Trafik Kazası Kusur Oranları (Asli Kusur – Tali Kusur)

Karayolları trafik kanununda ve yönetmeliğinde trafik kazalarında kusur oranlarının ne anlama geldiği, nasıl hesaplandığı düzenlenmiştir. İlgili kanun ve yönetmeliğe göre adli mevzuatta ve yargılama hükümleri saklı kalmak üzere, trafik kazalarına karışmış olan sürücülerin kazaya ilişkin kusur oranları, kazayı meydana getiren olay ve olguların bir bütün halinde değerlendirilmesi sonucunda tespit edilir. Genellikle bu kusur oranları 100 üzerinden değerlendirilerek hesaplanmaktadır. Tam kötü puan yani %100 kusur, tek başlarına asli kusurlu harekette bulundukları tespit edilen sürücüler için verilmektedir. Trafik kazalarındaki illiyet bağına göre görevli trafik ekibi tarafından kusur dağılımı gerçekleştirilmektedir. Asli kusur tali kusur yüzde oranları ise;

• %100 asli kusurlu,
• %75 asli kusurlu
• %25 tali kusurlu,
• %50 her iki taraf da kusurlu şeklindedir.

Tutanaklar hazırlandıktan sonra kusur durumuna itiraz hakkı bulunmaktadır. Her iki tarafında asli kusurlu bulundukları tespit edilen kazalarda ise bu tam kusur puanı, kişilerin kusurlarının kazaya sebebiyet verme oranları bağlamında taraflara dağıtılmaktadır. Kısaca özetlemek gerekir ise asli kusurlu sayılan hallerin yanında, sürücünün veya yayaların kural dışı hareketleri veyahut taşıtların teknik arızaları, bir başka sürücüyü tehlikeye düşürme hallerinde sürücü, doğması muhtemel bir kazayı önlemek, can ve mal güvenliğini korumak amacı ile trafik zaruretleri, Karayolları Trafik Kanununun öngördüğü temel kurallardan birini ihlal etmeyi mecbur kıldığı durumlarda sürücülere nasıl bir kusur oranı atfedileceğine makalemizde ayrıntılı olarak değineceğiz.

Trafik Kazalarında Kusur Oranları Nasıl Belirlenir?

Trafik kazalarında belirlenen trafik kazası kusur oranı genellikle %0 ile %25 ve %50 ile %75 ve %100 şeklinde ifade edilir. Trafik kazalarında kusur oranları Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi (SBM) tarafından belirlenir ve bu oranlar kazaya karışan sürücülerin sorumluluk payını gösterir. Karayolları trafik Yönetmeliğinin 157. Maddesinde Trafik Kazalarında Asli Kusur Sayılan Haller ve Sürücü Kusurlarının Tespiti düzenlenmiştir. Bu maddeye göre kusur oranı tespit edilirken tarafların kazaya sebebiyet verirken yapmış oldukları kusurlu hareketler esas alınır. Bu kusurlu hareketlere göre tam asli kusur puanı olan 100 tam puan taraflar arasında paylaştırılır. Asli kusurlu hareketin birden fazla sürücü tarafından yapıldığı hallerde de kusurun paylaştırılması usulü uygulanır. Bir trafik kazasında kusur oranları şu şekilde olabilir:

• %0
• %25
• %50
• %75
• %100

Kusur oranın %0 olması, kusursuzluk halini yani karşı tarafın asli kusurlu olma durumu ifade eder. Bu sebeple, asli kusur, %100 kusur demektir.  Diğer yandan, kusurun %25 olması ise, karşı tarafın %75 kusurlu olması demektir. Son olarak, kusurların %50 olması durumun da her iki tarafın aynı oranda kusurlu olduğunu anlamına gelmektedir. Örneğin; kusurunuz %25 ise, karşı aracın maddi zararının %25’ini sizin sigorta şirketiniz limitleriniz dahilinde karşılar.

