Eczacılara Verilebilecek Disiplin Cezaları

Eczacılara verilebilecek disiplin cezaları, Türk Eczacıları Birliği Kanununun 30. maddesi ve Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Kanun ve Yönetmeliklerle eczacılık mesleğinin icra edilmesi için bazı kural ve esaslar belirlenmiştir. Eczacılarla ilgili disiplin işlemlerinin uygulanması için 6643 sayılı Türk Eczacıları Birliği Kanunu gereği Türk Eczacıları Birliği yapısı içerisinde Yüksek Haysiyet Divanı ile Haysiyet Divanı tarafından yürütülmektedir. Aksi halde bağlı bulundukları Eczacı Odası ve Haysiyet Divanının yapacağı disiplin soruşturması ile karşı karşıya kalabilirler. İlgili Kanun’un 21-31. maddeleri arasında Haysiyet Divanı’nın usulleri belirlenmiştir.

6643 sayılı Türk Eczacıları Birliği Kanunu 25.01.1956 yılında kabul edilmiş olup, 11.12.2024 tarihinde 32748 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği ile birlikte düzenlenen hükümlere göre eczacıların uymakla yükümlü olduğu birtakım eylem ve davranışlar bulunmaktadır. Kanun ve Yönetmelikte belirlenen kurallar dışına çıkarak ihlal yapan eczacılar hakkında Eczacı Odası ve Haysiyet Divanı tarafından disiplin soruşturması yapılabilmektedir.

6643 sayılı Türk Eczacıları Birliği Kanunu’nun 30. Maddesinden bahisle, Türk Eczacıları Birliği Yönetmeliği kabul edilmiştir. Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği’nin 15. Maddesine göre ise eczacılara verilebilecek disiplin cezaları düzenlenmiştir. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu yazımızda eczacılara verilebilecek disiplin cezalarından ve Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği’nden bahsedeceğiz.

Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği

Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği’ne göre, Eczacı Odalarına kayıtlı olan üyeler ile, kayıtlı olması zorunlu olan ancak kayıt yaptırmayan eczacılar için belirli disiplin cezaları öngörülmüştür. Bu kişiler hakkında yürütülecek disiplin soruşturması da Oda Haysiyet Divanları ve TEB Yüksek Haysiyet Divanı tarafından yürütülecek olup, bu divanların çalışma usul ve esasları da Yönetmelik kapsamında düzenlenmiştir. Yönetmelik yalnızca eczacı odalarına kayıtlı olan kişiler ve kayıt yaptırması zorunlu olmasına rağmen kayıt yaptırmayan kişileri kapsamaktadır. Yönetmelik ile belirli tanımlar yapılmış olup bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Eczacı Odası: Bölge Eczacı Odası yani 6643 sayılı yasa ile kurulan meslek odasıdır.
• Haysiyet Divanı: Eczacı odası haysiyet divanı
• TEB: Türkiye Eczacıları Birliği
• Yüksek Haysiyet Divanı: Türk Eczacıları Birliği Yüksek Haysiyet Divanı
• Yönetim Kurulu: Eczacı odası yönetim kurulunu belirtmektedir.

Yönetmeliğin ikinci bölümünde disiplin soruşturmasının nasıl yürütüleceği, akabinde kişilerin savunmasının nasıl alınacağı ve dosyanın haysiyet divanına sevk edilmesi hususları düzenlenmiştir. Devamında ise haysiyet divanının çalışma usulleri, toplantıları, üyeleri düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 14. maddesi disiplin cezalarının ne olduğunu, 15. maddesi ise bu disiplin cezalarına neden olacak fiilleri düzenlemektedir.

Eczacı Disiplin Soruşturması ve Savunma

Disiplin soruşturması eczacıların bağlı olduğu Eczacı Odası tarafından yürütülmektedir. Soruşturmanın usule uygun olarak yürütülmesi için ayrıca komisyonların kurulması da mümkündür. Ancak her ne kadar komisyonlar kurulsa da asıl sorumluluk Eczacı Odası Yönetim Kurulu’na aittir. Soruşturmanın ise resen başlatılması mümkün olduğu gibi şikayet üzerine başlatılması da mümkündür.

Disiplin soruşturmasının başlatılması durumunda eczacının bir savunma yapması da gerekmektedir. Eczacı kendisine tebliğden itibaren en az 15 gün içerisinde savunmasını vermektedir. Savunması ile birlikte delillerini de verebilir. Eczacı yazılı yerine sözlü bir şekilde de savunma yapmak isteyebilir bu durumda Yönetim Kurulu tarafından kendisine toplantı gün ve saati bildirilir. Ardından dosya Haysiyet Divanı’na sevk edilir.

