Tapuda miras paylaşımı, kişinin hayatını kaybetmesi ile geride kalan malvarlığının tapuda mirasçı kişilere pay edilmesiyle gerçekleşen işlemdir. Mirasbırakanın vefatı sonrasında mirasçılar aralarında anlaşarak tapuda miras paylaşımını yapabilir. Tüm mirasçılar bir miras paylaşım sözleşmesi imzalayarak tapuda miras paylaşımı ve intikalini gerçekleştirebilir. Mirasçılar arasında uyuşmazlık çıkması durumunda mirasçılardan biri Sulh Hukuk Mahkemesinde miras paylaşımı davası açabilir. Bu davada miras paylaşımı yapılır ve sonrasında tapuda tescil ettirilebilir. Mirasçılar, paylaşmanın nasıl yapılacağını arasında serbestçe kararlaştırabilir ve bu durumu sözleşmeye bağlayabilirler. Paylaşma ya elden taksim ya da yazılı paylaşma sözleşmesi ile tamamlanır. Miras paylaşma sözleşmesinin geçerlilik şartları;

• Tüm mirasçılar tarafından imzalanmış olması
• Sözleşmenin yazılı şekilde yapılmış olmasıdır.

Paylaşma sözleşmesinin geçerliliği için adi yazılı şekil yeterlidir. Terekede taşınmaz bulunsa da taşınmazın paylaşılması bakımından resmi şekilde sözleşme yapılmasına gerek yoktur. Bu durum taşınmaz mülkiyetini nakil borcu doğuran sözleşmelerin resmi şekilde yapılması kuralına bir istisnadır. Adi yazılı şekilde yapılan miras sözleşmesini takiben taşınmazın mülkiyede tapuda tescil ile devredilebilecektir. Mirasçıların bu hususta anlaşamaması halinde, paylaşma davası açılarak mirasın paylaşılması talep edilmektedir. Her mirasçı, sulh hukuk mahkemesinden terekedeki bazı malların olabildiğince aynen, değilse satış suretiyle paylaşılmasını isteyebilir.

Vefat eden kişinin vefatı ile mirasçılar açısından birçok hukuki konu gündeme gelmektedir. Bu konulardan bazıları; mirasçılık belgesinin alınması, tapuda miras paylaşımının yapılması, miras bırakanın banka hesaplarında mevcut paranın mirasçılara intikali, motorlu taşıtların intikali, tenkis davası, muris muvazaası vb. hukuki işlemlerdir. Bugün Kadim Hukuk Danışmanlık olarak tapuda miras paylaşımının nasıl yapılacağını ele alacağız.

Miras Nedir?

Miras bırakanın malvarlığına tereke denilmektedir. Kişinin vefatı halinde mirasçılar vefat edenin mevcut mal varlığı ile alacaklı ve borçlu olduğu mallar üzerinde de hak sahibi olacaklardır. Miras bu sebeple bir bütün halinde intikal edecektir. Mirasbırakanın vefatıyla tereke bütün hak ve borçları ile mirasçılara geçer. Mirasçıların birden fazla olması halinde, mirasçılar arasında kanundan doğan bir miras ortaklığı meydana gelir. Bu durum kanundan kaynaklanan elbirliği mülkiyettir. Böylelikle, tereke üzerinde elbirliği halinde hak sahibi olurlar. Hiçbir mirasçı diğerinden ayrı olarak kendisine düşen payı tapuda üstüne alamaz.

Gerçek kişilerin ölümü neticesinde vefat eden kişinin mal varlığının mirasçılarına intikal ettirilmesi işlemlerine miras işlemleri denilmektedir. Miras bırakan, farklı usul ve şekillerde malvarlığını yasal mirasçılarına intikal ettirebileceği gibi kendisine mirasçı atamak suretiyle yasal yollarla soybağı olmayan kişilere de mirasını aktarabilir.

Vefat Edenin Yasal Mirasçıları Kimlerdir?

4721 Sayılı Kanun düzenlemesine göre vefat edenin yasal mirasçıları;

• Kan Hısımları,
• Sağ Kalan Eş,
• Evlatlık,
• Devlet şeklinde sayılabilir.

