Polis Hizmet Bölgesi ve Hizmet Bölgesi Grupları

Polis hizmet bölgesi ve hizmet bölgesi grupları, Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği kapsamında belirlenir. Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği 17.03.2022 tarihinde güncellenmiştir. Bu güncellemeden önce polisler, Türkiye’de 1. Hizmet Bölgesi ve 2. Hizmet Bölgesi illerinde görev yapmaktaydı. Bu kapsamda 1. Hizmet Bölgesinde batı illeri ve 2. Hizmet Bölgesinde ise doğu illeri bulunmaktaydı. Ancak polis memurları öncesinde tek şark yaparak zorunlu ikinci bölge hizmetlerini tamamlarken, sonrasında polise birden fazla zorunlu ikinci bölge hizmeti getirilmiştir. En son yapılan bu yönetmelik değişikliğiyle polisin hizmet bölgesi sistemi tamamen değiştirilmiştir. Bu yönetmelik, çarşı ve mahalle bekçileri hariç, Emniyet Hizmetleri Sınıfı’na mensup her rütbe ve derecedeki personeli kapsamaktadır.

Polis hizmet bölgesi ve hizmet grupları konusu, yapmakla yükümlü oldukları görevlerini atama yoluyla göreve geldikleri belli illerde yerine getirmeleri gereken en az süreleri ifade eder. Bu husus, Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir. Yönetmelik Mart 2022’de değişikliklere uğramıştır, güncel durum aşağıda incelenecektir. 17.03.2022 tarihinde yapılan Yönetmelik değişikliğine göre polis memurları 1. Hizmet bölgesinde 1. Grup ve 2. Grup illerinde, 2. hizmet bölgesinde de 1. Grup ve 2. Grup illerinde zorunlu olarak görev yapacaklardır. Nihayetinde polisler hizmetleri süresince 2 bölge 4 grupta görev yapmaları gerekmektedir.

Emniyet Bölge Sistemi Hakkında Güncel Yönetmelik Maddeleri

Polis hizmet bölgesi, Emniyet Hizmetleri Sınıfı mensuplarının atama ve yer değiştirme işlemlerinin belirli bir düzen içinde yürütülmesi amacıyla, Türkiye’nin coğrafi, ekonomik, sosyal, kültürel, güvenlik ve asayiş şartlarına göre belirlenmiş bölgeleridir. Bu bölgeler, hizmetin gerektirdiği şekilde personel dağılımını sağlamak, dengeli ve adil bir rotasyon sistemi oluşturmak amacıyla oluşturulmuştur.

• Bölge Tespitine Ait Esaslar

“Madde 4: Bu Yönetmeliğin uygulanmasına esas olmak üzere iller yurdumuzun emniyet ve asayiş, ekonomik, sosyal, kültürel, ulaşım imkanı ve şartları yönünden birbirine benzerlik ve yakınlıkları itibarıyla birinci bölge ve ikinci bölge olarak iki bölgeye ayrılmıştır. Her bölge kendi arasında iki gruba ayrılarak birimler toplam dört grupta sınıflandırılmıştır. Bu Yönetmeliğe ekli (1) sayılı cetvelde birimler, bölgeler, gruplar ve hizmet süreleri gösterilmiştir.”

• Bölgelerde ve Gruplarda Hizmet Zorunluluğu

“Madde 5: Personelin; iki bölge içerisinde yer alan dört grupta da görev yapması esas olup, ikinci bölgede yer alan her iki grupta da görev yapması zorunludur. Zorunlu hizmet süresini tamamlayan personel atamaya tabidir. İkinci bölgede yer alan her iki grupta da görev yapan personelin, önceden görev yapmış olduğu grup ve ile tekrar ataması yapılabilir.”

• Bölgeler ve Gruplar

“Madde 21: Emniyet Hizmetleri Sınıfına mensup olanların atama ve yer değiştirmeleri için yurdumuz birinci ve ikinci bölge olmak üzere iki bölgeye ayrılmıştır. Her bölge, kendi arasında iki gruba ayrılmış olup, birimler toplam dört grupta sınıflandırılmış ve hizmet süreleri ile ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.”

