İstifa Eden Sözleşmeli Er ve Erbaşların Tazminat Borcu

Sözleşmeli erbaş ve erlerin; temini, yetiştirilmeleri, görevde yükselmeleri, tertip edilmeleri, geçici görevlendirilmeleri, hizmet şartları, görev ve hakları, yükümlülükleri, ayırma ve ayrılmaları ile ilgili usul ve esaslar 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanununda düzenlenmiştir. 6191 Sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu 8/11. maddesinde “Kendi kusurları olmaksızın sözleşmesi feshedilenler ile kendi isteği ile sözleşmesini yenilemeyenler veya ayrılanlar, ilgili mevzuattaki şartları sağlamak şartıyla uzman erbaşlığa veya astsubaylığa başvurabilirler. İstifa eden sözleşmeli er ve erbaşların tazminat borcu önce kendisinden talep edilir. Kişi ödemezse dava açılır.

İstifa eden sözleşmeli er ve erbaşların tazminat borcu kendisinden istenirse, idarece işlemin tesis edilip kendisine tebliğ edildiği andan itibaren 60 gün içerisinde yürütme durdurma istemiyle idari yargıda iptal davası açmalıdır. Bu süre hak düşürücü süredir, süresi içerisinde başvurulmadığı takdirde hak kaybı yaşanacaktır. İptal davaları takibi zor, sürelerin önem arz ettiği dava türüdür. Bu nedenle askeri mevzuatlarda ve idare hukukunda uzman iyi bir askeri dava avukatından hukuki destek alarak bu süreci yürütmeniz gerekmektedir. Kadim Hukuk olarak bu makalemizde “İstifa eden sözleşmeli er ve erbaşların tazminat borcu” konusunu ele alacağız.

Sözleşmeli Er ve Erbaş Tanımı

2011 yılında, TSK’nin (JGK ve SGK dâhil) Genelkurmay Başkanlığınca lüzum görülen erbaş ve er kadrolarında, kritik ve uygun görülen görevlerde, yetişmiş personel ihtiyacını karşılanmak maksadıyla istihdam edilecek sözleşmeli erbaş ve erlerin, temini, yetiştirilmeleri, görevde yükselmeleri, tertip edilmeleri, geçici görevlendirilmeleri, hizmet şartları, görev ve hakları, yükümlülükleri, ayırma ve ayrılmaları ile ilgili usul ve esasları düzenlemek üzere 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu çıkarılmıştır.

Ayrıca 2011 yılında 6191 m.9 gereğince, Sözleşmeli Erbaş Ve Er Yönetmeliği çıkarılmıştır. 54 6191 sayılı Kanun’a göre, sözleşmeli er adayı, sözleşmeli er yetiştirilmek amacıyla ön sözleşme yapılarak askeri eğitime alınanlar, sözleşmeli erbaş ve er ise, erbaş ve er kadro görev yerlerinde, 6191 sayılı Kanun esaslarına göre istihdam edilenlerdir.

İstifa Eden Sözleşmeli Er ve Erbaşların Tazminat Borcu Hesaplama

Sözleşmeli er ve erbaş olarak görev yapan kişilerin, çeşitli nedenlerle görevlerinden istifa etmeleri durumunda karşılaşabilecekleri tazminat borcu önemli bir konudur. Sözleşmeli er adayları, ön sözleşme yapılarak askeri eğitime alınmaktadır. Askeri eğitimi başarı ile tamamlayanlarla dört yıldan fazla olmamak kaydıyla en az üç yıllık sözleşme yapılmaktadır. Müteakip sözleşmeler bir yıldan az üç yıldan fazla olmamak şartıyla azami yedi yıllık hizmet süresi sonuna kadar uzatılabilir.

Her sözleşme süresinin sona erme tarihinden en az 3 ay önce, sözleşmeli erbaş ve erler sözleşmeyi yenileyeceklerine dair yazılı bildirimde bulunmadıkları takdirde, sözleşme kendiliğinden sona erer.  Sözleşmeli erbaş ve erler, sözleşme süreleri sona ermeden sözleşmelerini tek taraflı olarak feshedemezler. Ancak, bu hususa rağmen er ve erbaşların TSK’dan istifa ederek ayrılmaları durumunda tazminat ödemeleri gerekmektedir.