Kazada asli kusurlu hareketlerden herhangi biri, kazaya karışan araç sürücülerinden birden fazlası tarafından yapılmış veya kaza bu hareketler dışında kurallarla, yasaklamalara, kısıtlamalara ve talimatlara uyulmaması nedenlerinden doğmuşsa, karayolunu kullananlar için kusur oranı yönetmelikte belirtilen esaslara göre tespit edilir. Asli kusurlu hareketleri yapanların, bu hareketi yapmalarına, zorlayıcı bir başka hareket veya durumun varlığı açıkça tespit edilmedikçe kusur oranları düşürülemez. Trafik kazalarına karışan ve sürücüler dışında kalan kişilerin kusur durumları trafik kurallarına, kısıtlama, yasaklama ve talimatlara uymamadaki tutum ve davranışlara göre belirlenir.

Kaza mahallinde yapılan incelemeler sonunda tespit edilen iz ve delillere ilave olarak kazaya karışanların olay hakkındaki ifadeleri ile varsa şahit ifadeleri, kusur tayininde dikkate alınır. Meydana gelen kazada taraflar arasında kolluk kuvveti olmaksızın bir kaza tespit tutanağı tutulması halinde kusur oranı kaza tespit tutanağı değerlendirilerek tramer heyeti tarafından belirlenecektir.  Ancak trafik kazası yaralanmalı ve ölümlü bir kaza ise kusur oranları kolluk kuvvetlerince yani kazanın meydana geldiği yerde görevli jandarma trafik ekipleri veya trafik polisler tarafından belirlenecektir.

Trafik Kazasında Asli Kusurlu Sayılan Haller

Trafik kazalarının meydana gelmesine birincil derede kusurlu olarak sebep olanlar asli kusurlu sayılırlar. Karayolları trafik yönetmeliğinin 157. Maddesinde asli kusurlu sayılan haller şöyledir;

• Kırmızı ışıklı trafik işaretinde veya yetkili memurun dur işaretinde geçme,
• Taşıt giremez trafik işareti bulunan karayoluna veya bölünmüş karayolunda karşı yönden gelen trafiğin kullanıldığı şerit, rampa ve bağlantı yollarına girme,
• İkiden fazla şeritli taşıt yollarında karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şerit veya yol bölümüne girme,
• Arkadan çarpma,
• Geçme yasağı olan yerlerden geçme,
• Doğrultu değiştirme manevralarını yanlış yapma,
• Şeride tecavüz etme,
• Kavşaklarda geçiş önceliğine uymama,
• Kaplamanın dar olduğu yerlerde geçiş önceliğine uymama,
• Manevraları düzenlenen genel şartlara uymama,
• Yerleşim birimleri dışındaki karayolunun taşıt yolu üzerinde, zorunlu haller dışında park etme ve duraklama ve her durumda gerekli tedbirleri almama,
• Park için ayrılmış yerlerde veya taşıt yolu dışında kurallara uygun olarak park edilmiş araçlara çarpma

Durumlarına kusurlu şekilde vücud veren kişiler asli kusurlu sayılırlar.

Trafik Kazasında Tali Kusurlu Sayılan Haller

Asli kusurda saydığımız kusurlu hareketleri olmadan kazanın meydana gelmesinde kusuru bulunanlar tali kusurlu sayılırlar. Tali kusur sayılan en önemli hareket hızdır. Bu tali kusurlara örnek olarak şunlar verilebilir;

• Aracın gerekli ışıkları çalışmadan kullanmak
• Kaza anında araç içerisindekiler için tehlike oluşturabilecek aksesuar kullanmak
• Araç cinsine ve özelliğine göre yönetmelikte belirtilen bulundurulması zorunlu gereçleri bulundurmamak
• Hayvan sürülerinin taşıt yoluna çıkartmak
• Trafik işaret ve levhalarına uymamak
• Trafiği ve yol kullanıcılarını tehlikeye düşürecek şekilde araç kullanmak
• Hız sınırını %10 aşmak
• Hız sınırını %30 aşmak
• Hız sınırını %50 aşmak
• Kavşaklara, yaya geçitlerine ve virajlara yaklaşırken aracın hızını azaltmamak
• Aracın hızını yol ve trafik durumuna göre ayarlamamak
• Aracının fiziki durumunu göz önünde bulundurup öndeki araçla yeterli mesafe bırakmamak
• Konvoy halinde araç kullanırken gerekli mesafe bırakmamak
• Başka araç tarafından geçilirken, geçilme kurallarına uymamak
• Yolcu indirme veya bindirmeyi hatalı yapmak
• Yük veya yolcu, indirme bindirme kurallarına aykırı davranmak
• Bisiklet sürücülerinin uyması gereken kurallara uymamak
• Yerleşim yerleri dışında binek hayvanla seyretmek
• Başıboş hayvan bırakma yasağına riayet etmeyerek, trafik kazasına sebebiyet vermek