Polis Atama ve Yer Değiştirme Düzeni

Türkiye’de Emniyet Hizmetleri Sınıfı mensuplarının atama ve yer değiştirme işlemleri, Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği çerçevesinde yürütülmektedir. Polis Hizmet Bölgesi, Emniyet Hizmetleri Sınıfı mensuplarının atama ve yer değiştirme işlemlerinin belirli bir düzen içinde yürütülmesi için Türkiye’nin coğrafi, ekonomik, sosyal, kültürel, güvenlik ve asayiş şartlarına göre belirlenmiş bölgelerdir. Polis Hizmet Bölgeleri, hizmetin gerektirdiği şekilde personel dağılımını sağlamak, dengeli ve adil bir rotasyon sistemi oluşturmak amacıyla oluşturulmuştur.

Türkiye’de Polis hizmet bölgeleri, Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 4. maddesine göre belirlenir. Bu maddeye göre iller;

• Emniyet ve Asayiş Durumu
• Ekonomik Durum
• Sosyal Durum
• Kültürel Durum
• Ulaşım İmkanları ve Şartları

Yönünden birbirine benzerlik ve yakınlıkları dikkate alınarak birinci bölge (batı) ve ikinci bölge (doğu) olmak üzere iki ana bölgeye ayrılmıştır.

Türkiye’deki Polis Atama Sistemi

Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği, Türkiye’yi iki ana hizmet bölgesine ayırmıştır:

• Bölge (Batı): Daha gelişmiş ve asayiş olaylarının daha az olduğu illeri kapsar.
• Bölge (Doğu – Zorunlu Hizmet Bölgesi): Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki illeri ve daha az gelişmiş illeri kapsar. Bu bölge, “şark görevi” olarak da bilinir.

Bu bölgelerde kendi içinde gruplara ayrılmıştır:

• 1. Bölge:

1. Grup İller: Hizmet süresi daha uzun olan iller.
2. Grup İller: Hizmet süresi nispeten daha kısa olan iller.

• 2. Bölge (Zorunlu Bölge):

1. Grup İller: Hizmet süresi daha uzun olan iller.
2. Grup İller: Hizmet süresi nispeten daha kısa olan iller.

Osmaniye ve Kilis: Daha önce 1. Bölge’de yer alan Osmaniye ve Kilis illeri, 12 Mayıs 2023 tarihli yönetmelik değişikliği ile 2. Bölge (Zorunlu Hizmet Bölgesi) kapsamına alınmıştır.

Polis Hizmet Bölgesi ve Hizmet Bölgesi Grupları Listesi

Aşağıdaki tabloda, 2025 yılı itibariyle geçerli olan polis hizmet bölgeleri, grupları ve hizmet süreleri yer almaktadır.

Polis Hizmet Bölgeleri ve Hizmet Grupları (2025)

Bölge	Grup	İller	Hizmet Süresi
1. Bölge	1.Grup	Adana (5), Ankara (6), Antalya (5), Aydın (4), Balıkesir (4), Bursa (6), Denizli (4), Eskişehir (5), Gaziantep (4), İçel(Mersin) (5), İstanbul (6), İzmir (6), Kayseri (5), Kocaeli (5), Konya (5), Muğla (4), Sakarya (4), Tekirdağ (4)	Değişken (4-6 yıl)
1. Bölge	2.Grup	Afyonkarahisar (4), Amasya (3), Bilecik (3), Bolu (3), Burdur (3), Çanakkale (3), Çorum (3), Düzce (3), Edirne (3), Elazığ (3), Erzincan (3), Giresun (3), Hatay (3), Isparta (3), K.Maraş (4), Karabük (3), Karaman (3), Kastamonu (3), Kırklareli (3), Kırşehir (3), Kütahya (3), Malatya (3), Manisa (3), Nevşehir (3), Niğde (3), Ordu (3), Rize (3), Samsun (4), Sinop (3), Sivas (3), Tokat (3), Trabzon (4), Uşak (3), Yalova (3), Yozgat (3), Zonguldak (3)	Değişken (3-4 yıl)
2. Bölge	1.Grup	Adıyaman (4), Ağrı (3), Ardahan (2), Artvin (3), Batman (4), Bayburt (2), Bingöl (2), Bitlis (2), Diyarbakır (4), Erzincan (3), Erzurum (4), Gümüşhane (2), Iğdır (2), Kars (2), Kilis (3), Mardin (3), Muş (2), Siirt (2), Şanlıurfa (4), Şırnak (2), Tunceli (2), Van (4), Osmaniye (3)	Değişken (2-4 yıl)
2. Bölge	2.Grup	Hakkâri (2)	2 yıl