Sözleşmeli er ve erbaşların istifa etmesi halinde onlara peşin olarak ödenen aylık ve aylıkla beraber ödenen diğer tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ait kısmı geri alınır. Özetle sözleşmeli er ve erbaşların istifası halinde, istifa edildikten sonraki dönem için yapılan ödemeler geri istenir. Sözleşmeli er ve erbaşların tazminat borcu öncelikle kendilerinden istenir. Eğer kişi tazminatı ödemezse bu takdirde kendilerine karşı dava açılır. Bu takdirde idarece tesis edilen işlemin kendisine tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde idari yargıda yürütme durdurma istemiyle iptal davası açılmalıdır.

Uzman Erbaş Kanunu’nun 5’nci maddesine göre, uzman erbaşların istihdam edildikleri kadronun görev özelliklerine göre sınıf ve branşları ile ilgili sağlık nitelikleri uygun olanların sözleşmeleri, bir yıldan az, beş yıldan fazla olmamak şartıyla azami kırkbeş yaşına girdikleri yıla kadar uzatılabilmektedir. İşte, bu sözleşme süresi bitiminde uzman erbaş yeni bir sözleşme yapmak istemiyorsa sözleşme bitim tarihi itibariyle TSK’dan ilişiği kesilir ve Uzman Erbaş Kanunu’nun 16’ncı maddesine göre belirlenen tazminatı ödenir.

İstifa Edilebilecek Durumlar

Gerek 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu, gerekse de 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu sözleşmeli er ve erbaşlara sözleşmeyi tek taraflı feshetme, yani istifa hakkı tanımamaktadır. Bunun üç istisnası bulunmaktadır.

1. İlk sözleşmenin imzalanmasından sonra ilk beş aylık intibak dönemi içerisinde ayrılmak istenmesidir. Bu durumda, yani ilk sözleşmenin imzalanmasından sonra ilk beş aylık intibak dönemi içerisinde ayrılmak isteyenlerin sözleşmeleri feshedilerek, Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Peşin olarak ödenen aylık ve aylık ile birlikte ödenen diğer tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ait kısmı geri alınır. Yani göreve başladıktan sonraki ilk beş ay içinde istifa edilmesi halinde, istifadan sonraki dönem için yapılan ödemeler geri istenmektedir.
2. İlk sözleşmeyi müteakip yapılacak sözleşmelerin süresi bitmeden, fesih talebine ilişkin sebepleri hizmet gerekleri ve koşullar gözetilerek uygun olduğuna karar verilen sözleşmeli erbaş ve erlerin sözleşmeleri idarece feshedilebilir.
3. İlk sözleşmeyi müteakip yapılacak sözleşmenin süresi bitmeden, bakmakla yükümlü olduğu kişilerden herhangi birinin vefat etmesi veya bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlık durumu sebebi ile yapılan fesih talepleri hizmet gerekleri ve koşullar gözetilerek kabul edilebilir.

Sözleşmeli er ve erbaşlar, kendilerine istifa hakkı tanınmaması nedeniyle ancak sözleşmelerimi yenilememek suretiyle ya da sözleşmelerinin idarece feshi halinde veya yukarıda üç madde halinde sayılan fesih taleplerinin idarece kabul edildiği durumlarda Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayrılabilmektedir. Bunlar dışında istifa edilerek görevin bırakılması durumunda Askeri Ceza Kanunun 66. maddesinde düzenlenen firar suçu nedeniyle adli soruşturma başlatılması kuvvetle muhtemeldir. Buna ek olarak peşin ödenen aylık ücretler ve diğer ödemelerin iade edilmesi gerekmektedir. Sözleşmeli erbaş ve erlere sözleşmelerini tek taraflı olarak feshetme, yani istifa hakkının tanınmamasını Anayasamızla güvence altına alınan zorla çalıştırma yasağı, çalışma ve sözleşme hürriyeti ve kamu hizmetlerine girme hakları ile bağdaştırılabilmesi mümkün değildir.