Sürücünün yukarıda sayılan kusurlu hareketleri yapması durumunda tali kusur meydana gelir. Ve bu kusuru oranında sorumluluğu doğmaktadır. Genellikle tali kusurlu kişilerin kusur oranı %25 ve %50 olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kaza Tespit Tutanağına İtiraz

Trafik kazası sonucunda kaza tespit tutanağı ve diğer belgelerin incelenmesi sonucu dağıtılan kusur oranlarını gösteren rapora trafik kazası bilirkişi raporu denir. Bilirkişi tarafından kazaya ilişkin olarak geniş çaplı bir incelemede bulunulur. Bilirkişi tarafından Kazanın oluş şeklini gösteren kroki incelemesi, Olayın özeti, kazaya karışan kişilerin ve var ise görgü şahidi beyanlarının incelemesi, Araçların hasarlı fotoğraflarının incelenmesi, Ölen veya yaralanan var ise epikriz raporunun incelenmesi, Kaza anına ait var ise video kayıtlarının incelenmesi ve Kaza yerinin incelenmesi gibi araştırmalar yapılarak bir bilirkişi raporu tanzim edilir. Bu raporlar genellikle en geç 1 hafta içerisinde çıkmaktadır.

Kişiler kaza kusur oranının olması gerektiğinden fazla gösterildiğini düşünmeleri durumunda kaza tespit tutanaklarına itirazda bulunabilirler. Bu hususta kişiler sulh ceza hâkimliğine ve asliye hukuk mahkemelerine itirazda bulunabilirler. Ve bilirkişi raporuna esas alınan kaza tespit tutanaklarının iptal edilmesi talebinde bulunabilirler. Bu hususta daha detaylı bilgiye ulaşmak için kaza tespit tutanağına itiraz makalemizi inceleyebilirsiniz.(https://kadimhukuk.com.tr/makale/kaza-tespit-tutanagina-itiraz/)

Trafik Kazasında %100 Kusurlu Olmak

Trafik kazasında tarafınıza belirlenen kusur oranının %100 olması demek, sizin kazada tam ve asli olarak kusurlu olduğunuz anlamına gelmektedir. Kaza sonrası karşı tarafın aracının zararları sigorta şirketiniz tarafından tamamen karşılanacaktır. Ancak karşı tarafın zararı sigorta şirketinizin teminat miktarından yüksek olduğu durumlarda sizin sorumluluğunuz doğacaktır. Bununla birlikte kendi aracınızın masraflarını karşı tarafın sigorta şirketine yaptırma şansınız yoktur. Ve aracınızın kaskosunun da bulunmaması durumunda aracınızı kendi cebinizden yaptırmanız gerekecektir.  Bunlar dışında cezai sorumluluk doğuran kazalarda da yürütülen cezai soruşturma ve kovuşturmalarda aleyhinize büyük bir delil teşkil edecektir. Bu sebeple bu oranın hatalı olarak tespit edildiğini düşünmeniz halinde kaza tespit tutanağına itiraz etmenizi önermekteyiz.

Sadece maddi hasarlı trafik kazasına karışanlar ve kendi aralarında trafik kaza tespit tutanağı tutanlar bu tutanağı sigorta şirketlerine vermeleri gerekmektedir. Sigorta şirketleri bu tutanaklara ilişkin olarak bir değerlendirmede bulunurlar. Sigorta şirketleri 1 hafta içerisinde ilgili tutanakları değerlendirir ve bunun sonucunda şirketlerin mutabakata vardıkları oranlar kusur oranı olarak yansıtılır. Kişiler sigorta şirketlerinin mutabakata vardıkları oranlara Sigorta Bilişim Merkezi’nin sitesi üzerinden kolaylıkla ulaşabilirler. Bunun için SBM sitesine e-devlet bilgileri ile giriş sağlanması mümkündür.