 

Polis Hizmet Bölgelerine Atanma Süreci

Polislerin hizmet bölgelerine atanmaları, belirli kurallar çerçevesinde gerçekleştirilir. Atama süreci;

• İhtiyaçların Belirlenmesi
• Genel Atama Planlaması
• Tercihlerin Alınması
• Atama Kurası
• Atama Sonuçlarının İlanı
• Tebligat ve İlişik Kesme
• Yeni Görev Yerine Başlama

Atamalar ise türlerine göre;

• İlk Atama
• Branşlı Personel: Branşları ile ilgili birimlerin bulunduğu yerlere atanırlar.
• Mazeret Atamaları: Eş durumu, sağlık durumu, öğrenim durumu gibi mazeretleri olan personel, mazeretlerini belgelemek kaydıyla, mazeret ataması talebinde bulunabilirler.
• İdari ve Zaruri Nedenlerle Atama
• Personelin Atanamayacağı Yerler: Kısıtlamalar, Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği, personelin belirli yerlere atanmasını kısıtlamıştır. Bu kısıtlamalar, personelin nüfusa kayıtlı olduğu yer ile ilgilidir.

İl İçinde Atama Nasıl Yapılır?

Birinci bölgede il merkezlerine göre hizmet süresi daha az olan ilçelerde görev yapan personel, ilçedeki hizmet süresini tamamlasa dahi il merkezinin hizmet süresini tamamlamadan il dışına atama talebinde bulunamaz. Ancak, personelin ilçedeki hizmet süresini tamamlamasına müteakip, talep ve tercihleri ile il merkezi için belirlenen zorunlu süre dikkate alınarak il içinde yer değişikliğine tabi tutulabilir.

Polisler kendi memleketinde görev yapabilir mi?

Personel, kendisinin veya eşinin nüfusa kayıtlı olduğu yere atanamaz. Ancak, büyükşehir belediyesi bulunan iller (İstanbul, Ankara, İzmir vs.) bu kuralın dışındadır. Bu illerde, personel, merkez ilçeler dışında nüfusa kayıtlı oldukları ilçeye atanamazlar. Aşağıdaki durumlarda ise personel, nüfusa kayıtlı olduğu yere atanabilir. Ancak bu durumlar kadro durumunun uygun olması halinde geçerlidir.

