Disiplin Suçları Nelerdir?

Disiplin suçları nelerdir sorusu 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu m.124 uyarınca, “Kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacı ile kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve yönetmeliklerin Devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde veya dışında yerine getirmeyenlere, uyulmasını zorunlu kıldığı hususları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre verilecek cezalar” olarak tanımlanmıştır. Bu hükme göre memurun,

• Mevzuatın emrettiği görevleri yurt içinde veya yurt dışında yerine getirmemesi,
• Uyulmasının zorunlu olduğu hususları yapmaması,
• Yasakladığı işleri yapması,

hallerinde disiplin suçu işlemiş olur ki bu da kendisine 125.maddede yer alan disiplin cezalarının verilmesini gerektirir. Devlet Memurları Kanunu’nda geçmiş çalışmaları olumlu “iyi” veya “pekiyi” derece sicil almış memurların, daha sonraki disiplin aykırılıkları için verilecek disiplin cezalarında bir derece hafif olanların uygulanabileceği konusunda yönetime bir takdir yetkisi de tanınmıştır. Disiplin suçları kavramı mevzuatla açık bir tanıma kavuşturulamamıştır. Disiplin suçu teşkil eden eylemlerin niteliğini cezalardan hareketle anlatmak mümkündür. Devlet memurlarına verilecek cezaların çeşitleri ile ceza uygulanacak fiil ve haller 657 sayılı DMK’nın 125.maddesinde sayılmıştır. Kanun hükmüne göre Devlet memurlarına, durumun niteliğine veya ağırlığına göre 657 disiplin cezalarından biri verilecektir.

Uyarma

Disiplin cezaları nelerdir? Bu sorunun ilk cevabı uyarma cezasıdır. Uyarma memura görevinde veya davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazılı olarak bildirilmesidir. 657 disiplin cezaları uyarınca bir ceza olan uyarma DMK m.125/A’da belirtilmiştir. Uyarma cezası disiplin amirleri tarafından uygulanır. Disiplin amirleri tarafından verilen uyarma cezasına karşı disiplin kuruluna itiraz edilebilir.

Madde hükmünün 07.05.2010 tarihli ve 5982 sayılı kanun ile değiştirilmesinden önce uyarma cezası için idari yargıya başvurma yolu söz konusu değildi. Çünkü Anayasanın 129.maddesinin 3.fıkrası uyarınca disiplin kararların yargı denetimine tabi olduğu belirtilmekte, ancak uyarma ve kınama cezaları yargı denetimi dışında tutulmaktaydı. Cezanın hafifliğinin insan onurunu zedeleme niteliği yönünden diğer cezalara göre daha az etki doğurmayacağı dikkate alınarak daha az etki doğurmayacağı dikkate alınarak yapılan değişiklikle memurlar ve diğer kamu görevlilerine verilen uyarma ve kınama cezalarının da yargı denetimine açılması sağlanmıştır. Böylece, uyarmaya konu olacak disiplin suçları nelerdir sorusunun cevabı ise m.125/A’nın devamında sayılmak suretiyle belirtilmiştir:

a) Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak,

b) Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelmek, erken ayrılmak, görev mahallini terk etmek,

c) Kurumca belirlenen tasarruf tedbirlerine riayet etmemek,

d) Usulsüz müracaat veya şikayette bulunmak,

e) Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak,

f) Görevine veya iş sahiplerine karşı kayıtsızlık göstermek veya ilgisiz kalmak,

g) Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak,

h) Görevin işbirliği içinde yapılması ilkesine aykırı davranışlarda bulunmak.

Kınama

Disiplin cezaları nelerdir? Bu sorunun ikinci cevabı kınama cezasıdır. Kınama, memura görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazılı bir şekilde bildirilmesi olarak tanımlanmıştır. Disiplin suçları nelerdir sorusunun diğer yanıtı DMK m.125/B uyarınca kınama cezaları olacaktır.

Disiplin amirlerince verilen kınama cezasına karşı itiraz, Disiplin Kurulu’na yapılabilir. 5982 sayılı yasa ile değiştirilmeden önce disiplin amirlerince verilen kınama cezasına karşı itiraz “varsa bir üst disiplin amirine”, yoksa “Disiplin Kurulu”na yapılabilmekteydi. Ancak 07.05.2010 tarihli ve 5982 sayılı kanun ile yapılan değişiklikle, kınama cezası yargı denetimine açılmış, 13.02.2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanun ile de kınama cezasına itirazın doğruca Disiplin Kurulu’na yapılması imkanı getirilmiştir.