Yasal mirasçıların saklı payı, miras bırakanın malvarlığı üzerindeki tasarruf yetkisini sınırlandırmaktadır. Mirasçı olarak altsoyu, ana ve babası, kardeşleri veya eşi bulunan miras bırakan yasal mirasçıların saklı payları haricinde mirası üzerinde tasarrufta bulunabilir.

Mirasçılık Belgesi Nedir, Nasıl Alınır?

Mirasçılık belgesi diğer adıyla veraset ilamı; miras bırakanın ölümünün ardından mirasa kimlerin hangi oranda mirasçı olduğunu gösteren bir belgedir. Mirasçılık belgesi mirasçının miras üzerindeki hakkını resmi olarak ortaya koymaktadır.

Mirasçılık belgesi ancak miras bırakanın ölümünün ardından alınabilmektedir. Bu belge Sulh hukuk mahkemelerinden alınabileceği gibi noter yolu ile de alınabilecektir. Mirasçılık belgesi için başvuru yapılması gerekmekte olup yasal mirasçılara kendiliğinden bu belgenin verilmesi mümkün değildir.

Murisin kan hısımları, yasal mirasçıları ve vasiyetname yoluyla atanan mirasçıları bu belge için müracaat edebilir. Mirasçılık belgesinin alınması konusunda herhangi bir hak düşürücü süre veya zamanaşımı bulunmamaktadır. Talep eden kişi dilediği zaman veraset ilamı talebi ile sulh hukuk mahkemesinde yahut notere başvurmak yoluyla mirasçılık belgesi alabilir. Mirasçılık belgesine itiraz yolu da açıktır. Mirasçılık belgesine itiraz edilmek istenmesi halinde diğer mirasçılar davalı gösterilmek suretiyle belgenin iptali için dava açılabilir. Bu dava için görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir.

Tapuda Miras Paylaşımı Nedir?

Miras bırakanın vefatı ile mirasçılar terekeye bir bütün halinde ortak olacaklardır. Mirasçıların bu zorunlu ortaklığına elbirliği ile mülkiyet denilmektedir. Bu zorunlu ortaklık mirasın paylaştırılması ile birlikte sona ermektedir. Mirasçılar, mirası kendi rızaları ile yapacakları bir anlaşma ile yahut yargı yoluyla paylaşabilecektir. Mirasçıların kendi aralarında yapacakları paylaştırmada özgürdürler ve bu paylaşım yazılı olarak yapılabilecektir.

Uygulamada en çok karşılaştığımız hukuki problemlerden biri de mirasçıların, kendilerine miras kalan taşınmazların uzun süre intikallerini yapmamaları ve yeni Tapu Belgelerini çıkartmamalarıdır. Aslında sorun mirasçıların hangi kamu kurumunda hangi işlemleri yapacaklarını bilmemelerinden kaynaklanmaktadır.

