Eve Haciz Gelir Mi?

“Eve haciz gelir mi?” sorusu günümüzde maalesef ki çok sorulmaktadır. Evet ama haciz gelir. Kişi herhangi bir kuruma ya da bir bankaya borçlu olarak kalmışsa ve bu borcunu ödememişse evine ya da maaşına haciz gelir. Belirli bir süre içerisinde borç ödenmediği takdirde ilk olarak maaşa haciz işlemi uygulanır. Ardından kişinin ikametgâh evine haciz işlemi başlatılır. Ama eve haciz geldiğinde alabilecekleri eşya duruma göre değişiklik göstermektedir. 2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu’nda 2012 yılında yapılan değişiklikle birlikte borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşyaların haczedilemeyeceği düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, borçlunun evindeki temel ihtiyaçları için gerekli olan ev eşyaları haczedilemeyecektir. Örneğin televizyon, buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi gibi eşyalar temel ev eşyaları niteliğinde olup aile bireylerinin yaşamı için gerekli olduğundan bu eşyalar haczedilemez.

Haciz, borçların tahsil edilmesi amacıyla alacaklıların başvurabileceği hukuki bir yoldur. Ancak bu durum, birçok insan için korkutucu ve stresli bir süreç haline gelebilir. “Eve haciz gelir mi?” sorusu, özellikle borçlu olanların aklını kurcalayan önemli bir meseledir. Bu süreçte ne tür eşyaların haczedilebileceği, hangi durumların haciz gerektirdiği ve borçluların hakları gibi konular, çoğu zaman belirsizlik taşır. Haciz süreci hakkında bilinçlenmek, hem haklarınızı korumanız hem de olası sorunları önlemeniz açısından kritik bir öneme sahiptir. Günümüz ekonomik şartları ve alım gücünün azalması insanları kredi çekmeye, borç yapmaya zorlamaktadır. Alınan borçlarının ödenememesi durumunda alacaklılar icra takibi açmaktadırlar ve sonuç olarak icra takibi sonucunda eve haciz gelebilmesi gündeme gelmektedir. Nihayetinde alacaklılar da alacaklarına kavuşmak adına borçlunun taşınır ve taşınmaz mal varlıklarına ve sonuçta evlerine haciz işlemi uygulanmasını talep etmek durumunda kalmaktadır.

Eve haciz genel olarak alacaklıların son çaresi olsa da borçlunun borcunu karşılayacak miktarda mal varlığının tespit edilememesi halinde eve hacze gidilmesi mümkündür. Ancak son yapılan kanun değişikliği ile hakim kararı olmadan eve hacze gidilmesinin önüne geçilmiştir. 05.04.2023 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile İcra ve İflas Kanunu’na “Konutta Haciz” başlıklı madde eklenerek hakim kararı olmaksızın konutlarda haciz işleminin yapılamayacağı düzenlenmiştir. Borçlarınız nedeniyle eve haciz gelir mi sorusu, birçok borçlu için büyük bir endişe kaynağıdır. Bu yazıda Kadim Hukuk olarak “eve haciz gelir mi?” ve “evde haciz yapılabilir mi?” sorularının cevabını vereceğiz.

Haciz Nedir?

Haciz, belli bir para alacağının ödenmesini sağlamak için bu yolda istemde bulunan alacaklı lehine, alacağı karşılayacak miktar ve değerdeki borçluya ait mal ve haklara, icra dairesi tarafından hukuken el konulmasıdır. Haciz hukuken bir el koymadır. Bu nedenle haczin geçerliliği için kural olarak borçlunun mal varlığına fiilen el konulması gerekmez. Haciz işleminin koşullarına bakacak olursak;

• Takibin kesinleşmesi: Kesin haciz isteyebilmek için takibin kesinleşmesi ve ödeme süresinin dolması yeterlidir. Haciz isteminde bulunabilmek için borçlunun mal beyanında bulunması gerekmez.
• İstem: Takibin kesinleşmesinden sonra icra dairesi kendiliğinden haciz uygulayamaz, ödeme emrinde alacaklı olarak görünen kişi veya onun cüz’i veya külli haleflerinin istemi gereklidir. Alacaklı icra dairesinden yazılı veya tutanağa geçirilecek biçimde sözlü olarak haciz ister. Haciz isteminin geçerli olabilmesi için istemin ödeme emrinde borçlu olarak gözüken kişiye veya onun külli halefine karşı, yetkili icra dairesinde, kayıtsız ve koşulsuz yapılması gerekir.
• Giderlerin ödenmesi: Alacaklı bu istemiyle birlikte haciz için gerekli giderleri ödemelidir. Haciz istemek için borçlunun mal beyanında bulunmasını beklemek gerekli değildir.
• Süre: Alacaklı, ödeme emrinin tebliğinden itibaren bir yıl içinde haciz isteyebilir. Ancak iki durum gerçekleşirse haciz isteme süresi durur. Bu iki durumda haciz isteme süresinin kesilmesi değil durması söz konusudur. Bu nedenle yasal neden ortadan kalkınca haciz isteme süresi kaldığı yerden işlemeye devam eder.

