Hapis cezası hükmedilmiş kişi, cezaevinde kaldığı süre zarfında iyi halli olduğu ve topluma uyum sağlayacağına kanaat getirilmişse kalan cezasını cezaevinin dışında, özgür bir biçimde cezaevi dışında geçirmesine koşullu salıverilme denir. Bu durumda cezasının kalanını dışarıda geçirmesi kararı şartlı tahliye olarak adlandırılır. Ayrıca, şartlı tahliye, failin topluma kazandırılmasını ve iyi halli olma durumunun devamına teşvik etmeyi amaçlar. Şartlı tahliyenin diğer adı koşullu salıverilmedir. Başka bir ifade ile eğer bir kişi hakkında hapis cezası verilmiş ise ve bu kişiye cezaevinde iyi hali olarak geçirme şartını sağlıyor ise hapis cezasının geriye kalan kısmına cezaevi dışında çektirilmesi kararı verilebilir. Buna koşullu salıverme, yani şartlı tahliye denir.

Hapis cezası hükmedilmiş kişi, cezaevinde kaldığı süre boyunca iyi halli olduğu ve sosyal hayata uyum sağlayacağına kanaat edilmişse kalan ceza cezaevinin dışında, dışarıda olacağı bir biçimde geçirmesine koşullu salıverilme denir. Bu gibi hallerde cezanın kalanının dışarıda geçme kararı şartlı tahliye olarak isimlendirilir. Bunun yanında şartlı tahliye, failin sosyal hayata kazandırılmasını ve iyi halli olma halinin devam etmesine teşvik etmeyi hedefler.

Şartlı tahliye halk arasında koşullu salıverme olarak da bilinir. Başka bir deyişle eğer bir şahıs hakkında hapis cezası saptanmış ise ve bu şahsa cezaevinde iyi hali olarak geçirme koşulunu sağlıyor ise hapis cezasının geri kalan günlerine cezaevi dışında çektirilmesi kararı verilebiliyor. Buna duruma da salıverme, yani şartlı tahliye deniyor. Yasanın öngördüğü süreyi iyi halle doldurmuş olan hükümlü kendisi koşullu salıverilebilmesi için talepte bulunabilir. Fakat hükümlünün uygun şartlar sağlandığında talep aranmaksızın da koşullu salıverilmesi mümkündür.

Koşullu Salıverilme (Şartlı Tahliye) Nedir?

5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’u (İnfaz Kanunu) m. 107’ de düzenlenen bir infaz kurumu olan koşullu salıverilme diğer adı ile şartlı tahliye, hükümlünün hapis cezasının, kanunda belirlenen bir kısmını cezaevinde “iyi halli” olarak geçirmesi şartıyla, hapis cezasının geriye kalan kısmını denetim altında tutularak şartlı olarak cezaevi dışında infaz etmesinin sağlanmasıdır. Diğer bir anlatımla koşullu salıverilme; bir mahkumun cezaevinde yattığı sürenin belirli bir kısmını tamamlaması ve belirlenen şartları yerine getirmesi durumunda cezaevindeki kalan süresinin koşullu olarak sonlandırılmasıdır. Koşullu salıverilme, mahkumların cezaevindeki rehabilitasyon sürecini tamamlamaları ve topluma uyum sağlamaları için bir fırsat sunar. Koşullu salıverilme kararları, mahkumların suçlu oldukları eylemlerin ciddiyetine, cezaevindeki davranışlarına, suç geçmişlerine, topluma uyum sağlama potansiyellerine ve diğer faktörlere göre verilir. Koşullu salıverilme süreci, mahkumların cezaevi personeli ve sosyal hizmet uzmanlarıyla çalışarak suçtan uzak durmaları ve topluma uyum sağlamaları için çeşitli şartları yerine getirmelerini gerektirir.

Salıvermenin koşullu olmasının sebebi hükümlünün kalan ceza süresi içinde suç işlememesi ve bazı yükümlülüklere uymasından dolayıdır. Bu yönü ile koşullu salıverme kararı ile cezanın infazı tamamlanmış sayılmaz. Koşullu salıverme sadece kesin salıverme gününe kadar geçecek sürede bazı şartlar altında hükümlünün serbest bırakılmasını sağlamaktadır. Bu anlamda koşullu salıvermenin amacı, mahkumu topluma yeniden kazandırmak ve iyi halli olma durumunu devam ettirmesi için teşvik etmektir.

Koşullu Salıverilme Süreci Nasıl İşler?

Koşullu Salıverilme (Şartlı Tahliye) Şartları

Hükümlünün koşullu salıverilme – şartlı tahliye hükümlerinden yararlanabilmesi için hapis cezasının infazı esnasında kanunda belirtilen koşulları yerine getirmesi gerekir. Hükümlünün koşullu salıverme hükümlerinden yararlanabilmesi için şu şartların gerçekleşmesi gerekir:

• Hükmedilen cezanın bir kısmının infaz edilmesi şartı,
• Hükümlünün iyi halli olması şartı,
• Mahkemenin koşullu salıverme kararı vermesi.

1. Hükmedilmiş Cezanın Bir Süre Çekilmiş Olması (Objektif Şart)

Koşullu salıverilmeden yararlanmanın ilk şartı hükmedilen cezanın belli bir miktarının ceza infaz kurumu veya denetimli serbestlik müdürlüğünde fiilen tamamlamasıdır. Bu şart koşullu salıvermenin olmazsa olmaz şartıdır. Bu şart gerçekleşemeden mahkeme diğer şartları incelemeye geçmeden talebin reddine karar verecektir. 5275 sayılı Kanun m.107/2’ye göre, koşullu salıverilmeden faydalanmak için ceza infaz kurumunda geçirilmesi gereken bu süre;

• Ağırlaştırılmış Müebbet hapis cezasında 30 yıl
• Müebbet hapis cezasında 24 yıl
• Diğer Süreli Hapis Cezalarında istisna suçlar hariç hükmedilen cezanın yarısıdır.

Diğer yandan, birden fazla suçtan alınan cezalar bakımından koşullu salıverilme süresinin belirlenmesi bakımından CGTİHK m.99/1 uyarınca; “Bir kişi hakkında hükmolunan her bir ceza diğerinden bağımsızdır, varlıklarını ayrı ayrı korurlar. Ancak, bir kişi hakkında başka kesinleşmiş hükümler bulunursa, 107. maddenin uygulanabilmesi yönünden infaz hâkimliğinden bir toplama kararı istenir.” Buna göre koşullu salıverilme için infaz kurumunda geçirilmesi gereken süre;

• Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 36 yıl,
• Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 36 yıl,
• Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 30 yıl,
• Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 30 yıldır.
• 5275 sayılı kanun m.107/3 e göre; Birden fazla süreli hapis cezasının miktarı ne olursa olsun cezaevinde en fazla geçirilecek süre ise 28 yıldır.