• Terörle Mücadele Kapsamında Hayatını Kaybeden veya Malul Olanların Yakınları: Terörle mücadele kapsamında hayatını kaybeden veya malul olanların eşi, annesi, babası, çocukları, çocuklarının eşleri, kardeşleri ve kardeşlerinin eşleri, nüfusa kayıtlı oldukları yere atanabilirler.
• Vazife Malulü İdari Polisler ve Yakınları: Vazife malulü olan idari polisler ile eşi, annesi, babası, çocukları, çocuklarının eşleri, kardeşleri ve kardeşlerinin eşleri, nüfusa kayıtlı oldukları yere atanabilirler.
• Gazilik Unvanı Verilenler ve Yakınları: 7082 sayılı Kanun kapsamında gazilik unvanı verilenlerin kendisi, eşi, annesi, babası, çocukları, çocuklarının eşleri, kardeşleri ve kardeşlerinin eşleri, nüfusa kayıtlı oldukları yere atanabilirler.
• Engellilik Durumu: Kendisi, eşi veya çocuğu hakkında, Engelliler İçin Sağlık Kurulu Raporu’nda engel oranı %50 ve üzerinde veya “tam bağımlı” ibaresi bulunanlar, nüfusa kayıtlı oldukları yere atanabilirler.
• Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER): Çocuğu hakkında ÇÖZGER raporunda, engel oranı %50 ve üzeri özel gereksinimi olduğu belirtilenler, nüfusa kayıtlı oldukları yere atanabilirler.
• Emniyet Teşkilatında Görevliyken Vefat Edenlerin Yakınları: Emniyet Teşkilatında görevli iken, vazife malullüğüne bağlı nedenlerden dolayı hayatını kaybedenlerin eşi, annesi, babası, çocukları, çocuklarının eşleri, kardeşleri ve kardeşlerinin eşleri, nüfusa kayıtlı oldukları yere atanabilirler.
• Teklifle Alındığı İle Tekrar Atanma: Personelin, teklifle alındığı il veya birime tekrar atanabilmesi için en az beş yıl geçmesi veya o yere dönüşüne engel bir halinin bulunmadığı hususunda atanacağı il valiliğinin veya Genel Müdürlüğe bağlı birimlerde birim amirlerinin uygun görüş belirtmiş olması şartı aranır.

Hizmet Süresinin Hesaplanması

Hizmet sürelerinin hesaplanmasında bazı kriterlere dikkat edilmektedir. Bunları sıralayacak olursak;

• Başlangıç tarihi, personelin atandığı yerde göreve başladığı tarihtir.
• Hizmet süresinin hesaplanmasında, aynı il sınırları içinde bulunan farklı birimlerde geçirilen süreler birleştirilir.
• İller arası veya aynı il içerisinde doğrudan merkeze bağlı taşra teşkilatına ataması yapılan personel, yeni atandığı birimde göreve başladığı tarihteki hizmet süresine tabidir.
• Yıl döngüsü olarak genel atama dönemleri esas alınır; ancak üç aya kadar eksik hizmeti olanlar bölgedeki hizmet süresini tamamlamış sayılır.
• Aynı bölge veya il içinde yapılan yer değiştirmeler nedeniyle hizmet süreleri değişik birimlerde geçen personelin hizmet süresinin hesaplanmasında; fiili olarak çalışılan yerlerde geçen süreler, o yer için belirlenen zorunlu hizmet süresine yüzdelik olarak oranlanır. Bu oranların toplamı %100’e ulaştığında personel hizmet süresini bitirmiş sayılır.
• Emniyet amiri ve emniyet müdürü rütbesi personel hariç, ikinci bölgede görev yaptığı birimlerde bu Yönetmelikte belirtilen hizmet süresini tamamladıktan sonra aynı birimde kesintisiz olarak göreve devam edilmesi halinde; cetvelde hizmet süresi altı yıl olarak belirtilen birimlerde toplamda on yıl, beş yıl olarak belirtilen birimlerde toplamda sekiz yıl, dört yıl olarak belirtilen birimlerde toplam birimlerde toplamda üç yıl kesintisiz olarak görev yapılması durumunda ikinci bölgede ikinci görev tamamlanmış sayılır.

Zorunlu Hizmet (Şark Görevi) Nedir?

Polis memurları, meslek hayatları boyunca en az bir defa 2. Bölge’de (Doğu’da) görev yapmak zorundadırlar. Buna şark görevi denilmektedir. 2.Bölge’deki bu hizmet süresi, illere ve ilçelere göre değişmekle 2 ila 6 yıl arasındadır. Zorunlu hizmet süresini tamamlayan personel, tekrar 1. Bölge’ye (Batı’ya) atanma talebinde bulunabilecektir. Hizmet sürelerinin hesaplanmasında, izin, rapor, geçici görevlendirme gibi durumlar da dikkate alınır. Personelin mazeret atamaları, hizmet süresini etkileyebilir.