Bu yazıda, “Kiralık Eve Haciz Gelir Mi?” ve “Eve Haciz Gelir Mi?” konusunu detaylı bir şekilde ele alacak, hem hukuki düzenlemeleri hem de bu düzenlemelerin taraflar üzerindeki etkilerini kapsamlı bir şekilde inceleyeceğiz. Borçlu bir kişinin malvarlığına yönelik haciz işlemleri, alacaklının hakkını temin etmek amacıyla başlatılan yasal süreçlerin bir parçasıdır. Ancak bu süreç, yalnızca alacaklının menfaatini değil, borçlunun temel haklarını ve yaşamını sürdürme hakkını da göz önünde bulundurmalıdır. Haciz işlemleri sırasında borçlunun, özellikle temel yaşam alanları olan konutlarında gerçekleştirilen işlemler, hassas bir hukuki denge gerektirir.

Ev Haczinde Neler Haczedilir?

İcra Ve İflas Kanunu 82. maddesi hükmü ile borçlu ile aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için gereken eşyanın haczedilemeyeceği belirtilmiştir. Örneğin aile bireyleri için gerekli olan yatak, elbise, soba, mutfak eşyası, perde, koltuk takımı, buzdolabı, çamaşır makinası, bulaşık makinası, fırın, halı vb. gibi ev eşyalarının haczedilmesi mümkün değildir. Ancak fiyatı yüksek, muhafazası ve paraya çevrilmesi kolay, alıcısı bulunabilecek olan LCD, Plazma TV, kurutma makinası gibi eşyalar borçlu ve ailesi için gerekli eşyalardan değildir. Yine aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri haczedilmez. Örneğin borçlunun evinde iki adet buzdolabı varsa bunlardan biri haczedilmez.

Gerekli ev eşyası olarak kabul edilebilecek eşyalar için Yargıtay’ın görüşü, mütevazı bir yaşam standardının sürdürülebilmesi içinde bulunulan toplumsal statünün asgari koşullarının korunmasına yarayan, borçlunun yaşamını sürdürebilmesi için zorunlu olan her türlü eşya gerekli eşya olarak kabul edilir. Gerekli eşya değeri ise pek fahiş olmadığı sürece haczedilmezdik şikâyeti dinlenmelidir. Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler her durumda ev haczi sırasında haczedilebilir.

“İcra mahkemesince, borçlunun sözü edilenlerle birlikte barınabileceği haline münasip meskeni temin etmesi için gerekli bedel bilirkişilere tespit ettirildikten sonra, haczedilen yerin kıymeti bundan fazla ise, İİK’nun 82/3. maddesine göre satılmasına karar verilmeli ve satış bedelinden yukarıda nitelikleri belirlenen mesken için gerekli olan miktar borçluya bırakılmalı, kalanı hak sahiplerine ödenmelidir.…mahkemece bilirkişilerden ek rapor alınarak, borçlunun, şikayete konu taşınmazının dava tarihi itibari ile değeri ile … ilçesinin daha mütevazi semtlerinde alabileceği haline münasip evin yine dava tarihi itibari ile değerinin, taşınmazın bulunduğu bölgedeki diğer taşınmazlarla emsal mukayesesi yapılmak ve aynı vasıftaki taşınmazların alım-satım değerleri tespit edilmek suretiyle, İİK’nun 82/12. maddesi gereğince belirlendikten sonra borçlunun haline münasip evi alabileceği miktar, mahcuzun değerinden az ise mahcuzun satılarak, borçlunun haline münasip ev alması için gerekli bedelin kendisine, artanın hak sahiplerine ödenmesine, satışın borçlunun haline münasip ev alabileceği miktardan az olmamak üzere yapılmasına; şayet borçlunun haline münasip evi alabileceği miktar mahcuzun değerinden fazla ise haczin kaldırılmasına karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yetersiz rapora dayalı olarak yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.”

(Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 08.02.2021 tarihli ve 2020/5631 E., 2021/1217 K. sayılı kararı)

Kiralık Eve – Aile Konutuna Haciz Gelir Mi?

İcra ve İflas Kanunu 82.maddesi hükmü ile borçlu ile aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için gereken eşyanın haczedilemeyeceği belirtilmiştir. Kanun ile belirtilen evin borçlunun veya aile bireylerinin mülkiyetinde olması bakımından farklılık yoktur. Evin kiralık olması veya kişinin mülkiyetinde olması durumunda da ev haczine gidilmesi mümkündür. Ancak kiralık evin eşyalı olarak kiralanmış olması halinde evdeki ev sahibine ait malların haczedilebilmesi mümkün değildir. Eşyaların haczedilememesi için kira sözleşmesinde demirbaş olarak belirtilmiş olmaları gereklidir.

Haciz işlemi kiralık evde yapılabildiği gibi kişinin ailesine ait konutta da yapılabilir. Esas olan borçlunun adres kayıt sisteminde kayıtlı olan adresine hacze gidilmesidir ki bu adres genelde aile evi olmaktadır. Bu durumda borçlu ailesi ile birlikte yaşıyorsa sadece borçlunun eşyalarının haczedilmesi için eşyaların kime ait olduğuna dair fatura vs. sunulmalıdır.