Danıştay 5.D.9.11.1971; E: 1970/3706, K:1971/6914 sayılı kararında; iki kez uyarma cezası ile cezalandırılan davacıya, uyarmayı gerektiren üçüncü eyleminden ötürü bir derece ağır kınama cezasının verilmesi gerekirken; bu tarihte üçüncü kez uyarma cezası verilip bu üç uyarma cezasının sonra birleştirilmesi suretiyle kınama cezası verilmesinde isabet bulunmadığına hükmedilmiştir.

Danıştay 5.D.17.05.1972; E:1971/11320, K:1972/3839 sayılı kararına göre; kesin olmayan iddialara dayanılarak kınama cezası verilemez.

Yukarıdaki iki karar disiplin Danıştay’ın görüşünü yansıtması açısından konu edilmiştir. Ancak yukarıda belirtildiği üzere 5982 sayılı Kanun ile Anayasa’nın 129.maddesinde yapılan değişiklikle uyarma ve kınama cezalarına karşı yargı denetimi yolu açılmıştır. Ayrıca 657 sayılı Kanunun 135.maddesinde 6111 sayılı Kanun ile yapılan düzenleme ile kınama cezasına itirazın disiplin kuruluna yapılabilmesi imkanı getirilmiştir. Disiplin suçları nelerdir sorusunun bir diğer yanıtı olan ve kınama cezası gerektiren suçlar DMK m.125/B’de şu şekilde sayılmıştır:

a) Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kusurlu davranmak,

b) Eşlerinin, reşit olmayan veya mahcur olan çocuklarının kazanç getiren sürekli faaliyetlerini belirlenen sürede kurumuna bildirmemek,

c) Görev sırasında amire hal ve hareketi ile saygısız davranmak,

d) Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,

e) Devlete ait resmi araç, gereç ve benzeri eşyayı özel işlerinde kullanmak,

f) Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzeri eşyayı kaybetmek,

g) İş arkadaşlarına, maiyetindeki personele ve iş sahiplerine kötü muamelede bulunmak,

h) İş arkadaşlarına ve iş sahiplerine söz veya hareketle sataşmak,

ı) Görev mahallinde genel ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak ve bu tür yazı yazmak, işaret, resim ve benzeri şekiller çizmek ve yapmak,

j) Verilen emirlere itiraz etmek,

k) Borçlarını kasten ödemeyerek hakkında yasal yollara başvurulmasına neden olmak,

l) Kurumların huzur, sükun ve çalışma düzenini bozmak.

m) Yetkili olmadığı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç vermek.

Aylıktan Kesme

Disiplin cezaları nelerdir? Bu sorunun üçüncü cevabı aylıktan kesme cezasıdır. Aylıktan kesme memurun brüt aylığından 1/30 ile 1/8 arasında kesinti yapılması şeklindeki yaptırımdır. DMK m.125/C’de tanımlanan aylıktan kesme cezasının uygulandığı disiplin suçları nelerdir sorusunun yanıtı ise yine aynı maddede verilmiştir. Buna göre aylıktan kesme cezası uygulanacak fiiller;

a) Kasıtlı olarak; verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri korumamak, bakımını yapmamak, hor kullanmak,

b) Özürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmemek,

c) Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzerlerini özel menfaat sağlamak için kullanmak,

d) Görevle ilgili konularda yükümlü olduğu kişilere yalan ve yanlış beyanda bulunmak,

e) Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek,

f) Görev yeri sınırları içerisinde her hangi bir yerin toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz olarak kullanılmasına yardımcı olmak,

g) Mülga

h) Mülga

ı) Hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,

j) Mülga

Danıştay 5.D. 8.5.1979, E:1975/9257, K:1979/1132 sayılı kararında bir memurun idareye verdiği zarardan dolayı hakkında yargı kararı bulunmadan aylığından herhangi bir kesinti yapılamayacağına hükmetmiştir.

Kademe İlerlemesinin Durdurulması

Kademe ilerlemesinin durdurulması fiilin ağırlık derecesine göre memurun bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 ile 3 yıl arasında durdurulmasıdır. Şunu da belirtelim ki, öğrenim durumları nedeniyle yükselebilecekleri kadroların son kademesinde bulunan (örneğin yüksekokul mezunları için 1.derece, 4.kademe) Devlet memurlarının kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının verilmesini gerektiren hallerde brüt aylıklarının ¼’ü, ½ ‘si kesilir ve tekerrüründe göreve son verilir.

Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü’nün 19 Kasım 1998 tarih ve 115553/627-24861 sayılı görüşünde memurun brüt aylığından yapılacak kesintinin hesabında ek gösterge, kıdem aylığı, yabancı dil tazminatı, makam tazminatı ile zam ve tazminatlar toplamının aylık ile birlikte dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir. Peki, kademe ilerlemesinin durdurulmasına yol açan disiplin suçları nelerdir?

a) Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek,

b) Özürsüz ve kesintisiz 3 – 9 gün göreve gelmemek,

c) Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak,

d) Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak,

e) Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak,

f) Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek,

g) Mülga

h) Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak,

ı) Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak,

j) Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak,

k) Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak,

l) Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek,

m) Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek,

n) Verilen görev ve emirleri kasten yapmamak,

o) Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak.

Devlet Memurluğundan Çıkarma

Devlet memurluğunda çıkarma, ilgilinin bir daha memurluğa atanmamak üzere memurlukla ilişiğinin kesilmesidir. Disiplin suçları nelerdir sorusuna verilecek cevapları irdeleyen yazımızda DMK m.125/E uyarınca devlet memurluğundan çıkarma suçuna vücut veren eylemler de ele alınacaktır.

Devlet memurluğundan çıkarma cezasına karşı idari yargı mercilerinde dava açılması dışında bir olanak bulunmamaktadır. Ceza mahkumiyetine dayalı ehliyetsizliklerin ortadan kalkmasını sağlayan memnu hakların iadesi kurumu bu disiplin cezasından dolayı görevine son verilenler hakkında uygulanmaz.

Devlet memurluğundan çıkarma cezası, memurun sicilinden hiçbir suretle silinmez ve Devlet Personel Başkanlığı’na bildirilir. Memurluktan ceza almak suretiyle çıkarılan ne kadar süre geçerse geçsin yeniden memurluğa atanamaz. Durumuyla ilgili bilgi şayet görevine son verildiği kuruma atanmak istiyorsa kendi dosyasından, başka bir kurumda görev almak istiyorsa DPB’den öğrenilir.

Disiplin suçları nelerdir sorusu internette en çok aranan sorulardan biridir. Devlet memurluğundan çıkarılma şeklinde görevine son verilen bir memur ancak idari yargıdan işlemin iptaline ilişkin kara alındıktan sonra eski görevine atanır.

Aynı suçtan dolayı hürriyeti bağlayıcı bir ceza nedeniyle kamu haklarından yasaklanan ve aynı zamanda memurluktan çıkarılan bir memur memnu hakların iadesi kararı almışsa adli yargıdan aldığı bu karar disiplin cezasının sonucunu etkilemez. Dolayısıyla bu kişiler tekrar göreve dönemezler. Devlet memurluğundan çıkarma sonucuyla karşılaşılan disiplin suçları nelerdir? Bu suçlar DMK m.125/E’de sayılmıştır:

a) İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükun ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak,

b) Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek,

c) Siyasi partiye girmek,

d) Özürsüz olarak (…)(2) bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek,

e) Savaş, olağanüstü hal veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya amirleri yapmamak,

f) (Değişik: 13/2/2011 – 6111/111 md.) Amirlerine, maiyetindekilere ve iş sahiplerine fiili tecavüzde bulunmak,

g) Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak,

h) Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak, yer alan “engelleme” ibaresi “kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

(2) Bu aradaki “kesintisiz 10 gün veya” ibaresi 29/11/1984 tarih ve K.H.K.-243/26. Md. İle metinden çıkarılmıştır.

ı) Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek,

j) Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak,

k) 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna aykırı fiilleri işlemek.

l) (Ek: 3/10/2016 – KHK-676/75 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/61 md.) Terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmak, bu örgütlere yardım etmek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmak ya da kullandırmak, bu örgütlerin propagandasını yapmak.

Makalemizde disiplin cezaları nelerdir? Sorusuna cevap vermeye çalıştık. Üstte sayılan disiplin cezalarından birinden dolayı disiplin soruşturması geçiren kişilerin idare hukuku avukatı ile süreci yürütmesi menfaatine olacaktır.

Disiplin cezaları çok basit olabildiği gibi Devlet memurluğundan çıkarma gibi çok daha ağır sonuçlara da yol açabilmektedir. Bu gibi sonuçlarla karşılaşmamak ve gerekli önlemleri almak adına hayatınız boyunca yapacağınız mesleğiniz için profesyonel desteği ekibimiz sayesinde en etkili ve hızlı şekilde alabileceğinizi hatırlatmak isteriz.