Bununla birlikte şartlı salıverilmede infaz kurumunda geçirilecek süre belli suçlar bakımından daha uzun tutulmuştur. Buna göre; Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlardan dolayı mahkumiyet halinde;

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasında 36 yılını,
• Müebbet hapis cezasında 30 yılını ve
• Diğer süreli hapis cezalarında istisna suçlar hariç hükmedilen cezanın 2/3 sini infaz kurumunda çektikleri takdirde koşullu salıvermeden yararlanabilirler.

Koşullu salıverilme oranı 2/3 ten fazla olan suçlarda ise bu suçlara uygulanan koşullu salıverilme oranı uygulanır. Fakat bu süre;

• Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 40 yıl,
• Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 40 yıl,
• Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 34 yıl,
• Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 34 yıl olarak uygulanır.
• 5275 sayılı kanun m.107/4 uyarınca; Birden fazla süreli hapis cezasının miktarı ne olursa olsun cezaevinde en fazla geçirilecek süre 32 yıldır. Bu hüküm çocuklar bakımından uygulanmaz.

15.04.2020 tarihli R.G.de yayımlanan, 7242 Sayılı Kanuna infaz düzenlemesi ile , koşullu salıverilme oranlarına ilişkin değişiklikler yapılmıştır. Buna göre;

Yetişkinler Bakımından;

Genel Kural-Adi suçlarda (1/2): 5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/1. maddesi uyarınca; 30.03.2020 tarihinden önce işlenen suçlarda istisna suçlar hariç olmak üzere , süreli hapis cezası alanlar cezalarının yarısını infaz kurumunda çektikleri takdirde koşullu salıverilmeden yaralanır. 5275 sayılı CGTİHK 107/2. Maddesindeki 2/3 olan bu oran ilgili kanun değişikliği ile 1/2 ‘ye indirilmiştir.

Birinci Grup İstisna (2/3): Birinci grup istisna suçlar aşağıda sayılmış olup bu suçlardan hapis cezası alanlar cezalarının 2/3’sini infaz kurumunda çektikleri takdirde koşullu salıverilirler.

1. Kasten öldürme suçlarından (madde 81, 82 ve 83) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
2. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan (madde 87, fıkra iki, bent d) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
3. İşkence suçundan (madde 94 ve 95) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar
4. Eziyet suçundan (madde 96) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar
5. Cinsel saldırı (madde 102/1) ,Reşit olmayanla cinsel ilişki ,(madde 104, ikinci ve üçüncü fıkra hariç), Cinsel taciz ,(madde 105) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar
6. Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan (madde 102, 103, 104 ve 105) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,
7. Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan(madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar
8. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (madde 188) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,
9. Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlardan(madde 326 ilâ 339) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,

cezalarının 2/3’sini infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.

Ayrıca Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ile 1/1/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olalar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkum olan çocuklar hakkında bu oran 2/3 olarak uygulanır.

İkinci Grup İstisna (3/4): İkinci grup istisna suçlar aşağıda sayılmış olup bu suçlardan ceza hapis cezası alanlar cezalarının ¾ ünü infaz kurumunda çektikleri takdirde koşullu salıverilirler.

1. Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan (TCK 102/2, 103, 104/2-3),
2. Uyuşturucu suçlarından (TCK 188),
3. Terör suçlarından (3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar)

hapis cezası olanlar cezalarının 3/4 ünü infaz kurumunda çektikleri takdirde; koşullu salıverilmeden faydalanırlar.

Çocuklar Bakımından;

Genel Kural(1/2): 5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/1. maddesi uyarınca; 30.03.2020 tarihine kadar işlenen suçlarda istisna suçlar hariç, süreli hapis cezası olanlar cezalarının yarısını infaz kurumunda çektikleri takdirde koşullu salıverilmeden yaralanır. 5275 sayılı CGTİHK 107/2. Maddesindeki 2/3 olan bu oran ilgili kanun değişikliği ile 1/2 ‘ye indirilmiştir.

İstisna( 2/3):

1. Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan(TCK 102/2, 103, 104/2-3
2. Uyuşturucu suçlarından (TCK 188),
3. Terör suçlarından (3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar)
4. Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar

5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/4. maddesi uyarınca koşullu salıverilme süresinin hesaplanmasında 15 yaşına kadar olan ve 15-18 yaş hükümlünün infaz kurumunda geçirdiği süreler farklı hesaplanır. Şöyle ki;

1. Hükümlünün 15 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği, 1 gün, 3 gün;
2. Hükümlünün 18 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği, 1 gün, 2 gün olarak dikkate alınır.

Mükerrirler Bakımından;

Tekerrür halinde mükerrirlere özgü infaz rejimi uygulanır. Tekerrür; daha önce işlediği suçun cezası kesinleştikten sonra belli bir süre içinde ikinci suçun işlenmesi halinde uygulanan bir infaz rejimidir.  İkinci kez suç işleyen şahsa da “mükerrir” denir. Mükerrirlere özgü infaz rejiminde koşullu salıverilmeden yararlanabilmek için cezaevinde geçirilmesi gereken süreler şöyledir; (5275 sayılı Kanun m.108).7242 sayılı yasa ile 5275 sayılı yasanın 108/1 maddesinde yapılan en önemli değişiklik, birden fazla hapis süreli hapis cezasına mahkumiyet halinde, en fazla 32 yılın infaz kurumunda iyi halli geçirilmesi durumunda koşullu salıvermeden yararlanılmasıdır.

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının 39 yılını,
• Müebbet hapis cezasının 33 yılını,
• Birden fazla süreli hapis cezasının miktarı ne olursa olsun cezaevinde en fazla geçirilecek süre 32 yılını
• Süreli hapis cezasının 2/3’ sini,

infaz kurumunda iyi halli olarak çekilmesi sonucunda  koşullu salıverilmeden yararlanılabilir.

Tekerrür nedeniyle koşullu salıverme süresine eklenecek miktar, tekerrüre esas alınan cezanın en ağırından fazla olamaz. Buna göre ; tekerrür uygulanan hükümlünün koşullu salıverme tarihi hesaplanırken 7242 sayılı yasa ile değişik 5275 sayılı yasanın 107/2 maddesinde belirtilen ve istisna olmayan suçlar açısından koşullu salıverme hesabı için belirlenen ½ lik oran ile 108/1-d de belirlenen 2/3 lük oran arasındaki fark, tekerrüre esas alınan ilamdaki en ağır cezadan fazla olmamalıdır. Aradaki fark fazla değil ise ;koşullu salıverme oranı 2/3 üzerinden fazla ise ;1/2  + tekerrüre esas ilamın eklenmesi ile hesaplanır.