1. İlk olarak, miras bırakan(muris) kişinin mirasçısını olduğunuzu gösteren bir belgeye ihtiyacınız vardır. Bu belgenin resmi adı “Veraset İlamı” ya da daha bilinen ismiyle “Mirasçılık Belgesidir.” Bu belgeyi noterden ya da en yakınınızdaki Sulh Hukuk Mahkemesinden temin edebilirsiniz. Mirasçılık belgesi sizinle beraber başkaca kimler mirasçı ise miras payları ile gösteren belgedir.
2. Örneğin, bir mesken(daire) ya da tarla vasıflı bir taşınmaz kaldığını düşünelim. Öncelikle gayrimenkulün bulunduğu il veya ilçedeki ilgili belediyeye giderek Emlak Vergisini ödemeniz gerekmektedir. Emlak Vergileri Belediyelerin banka hesap numaralarına EFT veya havale yoluyla da ödenebilmektedir.
3. Emlak vergilerini ilgili belediyeye ödedikten sonra Vergi Dairesine giderek, miras mallarına ilişkin Veraset ve İntikal Vergilerini ödemeniz gerekmektedir. İş bu vergiler ödendikten sonra Vergi Dairesince, Tapu Müdürlüğüne hitaben yazılmış menkul ve gayrimenkul mallardan dolayı Veraset ve İntikal Vergilerinin ödendiğine dair belge düzenlemektedir. İşte bu belge artık miras malı gayrimenkulün üzerinize geçmesi için (yani intikal işlemi için) Tapu Dairesinde yasal işlemleri başlatabilirsiniz.
4. Son olarak yapılması gereken işlem; https://webtapu.tkgm.gov.tr/ adresi üzerinden yapılan Online başvurudur. WEBTAPU başvurusunda; mirasçılık belgesi, veraset ve intikal vergisinin ödendiği gösteren belgenin fotoğrafını sistemde anlatıldığı şekilde yüklemeniz gerekiyor.
5. Bu noktada taşınmaz bir mesken ise Tapu Müdürlüğü sizden taşınmaz için güncel deprem sigortası poliçesi (DASK) de talep edecektir.
6. Yapılan başvuru ile bir başvuru sıra numarası başvurucuya sistem üzerinden bildirilmektedir.
7. Kişiler bu başvuru numarası ile bu seferde fotoğrafını yükledikleri belgeleri fiziken tapuya teslim etmesi gerekiyor. Başvurucunun sistemde kayıtlı cep telefonuna gelecek mesajlarda tapu harçlarının ödeneceği hesap bilgileri paylaşılmaktadır.
8. Harçlar ödendikten sonra Tapu Müdürlüğü yeni malik olan mirasçılara yeni bir Tapu Belgesi düzenleyerek aynı gün teslim edecektir.

Veraset ve intikal işlemleri bir süreye tabii değildir. Mirasçılar dilekleri zaman bu işlemi yapabilirler.

Tapuda Miras Paylaşımında İntikal Ücreti Ne Kadar?

Miras intikali herhangi bir ücrete tabi değildir. Ancak miras kalan intikal konusu taşınmazın emlak vergisi, veraset ve intikal vergisi gibi borcu bulunuyorsa ödenmesi gerekir. Dolayısıyla, miras kalan tapuyu üzerine alma ücreti söz konusu olmamakla birlikte varsa emlak vergisi borcu, veraset ve intikal vergisi ve döner sermeye ücreti ödenmesi gerekmektedir.

2023 yılı veraset ve intikal vergisi tarifesi;

• İlk 1.100.000 TL için   %1
• Sonra gelen 2.600.000 TL için  %3
• Sonra gelen 5.500.000 TL için %5
• Sonra gelen 10.900.000 TL için  %7
• 100.00 TL’yi aşan kısım için  %10
• 2023 yılı tapu işlemlerinde döner sermeye bedeli 1.298,5 TL

Örnek; Taşınmaz 2.000.000 TL olduğunu varsayalım; 1.100.000 TL için 11.000 TL, kalan 900.000 TL için 27.000 TL olmak üzere 38.00 TL veraset ve intikal vergisi alınır.

Miras Paylaşma (Taksim Sözleşmesi) Nedir?

TMK m.676 uyarınca tüm mirasçıların katılımıyla yazılı olarak yapılması şartıyla miras paylaşım sözleşmesi geçerlidir ve tarafları bağlar. Miras paylaşım sözleşmesinin noterde yapılma zorunluluğu yoktur fakat noterde yapılması da seçenekler arasındadır. Böyle bir paylaşımın kapsamına taşınır ve taşınmaz tüm mallar girmektedir.

Yasal mirasçılar, gerek kendi aralarında gerekse atanmış mirasçılarla birlikte paylaşım yapabilirler. Paylaşım serbestçe yapılabilecektir. Mirasın paylaşım kurallarına ilişkin miras bırakan tarafından yaşamında belli kurallar koyulmuş olabilir. Paylaşım esaslarına tekrar bakacak olursak;

• Mirasçılar paylaşımın nasıl yapılacağı konusunda özgürdürler,
• Mirasçılar arasında eşitlik bulunmalıdır,
• Mirasçılar taksim ya da paylaşma sözleşmesini oybirliği ile yapmalıdır,
• Mirasçıların paylaşımla ilgili hususlarda karşılıklı bilgi verme zorunlulukları vardır.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?