• İntibak Döneminde İstifa

Sözleşmenin imzalanmasından sonra ilk beş aylık intibak dönemi içerisinde göreve intibak edemeyenler ile ayrılmak isteyenlerin sözleşmeleri feshedilerek, Türk Silahlı Kuvvetleri ile ilişikleri kesilir. Peşin olarak ödenen aylık ve aylık ile birlikte ödenen diğer tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ait kısmı geri alınır (3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu madde 12/1). Bu düzenleme ile sözleşmeli erbaş ve erlere ilk sözleşmeden sonraki beş aylık intibak süresinde istifa imkanı tanınmaktadır. Ancak bu durumda peşin ödemelerin çalışılmayan günlere ait kısmının iadesi gerekmektedir.

• Sözleşmenin Yenilenmemesi Suretiyle İstifa

Her sözleşme süresinin sona erme tarihinden en az üç ay önce, sözleşmeli erbaş ve erler sözleşmeyi yenileyeceklerine dair yazılı bildirimde bulunmadıkları takdirde, sözleşme kendiliğinden sona erer. Sözleşmeli erbaş ve erler bu şekilde, yani sözleşmelerini yenilemeyerek Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayrılabilirler.

• Fesih Talebinin İdarece Kabul Edilmesi Suretiyle İstifa

Sözleşmeli erbaş ve erler, sözleşme süreleri sona ermeden sözleşmelerini tek taraflı olarak feshedemezler. Ancak, ilk sözleşmeyi müteakip yapılacak sözleşmelerin süresi bitmeden, fesih talebine ilişkin sebepleri hizmet gerekleri ve koşullar gözetilerek uygun olduğuna karar verilen sözleşmeli erbaş ve erlerin sözleşmeleri idarece feshedilebilir. Ayrıca, ilk sözleşmeyi müteakip yapılacak sözleşmenin süresi bitmeden, bakmakla yükümlü olduğu kişilerden herhangi birinin vefat etmesi veya bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlık durumu sebebi ile yapılan fesih talepleri hizmet gerekleri ve koşullar gözetilerek kabul edilebilir.

İstifa Halinde Ödenecek Tazminat

İstifa edilmesi halinde peşin olarak ödenen aylık ve aylık ile birlikte ödenen diğer tüm özlük haklarının çalışılmayan günlere ait kısmı geri alınır. Yani istifa edilmesi halinde, istifadan sonraki dönem için yapılan ödemeler geri istenmektedir. İstifa eden sözleşmeli er ve erbaşların tazminat borcunu davalarında süreci düzgün takip etmek gereklidir.

İstifa eden sözleşmeli er ve erbaşların tazminat borcu kendisinden istenirse, idarece işlemin tesis edilip kendisine tebliğ edildiği andan itibaren 60 gün içerisinde yürütme durdurma istemiyle idari yargıda iptal davası açmalıdır. Bu süre hak düşürücü süredir, süresi içerisinde başvurulmadığı takdirde hak kaybı yaşanacaktır. İptal davaları takibi zor, sürelerin önem arz ettiği dava türüdür. Bu nedenle askeri mevzuatlarda ve idare hukukunda uzman iyi bir askeri dava avukatından hukuki destek alarak bu süreci yürütmeniz gerekmektedir. İstifa eden sözleşmeli er ve erbaşların tazminat borcunu hesaplamak için Kadim Hukuk ve Danışmanlık ile irtibata geçebilirsiniz.

TSK Tarafından Sözleşmeli Er Adaylarının Ön Sözleşmelerinin Feshi

Bununla birlikte Sözleşmeli er adaylarının ön sözleşmeleri 6191 sayılı kanunun 6.maddesinde yer alan aşağıdaki nedenlerle idare tarafından feshedilebilmektedir;

• Yönetmelikte belirtilen yetkili kurullarca, askeri eğitim esnasında başarısız veya disiplinsiz olduğuna karar verilmek.
• Yetkili sağlık kurullarınca askeri eğitime ve/veya göreve devam edemez kararı verilmiş olmak.
• Sözleşmeli er adayı olma şartlarından herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılmak veya sözleşme süresi içinde bu şartlardan herhangi birini kaybetmek.
• Askerî eğitimin üçte birine katılmamak

Ön sözleşme döneminde TSK ile ilişikleri kesilen personelden, peşin olarak ödenen ücret ve ücretle birlikte ödenen diğer tüm özlük haklarının, çalışılmayan günlere ait kısmı geri alınır.