Kadın memurların ikinci bölge hizmeti, Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 25. maddesinde düzenlenmiştir. “Madde 25: Emniyet hizmetleri sınıfına mensup bayan personelden ikinci bölgede zorunlu hizmete tabi olacakların sayısı, söz konusu bölgede bayan personel çalıştırılması gereken birimlerin ihtiyaçları göz önüne alınarak tespit edilir ve atamaları bu Yönetmelikte belirtilen esas ve usullere göre yapılır.” İkinci bölgede görev yapacak kadın personel sayısı, bölgedeki birimlerin kadın personel ihtiyacı dikkate alınır.

İkinci Bölge Hizmetinden Muafiyet

Kural olarak, Emniyet Hizmetleri Sınıfı’na mensup her personelin, en az bir defa 2. Bölge’de (Doğu’da) görev yapması zorunludur. Ancak, belirli şartları taşıyan personel, talepte bulunarak 2. Bölge hizmetinden muaf tutulabilir. Yönetmeliğin 23. maddesine göre, aşağıdaki şartlardan birini taşıyan personel, talep etmesi halinde 2. Bölge hizmetinden muaf tutulur:

• Şehit veya Vazife Malulü Yakını Olmak:
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu,
• 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun,
• 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun,
• 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun,
• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 47. maddesi,
• 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun mülga 45., 56. ve 64. Maddeleri kapsamında hayatını kaybedenlerin veya malul olanların:
  1. Eşi
  2. Annesi
  3. Babası
  4. Çocukları
  5. Çocuklarının eşleri
  6. Kardeşleri
  7. Kardeşlerinin eşleri
• Vazife Malulü İdari Polisler ve Yakınları:
• Vazife malulü olan idari polisler ile bunların;
  1. Eşi
  2. Annesi
  3. Babası
  4. Çocukları
  5. Çocuklarının eşleri
  6. Kardeşleri
  7. Kardeşlerinin eşleri
• Gazilik Unvanı Verilenler ve Yakınları:
  1. 7082 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun’un 14. maddesi kapsamında gazilik unvanı verilenlerin kendisi, eşi, annesi, babası, çocukları, çocuklarının eşleri, kardeşleri ve kardeşlerinin eşleri.
• Engellilik Durumu:
  1. Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında verilen Sağlık Kurulu Raporuna göre;
  2. Kendisi, eşi veya çocuklarından;
  3. Tam bağımlı durumda olanlar,
  4. Engel oranı %80 ve üzerinde olup, bağımsız veya kısmi bağımlı olanlar,
  5. Engel oranı %50 ve üzerinde olup, bağımsız ve kısmi bağımlı durumda birden fazla engelli bireyi olanlar,
  6. Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında verilen Sağlık Kurulu Raporuna göre;
  7. Çocuklarından;
  8. Özel gereksinim kodu (5), (6) veya (7) olan en az bir engelli bireyi bulunanlar,
  9. Özel gereksinim kodu (3) veya (4) olan birden fazla engelli bireyi bulunanlar.
• Emniyet Teşkilatında Görevliyken Vefat Edenlerin Yakınları:
  1. Emniyet Teşkilatında görevli iken, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 47. maddesi kapsamında vazife malullüğüne bağlı nedenlerden dolayı hayatını kaybedenlerin eşi, annesi, babası, çocukları, çocuklarının eşleri, kardeşleri ve kardeşlerinin eşleri.

Yukarıda belirtilen durumların belgelendirilmesi gerekmektedir. Muafiyet, talep üzerine değerlendirilir. Özel harekât branşlı personel, bu haktan yararlanamaz. Bu durumları ortadan kalkan personelin muafiyet hakkı sona erer. Eş durumu sebebiyle ikinci bölgeye gidemeyeceği belgelenenler hakkında Genel İdare Hizmet Sınıfına Atanma hükümleri uygulanır.