Eve Haciz Gelmemesi İçin İcra Takibine İtiraz Edebilir Miyim?

Borçlunun, borcunun olmadığını yada alacaklının takip yapma yetkisinin bulunmadığını icra dairesine bildirmesine, ödeme emrine itiraz denir. Eve haciz işleminin yapılmaması için borçlunun süresi içerisinde icra takibine geçerli bir şekilde itiraz etmesi gerekmektedir.  Geçerli bir itirazdan söz edebilmek için :

• Ödeme emrinin tebliğ edilmesi: Ödeme emri tebliğ edilmeden yapılan irade açıklamaları itiraz sayılmaz. Kural olarak ödeme emri tebliğ edilmeden ve ödeme emrindeki süreler dolmadan haciz yapılması mümkün değildir. Ödeme emri tebliğ edilmeden haricen öğrenme ile de takip kesinleşmez.
• İtiraz İradesi: Borçlu, ödeme emrine itiraz ettiğini yeterli açıklıkta ortaya koymalıdır. İtiraz için belli sözcüklerin kullanılması gerekmez. Örneğin, itiraz, itiraz ediyorum, borcum yoktu, borcumu ödedim, borç bana ait değil, borcu kabul etmiyorum gibi ifadeler itiraz için yeterlidir. Borçlunun bildirdiği beyandan ödeme emrine itiraz ettiği anlaşılmıyorsa o zaman borçlunun beyanı geçerli bir itiraz olarak kabul edilmez.
• İtiraz Ehliyeti: Takip ehliyetine sahip olan ve ödeme emrinde borçlu olarak gösterilmiş olan kimseler ödeme emrine itiraz edebilir.
• Süreye Uyulması: Borçlu ödeme emrinin tebliğinden itibaren yedi gün içerisinde itiraz etmelidir.
• Adres Bildirme: 2003 yılında 4949 sayılı Yasayla gelen düzenlemeye göre, borçlu veya vekili, dava ve takip işlemlerine esas olmak üzere borçluya ait yurt içinde bir adresi itirazla birlikte bildirmek zorundadır. Adresini değiştiren borçlu yurt içinde yeni adres bildirmediği ve tebliğ memurunca yurt içinde yeni adresi belirlenemediği takdirde, takip talebinde gösterilen adrese çıkarılacak tebligat borçlunun kendisine yapılmış sayılır.

Eve Haciz Gelince Ne Olur?

İcra takibi kesinleştikten sonra alacaklı tarafından borçlunun mallarının haczi talep edilir. Borçlunun evine hacze gidilebilmesi için İcra Hukuk Mahkemesi’nden eve hacze gidilebileceğine dair karar alınması gerekmektedir. Bu yönde alınan karar sonrasında ev haczi için icra dairesinden gün alınır ve günü geldiğinde borçlunun evine hacze gidilir. Eve haciz geldiğinde icra memurları haczedilen malların rayiç bedelini tespit eder. Evde haczedilen mallar haciz tutanağında tek tek belirtilir. Evde haczedilebilecek bir mal yoksa bu husus da haciz tutanağına işlenir.

Evde bulunan malların başka kimseye ait olması durumunda borçlu tarafından eşyanın kendisine ait olmadığı hususu belirtilerek tutanağa işlenmesi talep edilebilir. Evde haczedilen mallar alacaklının da rızası varsa borçluya yediemin sıfatıyla bırakılabilir. Ancak alacaklı evde haczedilen malların borçluya yediemin olarak bırakılmasını istemezse mallar muhafaza altına alınır ve yediemin depolarına teslim edilir.

Haczedilen Mallar Ne Kadar Süre İçerisinde Satılabilir?

İcra ve iflas hukukumuzda haczedilen malların doğrudan alacaklıya verilmesi söz konusu değildir. Haczin amacı, haczedilen malların alacaklıya devri olmayıp hacizli malların satılarak borcun ödenmesidir. Hacizli mallar kural olarak istem üzerine satılır. İcra dairesinin kendiliğinden satış yapması mümkün değildir. Geçerli bir satış işleminden bahsedilebilmesi için alacaklının kesin haciz tarihinden itibaren bir yıl içerisinde satış istemiyle icra dairesine başvurarak satış avansını yatırması gerekmektedir.

Bir yıllık süre içerisinde haczedilen mallar için satış talep edilmezse bu durumda haciz düşer. Haczin düşmesi sonucunda haczedilen mal borçluya geri verilir. Ev eşyalarının haczedilmesi durumunda da eğer hacizden itibaren bir yıllık satış isteme süresi içerisinde alacaklı tarafından satış talep edilmezse haciz düşer. Satış talep edilmesi halinde de haczedilen malların ihale usulü ile satışı yapılır. Eve haciz gelir mi? sorusunun cevabı evet eve haciz gelebilir. Bu durumda yasal haklarınız mevcuttur. Bu haklarınızı kullanabilirsiniz.