Haysiyet Divanı

Haysiyet divanı 5 asıl ve 5 yedek üyeden oluşan, her bir üyenin görev süresinin 2 yıl olduğu kuruldur. Kişiler en az 5 yıl çalışmış olmalı ve 6643 sayılı Kanun’un 16. Maddesindeki cezaların alınmamış olması gerekmektedir. Haysiyet divanı üyeleri ilk toplantı içerisinde bir başkan, bir başkan vekili ve bir sözcü seçerler. Tutanaklar gizli bir şekilde tutulur ve başkanın sorumluluğunda olacak şekilde muhafaza edilir. Divanın toplanması için en az 1 hafta öncesinde üyelere yazılı olarak bildirim yapılır. Toplantıya katılamayacak üyenin toplantı tarihinden en az 3 gün öncesinde mazeretini bildirmesi gerekmektedir. Nitekim yedek üyenin sonrasında toplantıya katılması için bu bildirim yapılır. Üyenin 3 defa mazeretsiz bir şekilde toplantıya katılmaması halinde istifa etmiş sayılacağı da Yönetmelik ile belirlenmiştir.

Haysiyet divanındaki üyenin tarafsızlığından şüphe ediliyorsa reddi mümkündür. Ret talebi olan üyenin delillerini de bu taleple birlikte sunması gerekir. Kabul halinde üyenin yerine yedek üye geçer. Ancak ret talebinin kabul edilmemesi halinde ret talebinde bulunan üye hakkında yıllık aidatın 4 katından 10 katına kadar para cezası verilir. Haysiyet divanına katılım sağlayamayacak kişiler şu şekilde belirlenmiştir:

• İncelenen konu ile ilgili olanlar,
• İncelenen kişinin alt soyu veya üst soyu olanlar,
• İncelenen kişinin üçüncü dereceye kadar hısımları,
• Evlilik birliği sona erse de eşin üst soyu ve alt soyu,
• Evlatlık ile evlat edinenler.

Eczacılara Verilebilecek Disiplin Cezaları Nelerdir?

11.12.2024 tarihinde 32748 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği’nin 14. Maddesinde düzenlenmiştir. Maddede yer aldığı üzere, kişinin kayıt zorunluluğu olmasına rağmen kayıt yaptırmaması ya da mevzuatta öngörülen diğer yükümlülükleri yerine getirmemesi durumunda haklarında disiplin cezası verilir. Bunun dışında kanun ve yönetmeliklerde belirlenen adap ve haysiyete aykırı eylemlerde bulunan kişiler hakkında eylemin ve sonucun ağırlığına göre bir disiplin cezası belirlenir. Disiplin cezaları şu şekilde sıralanmaktadır:

• Yazılı ihtar: Eczacılık mesleği icra edilirken ya da kişilerle ilişkilerde daha özenli davranılması gerektiği bildirilir. Bu bildirim yazılı şekilde yapılır.
• Para cezası: Fiil işlendikten sonra oda aidatının 4 katından 15 katına kadar verilecek para cezasıdır. Aidatının yıllık olarak hesaplanması önemlidir.
• Geçici olarak sanat icrasından men: Eczacılık mesleğinin icra edilmesinin 3 günden 180 güne kadar yasaklanması halidir.
• Oda bölgesinde sanat icrasından men: Bir oda bölgesinde en az 5 kez geçici olarak eczacılık faaliyetinden men cezası alan ya da birden çok kez geçici olarak eczacılık icrasından men cezası alıp toplamı 180 gün olan kişilerin o oda bölgesinde sürekli olarak eczacılık faaliyetinden men edilmesidir.

Eczacılara verilebilecek disiplin cezaları için öncelikle yazılı ihtar, sonrasında para cezası, geçici olarak sanat icrasından men, oda bölgesinde sanat icrasından men olarak sıralanmaktadır. Nitekim Haysiyet Divanları da kendilerine gelen dosyayı en geç 3 ay içerisinde karara bağlamalıdır. Ayrıca disiplin suçu işleyen kişinin işlediği fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde soruşturmaya başlanması gerekir aksi takdirde soruşturma yapılamayacağı gibi ceza da verilemez. Son olarak disiplin cezasını gerektiren fiilin işlendiği tarihten itibaren 8 yıl geçmesi ile ceza verme yetkisi de zamanaşımına uğrayacaktır.

Eczacı Disiplin Suçları

Bir eczacının aşağıdaki fiilleri işlemesi halinde hakkında çeşitli disiplin cezaları öngörülmüştür. Disiplin suçları eczacının uymakla yükümlü olduğu aksi takdirde disiplin suçu işlemiş sayılacağı ve disiplin cezalarından biri ile cezalandırılmasını öngören bir durumdur. Yukarıda eczacılara verilebilecek disiplin cezalarının her birinin verilmesi için ayrı suçlar öngörülmüştür.