İkinci kez tekerrür halinde koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz.

Cinsel Dokunulmazlığa Karşı İşlenen Suçlar ve Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçları Bakımından;

Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarında;

• Suç tarihi 28.06.2014 tarihinden önce ise, koşullu salıverilme oranı (2/3) uygulanır
• Suç tarihi 28.06.2014 tarihinden sonra ise;
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçları açısından (5275 sayılı CGTİHK 108/9. maddesi gereğince) koşullu salıverilme oranı (3/4) olarak uygulanmaya devam edecektir.
• Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar bakımından, (Yetişkinler açısından)
• Nitelikli Cinsel suçlar. TCK 102/2, 103, 104/2-3, maddelerinde(5275 sayılı CGTİHK 108/9. maddesi gereğince) koşullu salıverilme oranı (3/4) olarak uygulanmaya devam edecektir.
• Basit Cinsel suçlar TCK 102/1, 104/1, 105, maddelerinde(5275 sayılı CGTİHK 107/2-d. maddesi gereğince) koşullu salıverilme oranı (2/3) olarak uygulanmaya devam edecektir.
• Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar bakımından, (Çocuklar açısından)
• Cinsel suçlar TCK 102, 103, 104, 105, maddelerinde (5275 sayılı CGTİHK 107/2-e. maddesi gereğince) koşullu salıverilme oranı (2/3) olarak uygulanmaya devam edecektir.

Terör Suçları Bakımından

• Hakkında 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu uygulanan terör hükümlülerinin koşullu salıverilme oranı, (3/4)’dür. “3713 sayıl kanun 17. Maddesi; Bu Kanun kapsamına giren suçlardan mahkûm olanlar hakkında, koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması bakımından 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 107 nci maddesinin dördüncü fıkrası ile 108 inci maddesi hükümleri uygulanır. Ancak, süreli hapis cezaları bakımından düzenlenen koşullu salıverilme oranı, (3/4) olarak uygulanır.”
• Hakkında 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu uygulanmayan, Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçtan dolayı mahkûm olmuş hükümlülerin (5275 sayılı CGTİHK 107/4. maddesi gereğince) koşullu salıverilme oranı (2/3)’dür.

Örgüt kurmak, yönetmek ve örgüt üyeliği suçlarında, TCK 58/9 maddesi gereği, haklarında mükerrirlere özgü infaz rejiminin uygulanmasına yasa gereği karar verildiğinden, yeni 7242 sayılı infaz kanunu ile mükerrirlere özgü infaz rejimi uygulanırken geçerli olan (3/4) şartla tahliye oranı, 5275 sayılı CGTİHK 108/1-d maddesi ile (2/3)’e indirildiğinden, haklarında şartlı tahliye oranı, bu nedenle de (2/3) şeklinde uygulanır.

2. Hükümlünün İyi Halli Olması Şartı

Koşullu salıvermenin uygulandığı cezalarda en önemli şartlardan biri de hükümlünün iyi halli olmasıdır. Hükümlünün ceza infaz kurumunda veya denetimli serbestlik müdürlüğünde cezasını infaz ettiği sırada hangi yükümlülüklere tabi olduğu ilgili mevzuatta belirtilmiştir. Bu kapsamda hükümlü infazı süresince kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getirirse iyi halli kabul edilir. Fakat, disiplin soruşturması geçirerek disiplin cezası alması durumunda iyi halini kaybedecek ve bilhakkın tahliye tarihine kadar tahliye olamayacaktır.

Hükümlünün 15.04.2020 tarih ve 7242 sayılı kanun ile CGTİHK m. 89 da belirtilen iyi hal şartının kapsamı sınırlar belirlenerek hüküm altına alınmıştır. Buna göre; İyi hal idare ve gözlem kurulu tarafından belirlenecektir. Bununla birlikte;

• Toplam on yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkûm olanlar hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin değerlendirmelerde idare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet başsavcısı veya belirleyeceği bir Cumhuriyet savcısı başkanlık eder. Ayrıca, idare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet başsavcısı tarafından belirlenen bir izleme kurulu üyesi ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı il veya ilçe müdürlükleri tarafından belirlenen birer uzman kişi katılır.
• Hükümlü iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere en geç altı ayda bir değerlendirmeye tabi tutulur. Öte yandan, koşullu salıverilmeye ilişkin olarak tutum ve davranışları olumsuz değerlendirilen hükümlülerin yeniden değerlendirilmeye tabi tutulma süreleri bir yılı geçemez.

İyi halin belirlenmesinin şartları şunlardır:

• Hükümlünün ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı,
• Haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı,
• Yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği,
• Uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı,
• Tekrar suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığıdır.

Bu esaslar çerçevesinde yapılacak olan değerlendirmede; infazın tüm aşamalarında hükümlülerin katıldığı iyileştirme ve eğitim-öğretim programları ile spor ve sosyal faaliyetler, kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, diğer hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri, işlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu ve aldığı disiplin cezaları dikkate alınacaktır.

3. Koşullu Salıvermeye Karar Verecek Mahkeme

7242 sayılı kanun ile 4675 sayılı infaz hakimliği kanununa eklenen geçiçi 2. Madde ile yapılan değişiklikler veya infaz hakimliğine yeni görevler veren düzenlemelerin 01/09/2020 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacağı bu tarihe kadar mevcut hükümlerin uygulanmasının devam edeceğini düzenlemiştir. İlgili hüküm dolayısı ile koşullu salıverilmeye 01/09/2020 itibariyle infaz hakimi karar verir. Bu konuda hükümlünün talebine veya rızasına gerek yoktur.

7242 sayılı kanun ile değişik 5275 sayılı CGTİHK‘ nun 107/11 maddesi uyarınca,  “Hükümlünün koşullu salıverilmesi hakkında ceza infaz kurumu idaresi tarafından hazırlanan gerekçeli rapor, infaz işlemlerinin yapıldığı yer infaz hâkimliğine verilir. İnfaz hâkimi, bu raporu uygun bulursa hükümlünün koşullu salıverilmesine dosya üzerinden karar verir; raporu uygun bulmadığı takdirde gerekçesini kararında gösterir. Bu kararlara karşı itiraz yoluna gidilebilir.” Şeklindeki düzenleme nedeniyle koşullu salıverilme kararında infaz hakimliği görevlidir.

