gerekmektedir. Daha sonrasında döviz alım belgesi ve pasaportun yeminli tercüme edilmiş hali, alıcı ve satıcının resimleri gibi tapu devrinde gerekli olan tüm belgeler ile birlikte gayrimnekulun bulunduğu yer tapu müdürlüğünde gidilerek yabancı kişiye gayrimenkul devir işlemleri yapılır.

Yabancının almış olduğu gayrimenkulun üzerine 3 yıl devredilemeyeceği şerhi ve bedelinin 400.000 dolara karşılık geldiği şeklinde yatırım yoluyla vatandaşlık kazanılması şartlarının mevcut olduğu yönünde uygunluk belgesi alınması gerekmektedir. Uygunluk belgesini düzenleyen kurum Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğüdür. Tapu devir işlemlerinin yapılmasının akabinde ilgili memur tarafından uygunluk belgesinin düzenlenmesi için gerekli işlemler yapılarak yabancıya teslim edilmektedir.

31 J Geçiçi İkamet İzni Alınması Zorunlu Mudur?

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması başvurusunda bulunan yabancının başvuru esnasında bir ikamet izninin olması gerekmektedir. bu turist, aile veyahut farklı bir ikamet izni olabilir. Ancak yabancı kişinin yatırım yoluyla Türk vatandaşlığını başvuru yaptığı anda mevcut izninin bitmeye yakın olsun olmasın 31 J ikamet izninin olması gerekmektedir. bu ikamet izni, yalnızca yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusunda bulunan kişi için verilmektedir.

31 J ikamet izninin verilmesi için kişinin asıl vatandaşlık başvurusunda bulunacağı belgelerin fotokopisini İl Göç İdaresi Yatırım Ofisi’ne teslim etmesi gerekir. Belgelerin teslim edilmesinden sonra Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yaklaşık 3-6 ay süren tahkikat yapılarak olumlu değerlendirilmesi halinde ikamet izin belgesi verilmektedir. Bu ikamet izni belgesi, asıl vatandaşlık başvurusunda gerekli olup kesinlikle ibraz edilmelidir.

Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı Kazanılmasının Türk Ekonomisine Katkısı

Yatırım yoluyla vatandaşlık kazanılan diğer ülkelerde olduğu gibi, Türkiye’nin de yatırım yapan yabancıya vatandaşlık vermesinin amacı, yabancı yatırımı ülkeye çekmek ve istihdam yaratmak suretiyle ekonomiyi canlandırmaktır. Dolayısıyla Türkiye’de 2016 yılından beri uygulanan bu programdan beklenen ekonomik faydanın sağlanıp sağlanmadığı merak konusudur. Türkiye’nin, ilgili resmi veriler göz önünde bulundurulduğunda, günümüzde dünyadaki en popüler yatırım yoluyla vatandaşlık kazandırma programına ev sahipliği yaptığı ve küresel olarak tüm onayların neredeyse yarısını oluşturduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır.  Aynı kaynaklarda, 2020 yılında Türkiye’nin yatırım yoluyla vatandaşlık kazanma programına ayda 1.000 başvurunun yapıldığı ve bu başvuruların onaylandığı da belirtilmektedir. Konuya ilişkin resmi olmayan verilere göre ise Türkiye’de yatırım yoluyla vatandaşlık kazanabilmek için 184 farklı ülke vatandaşı taşınmaz mal satın almıştır.

Dünyanın pek çok ülkesinde yatırım programları konusunda sadece hukukçuların değil, sosyolog, ekonomist ya da siyasetçilerin çalışmalarına rastlamak mümkündür. Ancak Türkiye’de konu neredeyse sadece hukukçular tarafından incelenmektedir. Bu nedenle konunun ekonomik yansımalarına, sosyolojik ve kültürel sonuçlarına ulaşmak güçtür. Konunun ekonomik boyutunu ele alan ulaşabildiğimiz tek çalışmada, pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de en çok tercih edilen modelin taşınmaz mal satın alma yoluyla vatandaşlık kazanma olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu yatırım modelinin ülkeye doğrudan yabancı sermaye akışını sağladığı, istihdamı ve ekonomik büyümeyi arttırdığı, Türkiye’ye yapılacak yatırımların bankacılık ve taşınmaz mal olmak üzere pek çok sektöre katkı sağlayacağı ifade edilmektedir.

Gayrimenkul Satın Alma Yoluyla Türk Vatandaşlığı Başvurusunda Avukat Gerekli Midir?

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması yolunda usul ve esasların takip edilmesi ve sürecin olumlu sonuçlanmasında avukatın rolü büyüktür. Bu başvuru yolunda birden çok evrağa ihtiyaç duyulduğundan bazı durumlarda yabancı kişinin tek başına kurumla görüşmesi ve belge temin etmesinde zorluklarla karşılaşması mümkündür.  Süreçte gerek bankadan döviz alım belgesinin alınması, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tapu Kadastro Müdürlüğünden uygunluk belgesi alınması ve en önemlisi asıl başvuru yapılırken Yatırım Ofisi’nde evrakların eksiksiz bir şekilde teslim edilmesi vatandaşlık kazanılmasında belirleyici ve etkilidir. Bu nedenle de yabancı kişinin Türkçe’yi ana dilinde konuşamaması ve kendini ifade etme de yaşadığı zorluklar göz önünde alındığında avukat eşliğinde işlemlerin yapılması ve sürecin devamının takibi yabancı kişinin işini kolaylaştırmaktadır.

Kişi gerekli şartları ve belgeleri sağladıktan sonra artık yatırım yoluyla Türk vatandaşlığı kazanmak için başvuruda bulunabilecektir. Peki bu noktada başvuru nereye yapılamalıdır? Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasında başvuru mercii, Usul ve Esasların 3. maddesinin 2. fıkrasında belirtilmiştir. Bu madde uyarınca, uygunluk belgesi ve 31 J ikamet izninin alınmasının ardından vatandaşlık başvurusu yapılabilmesi için gerekli belgelerle birlikte ikamet edilen İl Göç İdaresi Müdürlüğü Yatırım Yoluyla Vatandaşlık Kazanım Ofisine başvurulmalıdır. Dolayısıyla başvuru mercii yabancı yatırımcının ikamet ettiği yer İl Göç İdaresi Yatırım Ofisi’dir.