6643 sayılı Türk Eczacıları Birliği Kanunu’nun 30. Maddesinden bahisle kabul edilen Türk Eczacıları Birliği Disiplin Yönetmeliği’nin 15. Maddesinde disiplin suçları ayrıntılı şekilde öngörülmüştür. Yönetmelikte yer aldığı üzere, sırasıyla disiplin cezalarının verilmesini öngören disiplin suçları şu şekildedir:

1- Yazılı uyarı cezası verilmesi öngörülen eylemler: (Fiil ilk defa işleniyorsa) 

• Genel hijyen kurallarına uyulmaması.
• Eczanede bulundurulması/tutulması gereken defterlerin ve elektronik kayıtların olmaması.
• Eczacı Odası ve TEB tarafından alınmış mesleki kararlara uyulmaması.
• İlaçların saklandığı buzdolabında ilaç dışında ürün bulunması.
• Çalışır durumda “E” logosunun bulunmaması veya usulüne uygun çalıştırılmaması.
• İlaçların belirlenen fiyat üzerinde satılması.
• Beyaz önlük giyilmemesi.
• Niteliği itibarıyla bu madde kapsamında değerlendirilebilecek eczacılık uygulamasına ve mesleğin icrasına aykırı diğer benzeri ihmalkar fiil ve haller.

2- Para cezası verilmesi öngörülen eylemler: (Fiil ilk defa işleniyorsa) 

• İlaçların üzerinde başka ilaca dair kare kod bulunması.
• Eczanede bulunan ilaçların İTS kaydının eczane üzerine alınmaması.
• Yazarkasa saatinin ayarsız olması.
• Eczanenin cephesindeki eczane tabelası dışında, totem, yönlendirici tabela, levha, afiş ve benzeri cisimlerin bulundurulması.
• Miadı geçmiş ilaçların eczanede satışa hazır şekilde bulundurulması veya mevzuatta öngörülen usul ve esaslara uygun olarak imha edilmemesi.
• Eczacının mazeretsiz olarak görevi başında bulunmaması.
• Ambalajı bozuk ilaç satışı.
• Kutu bütünlüğü bozularak adetle ilaç satışı.
• Eczanelerde tahsil edilmesi zorunlu ücretlerin ilgilisinden alınmaması.
• Eczanelerin, kapalı olsalar dahi, nöbetçi eczanelerin adının yer aldığı listeyi, adresi ve telefon bilgilerini dışarıdan görülebilir, kolayca okunabilir şekilde ışıklandırılmış veya dijital ortamda ilân etmemeleri veya nöbet listesinin güncel olmaması.
• Eczanede yapılacak denetlemeye engel olunması.
• İlacın, reçetede yazıldığı pozolojiye uygun şekilde verilmemesi.
• Çalıştırılması zorunlu olan yardımcı eczacı veya ikinci eczacının işe başlatılmaması.
• Niteliği itibarıyla bu madde kapsamında değerlendirilebilecek eczacılık uygulamasına ve mesleğin icrasına aykırı diğer benzeri kusurlu veya kasıtlı fiil ve haller.

3- Geçici olarak sanat icrasından men cezası verilmesi öngörülen eylemler:

• Muvazaalı eczane işletilmesi.
• Muvazaalı eczane açma teşebbüsünde bulunulması.
• Ruhsatname olmaksızın eczane açılması ve/veya satış yapılması.
• Karekod bilgisi tahrif edilmiş ilaç satışı.
• Miadı dolmuş ilaç satılması.
• Eczacılarca kendilerine reçete gönderilmesine yönelik olarak her ne şekilde olursa olsun, kurumlar, hekimler, diğer sağlık kurum ve kuruluşları veya üçüncü şahıslar ile açık veya gizli iş birliği yapılması, simsar, kurye elemanı ve benzeri yönlendirici personel bulundurulması, reçete toplama ve yönlendirme yapılması, internet, faks, telefon ve benzeri yollarla reçete kabul edilmesi.
• Yazılı veya sözlü ya da internet/sosyal medya üzerinden veya herhangi bir diğer yolla reklam yapılması, reklam ve/veya promosyon yoluyla satış yapılması, fatura veya diğer matbu belgelere reklam özelliği taşıyan ibareler konulması.
• Eczane eczacıları ve eczaneler adına internet sitesi açılması, internet üzerinden ilaç, ürün tanıtımı ve/veya satış yapılması, sosyal medya hesabı üzerinden ilaç, ürün tanıtımı ve/veya satış yapılması.
• Psikotrop ve uyuşturucu ilaçlar ile kontrole tabi ilaçların mevzuatta öngörülen koşullara aykırı şekilde saklanması ve/veya satılması.
• Psikotrop ve uyuşturucu maddelerin kayıtlarının düzensiz olması, fiili ve kaydi stoğun birbirini tutmaması.
• Ruhsatsız ya da kaçak ilaç bulundurulması ve/veya satılması.
• Eczane açılış ve kapanış saatlerine uyulmaması, nöbet ihlali yapılması.
• Nöbetçi olunan dönemde nöbet hizmeti verilmemesi.
• İlaçların saklama koşullarına uygun olmayan şekilde bulundurulması ve/veya satılması.
• Hasta veya yakınına teslim edilmeyen ilaçların ilgili kuruma fatura edilmesi.
• Hasta bilgisi dışında eczacı ya da eczane çalışanlarınca sisteme reçete girişi yapılması veya düzenlenen sahte reçete ve eki belgelerin ilgili kuruma fatura edilmesi.
• Eczaneden toptan ilaç satışı yapılması, eczacılarca ihaleye girilmesi.
• Sıralı dağıtıma tabi reçetelerin belirlenen usul ve esaslar dışında veya limit-kota dışı olarak karşılanması.
• Eczanenin fiili stoğunda mevcut olmasına rağmen ilacın hastaya verilmemesi.
• Başka eczanelerden satılmış ilaçların bulundurulması veya satılması.
• Eczanede muayene yapılması, reçete tanzimi, tedavi ve/veya kür uygulanması.
• Eczane eczacısının öğretmenlikten ve seçimle elde edilen vazifelerden başka bir iş yapması.
• Reçetede yazılı ilaç yerine yanlış ilaç verilmesi.
• Kurum sözleşmesi olmadığı halde reçete kabulü ve başka eczaneler üzerinden Kuruma fatura edilmesi veya sözleşmesi olmayan veya feshedilmiş eczanenin kabul ettiği reçetelerin Kuruma fatura edilmesi.

4- Oda bölgesinde sanat icrasından men cezası verilmesi öngörülen eylemler:

• Bir Eczacı Odası bölgesinde en az beş defa geçici olarak sanat icrasından men cezası alan veya birden fazla geçici olarak sanat icrasından men cezalarının toplamı yüz seksen gün olması.

Eczacılara Verilebilecek Disiplin Cezalarına Karşı İtiraz Yolu

Eczacılara verilebilecek disiplin cezalarına karşı iki yol öngörülmüş olup bunlardan birisi itiraz yolu iken diğeri iptal davasıdır. Eczacının disiplin suçunu işlediği eylemin sonrasında Eczacı odası tarafından eczacının savunması alınır. Savunmadan sonra hazırlanan dosya haysiyet divanına gönderilir ve haysiyet divanı tarafından eczacı hakkında disiplin cezası verilebilir. Bu durumda eczacı söz konusu karara karşı itiraz hakkını kullanabilir.

Eczacının bu itirazını kullanması için kendisine disiplin cezasının tebliğ edilmesinden itibaren 15 günlük bir süre hakkı bulunmaktadır. Eczacının bu süre içerisinde itiraz hakkını kullanmaması halinde söz konusu disiplin cezası kesinleşmektedir. Ancak eczacının itiraz hakkını kullanması halinde dosya Yüksek Haysiyet Divanı’na gönderilir ve Yüksek Haysiyet Divanı tarafından inceleme yapılır. İtiraz üzerine verilecek karar da kesindir. Ancak Yüksek Haysiyet Divanı’nın verdiği karara karşı karar kişiye tebliğ edildikten sonra 60 gün içerisinde iptal davası açması da mümkündür.

Disiplin Cezalarına Karşı İptal Davası

Eczacı, geçici olarak sanattan veya bir bölgede çalışmaktan men kararı alması durumlarının dışında diğer disiplin cezalarını aldığı takdirde bu disiplin cezalarına itiraz etmesi üzerine gelen kararın kesinleşmesinden itibaren 60 gün içerisinde iptal davası açabilir. Bunun dışında süresi içerisinde itiraz edilmeden kesinleşen kararlara karşı da aynı şekilde kararın tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde iptal davası açılabilir.

İptal davaları idare mahkemelerinde açılan bir idari işlemin iptali talep edilir. İdari davalarda aynı zamanda yürütmenin durdurulması da talep edilebilir. Yürütmenin durdurulması talebi işlemin icra edilmesini durduran bir ara karardır. Geçici bir tedbir kararı olan yürütmenin durdurulması davanın sonucuna kesin bir şekilde etki etmez. Ayrıca bağımsız bir dava ile de talep edilemez. Disiplin cezalarına karşı başvurulacak hukuki yollar için alanında uzman bir idare hukuku avukatının desteğinden yararlanılması gerekmektedir. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu noktada da hizmet vermekteyiz.