Koşullu salıverilme kararının görevli ve yetkili mahkeme tarafından verilmiş olması gerekmektedir. 01/09/2020 öncesinde verilen koşullu salıverilme kararlarında; görevli ve yetkili mahkeme hapis cezasını( hükmü) veren mahkemedir. Ancak hükümlü olan kişi hükmün verildiği mahkemenin yargı çevresinde değil de başka bir yerde cezaevinde ise bu durumda kararı verecek olan merci o yerdeki aynı derecedeki mahkeme olacaktır. Örneğin bir kişi İstanbul Asliye Ceza Mahkemesinin kararı ile hapis cezasına mahkum olmuş ve bu sürede Ankara’daki bir cezaevinde infazının gerekli kısmını tamamlamış ise şartlı tahliye kararı Ankara Asliye Ceza Mahkemesi tarafından verilecektir. 01/09/2020 tarihinden sonra verilecek kararlarda yetkili mahkeme hükmün infazına ilişkin işlemin yapıldığı yer infaz hakimliğidir.

Koşullu Salıverilme İçin İnfaz Oranları

14/04/2020 tarihli 7242 sayılı Kanun ile birlikte kural olarak, koşullu salıverilme için infaz oranı 1/2 olarak belirlenmiştir. Yani kişi 10 yıl hapis cezasına mahkum edilmiş ise iyi halli olarak 5 yılının cezaevinde geçirdiği takdirde koşullu olarak salıverilecektir. Ancak her suç için infaz oranı 1/2 olarak kabul edilmemiştir. 2/3 ve 3/4  şeklinde istisnai olarak uygulanan infaz oranları da mevcuttur. Daha açık ve anlaşılır olması için infaz oranları aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.

Kural olarak infaz oranı 1/2’dir.

İnfaz Oranı 2/3 Olan Haller

• Kasten öldürme suçlarından (madde 81, 82 ve 83) süreli hapis cezasına mahkum olanlar,
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan (madde 87, fıkra iki, bent d) süreli hapis cezasına mahkum olanlar,
• İşkence suçundan (madde 94 ve 95) ve eziyet suçundan (madde 96) süreli hapis cezasına mahkum olanlar,
• Cinsel saldırı (madde 102, ikinci fıkra hariç), reşit olmayanla cinsel ilişki (madde 104, ikinci ve üçüncü fıkra hariç) ve cinsel taciz (madde 105) suçlarından süreli hapis cezasına mahkum olanlar,
• Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan (madde 102, 103, 104 ve 105) hapis cezasına mahkum olan çocuklar,
• Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138) süreli hapis cezasına mahum olanlar,
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (madde 188) hapis cezasına mahkum olan çocuklar,
• Tekerrür halinde işlenen suçlar,
• Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından (madde 326 ilâ 339) süreli hapis cezasına mahkum olanlar,
• Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar,
• Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkum olan çocuklar,
• 1/1/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkum olanlar hakkında koşullu salıverilme oranı üçte iki olarak uygulanır.

İnfaz Oranı 3/4 Olan Haller

• Cinsel saldırı suçu (TCK m.102/2)
• Cinsel istismar suçu (TCK m.103)
• Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu (TCK m.104/2-3)
• Uyuşturucu madde ticareti suçu (TCK m.188)
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar.

Müebbet Hapis ve Ağırlaştırılmış Müebbet Hapislerde İnfaz Süresi

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum edilmiş olanlar 30 yılını,
• Müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar 24 yılını infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.
• Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 36,
• Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde 30,
• Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 36,
• Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 30,
• Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 28 yıldır.
• Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçtan dolayı mahkûmiyet hâlinde; ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar 36 yılını, müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar 30 yılını cezaevinde çektikleri takdirde koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.
• Ancak, bu süreler;
• Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde kırk,
• Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde otuzdört,
• Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla kırk,
• Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla otuzdört,
• Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla otuziki yıldır.

Koşullu Salıverilme (Şartlı Tahliye) Yasağı

Koşullu salıverilme (şartlı tahliye) hükümlerinin uygulanamayacağı haller şunlardır:

• 5275 m.107/16 uyarınca;

1. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlardan,
2. Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlardan ,
3. Milli Savunmaya Karşı Suçlardan

birinin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi dolayısıyla “ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûmiyet” hâlinde, koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz.

• 5275 sayılı kanunun 108/3. Maddesine göre; İkinci defa tekerrür hükümlerinin uygulanması durumunda, hükümlü koşullu salıverilmez.
• 4771 sayılı Kanun uyarınca idam cezası hapis cezasına çevrilen hükümlüler şartlı tahliye hükümlerinden yararlanamaz.

Koşullu Salıverilmede Denetim Süresi – Denetimli Serbestlik

Koşullu salıverilen hükümlünün tabi olacağı denetim süresi; infaz kurumunda geçirilmesi gereken süre kadardır. Örneğin; nitelikli hırsızlık suçundan 8 yıl hapis cezasına mahkum edilen bir kişinin infaz kurumunda geçirmesi gereken süre 4 yıldır. Bu durumda denetim süresi bu hükümlü açısından 4 yıl olacaktır.

Süreli hapis cezalarında geri kalan ceza miktarı denetim süresini oluşturur. Ancak bu süre süreli hapis cezalarında tahliye tarihini geçemez. Denetim süresinde hükümlü, infaz kurumunda öğrendiği meslek ve sanatı bir kamu kurumunda  veya özel olarak aynı meslek veya sanatı yerine getiren  bir başkasının gözetimi altında, ücret karşılığı çalıştırılabilir. Onsekiz yaşını bitirmemiş hükümlüler, denetim süresinde eğitimlerine, gerektiğinde barınma olanağı da bulunan bir eğitim kurumunda devam ederler.

CGTİHK m. 107/10 uyarınca; İnfaz hâkimi, koşullu salıverilen hükümlünün kişiliğini ve topluma uyumdaki başarısını göz önünde bulundurarak; denetim süresinin, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmadan veya herhangi bir yükümlülük belirlemeden geçirilmesine karar verebileceği gibi, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmasını veya belirlenen yükümlülükleri denetim süresi içinde kaldırabilir. Buna göre koşullu salıverilen kişi;

• Denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulabilir.
• Belli yükümlülükleri yerine getirmeye tabi tutulabilir.
• Hem denetimli serbestlik tedbirine hem belli yükümlülükleri yerine getirmeye tabi tutulabilir.
• Ne denetimli serbestlik tedbirine ne belli yükümlülükleri yerine getirmeye tabi tutulmayabilir.
• Denetimli serbestlik tedbiri ve belli yükümlülükleri yerine getirme denetim süresi içinde kaldırılabilir.

Yukarıda sayılan hallerde denetim süresinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişi görevlendirilebilir. Bu durum hakimin takdirinde olmakla birlikte uygulanmasındaki amaç suçlunun sosyal hayata yeniden dönmesidir.