Mirasın sözleşme yolu ile paylaşılamaması durumunda paydaşlardan birinin davacı olması halinde ortaklığın giderilmesi davası açılabilecektir. Ortaklığın giderilmesi davasında tek bir paydaşın davacı olması yeterli olmakla birlikte davacı olmayan paydaşların davalı olarak davada bulunması zorunludur. Dava Sulh Hukuk Mahkemesinde açılmalıdır.

Mirasta denkleştirme: Mirasta yapılan denkleştirme işlemi mirasçılar arasında eşitlik ve dengeyi sağlamak amaçlıdır. Miras bırakan sağlığında, karşılıksız olarak mirasçılarından birine mirasa konu bir şeyi vermiş olabilir. Bu durumda karşılıksız alan mirasçı aldığını geri vererek mirasta dengeli paylaşımın yapılmasını sağlayacaktır. Denkleştirme isteyen mirasçının mirasta denkleştirme (iade) davası açması mümkündür.

Tapuda Miras Paylaşımı ve Taşınmazın İntikali Nasıl Gerçekleşir?

Mirasbırakanın ölümü ile mirasçıları mirasın paylaşımı için belli prosedürleri takip etmek zorundadır. Bu prosedürlerden biri tapuda kayıtlı taşınmazların intikaline ilişkindir. Mirasçılar mirasçı olduklarını ispatlayan mirasçılık belgeleri ile tapuya giderek taşınmazların intikalini talep edebileceklerdir.

Mirasçılar aşağıda yazılı belgeler ile birlikte taşınmazların kendi adlarına tescilini yaptırabileceklerdir. Eğer iki yıl içinde mirasçılılar tarafından bir intikal işlemi yapılmazsa tapu müdürlükleri mahkeme kanalı ile miras intikalini re’sen yapacaktır.

Taşınmaz İntikal İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Tapuda taşınmazın sicilinin mirasçılar üzerine geçmesi için belli başlı belgelerin tapu müdürlüğüne ibra edilmesi gerekmektedir. Bu belgeler;

• Mümkünse taşınmazın tapusu, değilse taşınmazın parsel ve ada bilgileri o da mümkün değilse bir mirasçının sözlü beyanı
• İntikal talebinde bulunan mirasçının fotoğraflı nüfus cüzdanı
• Mirasçı olduğunu kanıtlar veraset ilamı, mirasçılık belgesi
• İntikal talebinde bulunanın vesikalık fotoğrafı (Müdürlükçe talep edilmesi halinde)
• Deprem sigortası

Bu belgelerin ilgili tapu müdürlüğüne ibraz edilmesi ile birlikte intikal süreci başlayacaktır.  Taşınmazların tapuda mirasçılar üzerine intikali işlemi herhangi bir harca tabi değildir.

Veraset ve İntikal Vergisi Nedir?

Veraset ve intikal vergisi, mirasçıların, miras bırakanın malvarlığı üzerinde işlem tesis edebilmeleri için devlete ödemekle yükümlü oldukları vergi türüdür. Veraset ve intikal vergisini miras üzerinde hak iddia eden kişi öder. Taşınmazın varsa emlak vergisinin ödenmesi ile birlikte intikal talebinde bulunan mirasçı, vergi dairesine giderek veraset ve intikal vergisini ödeyecektir. Verginin ödenmesi ile birlikte vergi dairesi, tapu müdürlüğüne ödemeye ilişkin olarak bir yazı gönderecektir. Bu aşamada intikal önünde başkaca bir engel kalmamış olacaktır.

Miras yoluyla intikal ettirilmek istenen taşınmaz bir mesken ise bu meskene ait emlak vergisi ödenmeden intikal işlemi gerçekleşemeyecektir. İntikal talebinde bulunan mirasçının taşınmazın bulunduğu ilçe belediyesine vergi borcunu ödemesi gerekmektedir. Borcun ödenmesi ile birlikte taşınmazın intikali talebinde bulunmak için başkaca bir engel kalmayacaktır. Bu işlemin ardından miras intikali talebinde bulunan mirasçının vergi dairesine giderek veraset ve intikal vergisini de ödemesi gerekmektedir.