• Arkadan Çarpma Kusur Oranı Nedir?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi asli kusurlu sayılan hallerden birisi öndeki araca arkadan çarpma durumudur. Bunun sebebi arkadan gelen aracın araç takip mesafesini koruma yükümlülüğünden kaynaklanmaktadır. Arkadan çarpmalı kazalarda genellikle kişiye %100 kusur atfedilmektedir. Ancak tabi her olayın bir istisnası mevcuttur. Aynı şeritte gittiğiniz bir araç değil de farklı şeritteki bir aracın önünüze aniden kırarak fren yapması durumunda karşı tarafında kusurlu hareketi mevcut olacak ve taraflara verilen kusur oranı değişecektir.

• Kırmızı Işıkta Geçme Kusur Oranı Nedir?

Asli kusurlu sayılan hallerden bir diğeri de kırmızı ışıkta geçmekten kaynaklı olarak kazaya sebebiyet vermektir. Bu halde kişi %100 tam ve asli kusurlu olacaktır.

• Kontrolsüz Kavşakta Trafik Kazasına Sebebiyet Verme Kusur Oranı Nedir?

Kontrolsüz kavşaklarda kaza oranı belirlenirken aracınızın hangi yönden geldiği önem arz etmektedir. Bununla birlikte yolda bulunan trafik levhaları da kişilerin kusur oranlarını etkilemektedir. Örneğin sol şeritten giderken sağ şeritten gelen araca çarpmanız durumunda %100 kusurlu olarak sayılacaksınızdır. Ancak kontrolsüz kavşakta sağ şeritten giderken sol şeritten aniden gelen araca çarpmanız durumunda %25 kusurlu sayılacaksınız.

• KTK 47/1-C Kusur Oranı Nedir?

KTK m. 47/1-c’de yer alan trafik kurallarına uyulmaması hali tali kusur olarak değerlendirilmektedir. Yani ikincil bir kusurdur olayın özelliğine göre kişiye %25 ve %50 gibi tali kusurlar atfedilebilir.

• KTK 53/1-a Kusur Oranı Nedir?

KTK m. 53/1-a’da yer alan dönüş kurallarına uyulmaması asli kusur olarak değerlendirilmektedir. Bu sebeple kişiye verilecek kusur oranları %50, %75 ve %100 olarak değişmektedir.

• KTK 54/1-a Kusur Oranı Nedir?

KTK m. 54/1-a’da yer alan Geçme Kural Ve Yasaklarına uyulmaması asli kusur olarak değerlendirilmektedir. Bu sebeple kişiye verilecek kusur oranları %50, %75 ve %100 olarak değişmektedir.

• KTK 31/1-a Kusur Oranı Nedir?

KTK m. 31/1-a’da yer alan araçta bulunması zorunlu gereçlerin olmaması da tali kusur olarak değerlendirilmektedir. Yani ikincil bir kusurdur olayın özelliğine göre kişiye %25 ve %50 gibi tali kusurlar atfedilebilir.

• KTK 52/1-d Kusur Oranı Nedir?

Karayolları Trafik Kanunu’nun 52. Madde 1. Fıkra d bendi hükmü tali kusur olarak kabul edilmektedir. Yani ikincil bir kusurdur olayın özelliğine göre kişiye %25 ve %50 gibi tali kusurlar atfedilebilir.

• KTK 67/1-a Kusur Oranı Nedir?

KTK m. 67/1-a’da yer alan sürücünün manevra yaparken trafikteki diğer kişilerin hareketlerini zorlaştırması ya da tehlikeye sokması eylemi asli kusur olarak değerlendirilmiştir. Bu sebeple kişiye verilecek kusur oranları %50, %75 ve %100 olarak değişmektedir.