Koşullu Salıverilme ile Denetimli Serbestlik Farkı

Açıklamalardan da anlaşılacağı üzere koşullu salıverilme kararı denetimli serbestlik uygulamasının bitmesinden sonra verilmiş olan bir karardır. Denetimli serbestliğin koşullu salıverilmeden farkı; denetimli serbestlik koşullu salıverilmeden önce hükümlünün sosyal hayata uyum sağlayıp sağlayamamasını incelemektir. Böylece koşullu salıverilme durumu gerçekleştiğinde, hükümlü kişinin dışarıda insanlarla ilişkilerini nasıl gerçekleştireceği, yaşantısını nasıl devam ettireceği ve suçunu tekrarlayıp tekrarlamayacağının gözlemlenmesi mümkün olacaktır. Bunun için de kişi tahliye edilerek denetim altında dışarıda tutulur.

Koşullu Salıverilmenin Hesaplanması

5237 sayılı yasnın7/3. Maddesi uyarınca hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme ve tekerrürle ilgili olanlar hariç, infaz rejimine ilişkin hükümler derhal uygulanır. hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme ve tekerrürle ilgili hükümlerde ise suç tarihinde yürürlükte olan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanundan hangisi lehe ise, o yasaya göre uygulama yapılır. Özellikle müddetnamenin hazırlanmasında koşullu salıverilme tarihinin belirlenmesi açısından lehe kanun uygulanır. Bu kapsamda;

5275 Sayılı  Yasanın 107/16 md.si gereğince, Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, Milli Savunmaya karşı suçlardan birinin, bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi dolayısıyla Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkumiyet halinde, şartla salıverilme hükümleri uygulanmayacaktır.. Hükümlü ölünceye kadar cezaevinde kalacaktır.

7242 sayılı yasadan önce; (671 sayılı KHK ve 5275 sk. Geçici 6/1. Maddenin önceki hali) ile, 01.07.2016 tarihinden önce işlenen suçlarda, istisna olarak belirtilenler suçlar hariç, (1/2) şartla tahliye indirimi ve 2 yıl denetimli serbestlikten yararlanıyordu. Açığa ayrılma yönetmeliği Geçici 1. md.si gereği 3 gün cezaevinde yatıyor, İnfaz Hakiminin vereceği Denetimli Serbestlik kararı ile cezaevinden çıkıyordu.

7242 sayılı yasa ile;

a) 5275 sayılı CGTİHK’nin 107/2. md.si gereği, Şartla tahliye indirimi; (2/3) den, (1/2)’ye,

b) 5275 sayılı CGTİHK’nin geçici 6/1. maddesinde değişiklik yapılarak, Denetim süresi; “1” yıldan “3” yıla çıkarılmıştır. Önceki yasada bu haktan yararlanmak için açık infaz kurumuna ayrılmak gerekiyordu, ancak yapılan değişiklik ile, 5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/3. maddesi gereği, “İyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler hakkında da uygulanacağı” için, kapalı ceza evinde olanlar da bu haktan yararlanabileceklerdir.

Koşullu Salıverilmede Lehe İnfaz Yasasını Belirlemede Usul

5237 sayılı yasanın 7/3. Maddesi uyarınca “Şartlı tahliye, erteleme, tekerrür hariç, infaz rejimine ilişkin hükümler derhal uygulanacaktır. Kanunun bu hükmü şartla tahliyede lehe kanun hükmünün geçerli olacağını belirtmektedir. Özellikle müddetnamenin hazırlanmasında, koşullu salıverme tarihinin belirlenmesi açısından suç tarihinde yürürlükte bulunan yasa ile sonradan yürürlüğe giren yasadan hangisi lehe ise, o yasaya göre uygulama yapılacaktır. Bu kapsamda;

1. 08.04.1991 tarihinden önce işlenen suçlardan verilen cezalarda koşullu salıverme tarihinin hesaplanmasında; adi suçlar ve terör suçları olmak üzere iki başlık altında incelemek uygun olacaktır. Buna göre; adi suçlar açısından, 3713 sayılı yasanın geçici 1. Maddesine göre, terör suçları açısından ise 3713 sayılı yasanın geçici 4. Maddesine göre yapılacaktır. İlgili kanun maddelerinde belirtilen süreler ceza infaz kurumunda  fiilen geçirildiği takdirde iyi hal şartı aranmaksızın koşullu salıverilirler.bu bilgiler ışığında;

• Adi Suçlar Açısından; 647 sayılı yasanın ek-2. Maddesindeki ayda 6 gün indirim yoktur ve iyi hal şartı aranmaz.)
  • Ölüm Cezaları için: 10 Yıl Yatar.
  • Müebbet Hapis için : 8 Yıl Yatar.
  • Diğer Cezalar için : ( 1/5 )’ İni Yatar( 1 yıl 3 aylık hapis cezasının yatarı 3 aydır.)

• Terör Suçları Açısından : 647 sayılı yasanın ek-2. Maddesindeki ayda 6 gün indirim yoktur ve iyi hal şartı aranmaz.)
  • Ölüm Cezaları    : 20 Yıl Yatar.
  • Müebbet Hapis   : 15 Yıl Yatar.
  • Diğer Cezalar     : ( 1/3 )’ ini Yatar.

Bu sürelerin tayininde hükümlülerin tutuklu kaldığı süreler de hesaba katılır.

2. 04.1991-01.06.2005 tarihleri arasında işlenen suçlarda verilen cezalarda koşullu salıvermenin hesaplanmasında;

• Adi Suçlar Açısından; alınan hapis cezasının infazı 647 sayılı mülga İnfaz Yasası’nın 19 ve ek-2 maddeleri uyarınca yerine getirilecektir.

647 sayılı mülga İnfaz Yasası 19/1 maddesince; Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükümlüler 25 yıllarını; müebbet ağır hapis cezasına hükümlüler 20 yıllarını; diğer şahsî hürriyeti bağlayıcı cezalara mahkûm edilmiş olanlar hükümlülük süresinin 1/2’ni; çekmiş olup da Tüzüğe göre iyi halli hükümlü niteliğinde bulundukları takdirde, talepleri olmasa dahi şartlı salıverilirler.

647 sayılı mülga İnfaz Yasası ek-2 maddesince; “ …. yarı açık veya açık müesseselere nak olunan hükümlülerin; anılan müesseselerde kaldıkları her ay için 6 gün, 19. Maddenin 1,2 ve 3. göre tespit edilecek koşullu salıverilme tarihlerinden indirilmek suretiyle koşullu salıverilme işlemi yapılır.”

Hak ederek tahliye tarihi, tüm ceza üzerinden hükümlünün gözaltında veya tutuklulukta kaldığı sürelerde yapılacak olan indirimler sonucunda bulunur.

3. Suç tarihinin 01/06/2005’ den önce olması halinde ; 647 sayılı mülga infaz yasası ile 5275 sayılı CGTİHK ‘dan hangisi lehe ise tespiti yapılıp o yasaya göre uygulama yapılacaktır.

4. Suç tarihinin 01/06/2005’ den sonra olması halinde; her halükarda bu tarihte yürürlüğe giren 5275 sayılı CGTİHK’ na göre cezanın infazı yapılır.

5. Suç tarihinin 01/07/2016’ dan önce olması halinde ; 5237 sayılı yasanın TCK 83, 87/2-d, 94, 95, 96, ve Mit Kanunu(1/1/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu )kapsamına giren suçlarda;

• Tekerrür uygulaması yapıldığı takdirde, koşullu salıverme hesabında hangisi hükümlünün lehine ise, 1/2 + tekerrüre esas ilam veya 2/3 oranı üzerinden,
• Tekerrür uygulaması yapılmadığı takdirde, koşullu salıverme hesabında, 1/2 oranı üzerinden,

hesaplama yapılır.

6. Suç tarihinin 01/07/2016’ dan sonra olması halinde; 5237 sayılı yasanın TCK 83, 87/2-d, 94, 95, 96, ve Mit Kanunu(1/1/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu) kapsamına giren suçlarda;

• Tekerrür uygulaması yapıldığı takdirde, koşullu salıverme hesabında doğrudan 2/3 oranı üzerinden,
• Tekerrür uygulaması yapılmadığı takdirde, koşullu salıverme hesabında 1/2 oranı üzerinden,

hesaplama yapılır.

7. 28/06/2014 tarihinden önce;

5237 sayılı kanunun 102/2, 103, 104/2-3 ve 188. Maddelerinde düzenlenen suçlar açısından suç tarihi 28/06/2014 öncesi suçların koşullu salıverilme oranları 2/3 olarak uygulanmaktaydı.

8. 28/06/2014 tarihinden sonra;

28/06/2014 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren ve 6545 sayılı yasanın 82. Maddesi ile 5275 sayılı yasanın 108. Maddesine eklenen 8. Ve 9. Fıkralarla, 7242 sayılı yasa ile değişik 5275 sayılı yasanın 108. Maddesinin 9. Fıkrasında çocuklara karşı işlenen bir suçtan dolayı ağırlaştırılmış müebbet ve müebbet cezası ile 102 nci maddesinin ikinci fıkrasında tanımlanan cinsel saldırı suçundan, 103 üncü maddesinde tanımlanan çocukların cinsel istismarı suçundan, 104 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrasında tanımlanan reşit olmayanla cinsel ilişki suçundan, 188 inci maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan dolayı hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında koşullu salıverme hükümleri uygulanacağı düzenlenmiştir. 28/06/2014 tarihinden sonra işlenen bu suçlardan dolayı verilen süreli hapis cezaları bakımından koşullu salıverilme oranı, 3/4 olarak uygulanacaktır.7242 sayılı yasa ile değişik 5275 sayılı yasanın 108. Maddesi 8. ve 9. Fıkralarında belirtilen hallerde;

• ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasında 39 yılını,
• müebbet hapis cezasında 33 yılını
• Birden fazla süreli hapis cezasının miktarı ne olursa olsun cezaevinde en fazla geçirilecek süre 32 yılı
• diğer süreli hapis cezalarında cezanın 3/4 ünü

infaz kurumunda iyi halli çektikleri takdirde koşullu salıvermeden yararlanabilirler.

Koşullu salıvermede lehe kanun hükmü geçerlidir. Bu doğrultuda sırasıyla;

• Hükümlünün işlediği suçun suç tarihindeki infaz kanununa göre yatacağı süre hesaplanır,
• Yine hükümlünün yakalanıp ceza evine alındığı tarihte yürürlükte olan infaz kanununa göre müddetnamesi (Süre Belgesi) yapılarak yatacağı süre hesaplanır.
• Ayrıca suç tarihi ile yakalandığı tarih arasında çıkmış bir infaz yasası varsa buna göre de müddetnamesi hesaplanır.

Koşullu salıverme açısından hükümlünün en lehine olan infaz kanunu uygulanır ve buna göre müddetname yapılarak hükümlünün ceza evinde kalacağı süre belirlenir.

• Hükümlünün yararlanacağı denetim süresi belirlenirken de suç tarihi, infaz tarihi, işlenen suçun türü ve istisna suçlardan olup olmadığı dikkate alınır ve en lehine olan hangisi ise o uygulanır. Sonuçta hükümlünün ceza evinde kalacağı süre hesaplanırken, koşullu salıverme ve denetim süresi dikkate alınarak en lehine olan belirlenip buna göre hareket edilmelidir.
• Birden fazla hapis cezası varsa tüm cezalar toplanır. Toplam cezanın ( istisna suçlar hariç) 1/2’si bulunur, hesaplanan bu cezadan 3 yıl denetimli serbestlik tedbiri düşüldüğünde kalan süre mahkumun denetimli serbestlik altında şartlı tahliye olabilmesi için cezaevinde kalması gereken süredir. Örneğin, 8 yıl hapis cezası alan bir hükümlünün şartlı tahliyesi şöyle hesaplanır: 8 yıl hapis cezasının 1/2’si 4 yıldır. 4 yıl hapis cezasından 3 yıllık denetimli serbestlik süresi düşülür, böylece bu mahkumun 1 yıl cezaevinde kalması gerektiği ortaya çıkmış olur.

Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması

Koşullu salıverilen hükümlünün, denetim süresinde hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, infaz hâkiminin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi hâlinde koşullu salıverilme kararı geri alınır.( 5275 sayılı CGTİHK m. 107/12 )

Hakkında koşullu salıverilme kararı verilen hükümlü koşullu salıverilme süresi boyunca denetime tabi tutulabilecektir. Ancak kişi bu süre içerisinde denetim kararına uymaz ya da tekrar bir suç işlerse koşullu salıverilme kararı geri alınabilecektir koşullu salıverilme kararı geri alındıktan sonra hükümlü cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumlarında geçirecektir.

Koşullu salıverilme kararları hapis cezaları için geçerlidir. Örneğin bir kimse işlemiş olduğu suç sebebiyle cezalandırılmış ancak ceza hapis cezasının dışında bir yaptırıma örneğin adli para cezasına hükmedilmiş ise, bu durumda şartlı tahliyenin geri alınmasından bahsedilmesi mümkün olmayacaktır.

• Geri Almanın Sonucu

Koşullu salıverilme kararının geri alınması hâlinde hükümlünün;

• Sonraki suçu işlediği tarihten itibaren başlamak ve hak ederek tahliye tarihini geçmemek koşuluyla sonraki işlediği her bir suç için verilen hapis cezasının iki katı sürenin,
• Yükümlülüklerine aykırı davranması hâlinde, bu yükümlülüklere uymama tarihi ile hak ederek salıverilme tarihi arasındaki süreyi geçmemek koşuluyla ihlalin niteliğine göre takdir edilecek bir sürenin,

ceza infaz kurumunda aynen çektirilmesine karar verilir. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasından sonra aynı hükmün infazı ile ilgili bir daha koşullu salıverilme kararı verilmez.( 5275 sayılı CGTİHK m.107/13)

• Geri Almaya Karar Verecek Makam

Hükümlü, geri kalan süre içinde işlediği kasıtlı bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkûm edilirse ya da bağlı tutulduğu yükümlülükleri yerine getirmezse hükmü veren ilk derece mahkemesinin bulunduğu yer infaz hâkimliği, cezaların toplandığı hâller ile hükmün bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay tarafından verilmiş olması hâlinde ise m.101/2’ye göre belirlenen infaz hâkimliği tarafından koşullu salıverilme kararının geri alınmasına dosya üzerinden karar verilir. Bu kararlara karşı itiraz yolu açıktır. (5275 sayılı CGTİHK m.107/15)

Koşullu Salıverilmenin Kaldırılması  Kararına İtiraz

Koşullu salıverilmenin kaldırılması yönündeki karar itiraza tabi bir karardır. Hükümlünün bu karara itiraz etme hakkı bulunmaktadır. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından verilmiş karar için itirazı Ağır Ceza Mahkemesi inceleyecektir. Ancak karar Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilmiş ise itiraz kararı veren mahkemenin kendisini numara olarak izleyen bir sonraki Ağır Ceza Mahkemesince incelenir.  Örneğin Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi koşullu salıverilmenin kaldırılmasına karar vermiş ise bu karara karşı itiraz Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’ne yapılacaktır. İtirazın reddi halinde hükümlü cezasını tekrar ceza infaz kurumunda infaz edecektir. Ancak itirazın kabul edilmesi halinde ilk verilmiş olan koşullu salıverilme kararı devam edecektir. CGTİHK m.107/14 uyarınca;  denetim süresi yükümlülüklere uygun ve iyi halli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır.

Koşullu Salıverilme – Şartlı Tahliye Yargıtay Kararları

Yargıtay 1. C.D. 30/01/2017 tarih,2016/5510 E. 2017/159 K.

• Koşullu Salıverilme – Şartlı Tahliye

Yargıtay 7. Ceza Dairesinin 08/05/2014 tarihli ve 2014/10906 esas, 2014/8784 karar sayılı ilâmında belirtildiği üzere, hükümlünün infazının durdurularak tahliye edildiği 24/04/2015 tarihinden sonraki süreçte kötü halli olduğunu kabul etmeye imkan bulunmadığı, genel kural olarak iyi halli olduğunun kabul edilerek 5275 sayılı Kanunun 107/1. maddesine göre iyi halliliği nedeniyle koşullu salıvermeden yararlandırılmasına karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, itirazın kabulü yerine yazılı şekilde reddine karar verilmesinde isabet görülmediğinden bahisle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca anılan kararın bozulması lüzumu Yüksek Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü’nün 30/09/2016 gün ve 94660652-105-35-3077-2016-Kyb sayılı yazılı istemlerine müsteniden Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının tebliğnamesi ile Dairemize ihbar ve dava evrakı gönderilmekle, incelenerek gereği düşünüldü; İzmir 11. Ağır Ceza Mahkemesinin 30/06/2015 tarihli ve 2015/587 değişik iş sayılı Kararının 5271 sayılı CMK’nun 309. maddesi uyarınca KANUN YARARINA BOZULMASINA

Yargıtay 1. C.D. 10/12/2018 tarih,2018/2219 E. 2018/5254 K.

• Koşullu Salıverilme – Şartlı Tahliye

…Eskişehir 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 20/04/2016 tarihli ve 2016/582 değişik iş sayılı Kararı ile, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 107/6. maddesinde yer alan, “Koşullu salıverilen hükümlünün tâbi tutulacağı denetim süresi, yukarıdaki fıkralara göre infaz kurumunda geçirilmesi gereken sürenin yarısı kadardır. Ancak süreli hapislerde hakederek tahliye tarihini geçemez.” şeklindeki, anılan Kanunun 107/12. maddesinde yer alan “Koşullu salıverilen hükümlünün, denetim süresinde hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, hâkimin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi hâlinde koşullu salıverilme kararı geri alınır.” şeklindeki ve yine aynı Kanunun 107/13. maddesinde yer alan, “Koşullu salıverilme kararının geri alınması hâlinde hükümlünün; a) Sonraki suçu işlediği tarihten itibaren kalan cezasının aynen, b) (Değişik bend:25/05/2005-5351 S.K./8.mad) Yükümlülüklerine aykırı davranması hâlinde, bu yükümlülüklere uymama tarihi ile hak ederek salıverilme tarihi arasındaki süreyi geçmemek koşuluyla takdir edilecek bir sürenin, Ceza İnfaz Kurumunda çektirilmesine karar verilir. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasından sonra aynı hükmün infazı ile ilgili bir daha koşullu salıverilme kararı verilmez.” şeklindeki ve 107/14. maddesinde yer alan, “Denetim süresi yükümlülüklere uygun ve iyi hâlli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır.” şeklindeki hükümlere göre hükümlünün belirlenen denetim süresi içerisinde tekrar suç işlediği takdirde koşullu salıverilmenin geri alınacağı, 5275 sayılı Kanunun 107. maddesinin 2. fıkrası dikkate alındığında hükümlü … hakkındaki denetim süresinin 2 yıl 9 ay 14 gün olduğu, hükümlü hakkındaki kesinleşmiş 14 yıl hapis cezasına mahkûmiyet sebebiyle 17/09/2009 tarihinden geçerli olmak üzere 14/09/2009 tarihinde koşullu salıverilme kararı verildiği, bu tarihten ikinci suçun işlediği tarih olan 20/01/2015 tarihine kadar geçen süreden denetim süresinin daha az olduğundan hükümlü hakkında şartlı tahliyenin geri alınması şartlarının oluşmadığından bahisle şartla tahliyenin geri alınmasına ilişkin kararın kaldırılmasına karar verilmiş ise de; 5275 sayılı Kanunun 107/6. maddesindeki düzenleme ile toplam ceza miktarını aşabilecek şekilde mahrumiyetlerin önüne geçmenin amaçlandığı, ancak bihakkın tahliye tarihine kadar infaz sürecinin devam ettiği, bu itibarla bihakkın tahliye tarihinden önce ikinci suçun işlenmesi hasebiyle hükümlünün ikinci suçu işlediği tarih olan 20/01/2015 tarihi ile bihakkın tahliye tarihi olan 09/02/2018 tarihi arasındaki sürenin aynen çektirilmesine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, itirazın reddi yerine yazılı şekilde kabulüne karar verilmesinde isabet görülmediğinden bahisle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca anılan kararın bozulması lüzumu Yüksek Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğünün 17/04/2018 gün ve 94660652-105-26-8973-2017-Kyb sayılı yazılı istemlerine müsteniden Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının tebliğnamesi ile Dairemize ihbar ve dava evrakı gönderilmekle, incelenerek gereği düşünüldü; Eskişehir 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 20.04.2016 tarihli ve 2016/581 değişik iş sayılı Kararının 5271 sayılı CMK.nun 309. maddesi uyarınca KANUN YARARINA BOZULMASINA

Yargıtay 1. C.D. 26/11/2018 tarih, 2018/4496 E. 2018/4936 K.

• Koşullu Salıverilme – Şartlı Tahliye

“Taksirle adam öldürme suçundan Antalya 2. Ağır Mahkemesinin 01/03/2013 tarihli ve 2012/639 esas, 2013/107 sayılı kararı ile 4 yıl 5 ay 10 gün hapis cezasına hükümlü …’ın, cezasının infazı sırasında, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle tahliyesine ilişkin Burdur İnfaz Hâkimliğinin 20/11/2015 tarihli ve 2015/766 esas, 2015/751 sayılı kararını müteakip, hükümlünün 671 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 32. maddesi ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a 107/1-11 maddeleri uyarınca 23/02/2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere koşullu salıverilmesine ilişkin Antalya Ağır Ceza Mahkemesinin 17/10/2016 tarihli ve 2016/1362 değişik iş sayılı kararını takiben, sanığın şartla tahliye tarihinden sonra yeniden suç işlediğinden bahisle şartla tahliyesinin geri alınması ile ikinci suç tarihi olan 04/04/2016 tarihi ile bihakkın tahliye tarihi olan 14/05/2016 tarihleri arasındaki sürenin aynen çektirilmesine dair Antalya 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 20/06/2018 tarihli ve 2012/639 esas, 2013/107 sayılı ek kararına karşı yapılan itirazın reddine dair Antalya 3. Ağır Ceza Mahkemesinin 16/07/2018 tarihli ve 2018/886 değişik iş sayılı kararı ile ilgili olarak;

Dosya kapsamına göre, hükümlünün işlemiş olduğu ikinci suç tarihinin 14/04/2016 olduğu, hükümlünün suç işlediği tarihte Burdur İnfaz Hâkimliğinin 20/11/2015 tarihli ve 2015/766 esas, 2015/751 sayılı kararı ile denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle tahliye edildiği, 671 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince 13/10/2016 tarihinde düzenlenen müddetnamede infaz rejiminin 1/2 olarak düzenlendiği, söz konusu müddetname ile hükümlünün şartla tahliye tarihinin 23/02/2016 olarak belirlendiği ve Antalya Ağır Ceza Mahkemesinin 17/10/2016 tarihli ve 2016/1362 değişik iş sayılı kararı ile geriye yönelik olarak şartla tahliye edildiği, bu haliyle şartla salıverilmesinin geçerli olacağı tarihten sonra ancak şartla salıverme kararının verildiği tarihten önce işlemiş olduğu suç nedeniyle hakkında verilen şartla salıverme kararının geri alınamayacağı, şartla salıverme kararının geri alınmasına gerekçe gösterilen ikinci suçun işlendiği tarih itibarıyla ortada sanık hakkında verilmiş bir şartla salıverme kararının bulunmadığı anlaşıldığından, Antalya 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 20/06/2018 tarihli ve 2012/639 esas, 2013/107 sayılı ek kararına karşı yapılan itirazın bu yönüyle kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde itirazın reddine karar verilmesinde isabet görülmediğinden bahisle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca anılan kararın bozulması lüzumu Yüksek Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğünün 24.09.2018 gün ve 94660652-105-07-11822-2018-Kyb sayılı yazılı istemlerine müsteniden Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının tebliğnamesi ile Dairemize ihbar ve dava evrakı gönderilmekle, incelenerek gereği düşünüldü;

Yargıtay 19. C.D. 21/01/2016 tarih, 2016/22 E. 2016/696 K.

• Koşullu Salıverilme – Şartlı Tahliye

“…5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazına İlişkin Kanun’un 47. maddesinde hükümlülerin disiplin cezalarını gerektiren eylemlerinin öğrenilmesinden itibaren en geç iki gün içinde soruşturmaya başlanılacağı, soruşturmanın en geç 7 gün içinde tamamlanarak düzenlenen raporun disiplin kuruluna sunulacağı ve disiplin kurulunca da en geç 3 gün içinde karar verileceği şeklindeki emredici düzenlemeye karşın, anılan sürelere riayet edilmeyerek hükümlünün…E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna girdiği 09/02/2013 tarihinden yaklaşık 4 ay sonra hakkında disiplin cezası verilmesi karşısında hükümlü hakkındaki hücreye koyma cezasının onaylanmasına karar verilemeyeceği gözetilmeden,…İnfaz Hakimliği’nin 12/07/2013 tarihli, 2013/765 esas, 2013/835 sayılı kararına yönelik itirazın bu yönlerden kabulü yerine, yazılı şekilde reddine karar verilmesi sebebiyle,…Ağır Ceza Mahkemesinin 18/07/2013 tarihli ve 2013/604 değişik iş sayılı kararında,

2- 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazına İlişkin Kanun’un 48/3-b maddesinde disiplin cezalarının tamamı infaz edilip kaldırılmadıkça koşullu salıverilme işlemi yapılamayacağı, ancak bu süre hak ederek salıverme tarihini geçemeyeceğinin düzenlenmiş olması karşısında, hükümlünün firar eyleminin 07/12/2011 tarihinde … Asliye Ceza Mahkemesi’nin 07/12/2007 tarihli ve 2005/454 esas, 2007/411 sayılı ilamı ile mahkum olduğu 2 yıl 1 ay süreli hapis cezasını infaz etmekte olduğu sırada gerçekleştiği, bu suça ilişkin hak ederek salıverme tarihin 14/08/2013 olduğu, hükümlü hakkında verilen disiplin cezasının ise 11/09/2013 – 26/09/2013 tarihleri arasında ve hak ederek salıverme tarihinden sonra infaz edildiği, hal böyleyken…İnfaz Hakimliği’nin 03/06/2014 tarihli ve 2013/1295 esas, 2014/571 sayılı kararına yönelik itirazın bu yönüyle kabulü yerine, yazılı şekilde reddine karar verilmesi sebebiyle,…Ağır Ceza Mahkemesinin 13/06/2014 tarihli ve 2014/524 değişik iş sayılı kararında, isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla gereği görüşülüp düşünüldü;